BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
Kunst on Wetenschap.
II e c li t z a It c n.
Vonnissen van hot Kautongerecht
to Schiedam.
Kerk en School.
Gemengd N i e uw s.
drag over do Delagoa-bnai nog niob tot stand
is gekomen.
ïntusschen wordt èn van Duitsche on van
Transvaalsche zijde officieus to kennen gegeven
dat de betrekkingen opperbest zijn, m tegen
spraak met de belichten in de bladen over do
eigenaardige ontvangst van dr. Leyds te Berlijn.
Atjeh.
De correspondent van het sHbl." seint
nBij liet landen van mai echaussees teRigus
sloeg een boot om. Zes manschappen beneden
den rang van oificier verdronken, negentien
geweren gingen verloren."
lligas ligt op de Westkust. De marechaussees
waren vermoedelijk gezonden tot versterking
van de colonne, die sinds eenigo weken in die
streek ageert.
Kon. Militaire Academie.
De uitslag van het herexamen aan de mili
taire academie te Breda is, dat van liet tweede
naar het derde jaar bevordeid zijn de cadetten
Brans, Char bon, Diemont, Van der Does de Bye,
Di aayer, Geul, Oudsburg, Dinger,Van der Schoot,
Bepeiaer, De Fremery, Jorissen, Van der Poll,
Vun Zyll de Jong, Altink; van het eerste naar
liet tweede jaar de cadetteDBijleveld, llooge-
boom, Aunoi, Bacii, Badings, Berckenhoff, Bou-
irian, Deisjant, Gelpke, Bering, Ledeboer, Mei»
nema, Ükhuyzen, Van der Heit, Riel, Schmidt,
Siebuigh, ,1 au sou. Stok, Verhaar, De Vos van
Nederveen van Blijeuburgh, Spree, Stennekes,
Van Riemsdijk, Visser, Bouman, Van der Mijll
Dekker en Hardeman.
Vijf cadetten moeten opnieuw de lessen van
hun studiejaar volgen.
Het 5e hiterualionale pers-congres,
ïhomar.
Vrtn den gedelegeerde van den Ned. Journa
listenkring te Lissabon, dd. 1 Oct.
Sommigen komen er openlijk voor uit, ande
ren denken het alleen maar, dat de congres-
feestjes hoofdzaak zijn en de werkzaamheden bij
zaak. Voor dezulken is de hoofdzaak gisteren
pas begonnen. We zijn naar Tliomar geweest.
Aan het Centraal-station stond om kwart
voor zevenen 's morgens een extra-trein gereed,
die evenwel, zooals hier gebruikelijk is, meer
dan een half uur te laat vertrok. Zeer doelmatig
had men d© waggons voorzien van bordjes met
da namen der landen, zoodat elk land terstond
de voor zijn vertegenwoordigers bestemde plaat
sen kon vinden. Een paar meisjes deelden pak
jes uit met eenig licht ontbijt.
Onmiddellijk haast na het verlaten van het
station rijdt men een tunnel binnen waarin men
vijf minuten blijft. Daarna rijdt men nog een
poos door de uitloopers der heuvelen van Lissa
bon, de uiterste gebouwen glijden voorbij
links de groote aquaduct die een deel uitmaakt
der waterleiding, rechts het stierencircus, dat
we bezocht hadden en dan verandert hot
landschap. Rechts stroomt de Taag min of meer
dicht bij de spoorbaan. Links ziet men, tegen
den achtergrond van het verre knstgebergte,
een vreemd land. Op den heuvelachtigen grond
staan tal van boomen, maar nooit m groepen.
Elke boom staat op zijn minst een meter of
tien van den andere verwijderd, maar meestal
zijn de afstanden grooter. Het zou een plantage
lijken wanneer de plaatsing regelmatiger was.
Olijfboomen zijn het hier en daar maar voor 't
meerendeel een vreemd soort dennen, geheel
kaal behalve aan den top, waar een klein bosje
takken met naalden ontspruit.
