52"'" jaargang.
Vrijdag 13 Mei 1898.
1°. 9625.
Tweede Blad
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVERTlTxin^ELANTS.
BINNENLAND.
Kerk e ii S c Ji o o 1.
Asohkbmbntspkijh voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. 1.30
Afzonderlijk# nommerao.02
BUREAU: BOTEKSTRAAT ffO, UelcpUoon A'o. 123.
AntrEnTffirrnipBijB: van 15 gewon# regels met Inbe
grip van eene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
De Koninginnen.
II. M. de Koningin en H. M. de Regentes
zijn Dinsdagmiddag te Zug in Zwitserland aan
gekomen, en zullen, naar de Prankf. Ztg. meldt,
een paar weken blijven.
Politieke misdadigers.
De redactie van het maandschrift De Jonge
Gids heeit een enquête geopend over »de be
handeling van politieke misdadigers in Neder-
landsche gevangenissen''.
Zij richtte daartoe een circulaire aan een
aantal personen, die in de laatste jaren wegens
politieke misdrijven veoordeeld zijn geweest
en celstraf hebben ondergaan, waarbij zij een
vraaglijst voegde.
Deze vraaglijst bevatte zestien vragen, be
trekking hebbende op de oorzaak en den datum
der veroordeelingde behandeling van den
veroordeelde door de politie tijdens eerste ver
hoor, arrest, enz.de behandeling door den
directeur der gevangenis, door de commissie
van toezicht en door den geneesheerde voe
ding, liet .werk, de lectuur, het bezoek van
familie of vrienden, de riadeelen voor de gezond
heid, de bepalingen omtrent de godsdienstige
vrijheid van den vei oordeelde, lichaamsbeweging
en lucht, ligging, kleeding, inrichting en lein-
heid der cellen, de meening van den veroor
deelde over het tegenwoordig celsysteem in 't
algemeen, algemeene opmerkingen.
De Mei-aflevering van het tijdschrift (uitg
J. A. Fortuijn, Amsterdam) bevat de eerste
leeks der vrij uitvoerige en hoogst belangrijke
antwoorden van de lieerenH. J. Poutsma,
J. J. Samson, F. Domela Nieuwenhuis, L. M.
Hermans, Alexander Cohen, W. H. Vliegen,
A. v. Emmenes, L, Cohen, A. Rot, G. II
Pieters, A. Goud, J. A. Fortuijn en K. Kat.
Alle genoemde hceren stemmen echter er in
overeen dat de behandeling der politieke ge
vangenen in Nederland zeer vreemd is en zeer
veel slechter en gruwzamer dan in andere
beschaafde landen.
De gevangenneming van den heer Poutsma
had plaats toen hij, medelijden gevoelende met
de agenten, die voor zijn huis schilderden om
hem te vatten, zoodra hij dit zou verlaten,
dezen een kop koffie bracht. Zonder schoenen
of hoofddeksel bracht men hem naar 't politie
bureau en een begeleidende commissaris van
politie irriteerde hem op ergerlijke wijze. De
voeding in de gevangenis te Utrecht was ellen
dig. 's Morgens om acht uur een halven liter
heet water met een scheutje melk er door en
een dikke sneê roggebrood; te één uur mid
dageten, afwisselend gort, gortsoep, aardappelen-
rats met vet of erwtensoep met vet.
Dit eten is weinig voedzaam. Mloeveel pit
er in zit kan nuen nagaan uit het volgende",
zegt de heer Poutsma: »De minister oordeelde
onlangs dat de gevangenen bij den betrekkelijk
zwaren ai beid, die door hen verricht werd,
geen voldoende vleeschspijzen of ander krachtig
voedsel genoten, waarom hij vei ordende dat
de geiangenen per week eenmaal gortsoep met
vleesch minder zouden ontvangen en daarvoor
in de plaats bruine boonen met spek. De hoeveel
heid spek werd daarbij bepaald op 3 kilo per
100 man."
's Avonds wordt evenals 's morgens een dikke
sneê droog roggebrood uitgereikt, met een
hal ven liter koffie.
