52'" jaargang.
Vrijdag 29 Juli 1898.
IN0. 9689.
Tweede Blad
FEUILLETON.
DE NIEUWE ZETMACHINE.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
uitgeverTh. j. c. rqelants.
Aan onze Abounds!
BINNENLAND.
Uit de Staatscourant.
Kunst en Wetenschap,
R o c li t z a k e 11.
AsoHHBireirrspKijg voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
s n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.06
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommerso.02
BUREAUBOTERSTBAAT ÏO, Tcïephoon \o. 123.
mirnt rnnrn mm» iih ,n
Abveetmtispwjb van 15 gewone regels met inbe
grip van eene Courant0.S1
Iedere gewone regel meer
Bij abonnement wordt korting verleend.
■warnar x -WjgTr sur-z*c m
In de lithogmphische ateliers der
firma VAS DIAS te A m s terd a m is
eene ClIROMO-UITHOISKAFIE van Hare
Majesteit Koningin WHhelmina vervaardigd,
waarin de aanvallige figuur van Hare Majesteit
in gala-gewaad en staande in eene rijk gestof
feerde omgeving wordt voorgesteld.
De firma mocht zich met de onderscheiding
vereerd zien, dat eene hiervan aan H, M, de
Koningin-Regentes aangeboden proefdruk, door
Hare Majesteit welwillend werd aangenomen
en met belangstelling ontvangen.
Dit in veertien kleuren op zwaar plaatpapier
gedrukt Chromo-beeld, vervat in siei lijk passe
partout, groot 48 X 04 centim., is niet in den
handel verkrijgbaar, doch wordt uU&luitcnd
aan de abonné's van ons blad aangeboden tegen
den aceer gcrlngen prijs van 75 Cent in
passé- partout.
In deze courant is een Don gedrukt, die
recht geeft liet portret tegen betaling van 75
Cent op ons bureau te ontvangen.
Zonder Don wordt geen poitret afgegeven.
De portretten zijn in enkele magazijnen hier
ter stede te bezichtigen, en ook geheel geën-
cradeerd verkrijgbaar in noten- en eikenhouten
lijsten met glas, met zwaar vergulde kroon of
kroonfronton, voor ƒ2.50 en f'3.inclusief
portret.
Rijkspostspaarbank.
De directeur dezer instelling heeft vernomen
dat hier en daar in den lande de commission,
gevormd met liet oog op de feesten die zullen
plaats hebben ter gelegenheid der inhuldiging
van H. M. de Koningin, voornemens zijn om
te dier gelegenheid o.a. spaarbankboekjes ten
geschenke te geven aan de jeugd.
Hij is volgaarne bereid, dat loffelijk plan
zijnerzijds zooveel doenlijk te steunen. Naast
méér, door den gewonen omslag der boekjes,
welke het bier geldt, te veruingen door een
fraaiereneen vorm, die aan de livretteu een
commemoratief karakter vei leent.
Inlusschen, is bet hem daartoe noodig, ten
spoedigste (en wel vóór 10 Augustus aanstaande)
van bedoelde commission enkele inlichtingen te
ontvangen.
Vooral wenscht hij dau, zoo nauwkeurig mo
gelijk, te vernemenhet aantal boekjes, dat
men van plan is tot bedoeld einde bij een der
postkantoren aan te vragen.
Hij zal vervolgens aan bedoelde commission
den dag melden, waarop zij hem de genomen
boekjes uiterlijk kunnen doen toekomen, ter
vervanging (ter zijner directie) van den gewonen
omslag, door den meer sierlijken.