Verderop rijden we door werkelijke planta
ges, namelijk van breedgetakte, lichtgroene
olijfboomen. Groote grijsgroene aloe's schieten
nn aan Ann Irani-.
weer plantages van
i geschilde stammen
erfd. Langzaam trek-
ooraige ossen de wa-
Aan elk klein station houden wij op om een
fanfarecorps het Portugeesche volkslied te hoo-
ren uitschetteren en do bewoners zich aan hun
geliefkoosd vreugdebetoon te zien (on hooren)
overgeven: heb oplaten van vuurpijlen, los uit
de hand, op klaarlichten dag. Dit is een aller
dolst vermaak, daar men natuurlijk volstrekt
geen licht ziet, doch alleen wat witte wolkjes
hoog in de lucht, waar de vuurpijl uiteen knet
tert. Daar dit lawaai niet voldoende is, worden
wij ook nog met vele zevenklappers begroet. Te
veel eer!
Deze eindeloos herhaalde huldebetuigingen
werden op één punt afgewisseld door een aardig
oponthoud. Heb was bij Valfigueras. De trein
stond stil aan den rand van een groote vallei
die ver naar 't Westen de heuvelen wegdrong.
Daar zagen wij groote kudden ossen en stieren,
't meest stieren, die in deze streek door verschil
lende eigenaars worden gekweekt om voor de
„corrida's", de stierengevechten, to dienen. Ma
gere gestalten, gedekt met rood-en-groenephry-
gische mutsen en gezeten op prachtig galoppee-
rende paarden, dreven de kudden her- en der
waarts met geroep en met enkele nijgingen van
de lange lansen die zij droegen. De stieren, de
zware, woeste koppen omlaag, de leeuwenslanke
lijven gestrekt, stoven voort in snellen, lichten
galop. Het was, tegen den achtergrond der brui
ne, blauw omwaasde heuvelen, een heerlijke ren
van nauw bedwongen vrijheid.
f
Na een rit van drie uren stapten wij te
Payalva uit, waar wij, behalve door het reeds
bekende geknetter en geschetter, werden be
groet door het gemeentebestuur van Thomar.
In een onafzienbaie rij vehikels van verschil
lend, maar meestal ongemakkelijk maaksel, re
den wij den langen, stoffigen weg naar Thomar
op, dwais door heb vreemde landschap van brui
ne heuvelen, verspreid staande pruikedennen en
wit bestoven aloe's, dat wij reeds elders op een
afstand hadden gezien. Vrouwen met gekleurde
hoofddoeken die langzaam, blootsvoets, op 'b
hoofd een zwareu bruinen waterkruik van een
ronden steenen put naar hoven dragen, of an
dere met donkere, scherpe hekscngezichtcn, in
oen dunnen zwarten mantel, zijn de zeldzame,
maar typische figuren in deze droge, strenge
omgeving, waarin zich vooral een felle, lielsche
zon dringt.
Een laatste kromming en Thomar ligt vóór
ons in een dal. Enkele huizen en daarboven,
hoog op een heuveltop, een groote mine waar
van te onzer cere vlaggen wapperen en na
tuurlijk vuurpijlen worden opgelaten.
Wij wandelden het stadje door waarvan allo
inwoners hun mooiste zijden en damasten dra~
periën geel, paars en voor-al rood uit de
vensters hadden gehangen en zelf waren uitge-
loopen om ons met bloemen te bestrooien (de
vrouwen althans) en ons met zoo levendige be
langstelling te omstuwen dat wij haast niet
voort konden. Met moeite bereikten wij, langs
een stellen weg met grove treden, waarboven
een zee van kleurige hoofddoekjes hobbelend
opklommen, den ingang van liet vermaard©
Ckristusklooster en met moeite drongen wij bin
nen. Gelukkig was voor do gelegenheid om ons
wat op te fnsschen uitneniond gezorgd en dat
hadden wij hard noodig.