Om de veertien dagen mocht familie een kort
bezoek komen afleggen. De gevangene was dan
door een soort ijzeren kooi van den bezoeker
gescheiden en eeri bewaker was steeds aanwezig
en luisterde toe. Vrienden worden niet toege
laten. Zenuvr- en maaglijden tengevolge van de
strat was oorzaak, dat de heer P. na acht maan
den opsluiting werd ontslagen. De heer Poutsma
was tot 1'4 jaar celstraf veroordeeld wegens
eenige gevallen door de wet ais opruiing aan
gemerkt.
Te Leeuwarden, waar de lieer P. gedeeltelijk
zijn straftijd doorbracht, was de liggingstroo-
zak en strookussen erbarmelijk vuil.
De cellen in de nieuwe gevangenis te Utrecht
zijn 4 bij 2Vs pas grootvloer, muren en bet
gewelf zijn van metselsteenen. Het licht komt
door een ijzeren raam met geribd matglas, 80
bij 00 eM. groot. De ventilatie is in de cellen
onvoldoende; daarbij bedeift een draagbaar
privaat, bestaande uit een zinken emmer, die
om de twee of drie dugen wordt gereinigd,
de lucht.
Ai beid als touwpluizen, kaloenplukkea, bie
zen vl ech ten zijn, ook lolgons liet oordeel van
den dokter der gevangenis, hoogst ongezond
voor de gevangenen in de kleine, bedompte
ruimten.
liet tegenwoordig cePysteem wordt door den
heer Poutsma, zooals door alle geïnterviewden,
ten sterkste afgekeunl. liet werkt storend op
liet zenuwgestel, verwekt kiankzinnigheid, zelf
moord, tering enz.
13e lieer F. Domela Nieuwenhuis noemt de
voeding onvoldoende, de wijze van opdienen
stootend, sHet geheel"', zegt hij, jheeft meer
van een dierenvoedering dan van een tnen-chen-
voediog". Men stond hem alleen lectuur toe
uit de gevangenis-bibliotheek, welke schier uit
sluitend uit romans bestond, hoewei dr. A. J.
Domela Nieuwenhuis to Balie zich tot de com
missie van toezicht der gevangenis had gewend
met verzoek zijn broeder, evenals zulks in
Duitschland bij politieke gevangenen veroorloofd
is, van lectuur op wetenschappelijk gebied te
wogen voorzien. De lieer D. N. moest slijfsel-
doosjes plakken voor de firma Duyvis. Later
kopieer- en vertaalwerk maken. Weigering van
arbeid werd gestraft.
sliet celsysteem," zegt de heer D. N., sis
een van de meest geraffineerde en gemeenste
\an alle systemen, vooral bij zulk een onoordeel
kundige toepassing als hier te lande geschiedt."
Het verwekt idiotisme, zelfmoord en vervreemd
de menschen van de maatschappij, zoodat zij
er zich later moeilijk weer in thuis vinden.
De lieer Alex. Cohen noemt opsluiting in
een cel »öe wreedst denkbare kwelling". Voor
fijner bewerktuigde naturen is het een pijniging
de toute lieure. sik denk," zegt hij, »dat vele
gevangenen van twee, t ie en meer jaren
krankzinnig worden of ten minste de kiem der
krankzinnigheid opdoen".
De heer W. H. Vliegen, in 1893 te Maas
tricht veroordeeld wegens uitgifte van een straf
baar geschrift en in November '1895 wegens
beleediging bij geselulft, beide malen tol één
maand gevangenisstraf, beklaagt zich 17 Mei
'1893 te 's-Bosch voor liet Gerechtshof door
adv.-gen. Reitsma schandelijk beleedigd te zijn
Deze noemde hem een chevalier d'industrie en
beweerde dat bij ter wille van zijn bestaan zijn
blad openzette om bepaalde personen te belec-
digen. Toen de beer Vliegen hiertegen heftig
protesteerde werd hij door den marechaussee
de zaal uitgezet.
