52*"' jaargang.
Donderdag 27 October 1898.
N°. 9766.
Eerste Blad
BUITENLAND.
DE GELDDUIVEL.
c.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVERII. J. C. ROELANTS.
Sm,
4'nr
$&0'
ct.
'et.
m,
en
T-
i(l.
L,
;V|
Ti
Mv mTW w v
Aboshbmuntspeijs voor Schiedam, per kwartaal f O.OO
omliggende plantsen.p. kwart. - 1,05
franco per post, p. kwartaal. - 1.80
Afzonderlijke nommers0.02
BrTrnn«wif ag^BggBaaeai^g^Mg^fleaMi^g^jaaEsaaaE
BSSJKEAU: WOTEESSTKAA'S1 70, Velcplioon Mo. 133.
ADvrnTENTiKenus: van 1—5 gewone regels met inbe-
giip van cene Courant0.52
Iedere gewono regel meerq.Iö
Bij abonnement wordt korting verleend.
Algemeen «versielit.
SCHIEDAM, 26 October '98.
0e crisis in Frankrijk.
Do Kamerzitting.
Men voorzag tegen gi&teren een zeer rumoe
rden dag te Parijs, en zeker is zelden een. ope-
niiwszittmg der Kamer zoo onstuimig geweest
als nu er beslist moost worden over het lot van
hot ministerie.
Want daarover was geen twijfel meer moge
lijk: de interpellaties over de Dreyfus-zaak en
die over Faslioda zouden het lot van het kabi
net bezegelen. In den ochtend vergaderden do
gematigde republikeinen on deze besloten de
regeering te steunen in do buitenlandsche poli
tiek, maar in do zaalc-Dreyfus zich tegen haar
te verklaren.
Men voorzag dat hot ministerie tot aftreden
zou worden gedwongen. En de feilen hebben
aan die verwachting geheel beantwoord.
Reeds om één uur was liet zeer vol in de
couloirs der Kamer. Tout Paris was daar.
Zeer trok de aandacht de aanwezigheid van
prins Henry van Orleans.
Om 2 uur 20 min. werd deze gedenkwaardige
zitting geopend.
Nadat do minister van financiën Peytral do
begrooting voor 1899 had ingediend met ver
zoek aan do Kamer om haar arbeid te verhaas
ten zoodat het budget vóór liet eind des jaars
zou kunnen worden behandeld, las de voorzitter
Deschanel de 19 ingekomen interpellaties voor
en gaf toen terstond het woord aan den minis
ter-president Brisson.
Daar begon het lieve leventje al. „Aftreden'"
werd er 'echts geschreeuwd, „Neen! Neen'"
antwoordde men links. En toen Brisson, het
woord nemende, er aan herinnerde dat hij de
zaak-Dreyfus aan het Hof van Cassatie had
voorgelegd, werd er geroepen: „Daar hebt go
verkeerd aan gedaanEn van de uiterste rech
terzijde ldonk het: „Love het leger!"
Do voorzitter verzocht do Kamer aan het
land een voorbeeld tc geven van kalmte en kool
overleg, terwijl Brisson de Kamer vroeg de in
terpellaties betreffende de zaak-Dreyfus t©scha
den van andere interpellaties. Beido verzoeken
werden mot. applaus beantwoord.
Maar nn kwam eensklaps de coup-de-theatre
Hot aftreden van Chanoine.
Déroidède beklimt de tribune, en reeds wordt
de Kamer rumoerig. Onder zwakke toejuichin
gen en verwenscliingen van links herinnert hij
er aan dat de meerderheid met het kabinet-
Brisson was medegegaan omdat Cavaignac er
deel van uitmaakte. Hij erkent dat en zegt waar
om hij boulangist is geweest, toen een hevige
woordenwisseling tusschen Basly en Paulin-
Méry hem. stoort. Deze hoeren worden handge-
asfigeguBcau grasa
DOOR
S. WÖRISHÖFFER.
Willibald knikte. „Waarschijnlijk niet,'
antwoordde hij. „Maar heb kan toch wel gebeu
ren, Hans."
„Zeker. Maar wat al kan ons niet overkomen,
zegWat is in het loven niet mogelijk? Mis
schien rtort het huis in; misschien komt er
aardbeving, als je. zoo redeneert, hou
den de gevaren nooit op."
Do bankdirecteur schudde nauw merkbaar
het hoofd. „Wie niets ongeoori rids heeft go-
daan, die kan alle komende dingen rustig te
gemoet zien," zeide hij.