Hot gebouw waarin we ons nu bevonden, is
een ontzaglijke, labyrinthische ruïne van een
voormalig versterkt klooster der Tempeliers. De
eerste steen werd gelegd op 1 Maart 1160 door
Gualdim Paes. grootmeester van de Tempeliers
in Portugal, die do grond ten geschenke kreeg
van do geestelijkheid van Santarem als loon
voor de bevrijding dier stad uit de handen der
Sarraceenen. Sedert dien tijd is er zooveel bij
gebouwd dat men er bij een kort bezoek niet
rut wijs wordt en dat ook de verschillende bouw
stijlen zonderling zijn vermengd. Er is een. goed
geconserveerd venster met een zeer overladen,
logge voorstelling in beeldhouwwerk van schel
pen en andere voortbrengselen der zee, ter her
innering aan het roomtijdperk van Portugal.
De Portugoezen vinden dit buitengewoon mooi,
maar hoewel er zeker veel artistieke zin in do
détails zit is heb geheel toch, evenals heb gan-
sche gebouw, te log.
Overigens wil ik wel bekennen dat ik deze
machtige ruïne niet zoo goed heb gezien als zij
misschien wel verdient. De menschenmassa uit
Thomar werd slechts uit één gedeelte geweerd,
nl. uit de groote, open binnenplaats, waarin wij
een zeer slecht dejeuner kregen. En toon dat
was afgeloopen, had. de vurige wijn van Tliomar
op vele congresleden zulk een uitwerking dat
men, vooral in gezelschap van dames, maar lie
ver wegging.
Door deze orgie als de spreekwijze om
trent de Tempeliers waarheid bevat dan heeft
deze bijeenkomst de oude rum© eer aange
daan schoot er niet veel tijd meer over om
de groote katoenweverij en -spinnerij te bezich
tigen die in de stad te zien is. Dat was anders
juist iets geweest waarvan wij journalisten, nut
hadden kunnen hebben. Thans kreeg ik maar
een vagen indruk, een witte schemering van
duizenden draaiende draadklossen, een bhksem-
geflits van weefspoelen, een hongerig gekauw
van monsterkammen, een lijmig neercirkelen
(als dikke witte stroop) van sneeuwige katoen-
stralen een geklots en gesnerp en gegil en
geloei heel het vervaarlijke leven van een
dier reuzenorganen der nijverheid die de over
moedige geest der menschen in rusteloos werken
heeft gebracht en waarvan hij het juk moet
dragen. Want ik vroeg wat de 1300 arbeiders
en arbeidsters (meest meisjes) die hier werkten,
wel verdienen. Een franc a anderhalve franc
per dag "Vroeger was heb maar 75 centimes.
En hoeveel uur werken zij per dag? Tien
uur. Bestaat er bij u een regeling van den
arbeidsduur? Neen. En een wettelijk voor
geschreven minimum van leeftijd? Ja, van
twaalf tot zestien jaar; dat varieert voor ver
schillende beroepen. Maar ik zie hier kinde
ren die zeker nog geen twaalf jaar zijn
Och, er valt met de wet wel te schipperen.
Op dezelfde wijze als wij gekomen waren,
gingen wij terug. Een industrieele stad als Tho
mar wordt opzettelijk niet met den. spoorweg
verbonden om de bewoners der streek het mono
polie van het vervoer der producten met den
tragen ossenwagen te laten die zóó traag is
dat de voerman zijn assen niet smeert omdat
het gepiep de dieren aan den gang houdt. Als
de afgevaardigde van liet district een spoorweg
verbinding niet tegenhield, zou hij onmiddelijk
duikelen.
Wij spoorden terug door de vreemde landen,
waar thans de casuarisachtige kuiven der den
nen als Oostersche palmen afstaken op de pur
peren heuvelen waarachter de zon was onder
gegaan
Totdat links de Taag kwam blinken in het
maanlicht.
De minister inn fauiienlandsche zaken zal
"Woensdag 12 October aan verschillende leden
der Tweede Kamer een diner aanbieden.
De ministers van financiën, \an justitie en
van ooi log veileerieu deze week geen audiëntie
Zondagmiddag overleed op Urk, iu den leef
tijd van 63 jaren, de heer H. Kagei, burge
meester van het "eiland.
Te Amsterdam is overleden de lieer J. M.
Content, in leven rabbijn bij de Ned. Israëlie-
tische gemeente.
