No. 9683
Eerste Blad
VROUWENSTRIJD.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Tentoonstelling van Vrouwenarbeid.
FEUILLETON.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
BUITENLAND.
Abosmbhkstsphijs poor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kw&rtaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers0.02
BUREAU i BOTEHSTKA AT 70, Telephoon Ko. 123.
Adyebtentiepbus: van 1—6 gewone regels met inbe
grip pan eene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer0,10
Bij abonnement wordt korting verleend.
i.
Zijn de verwachtingssnaren van den bezoeker
van de „Vrouwenteutoonstelling", gelijk
spraakmakende gemeente deze expositie reeds
beeft gedoopt, niet al te sterk gespannen, dan
bestaat er voor teleurstelling geen vrees. Inte
gendeel zal bij de meestcn, die een niet al te
oppervlakkig kijkje nemen op bet terrein vlak
bij den Oud-Scheveningschen weg, waar thans
mevrouw Goekoop—do Jong van Beek cn Donk
den scepter zwaait, een gevoel van groote vol
doening opkomen en van hartelijke sympathie
voor een betrekkelijk klein aantal vrouwen,
groot echter van energie, voor wat zij tot stand
brachten.
Yan huis uit hebben deze dames, of liever haar
streven niet ieders steun. Ten duidelijkste bleek
dit dezer dagen in de Staten van dit gewest bij
de behandeling van de subsidie-aanvrage voor
deze tentoonstelling, toen naast het argument,
dat geen enkel gewestelijk belang subsidieering
eischte, zeker ook dit gewogen ral hebben bij
niet-welingelichte leden, dat deze te pronckstel-
linge al bitter wenig om het lijf heeft, en dat
haar clou in de kampong gevonden moet wor
den ja schrijver dezes herinnert zich hoe hij
zelf schuldig staat, doordat hij het vorige jaar
in een ander college stemde tegen eene gevraag
de subsidie van wege het tentoonstellingsbe-
stuur.
Dat toch toen die subsidie verleend werd, be
treurt hij thans niet meer, en slechts deze ver
zachtende omstandigheid wil hij pleiten, dat
toen nog niet bekend was, hoo metterdaad door
vrouwen ook in dit opzicht iets goeds en vooral
nuttigs tot stand gebracht kan worden.
Want hierin onderscheidt zich deze tentoon
stelling wel van hare voorgangsters hier te lan
de, enkele speciale exposities uitgezonderd, dat
zij iets beoogt. Zij is tendentieus. Zij riclit zich
speciaal naar ééne zijde, zij is met een zelfde
gist doortrokken.
Dit nu valt niet onmiddellijk, bij oppervlak
kige beschouwing op-
Wandelt men door de verschillende zalen,
kijkt men eens rond in de industriezaal, de ru
briekzaaltjes, de kampong, dan is men geneigd
te zeggen „Sehon da gewesen", boter misschien,
uitvoeriger zeker. Eu toch dit oordeel is on
juist, onvolkomen althans. Naast het vele wat
andere tentoonstellingen gaven, is hier nog iets
anders, iets dat warm maakt en met sympathie
vervulter klopt hier een hart. De pompeuse
tentoonstelling van 1S95 te Amsterdam, door
ministers geopend, met ridderlintjes ingewijd,
is bij deze tentoonstelling een lorreboelzij was
de verpersoonlijking van het vermaak, het vrij
laagstaande zelfs, deze geeft een indruk van
ernst, van toewijding.
DOOR
HERMANN HEIBERG.
48)
Meer dan twee jaren waren voorbijgegaan na
deze gebeurtenissen, toen op een kouden, noveligen
morgen in Maart een als een liefdezuster geMeede
jonge dame baar weg nam naar de Kopenhagensche
voorstad Oeslerbro. Op haar gelaat lag die afstand
van uiterlijk geluk, die liefelijke kalmte en zachte
gelatenheid, welke wij waarnemen op het gelaat van
haar die zich aan het werk der barmhartigheid
gewijd en wellicht de hoop op wat het hart eener
vrouw tot op zekeren leeftijd nog vervult, niet ge
heel en al hebben laten varen, maar de vervulling
er van met gelijke oogen aanzien als waarmede
iemand van ondervinding een lot in de loterij speelt.