„Natuurlijk Maar dat is een onbereikbaar
standpunt. Hoe wil je als enkeling je losmaken
"an. het algemeone meuschonlot Hoc wil je
lijnrecht koers houden, wanneer roehts en links
anderen je weg versperren."
En toen do bankdirecteur zweeg, voegde hij
er op smeekenden toon bij
„Willibald verlos mij uit een ondraaglijkon
toestand; leen mij do zesduizend thaler voor
zeer korten tijd. Als er eon zijn gold terug vor
dert dan betaal je hom uit het kastje vau een
ander; dat is immers zeer duidelijk!"
,Dat schijnt hot zeker, HansMaar vanwaar
v,?rwacht je dan belangrijke sommen te zullen
Afltvangen?"
i,0 wol van tien kanten! Hoofdzakelijk
meen, maar hun verontwaardigde medeleden
scheiden hen spoedig.
Na dit incident gaat Déroulode voort mot do
regeering to verwijten dat zij wederrechtelijk
in liet bewind blijft; ckt verwijt moest hij
handhaven, ook al moesten „onze stemmen ook
op generaal Chanoino een smet wei-pen".
De minister van oorlog kende zijn rol goed.
Want zoci* waarschijnlijk is hot, dat dit too-
ncel door Déroulède en den minister vooraf in
gestudeerd was. Hoe dit zij, generaal Chanoino
sprong driftig op. Tevergeefs tracht üelcassó
zijn collega tegen to houden; reeds is hij weg
van de ministerieels tafel. Een tweede poging
aan don voet van de tribune om hem tot kalmte
t& brengen mislukt, en de generaal beklimt heb
spreekgestoelte om in verwarde woorden te bc-
tcogon dab zijn opinie geheel gelijk is aan die
van zijn voorganger».
Yijf minuten lang diu-en do toejuichingen, en
dan gaat Chanoine voort met de verklaring dat
hij de wachter is voor de eer van het leger;
die hem toovertrouwde eer lert hij neer in han
den der Kamer en van af het spreekgestoelte
biedt hij zijn ontslag aan.
Ouder donderende toejuicliingon verlaat de
minister de Kamer.
Een geweldig rumoer ontstond nu ton ge
volge van dit onverwacht aftreden, dat de re-
geering eenige oogeubbkken in do hoogst© ver
bazing bracht. Maar nu neemt Brisson met kal
me waardigheid heb woord.
Telkens door toejuichingen, ten laatste van
bijna allo banken, aangemoedigd, verklaart
hij, ©ven onderbroken door een woorden wisse
ling tusschen Paulin-Méry on Charles Bernard,
dat Chanoino nog in den dien ochtend gehou
den ministerraad do gelegenheid had gehad van
zijn voornemen om af te treden te doen blij
ken; ook later nog had hij Brisson zijn ontslag
kunnen zenden. liet besluit om de revisie-aan
vraag naar het Hof van Cassatie te verzendon
was genomen in tegenwoordigheid van den mi
nister van. oorlog. De regeering had geen enkel©
reden om te vermoeden dat Chanoine zijn ont
slag zou nemen, en wel tegen liet gebruik in hot
midden der Kamer.
De regeering moet nu overleggen, besluit
T isson, wat haar to doen staat, klaar de Ka
mer zal de regeci-ing dank weten dat zij het
overwicht, van het burgerlijk boven liet militair
gezag heeft gehandhaafd.
En nu verlaat Brisson de tribune en wenkt
zijn collega's mede te gaan. Maar dezo aarzelen,
waarop do minister-president weer gaat zitten
in afwachting van do schorsing der zitting,
waartoe door den voorzitter thans wordt beslo
ten.
Gedurende d© schorsing
ging het in de zaal der Pas-perdus rumoerig
toe. Onder buitengewone opgewondenheid was
de zaal leoggostioomd, en nu werd heb gebeurde
hartstochtelijk besproken. Do radicalen zeidon
dat net complot welks bestaan men ontkend
had, nn voor aller oogen op de tribune zelf tot
uiting was gekomen, en er werd gesproken van
uit Frankfort. Daar hob je het telegram van
vandaag lees zelf."
Willibald vouwde liet telegram open. „Kan
ieder oogenblik afloopen. Gedeeltelijk zonder
bewustzijn."
„Is het niet verschrikkelijk, Hans, loopt je
niet een rilling door de leden, wanneer je om
ze 3 zeggen aan een sterfbed, staat en ongedul
dig op hot laatste oogenblik waclib, ja, wan
neer je zelfs den langzamon voortgang, der din
gen zoudb willen bespoedigen? Wie weet
welk een zwaren strijd zijn arme ziel nog voor
liet scheiden heeft te doorstaan!"