KETUEL EN SPALAND, 5 October. Door bot
achteruit loopen van het paard gerankte heden
middag .Ie wagen van A. Moerman uit Vlaardinger-
Ambaeht alhier te water waarbij do dochter van J.
de Bree mede iu het water terecht kwam. Kinderen,
die in do wagen zaten, kwamen met den schrik vrij.
Wagen en paard zijn met oenige moeite weder op
het droge geholpen zonder dat belangrijke schade
was veroorzaakt.
Einde November zal heb koor der O. L. Y.
kerk aan de Nieuwe Haven rijn 45-jarig bestaan
herdenken.
- Dit gezelschap bestaat reeds langer dan de
kerk waaraan hot thans verbonden is, doch vóór
de stichting van dat kerkgebouw deed het koor-
zijn liederen weerklinken in de „Hal", liet ge
bouw in de Boterstraab, dat sedert is verdwe
nen. Nog slechts cén der zangers-oprichters is
nog in leven, nl. de heer P. S. Engering, voor
wien de a.s. feesten van heb koor ook zeer zeker
persoonlijk aangenaam zullen zijn.
Gisterenavond is father Jac. J. G. Meijer J.Pz.
per noord-exprestrein van 10.19 via Hoek van
Holland naar het St. Jozefs-college te Mill-Ilill
(Londen N. W.) teruggekeei d. Deze geestelijke
zal in vereeniging met anderen zich binnen
enkele dagen naar Triësl begeven om zich
aldaar in te schepen naar Madras iu Britsch-
Indi'd.
Als missionaris hoopt hij daar in dienst der
R. IC. kerk werkzaam te zijn ten behoeve der
inlandsche bevolking.
Door zijne familie werd hem bij het vertrek
van den trein het laatst vaarwel toegewuifd.
Hedenmorgen te 6A uur had C. Hosman,
werkzaam in de zoutziederij aan den Noordvesb-
singel heb ongeluk om, doordien hij to haastig
heet water wild© storten over liet zout, uit
te glijden en te recht te komen in de kokende
pekel, waarbij hij den linkervoet brandde tot
aan den enkel en heb linker been tot aan de
knie. Per as is hij naar zijn woning in de Sta
tionstraat vervoerd, waar geneeskundige hulp
werd ingeroepen.
Gisterenavond te 8 uur had de 12-jarige O.
Jansen het ongeluk, om van hot aakschip V rc-
d o in de Buitenhaven te vallen.
Hij werd door zijn vader, den schipper van
dat schip, gelukkig spoedig gered.
Gisteravond aan de vischmnrkt aangevoerd
3 pai tijen schol, tong en 1 partij bot; de pi ijzen
waien voor schol van f0 40 lot f0.67i/a, long
van f 0.67V2 tot f 2.90, bot van f 6.40 tot f 0,72
Hedenmorgen aangevoerd 3 manden schol,
tarbot en tong; schol f 0.30, tarbot f 1,30, tong
fd.45, alles per koop.
BURGERLIJKE STAND,
©verleden
3 Oct. Aatje Viijenhoek, oud 4 maaadem
Broersveld. Anna Maria Burger, oud 43
jaar, echtgeuoot van J. A. Looman, Sagastraat.
4 Oct. Abraham van Dijk, oud 18 dagen,
Laan. Pieter van der Lely, oud 2 jaar,
JJirïcje- Af e e s terstraat.
Gemeenteraad.
De gemeenteraad zal eene vergadering hou
den op Yrijdag 7 October a.s., 's avonds te 7
uur.
De onderwerpen zijn
Rapport op heb verzoek van rnej. E. E. Leu-
pen om eervol ontslag als hoofd der meisjes
school voor M. U. L. O. onder toekenning van
een pensioen uit de gemeentekas.
Rapport op het verzoek van IC. van. Bree om
remissie op de lnuu-som van de bleekerij aan de
Bleekstraat.
Ontwerp-besluit tct het verleenen van remis
sie op de landpacht.
Yoorstel van Burg. ©n Weth. betreffende ver
eeniging van het M. U. L. O.
Als voren in zake de uitgifte van grond in
erfpacht aan de Bleekstraat aan A. Hoogen-
dijk Jzn.