De voeding in de gevangenis te Maastricht
was ellendig. Men dwong hem, ondanks zijn
verzet, de R.-K, godsdienstoefeningen bij te
wonen. De heer VI. oordeelt, dat voor een
meuseh, die gewend i.s aan geestesleven en
buiten dierbare betrekkingen heeft, de ceLtraf
ééu aanhoudende marteling is, die tot krank
zinnigheid moet leiden.
De heer J. A. Fortuijn zpgt van het ceisy-
steem »Het is afschuwelijk; men verliest hut
geluid van zijn eigen stem, men wordt er by
langen duur bepaald door gebiokcu; 't werkt
zeer neerdrukkend en doodt alle energie en
gevoel van menschen waarde."
Over 't algemeen zijn de inzenders der mede-
deelingen het eens dat voeding, klceding, venti
latie en arbeid in de cellen buitengewoon slecht
zijn en dat liet cellulair systeem een afschuwe
lijke instelling is.
In de Juni aflevering van het maandschrift
zal het vervolg en slot dezer belangrijke enquête
worden opgenomen.
Leerplicht.
Door eene commissie, bestaande uit de heeren
II. Bijleveld, prol. mr, D. P. D. Fabius, ïtir.
Tli. Heem-kerk, prof. dr. J. Woltjer en H. J.
van Wijlen, is aan de Vereeniging voor chriss-
telijk-nationaal schoolonderwijs, onderden titel
»Leerdvvang" eeti rapport uitgebracht, dat
eindigt met het voorstellen van het volgende
besluit.
»De Vereeniging voor christelijk-nationaal
schoolonderwijs, vergaderd te Amsterdam op
2 Juni 1898, zonder zich op dit oogenblik uit
te spreken over hetgeen ter bevordering van
schoolbezoek wensclielijk en mogelijk zou wezen,
is van oordeel, dat bet bij de Staten-Generaal
aanhangige wetsontwerp op den leerplicht
onaannemelijk, ais bevattende eene reglemen
teering der opvoeding, die het ouderlijk gezag
aantast, als onrechtvaardig voor ouders,, die
zich niet aan verwaai loozing der opvoeding
hunner kinderen schuldig maken, als be
dreigende bet bijzonder ouderwijs zoowel in zijn
bestaan als in zijne ontwikkeling, als ver
storende de verhouding tusschen de ouders en
de hoofden der scholen, en aan deze laatsten
onrechtmatig lasten pleggende als r
kennende de ePchen der tucht op school,
als schadelijk zoowel uit financieel als
maatschappelijk oogpunt."
uit
Kut van 't Algemeen.
Aan de Departementen der Maatschappij tot
Nut van 'i Algemeen is door de heeren II. J.
D. D. Enschedé, T. Boerma, S. J. M. van Geuns,
J. C. van den Berg, P. A. van Deventer, Joh.
üyseriuck en 1). O. Engelen, te zamen uit
makende de commissie, bedoeld in art. 41 van
de wet der Maatschappij, een toelichting ge
zonden betreffende de door het hoofdbestuur
voorgestelde wijziging van art. 45 van de wet
van de Maatschappij.
Deze heeren, die als commissie niet het recht
hebben zich tot de depat tementen te wenden,
doen dit thans als particulieren, ton einde zich
te verdedigen tegen een verwijt van het hoofd
bestuur, als zoude de commissie zich rechten
hebben aangematigd die haar niet toekomen.
Hun toch wordt verweten, dat zij vóóraf, in
eerie samenkomst der commi-sie hunne candi-
datcn stellen en alzoo feitelijk de bedoelde voor
dracht opmaken. Dit acht bet hoofdbestuur in
strijd met de bedoeling der wet; immers bij
deze wijze van doen kunnen de afgevaardigden
van het hoofdbestuur jin die commissie geen
invloed (uit)oefenen."
Dat verwijt nu wordt bestreden en getracht
de onjuistheid daarvan aau te toonen.