Er behoort moed toe om nu over het mecha
nisme to spreken, dat den naam draagt van den
titel van dit artikelde Monotype-machine, en
dat de letterzettende gemeente tot een staking
zou kunnen brengen, als men dacht dat door
een mechanisme het brood uit den mond zou
kunnen genomen worden. Zoo'n vaart zal het
echter niet loopenletterzetters zullen er altijd
noodig blijven, in weerwil van welke uitvinding
dan ook, zoo lang er couranten en hoeken ge
drukt worden. Met do Monotype-machine ech
ter wordt hun taak veel gemakkelijker en een
voudig gemaakt, en de „Skilled workman" zal
grootendeels overbodig worden.
Om te voorkomen dat mijn zetter, zoover ge
lezen hebbende, mijn manuscript uit woede in
het vuur werpt, voeg ik er direct bij dat do
Lanston-Monotype-zetmacliine zijn werk niet
alleen vergemakkelijkt, maar ook zooveel aan
genamer maakt.
Hij behoeft niet langer den geheclen dag op
de beenen te staan om uit ontelbare hokjes
vuile letters te snuffelen, waarmede hij zijn
„copio" opzet. Hij kan zich gemakkelijk op zijn
stoel neerzetten om op een mechanisme dat in
En, nadat zulks geschied is, zal hij de col
lecties onverwijld terugzenden. In elk geval zóo
vroegtijdig, als ten deze noodig blijkt.
De cornmi-siën kunnen de boekjes aan den
Directeur der Rijkspostspaarbank doen toekomen
hetzij door bemiddeling van een postkantoor,
hetzij direct.
Voor het geval zij op ladlstgemelde wijze
mochten handelen, kan bet nuttig wezen, in
herinnering te brengen, dat alle postzendingen,
aan en van dien Directeur, vs ij van port zijn.
Rijwiclbelasting.
De »St. Ct." bevat beden de wet van 14 Juli
1898, tot legeling der personeele belasting naar
den grondslag rijwielen (sStbl." no. 181.)
Voorbereidend Militair onderricht.
Ter voorkoming van teleurstelling wordt er
aan herinnerd, dat de aanmelding tot deelne
ming aan liet bovengenoemde onderricht dit jaar
moet hebben plaats gehad vóór 1 Augustus. In
dien ter plaatse, waar men aan het onderricht
wenscht deel te nemen, infanterie of vesting
artillerie garnizoen houdt, behoort men zich aan
te melden bij den commandeerenden offcicr der
infanterie of der vesting-artillerie, indien dit
niet het geval is bij den burgemeester.
Militieplichtigen die in liet bezit zijn van een
getuig-chrift W, waaruit blijkt, dat zij met
vrucht aan het voorbereidend militair onderricht
hebben deelgenomen, komen vóór andere mili
ciens huimei lichting in aanmerking oni tot een
graad te worden opgeleid en worden, zoo dat
mogelijk is. ingelijfd bij het wapen en het gar
nizoen hunner keuzeadspiranten voor het re
serve-kader kunnen door deelneming aan dat on
derlicht het getuigschrift F verwerven, dat ge
vorderd wordt om tot dat kader te kunnen wor
den toegelaten.
De diepzee-espeditie.
Het eervol ontslag, te verleenen aan prof. dr.
Max Weber als gewoon hoogleeraar in de zoö
logie, staat in verband met de wetenschappelijke
expeditie tot zoölogisch, botanisch en oceano-
graphisch onderzoek der zeeën van den Indbelien
Archipel. Van deze expeditie zal prof. Weber
de leider zijn, de ziel der onderneming. Me
vrouw Weber, die de expeditie zal meemaken,
neemt liet botanisch gedeelte op zich.
Voor het zoölogisch gedeelte wordt de hoog
leeraar bijgestaan door de heeren dr. J. Versluys
Jzn. en H. F. Nierstrasz. Commandant van het
expeditievaartuig, dat, naar men mag ver
wachten, door de Regeering ter beschikking zal
worden gesteld, is de luitenant ter zee 1ste
klasse W. O. W. Planten. Als tweede en derde
navigator treden op de luitenants ter zee 2e
klasse II. J. Boldingh en C. E. Horens van
Heyningen.