Zij kunnen levenzij vinden bevrediging in
plichtsvervullingzij zien de dankbare blikken
op zich gevestigdzij vinden het kostelijkst loon,
dat een mensch door zijn trouwen arbeid kan ge
worden, in het herstel van hen die aan hun hoede
zijn toevertrouwd.
Voor een oud groot huis met een spits dak, vele
slechte raampjes en scheeve muren vertraagde
zij haar schreden, ging een gang naast het huis
Sn en opende de deur van een belendend huisje
dat achter op het smerige erf stond.
De geheele ruimte bestond uit een kleine voor-
en achterkamer, die een oud echtpaar tot woon-
on slaapkamer en keuken dienden. Voor in de
entree. Langs een ruim
Men komt hier niet om te lanterfanten, om
amusementsmuziek te hooren, om sherry-gohlers
te drinken, glas-in glas-uit; incn neemt hier
iets waar voor hoofd en hart, men verruimt hier
zijn blik naar de goede zijde.
Er is hier geen blauwkouserij wij hadden
er een oogenblik voor gevreesd er is bier de
vrucht van den arbeid van nijvere vrouwen.
Natuurlijk, er ontbreekt ook hier veel, en er
is hier ook overbodig; men ziet dingen, waarbij
men vraagt „Et tu Bruto", en men mist, wat
men ongaarne ontbeert wie zou de vrouwen,
die hier aan het hoofd staan daarvan een ver
wijt willen makenhet is hare eerstcliugo, en
het mag gezegd, eene gezonde.
Verschillende factoren werken mede om de
algemeene indruk van deze tentoonstelling eene
gunstige te doen zijnde aangename plaats,
waar haar domicilie is, vlak bij den overschoo-
nen Oud-Scheveningschen wreg, in dc onmiddel
lijke nabijheid van „Hotel Promenade", de han
dige wijze, waarop van de ruimte partij getrok
ken is, dc gezellige beknoptheid, die een over
zicht gemakkelijk maakt, do systematische in
deeling van de stof in rubrieken., liet weinig
rumoerige van liet uitgebreide raderwerk van
het geheel, het zijn zoovele dingen, die
prettig aandoen.
Vriendelijk is de
voorplein, waarop verschillende exposities, die
de buitenlucht niet behoeven te vróezen, een
plaatsje hebben gevonden, bereikt men liet
hoofdgebouw, dat tot Industriezaal dient en on
geveer zoo groot is als de zaal der Officieren-
Vereeniging. Hierachter is een groot binnen
plein, als tuin aangelegd en aan welles achter
zijde de congreszaal wordt gevonden, die, zooals
men in de „Sebiedamsche Courant" kan lezen,
schier dagelijks gebruikt wordt, terwijl ter zijde
van bet binnenplein een reeks van meen loopen-
do kamers is, die zijn ingericht tot ontvangst
der rubrieken. Meer nog dan in het hoofdge
bouw moet hier de kracht der tentoonstelling
gevonden wordenmeer dan in de industrie
zaal ontwaart men daar, dat inen vertoeft op
eon tentoonstelling van Vrouwen arbeid.
Voorts heeft men ter zijde van het eigenlijke
tentoonstellingsterrein een lap gronds dienstig
voor de kampong, officieel „Insidindo" gedoopt,
de clou der tentoonstelling, zooals beweerd is,
die echter, hoe interessant ook, voor ons vol
strekt de c 1 o u niet is.
Men zal wel doen, als men een bezoek aan deze
expositie brengt, een platten grond te koopen.