Tot dusverre waren de onderteekenaars de
meening toegedaan, dat. hoewel het niet met
zoovele woorden in do w.»t der Maatschappij i=
nedergeschreven, de beraadslagingen in de Com
missie, benoemd in art. 45 van de wet der
Maatschappij, (de commissie, die de voordrach
ten opmaakt), uit den aard der zaak, als persjon
beti effende, geheim behoorden te blijven, en dat
daarvan niets aan de departementen mocht wor
den medegedeeld.
Nu echter het hoofdbestuur begonnen is met
onthullingen uit de vergaderingen dier commis
sie te geven, welke onthullingen volgens de
meening van de onderteekena.us onjuist zijn,
achten zij zich, voor zooverre deze onthullingen
strekken, niet meer gebonden om tc zwijgen,
doch rekenen zich veeleer verplicht aan de
ch'parte men ten mede te doelen, op welke wijze
in die commissie de voordrachten voor het
hoofdbestuur gewoonlijk worden opgemaakt en
welke invloeden zich daar doen gelden.
Yrije Universiteit»
De Iloogo Raad zal, volgens De TIoll, dezer
dager! een belangrijke vraag hebben te be
slissen, nl. of zij. die den gtaad van doctor in
de rechten aan de Vrije Universiteit te Amster
dam hebben verkregen, het recht hebben om
op grond van dezen graad te worden toegelaten
ais advocaat en procureur.
Tot dusver was deze quaeslie waarover,
zooals uil een discussie in het TVeekhlad van
het Hecht in Januari J 890 tusschen de redact in
ran dat blad en den beer De Savomin Lobman
gehouden, blijkt, de rechtsgeleerden het niet
eens zijn nog niet aan de beslissing van
eenig rechterlijk college onderworpen geweest,
daar geen der vier aan de Vrije Universiteit
gegradueerde juristen inschrijving als a Ivocaat
op grond van zijn aldaar verkregen doctoraat
had nangevraagd.
Thans zal aan de onzekerheid in dezen een
einde worden gemaakt, doordien mr. II. W.
Hovy onder overlegging van zijn doctorsbul
van de Vrije Univoisiieit heeft verzocht op
grond van deze bul te worden ingeschreven
als advocaat en procureur bij ons hoogste
rechtscollege.
Ncd. Mantscliappij ter bevordering der
Phnrniacie.
De Ncderlandsche Maatschappij ter bevor
dering der Pharmaeie zal hare 47e algemeene
vergadering honden te 's-Uertogenbosch en te
Breda op 19 en 20 Juli a. s.
Onder de punten van behandeling komen
voor
In verband met de aanstaande herziening van
de geneeskundige wetten geeft het departement
Amsterdam aan de algemeene vergadering in
overweging eene commi-sie te benoemen met
opdracht een onderzoek in te stellen naar de
wijze, waarop tot dusverre in Nederland de
levering van geneesmiddelen voor veterinair ge
bruik plaats heeft.
De Neder], Maatschappij ter bevordering der
Pharmaeie dtingo by de Regeering aan op het
benoemen van een of meer pbarmaceuten als
inspecteurs b\j liet geneeskundig staatstoezicht,
aan wie meer in het bijzonder do pliarma-
ceulisclie aangelegenheden zullen worden opge
dragen.
De Maatschappij wende zich tot den minister
van financiën met het verzoek het daarheen te
willen leiden, dat liet gedeelte van een door
een apotheke.r bewoond huis, waarin de apo
theek gehouden wordt, van de belasting naar
de huur waarde" vrijgesteld worde.
De Maatschappij dringe bij de Regeering aan
op het verbinden van het »jus docendi" aan het
doctoraat in de pharmaeie.
Slagershond.
De Nederlandsehe Slagershond zal zijne juar-
lijksebe algemeene vergadering houden op
Woensdag 25 Mei, in het Brongebouw" te
Haarlem. Behalve zaken van huishoudclijken
aard komt op de agenda voor een voorstel van
hel bestuur om aan C. A. van Viege, vleesch-
houwersgozel te Rotterdam, wegens volbrachten
35-jarigen diensttijd een medaille uit te reiken,
en een ander om 1 100 uit te trekken voor
medailles en onderscheidene landbouwtentoon
stellingen.