Volgens berekening zal de eigenlijke expe
ditie, d. w. z. liet feitelijk onderzoek, G maan
den moeten duren. (a-D")
De kolonel Wuppermann, commandant van
het 3c rog. huz., is belast met de regeling en de
handhaving der orde bij den intocht der Ko
ningin in de resdentie; aan hem is toegevoegd
de kapt. Jackson, van het reg. gren. en jagers.
alle deelen gelijkt op een schrijfmachine, zijn
copie af te tikken, als speelde hij piano.
Deze manipulatie heeft veel weg van die bij
de bewerking der ^notipe (een nu reeds wel
bekende) zetmachine, maar hier houdt de ver
gelijking ook op.
De Montype zetmachine bestaat eigenlijk
uit twee deelenuit den aard der zaak is liet
mechanisme gecompliceerd, maar op het oog
schijnt toch dat het eenvoudiger is dan de
Linotype. Dat is zekerliet is een automaat,
dat in zijn werking aan het menschelijke grenst
het is een der merkwaardigste machines die ik
ooit gezien heb.
Do zetmachine of liever de schrijfmachi
ne is geheel afgescheiden van het werktuig
waarmede de eigenlijke letters gefabriceerd
worden.
Het schrijfmachine-gedeelte ziet er uiterlijk
ook precies uit als een type-writer, en neemt
niet veel meer plaats in. In plaats echter dat
men op papier letters drukt, worden op ver
schillende plaatsen door de verschillende letters
gaatjes gedrukt in een lange papieren band,
die over een paar rollen loopt en die doet den
ken aan een muziekdoos. Inderdaad werkt het
mechanisme op denzelfdeu basis.
Als het te „zetten" manuscript op de „schrijf
machine" afgeschreven, en de papieren band met
de noodige gaatjes geperforeerd is, wordt de
cylinder waarom het papier gewonden is in de
Gisteren is door den Raad van State het eer
ste beroep behandeld, ingesteld door een inspec
teur van den arbeid tegen eene krachtens de
Hinderwet verleende vergunning
O O*
't Verdient zeker wel vermelding dat in de te
Bergen-op-Zoom Dinsdag gehouden vergadering
vail de aid. Bergen-op-Zoom" van den Ned.
Onderwijzersbond de motie van den lieer Ileze-
maiis uit Steenbergen ten gunste van de invoe
ring van den leerplicht bij staking van stemmen
verworpen werd. 2G onderwijzers verklaarden
zich er tegen
Bij den pensioenraad voor burgerlijke ambte
naren is benoemd tot plaatsvervangend secreta
ris mr. dr. W. C. A. baron Van Vrcdenburch,
thans commies bij dien raad, en tot tweede klerk
de heer J. J. F. Hoogendoom te 's-Gravenhage.
Volgens particulier telegrafisch bericht uit Tn-
dië is de 1e luit. der art. P. M. Vis, lidder M.
V. O., geslaagd bij het examen voor de lioogere
krijgsschool.
Op 10 Augustus zal vanwege de Vercenging
tot bevordering van Geref. Ziekenverzorging in
Nederland worden geopend een opleiding diuis
voor aspirant-verpleegsters, tevens tehuis voor
de verpleegsters.
Verschillende sprekers zullen bij die opening
bet woord voeren.
Tot directrice van dit opleidingsliuis, dat den
naam van Salem" zal dragen, is dcor liet be
stuur benoemd mej. C. E. Hulsehos, te Vlis-
singen.
Op Zondag 28 Augustus, 's middags 1 uur,
zal in den Parkschouwburg te Amsterdam eene
groote nationale meeting plaats hebben voor
de propaganda der geheel-onthouding.
Mannen en vrouwen van alle richtingen
zullen daar spreken.
Do eerste algemeene vergadering der Broe
derschap van hoofd-commissarisseil en commis
sarissen van politie in Nederland zal den 24en
September te Rotterdam gehouden worden. Do
oud-minister van Justitie, de lieer mr. II. J.