Rapporten van de commissie in zake gemeen
tewerken op de verzoeken van
a. P. Yersteeve, om wijziging van erfpaebts-
voorwaarden
b. Gebrs. van Deventer en A. Maarloveld als
voren
c. de firma Volker Bos om vergunning 'tot
het hebben van een gebouw met houten wan
den;
d. L. J. van Gelderen q.q. om gemeentegrond
in erfpacht aan de nieuwe haven;
e. A. de Neef en de wed. A. Maarloveld om
gemeentegrond in erfpacht;
f. Jb. van den Berg Czn. om wijziging van
het raadsbesluit bepalende de breedte van een
door hem aan te leggen straat.
*De afd. Ylaardingen en Viaardinger-Ambacht
van den Nederlandschen Protestantenbond, zal
eene algemeene vergadering houden op Don
derdag 6 October 1898, des avonds ten 8 ure,
in het kerkgebouw.
De onderwerpen zijn -. Punten van beschrij
ving voor de algemeene vergadering te Arnhem
te houden en verkiezing van afgevaardigden.
BURGERLIJKE STAND.
Gehuwd i
5 Oct. Dirk Hofman en Maria do Lange.
Overleden
4 Oct. A Iriana Johanna Clasina Groene weg,
oud 35 jaar, echtgenoot van A. Don, Hoogstraat.
Klazina Bus, oud 9 maanden, Afrol,
Zola zal nu een reeks van vier dcelcu ondernemen
„Los qnntrc Evangiles".
Zitting van 5 October 1898.
Wegens verwekken van nachtrumoer:
P. H., A. 0., ieder tot f3 boeto subs. 2 dagen
hechtenis.
Wegens straatschenderij
A. E., G. R., ieder tot f4 boete subs. 2 dagen
hechtenis.
Wegens openbare dronkenschap
J. O. r. D., L. v. D., ieder tot fl boeto subs. 1
dag hechtenis.
Wegens vissehorij-overtreding
J. v. S., C. J. K., ieder totf 2 boete subs. 2 dagen
hechtenis. K. v. G., tot 2manl f2 boete subs. 2inaal
2 dagen hechtenis.
Wegens spoorweg-overtreding
C. K., tot 1'2 boete, subs. '2 dagen hechtenis. J.
0. M., tot f 10 boeto, subs. 5 dagen hechtenis.
Wegens overtreding der arbeidswet
J v. G., tot f 15 boete subs. 5 dagen hechtenis.
Wegens ovortr. van het Provinciaal Reglement
B J. P., M. C. K., ieder tot fl boetosnbs. 1 dag
hechtenis.
Wegens politic-overtreding
J. H. D., J. II., P. K., J. v. d. B., ieder tot fl
boete subs. 1 dag hechtenis. B. B., II. A. 0., A. v.
d. AL, ieder tot f0.50 boeto subs. 1 dag hechtenis.
J. G. S., tot fl boete subs 1 dag hechtenis. J. B„
tot f3 boete subs. 1 dag hechtenis.
Allen deze veroordeelden zijn woonachtig te Schie
dam.
W. B., J. L., W. B. on J. y. D., allen te Vlaar-
dingen, ieder tot fl boete subs. 1 dag hechtenis.
W. J. S. te Ylaardingen, tot f2 boete subs. 1 dag
hechtenis. J. v. d. B. te Ylaardingen, tot f'25 boete
subs. 5 dagen hechtenis. S. A. v. Z. te Ylaardingen,
tot f2 boete subs. 2 dagen hechtenis.
Wegens openbare dronkenschap (le herhaling)
H. K. to Ylaardingen, tot ömaal 3 dagen hechtenis.
Behalve de reeds door ons genoemden, stonden
gisteren voor de arrondisseineuts-rechthank nog
terecht
J. 0. B., 33 jaar, wagenmaker te Schipluiden, had
op den 24 Juli te Kcthel cn Spaland ten nadeolo
van A. van Oers weggenomen een vuist en oen schiet
lood. Dronkenschap was de oorzaak van het gebeurde.
Het 0. M. eischte 14 dagen gevangenisstraf.