Voor 10 cents is dit handige kaartje, natuurlijk
ontworpen door een der dames van liet Comité,
overal op het terrein verkrijgbaar, en hiermede
gewapend behoeft men geen vrees te hebben,
alles zonder uitzondering te zullen aanschou
wen. Voorts doet men goed met zich een catalo
gus aan te schaffen, die mede tegen geringen
prijs is te verkrijgen, en die veel genot en in
lichting geeft. Heeft men eindelijk deze stukken
hij zich en beschikt men ten slotte over minstens
een viertal uren, dan kan men met profijt een
woonkamer, die niets anders bevatte dan een paar
armoedige gordijnen voor de vensters, een tafel,
een latafel, een kachel en een ouden leunstoel,
zat in dezen laatsten een geheel blinde, oude,
hulpbehoevende vrouw en op dit oogenblik ver
duisterde een zoo verstikkende petroleum walm het
vertrek, dat Imgjor Lavard, zooals zij ook verder
voor de wereld heette, onwillekeurig achteruitging
en door een hoestbui werd overvallen.
<>Om 's hemels wil, vrouw Ohlsen, wat heeft u
nu gedaan?" riep Imgjor bezorgd uit. Zij maakte
het venster open en liet frissche lucht de kamer
binnendringen.
Wat is er dan? Wat is er dan?" klonk de
stem der oude vrouw terug.
«Merkt u dat niet? De kamer is vol walm. U
zou kunnen stikken I"
«Ik heb iets warms klaar gemaakt. Ik had het
zoo schrikkelijk koud. Ik heb toen het stel zeker
te hoog opgeschroefd
Imgjor knikte, ofschoon de blinde haar niet kon
zien. Zij liet ook dit onderwerp met rust en zeide
met haar gewone zachtheid
«Nu, hoe gaat 't vandaag, vrouw Ohlsen Beeft
u beter geslapen
«Een beetje, juffrouw. Maar van morgen heb ik
weer zoo'n verschrikkelijke pijn in mijn voeten."
«Dan zal ik ze weer eens inwrijven, arme stumperd.
Straks, als ik klaar ben, praten wij een beetje
met elkaar."
Na die woorden ontdeed zij zich van hoed en
mantel en ging als een dienstmeid de woning schoon
maken. Zij veegde, maakte in de slaapkamer de
bedden op, waschte de vaten in de keuken. Dat
alles moest dagelijks door een vreemde hand wor
den gedaan. De blinde vrouw kon niets doen, daar
zij haar ledematen niet kon bewegen en de man,
.rijkje nemen, dat niet al te oppervlakkig be
hoeft te zijn. Wil men echter wat nader eon en
ander bezien, dan is een herhaald bezoek bijna
onmisbaar.
Twee exposities zijn het, die in de groote
iudustriezaal onmiddellijk de aandacht trekken,
ill. die van de firma Molkenboer te Oldenzaal,
(voor deze gelegenheid mevrouw Molkenboer,
fabrikante) en die der Singer Naaimachino-
maatsdiappij.
De eerste beslaat een groote ruimtemen ziet
het fabrikaat der firma, linnen en katoenen
lingerie, en daarnevens do wijze van fabricee-
ring. In werking zijn een aantal weef-, spoel
en andere machines, die door vrouwen bediend
worden. In zooverre is de band met deze ten
toonstelling niet moeilijk te vinden. Gemakke
lijker nog valt dit bij „the Singer Manufactu
ring Company", de wereldberoemde fabriek, dio
in elke stad van cenig gewicht over den gan-
seheu aardbol (ook te Schiedam) hare filialen
heeft. In groot aantal zijn bier machines van
eenvoudige en gecompliceerde constructie op
gesteld en met de meeste bereidwilligheid wor
den door een aantal dames, die hier werkzaam
zijn, de noodige inlichtingen gegeven. Merk
waardig is het tot welken graad van volkomen
heid de Singer-fabriek het heeft gebracht; men
kan hier machines zien, speciaal er op ingericht
om knoopsgaten, kant en klaar af te leveren.
Do werkster behoeft niets te doen dan de naald
te stellen boven de plaats, waar het knoopsgat
gewonseht wordt, cn in enkele seconden is dit
gereed. Voor andere doeleinden, voor bet boren
en omstikken van gaten enz. enz. zijn andere
machines, van eenigszins afwijkende constructie,
die allen met de meeste nauwkeurigheid hun ar
beid verrichten. Belangrijk is het borduurwerk
met de Singermachines geleverd. Het gebrek
aan individualiteit, anders aan machinewerk
eigen, is hier tot een minimum beperkt. Schier
elk soort borduurwerk schijnt met deze machi
nes to kunnen worden gemaakt; voor dames
is het ongetwijfeld eer lust hier een kijkje te
nemenreeds de gordijnen welke als portières
den ingang naar de Sn.ger-afdeeling vormen en
machinaal geborduurd zijn, geven een allergun-
stigsten indruk, die wordt versterkt door het
tapisseriewerk met zijde of wol behandeld, go-
lijk men dat iets verder ziet.