Schmidt zal in deze bijeenkomst een onderwerp
bespreken, op de politie betrekking hebbende.
In Oct- a.s. zal een vergelijkend onderzoek
plaats hebben van adspiranten voor de betrek-
lang van klerk der posterijen en telegraphic,
om naar mate van de behoefte tc worden be
noemd.
Aan die betrekking is verbonden eene jaar
wedde van f 400, welke tot f 1200, resp. f 1500.
kan klimmen.
Zie verder „Staatscourant" no. 171.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
brengt ter kennis van hen, die het examen
van geëxamineerd en beëedigd landmeter wen-
sciien af te leggen, dat zij zich daartoe vóór
25 Aug. e. k. schriftelijk bij bet Departement
van Binnenlandsche Zaken moeten aanmelden.
Zie verder sStaatscourant" no. 173.
„type casting" (of lettergietende) machines ge
zet, welke mechanisch, volgens do perforatie
op den band, elke letter appart giet en op zijn
plaats zet in regels van een zekere van te voren
vast te stellen lengte. Kolommen kunnen op
die manier gezet worden, zonder dat cr iemand
naar omkijkt, of terwijl de zetter verder het
manuscript in do „schrijfmachine" afwerkt.
Tot deze beschrijving van de werking van
do Monotype moet ïSMiij bepalen uitleggen
hoe dat gebeurt zou te technisch zijn, en zou
ook slechts een klein aantal mijner lezers inte
resseeren. Als men bedenkt wat er van binnen
in dat mechanisme gebeuren moet voor van
een zeker aantal gaatjes een lijn in „type" ge
zet is, dan is het werktuig niet gecompliceerd
te noemenhet is zelfs zoo eenvoudig dat een
mecanicien wel tien machines tegelijk onderzijn
beheer kan hebben, en dan nog niet veel te doen
liceft. Dit zegt echter toch nog niet veel dat
een nauwkeurige beschrijving van hoe alles in
zijn werk gaat, niet te technisch zou zijn.
Het merkwaardigste van deze zetmachine is
de gelijkheid, waarmede de woorden, de regels
en do ruimten tusschen de woorden gevormd
worden. Het vernuft van den uitvinder is hier
werkelijk merkwaardig. Van het begin van een
regel tot hot einde is de ruimte tusscln n elk
woord precies even groot. Zetters zullen dit al
direct als eene onmogelijkheid verklaren. Toch
is het zoo.
PERNIS, 28 Juli. Tot onderwijzer aan de Chr.
school (lioofd de heer Nicnkcrke) te 's-Gravenbngc
is benoemd de heer J. De Winter, alhier.
Bij Kon. Besluit is voor het tijdvak van 1 Juni
tot en niet 31 Aug. 1898. ter ondersteuning in zijn
studiën van Rijkswege oen beurs van acht honderd
gulden (f800) verleend aan H. Postma, student in
de faculteiten der geneeskunde en der wis- en natuur
kunde bij de Rijks-universiteit te Groningen.
Bij Kon. Besluit is, aan J. Zaaijor I'zn.. te Dirks-
land, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
schoolopziener in het arrondissement Sommclsdijk.
Bij Kon. besluit is benoemd bij den plaatsclijken
staf, tot 2e luitenant, plaatsclijke-adjudaut te Den
Helder, do sergeant W. C. A. Veldnaam, van het 5de
regiment infanterie.
Bij Kon. besluit is aan den heer mr. W. van der
Jagt, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend ala
adjunct-commies bij het Departement van Koloniën.
„Het Zondc-Kind", aldus de titel van het
jongste werk van II. ,T. Schimmel.