Ten slotte stond terecht P. M., 33 jaar, werkman
te 's-Gravenhage. Hij zou op 25 Juni te Vlaardiugcn
ten nadeolo van J. F. Eger een broek hebben weg
genomen, en wel uit het kosthuis, waarin hij eenigo
nachten had doorgebracht.
Beklaagde ontkende dit, bewerende dat de broek
zijn eigendom was.
Hij zou deze gekocht hebben don 12 December
1897 voor 55 stuivers in do St. Jaeobstraat te 's-Gra-
venhage, in eene uitdragerij. Eger herkende echter
de broek pertinent als zijn eigendom, terwijl de kost-
vrouw nog aantoonde, waar zij de broek had hersteld,
en mede verklaarde dat Eger do broek in haar kost
huis had medegebraekt en zij deze daar meermalen
had zien hangen.
Ondanks beklaagde's ontkentcnis, eisehte het O. AI.
diens vcroordeeling tot twee jaar gevangenisstraf,
met het oog op eeno vroegere vcroordeeling.
De verdediger, mr. H. J. Knottenbelt, die toegaf
dat hot wettig bewijs aanwezig was, achtte hot over
tuigend bewijs daarentegen niet geleverd cn vroeg
beklaagde's vrijspraak.
Uitspraak over 8 dagen.
R.-K. Kerk.
Mgr. F. A. H. Boermans, bisschop van Roermond,
heeft benoemd tot pastoor te Stcvenswecrt, den heer
G. Kerboseb, thans kapelaan to Valkenburg, ter ver
vanging van den heer J. G. Górtz, die eervol ontslag
gevraagd en verkregen heeft; te Iloutora den heer
J. P. II. Jacobs, thans te Beugem; te Heugetn den
heer J. Dols, thans te Wijk (Maastricht) te Midne-
laan den heer P. J. H. Obers, thans rector te Oestrum
tot rector te Oostrum den hoor W. Wiertz, thans
kapelaan te Grubben vorsttot kapelaan tc Valkenburg
den heer H. Maessen, thans kapelaan aan de kathe
drale kerk te Roermondaan de kathedrale kerk to
Roermond den heer H. M. J. E. Hanssen, thans to
Herkenbosch; te Herkenbosch don heer P. J. de Faume,
priester uit het seminarie; te Wijlc-Maastrieht den
heer EL J. H. Haesen, priester nit het seminariete
Bundo don hoer A. II, F. Billekens, thans tc Reuver;
te Reuver' den hoer H. Bloemen; te Li mmol den hoor
G. J. M. H. Knipping; teAmstenradodenkecrïl.H.
Y. Kissels; te Tcgelen den heer J. J.A. R. Alunnccom,
allen priesters uit het seminarietc Ulestraten don
hoer Kongen, thans te Grathcm te Grathem den hoer
J, A. Kusters, priester uit het seminariete Melick
den heer M. J. Brouwers, thans te Ulestraten; te
Grubbonvorst den heer dr. Alph. Derckx; tot rector
te Heel, instituut St -Joseph, den heer R. 31. Driossen
priester nit het seminarie.
De bisschop van Haarlem heeft benoemd.' tot ka
pelaan te Amsterdam (H. Maria Magdalena) don hoer
J. Ruyier; te Den Burg. op Texel, don heer H. F.
Heijtveldt; to Roelofarendsveen den heer L. J. O.
Spoormante Rotterdam (0. L. Vr. Onbevl. Ontv.)
den pater XL At. A. E. Hermans S. J.
Brand, te 's-Qravenhago.
Een hevige uitslaande brand heeft gisteren
avond gewoed in het pinceel hoek van Rave-
steijnstraat en Parallelweg, te 's-Gravenhage,
bewoond door de familie de G. De brand was
ontstaan op den zolder en bet vuur deelde zich
al spoedig mede aan bot dak.
Aangewakkerd door een steilten wind werden
de vlammen hoog opgedreven; zoodat de gloed
op grooten afstand zichtbaar was.
De brandweer was spoedig met den slangen
wagen ter plaatse eu werkte met 3 slangen op
de waterleiding. Ook de stoomspuit rukte aan
en wierp in den aanvang een reusachtige water
massa in het brandende pereeel. Binnen een half