Algemeen overzicht.
Schiedam, 2t Juli '98.
Do capitulatie van Santiago is nog altijd de
gebeurtenis die èn in do Vereenigdo Staten èn
m Spanje levendig besproken wordt. Vooral in
Spanje, en met name is men daar te lande bezig
de verantwoordelijkheid voor do overgave der
stad vast te stellen.
Generaal Toral schijnt de zondebok te zullen
zijn, want èn de regeering èn de recbtstreck-
sche chef van den generaal, maarschalk Blanco,
werpen elke verantwoordelijkheid van zich af.
die vroeg wegging en laat van den arbeid terug
keerde, viel dadelijk uitgeput op zijn bed neer,
want zijn krachten begonnen hem reeds te be
geven.
Sedert twee-en-twintig jaar was de vrouw blind.
Gedurende dien tijd bad hij voor zich en haar
slechts zóóveel verdiend, dat zij kwalijk hun maag
hadden kunnen vullen. En gedurende die jaren
waren bij de blindheid der vrouw nog voortdurend
zware ziekten gekomen, die verpleging en verzor
ging, die dokter en apotheker noodig hadden
gemaakt. Sedeit twee-en-twintig jaar was de oude
vrouw bijna nooit uit haar huisje geweest, en had
zij niets anders gekend dan ontbering en pijnen.
Toen Imgjor zich voor de eerste maai met deze
ellende had bemoeid, was de woning door vuil en
stof letterlijk verpest. De menschen lagen toen op
rottend stroobijna geen enkel stuk was heel.
Eeist onlangs had Imgjor de oude vrouw verpleegd
bij een longontsteking, en wat die ziekte had ge
kost, had zij uit haar eigen middelen betaald.
Nadat Imgjor haar dageiijksch werk had vol
bracht, zeide zij
«Vrouw Ohlsen, ik heb nu juist meer tijd. Ik
wil u nu iederen namiddag wat voorlezen. Wil u
toeluisteren
«O zeker 1 Waarom niet, lieve juffrouw," ant
woordde de oude vrouw met een dankbaar lachje,
a Wat is het dan?"
«Iets ernstigs, iets goeds, vrouw Ohlsen. U zal
er bepaald pleizier in hebben
nik heb in alles genoegen wat u in uw oneindige
liefde aan mij doet. Lieve hemel, als ik mij her
inner en er over nadenk hoe u mijn geheele leven
zoo gansch anders en zoo tevreden heeft gemaakt,
hoe u ons geholpen en steeds weer geholpen, mij
arme, hulpbehoevende vrouw in mijn ziekte ver-
Men weet dat generaal Toral verklaard had,
volmacht te hebben ontvangen van maarschalk
Blanco en de regeering te Madrid, maar van
hoogerhand wordt dit ontkend.
De regeering te Madrid verklaart in een of-
ficieuse nota dat generaal Toral Santiago heeft
overgegeven zonder daartoe gemachtigd tc zijn.
Zij tracht dan de waarheid dier bewering te
bewijzen, terwijl zij tegelijk zegt te twijfelen aan
de echtheid van den brief dien generaal Toral
aan generaal Sliafter zou geschreven hebben.
In dien brief nl- verzekert Toral eigenlijk
zoo gaat de regceringsnola voort dat hij
door het gouvernement gemachtigd was om to
capituleeren, terwijl de regeering hem in wer
kelijkheid door maarschalk Blanco heeft laten
weten, dat zij hem geen andere gedragslijn kon
voorschrijven dan die, welke het militair wet
boek aangeeft.
Aan dat wetboek zal Toral's gedrag dan ook
getoetst worden, en naar de volle gestrengheid
der wet zal hij geoordeeld worden.