Het valt geheel uit Schimniel's gewone gonrc,
maar, nl zon men bij dezen schrijver een oogenblik
voor buitendingsighedeu beducht mogen zijn, het is
er niet minder genietelijk om. Het is echte ouder-
wetscbe - in don goeden zin boeiende lectuur,
met een nieuwerwetsch tintje, hier en daar op bet
meeleven in de richting der jongeren duidend.
Ware Schimmel voor cenigen tijd niet reeds do
zeventig gepasseerd, en dit is, ook voor een kras
man een respectabele leeftijd, wij zouden geloo-
ven, dat ook in het kader van den familieroman
door dezen auteur nog vrij wat zal kunnen gepres
teerd wordennu moeten wij wat wij nog krijgen
als welkome gave, maar waarop niet te rekenen
valt, aanvaarden.
De opzet is cenvondig. Een kind wordt als vonde
ling gebracht bij eene freule van oud-adellijk ge
slacht; als vader ontpopt zich de overleden jongere
broeder der freule, geen mauvah sujetmaar toch
een doordraaier, wiens beenen de weelde aan de
universiteit niet konden dragende moeder
daarover blijft een geheimzinnig waas het heele boek
door hangen. En het kind wordt uitbesteed, eerst bij
ecu boer, later bij een kennis der freule-tante, en
eindelijk komt de erkenning, dc erkenning als neef
en erfgenaam.
Dat is de gansehe intrige met daaromheen eenigo
minder belangwekkende figuren dc boer, met diens
gezin, de vriend, enkele eonversatiemensehen.
Wij mogen Schimmel graagnog onlangs werd
het neergeschreven, hoe hij in onze jeugd de liefde
voor onze historie weet te wekken, een niet geringe
verdienste; dat hij ooit thans nog dezen ctbisch-
socialon familieroman zou schrijven was van hem niet
te verwachten, nn hij in zijn debuteeren daarin
wél is geslaagd, schatten wij hem niet minder hoog,
en ook hier blijft hij de correcte, de hater van
oppervlakkigheid in schets en uitwerking.
Verschenen is het eerste nummer van het vakblad
van den ,,Bond van conducteurs en treinpersoneel
der H. S. M." genaamd „Ons Belang". Als redacteur
van dit blad zal optreden de conducteur J. Bonman
te GoiiDchem.
D. B. van M., stucadoor te Arnhem, stond ver
leden week voor de Rechtbank to Arnhem terecht we
gens het veroorzaken van den dood van T. K. Als
meesterknecht had hij in dc inachineloods van de
H. IJ. S. te Arnhem den beschonken K. aangemaand
Men gaat hiermede op de volgende wijze te
werk. Gestel de zotter, werkende op de perfo
ratie- of schrijf machine, komt bijna aan liet
eind van ecu regel, en vindt dat er geen ruimte
genoeg is 0111 een kort woord dat hij niet af kan
breken nog op die lijn te zetten. Er ontstaat
dan een opening dio aangevuld moet worden
die opening is misschien een kleine fractie van
een centimeter. Hij heeft dan slechts op een
toets te drukken, met het nummer van zijn
aantal tienden of twintigsten (of wat dan ook
van een centimeter), en in de gietmachine wordt
dan die fractie van do eentimer gelijkelijk ver
deeld over alle „ruimten" tusschen de woorden
in dien bepaalden regel. liet effect is verras
send.
Hot „dislribuccren" van dc letters, nadat zo
gebruikt zijn, is natuurlijk niet noodig- Men
gooit ze slechts in de smeltkroes, en zoo kan het
zelfde lood natuurlijk oneindige malen gebruikt
worden.
De rol met hot geperforeerde papier blijft
natuurlijk staan, en kan ten allen tijde weer
gebruikt worden om hetzelfde te drukken voor
meerdere uitgaven van boeken etc.
Dc uitvinding, dio den naam draagt van den
vinder, den heer Tolbert Lauston, zal ongetwij
feld een omwenteling in do drukkerswereld te
weeg brengen. («De Tel.")