Verder zullen o.a. ter tafel worden gebracht
de nieuwe gemeentelijke keurverordcriing te
Rottei dam en haar vei bod van invoer anders
dan bij minstens halve dieren; de door de
Dordtsclie Slagers vereerd ging gestelde viaag:
hoe te handelen ter verkrijging van vrije keu
ring of van een billijk en gelijkmatig keurloon
een voorstel van de Rottcrdarnsche Vereeniging
om aan te dringen op algemeene Rijkskeur,
eu tal van andere met het doel van den Bond
in verband staande onderwerpen.
Na afloop der vergadering zal, bij mooi weder,
een rijtoer plaats iiebben en andeiS een orgel
concert in de Groote kerk, alles besloten met
een gemeenschappelijk diner bij xBrinkmanu"
aan de Groote Markt.
liet huwdijk van don eilprins van Wied met
prinses Pauline van Wurtenburgzal in liet eind
van October plaats vinden.
De Bond van Nederlandsehe Onderwijzers
houdt op Pinksteren in elke provincie oen propa
ganda-meeting. Die van Zuid-Holland zal te.
Rottei dam worden gehouden.
De Neder! Bond van Post- en Telegraafbe-
ambten ïde Post" zal Zondag zijn 5e jaai ver
gadering houden te Utrecht.
Deze boud telt 55 afdeeiingen, met 1900
leden, dus is een der grootste vakorganisaties
van ons land en bezit ook een eigen orgaan
de Posthoorn.
Xnn. Heiiv. Keek.
Synode.
In tic zitting van (lc Algemeene Synodale Com
missie run gisteren was ingekomen een uitgewerkte
Staat vau predikanten en vacaturen op 31 Maart 1S97,
n:et het oog op dc algemeene weduwen- en wee/cn-
beurs, door den heer IX van I'ojita, pred. te I'apcu-
dreeht. Dit stuk werd in handen gesteld van do
Quacstorale Ooimnisaie,
Door dcu lieer Iloél wordt, namens de Quacstorale
Commissie, rapport uitgebracht over het onderzoek
van den Staat der Kas en van de administratie van
don quaestor-generaal in het algemeen. In verband
hiermede werden dc aangelegenheden der verschil
lende synodale fondsen behandeld. Dc door den
quaestor generaal ingediende verkorte rekeningen
cn begrootingen werden nagezien en besproken eu
do opmerkingen vastgesteld, die aan den quaestor-
generaal zullen worden meegedeeld.
Van den kerkernnd der Gereformeerde Kerk A tc
's-Gvavenhage is bericht ingekomen, dat van de
Synodale Circulaire Xo. 985, betreffende de uitnoo-
diging tot het houden eener godsdienst-oefening op
31 Aug. a. s. met belangstelling eu instemming is
kennis genomen.
Tor tafel kwam een verzoek van het Classicaal
Bestuur van Groningen, om bij de Synode een voor
stel in te dienen tot aanvulling van het reglement
op de Algemeene Weduwen- cn Weezenbcurs be
treffende den tijd van betaling der contributie. Dc
vergadering overwoog dat wetsverandering onnoodig
is, doen besloot, aan de Synode voor te stellen ecu
circulaire uit tc vaardigen, waarin deze zaak gere
geld wordt.
In behandeling kwam een verzoek van ar. Boon,
pred. te Uitwierda, om zijn voorstel, neergelegd in
zijn brochure; .,AV.iartoe nog dralen?", betreffende
de stichting eener Algemeene Kas, waartoe eene al
gemeene hoofdelijke bijdrage, eerst vrijwillig, later,
hij gculckeu instemming, verplichtend, zou moeten
ingevoerd worden, over te brengen bij de Synode.
Uit deze kas zonden trnetemcutsverhooging en nieuwe
tr.ictomentcn van predikanten moeten gevonden wor-
ben, alsmede steunen van kerkelijke fondsen en van
Christelijke instellingen. Besloten werd aan het ver
zoek te voldoen, onder opmerking aan de Synode