Maarschalk Blanco gaf de regeering daarvan
kennis in een telegram waarin bij meldt dat de
capitulatie van Santiago zonder zijn medeweten
of zijn goedkeuring is geschied.
Zou bet ook hier weer bewaarheid worden
dat de beste duurlieden aan wal - en buiten
schot staan Want de bevolking van San
tiago was cr eenvoudig ellendig aan toe, cn
moge al in bet Ainerikaansche leger de toe
stand niet boel rooskleurig zrijn. geweest, in do
stad lieersehtc liongcr en gebrek.
Toen liet stoomschip van bet Roode Kruis,
de State of Texas, Zondagmiddag met
1400 ton mondvoorraad voor do gebrek]ïjdenue
bevolking te Santiago aankwam, wierp do uit
gehongerde schare op de kade, zoodra men met
lossen begon, zich op de kisten om die open to
breken. Men verdrong elkaar en vocht om voor
aan te komen. Na een poos werd de kade afge
zet door Amerikaansche soldaten, en werd er
niemand meer op de kade toegelaten.
Om drie uur 's middags begon men in de ma
gazijnen in de stad levensmiddelen uit te deelen
ieder die een door de plaatselijke commissie af
gegeven kaart vertoonde, lcreeg anderhalf pond
voedsel, 's Avonds zou drinkwater worden uit
gedeeld.
't Blijkt dus dat do ellende in dc stad inder
daad zeer groot was.
Intussclieii zijn do onderbevelhebbers in bet
onder de capitulatie begrepen gebied niet allen
tevreden over het tusschen generaal Toral en
generaal Shafter gesloten verdrag. Generaal
Preja, do commandant van Guantanamo, moet
geweigerd hebben de stad over te geven.
Omtrent liet bombardement van Manzanillo
wordt alleen uit Havanna gemeld dat de Ame
rikanen 3500 granaten afschoten. De kanonneer-
liooten C en t i ne 11 a en D e 1 gado Pare-
j o zijn vernield. Maarschalk Blanco heeft den
verdedigers der stad geluk geweuscht. De ver
liezen der Spanjaarden bedragen 3 dooden en
14 gewonden.
zorgd en verpleegd heeft, dan zou ik reeds bijna
geneigd zijn te gelooven
«Welwat, vrouw Ohlsen moedigde
Imgjor de aarzelende aan.
«Dat u in 't geheel geen mensch, dat u een
engel is, door God op de wereld gezonden om den
menschen vrede te brengen
«Neen, neen, u overdrijft 1 Ik ben geen engel,"
antwoordde Imgjor met een zachtmoedigen glimlach.
«Ik ben een mensch als u. Daardoor juist ben ik
in staat u te begrijpen, in uw blinde oogen te
lezen en u te helpen. Alleen wie zelf leed heeft
ondervonden, kan medegevoel hebben met zijn
lijdende naluurgenooten. En evenals u zijn er vele
duizenden zieken en ongelukkigen in deze groote
stad, die, omdat zij nog niet geheel van middelen
ontbloot, nog niet geheel nooddruftig en verlaten
zijn, geen deel hebben aan de stedelijke armen-
en krankenzorg. Ik bon echter steeds van oordeel
geweest dat het beter is door bijtijds in te grijpen
het ergste af te wenden en het bestaan van hen
die met ondergang bedreigd worden, te redden,
dan eerst dan te willen helpen, wanneer geen hulp
meer baten kan.
«Waarlijk wanneer onzen armverzorgers geleerd
werd zóó te handelen, dan zouden de armen- en
ziekenhuizen niet zoo overvuld zijn als nu het ge
val is; er zouden minder menschen misdadigers
en zelfmoordenaars worden, en de aigomeene ellende
zou minder groot zijn. Daar ligt een wijd veld
braak voor den arbeid der naastenliefde. En dit
arbeidsveld heb ik mij uitverkoren. Ik zoek te helpen
waar ik kan en zoover mijn krachten het toelaten.
Ach, er is zoo heel veel ellende op aarde 1 Die
uit te roeien gaat boven de menscheüjk kracht."
Wordt vervolgd.)