De baron sloeg in cén teug een glas wijn om.
„God weet dat ik geen sloclit, armzielig menscli
bon," zeide hij. „Wat mij betreft, moclit Leo
pold Assmann nog honderd jaar leven maar
nu V'
Hij stond op on haalde de schouders op.
„Laat heb als jo geweten je verontrust, Willi
bald. Ik zou niemand met zichzelf in tweespalt
•willen brengen. Vergeet maar wat ilc je ge
vraagd heb."
Hij wilde gaan, maar do bankdirecteur hield
hem bij den arm vast.
„Als ik maar wist waar je het geld vandaan
wilt halen om mij te dekken, Hans?"
De baron telde langs zijn vingers. „Daar hob
jo Wollheimer," zeide hij, „daar liob je Baruch
en Zonen, daar heb je Berlin- mot dio allen
liob ik onderhandelingen aangeknoopt en ta
melijk vaste toezeggingen gekregen. Ik moet
toch ook voor de bamsteengroeve een flink b&-
drag losmaken."
De directem- was overwonnen.
een afspraak tusschen Chanoine en DérouMe.
Iedereen vroeg zich af wat er na hervatting
der zitting moest geschieden. Sommige leden
meenden dat Brisson liet ministerie van oorlog
ad interim moest aanvaarden on den steun der
Kamer vragen. Ecu groot aantal republikeinen
wilde do beslaande nieeningsverschillen over
de buitenlandsche politiek tor zijde schuiven cn
na het niet to qualific-eea-on gedrag van Chu-
noino als één man het hoofd bieden aan don
moeilijken toestand.
Steeds meer nam de opgewondenheid toe.
Baudiy d'Asson kondigde een voorstel aan,
waarna heb eenigo artikel zou hudou.-. „De
president Brisson en zijn ministers woiden in
staat van beschuldiging gestold, met uitzonde
ring van Chanoine". Kolonel Monteil stak de
loftrompet van Chanoine en riep zelfs: „Leve
de staatsgreepAls die komt, ben ik van de'
partij!" Hevige protesten; do afgevaardigde
Chcnavaz aohtto slechts cén kreet geoorloofd
„Leve de republiek!" Luide toejuichingen. Ook
de socialisten en de gematigde republikeinen,
Viviani en Méliuo, wraakten Chanoine's hou
ding.
Intusschcn had Dujardin-Beaumctz, ex-voor
zitter dor radicale greep, de besturen dor radi
cale en der progressistische groepen en der uiter
ste luikerzijde tot een vergadering bijeengeroe
pen en hun voorgesteld do volgende motie van
orde aan de Kamer voor te leggen„,De Ka
mer, vertrouwen stelleude in het nationale le
ger en zijn besluit te kennen gevende om in
iedere omstandigheid het overwicht van hot
burgerlijk gezag to doen. eerbiedigen, gaat over
tot de orde van den dag."
Dujardin zoide liet initiatief hiervoor te ne
men, hoewel hij zelf was tegen de revisie, om
dat hij oordeelde dat alle persoonlijke gevoelens
thans moesten wijken om de eenheid der repu
blikeinen to verzekeren. Zijn voorstel vond in
gang; ook Mcline en Barthou alsmede de so
cialisten stemden cr mede in. Alles schoen dus
goed tc zullen gaan torn een uur later
de zitting hervat
werd. Het was kwart over vijven toon, nadat
de ministers zonder Chanoine waren biimenge-
komen, Brisson de tribune beklom, begroet met
luide toejuichingen en „Leve de Republiek
Alleen Baudry d'Asson riep „Leve bet leger
De minister-president deelt medo dab hot on
regelmatige ontslag van generaal Chanoine is
aangenomen, en dat de President der Repu
bliek 's avonds een minister van oorlog ad in
terim zal aanwijzen.
Hij verzoekt do Kamer de zitting tot Don
derdag te vordagen om do suprematie van heb
burgerlijk boven liet militair gezag te verze
keren.
Verschillend© afgevaardigden voeren hierover
liet woord. Gi'aaf de Mini wil weten wat Bris
son in die twee dagen wil doen en vraagt de
namen der deelnemers aan en de bewijzen van
de zoogenaamde samenzwering. Voordat do Ka
mer scheidt, wil hij een motie ton gunst© van
het leger zien aangeuomen.
„In do haven mag je niet vergaan, Hans,"
zeide hij met onvaste stem. „Ik vertrouw op je
woorden en wil je heb benoodigd© leenen."
Hans Adam schudde hem stevig de hand.
„Binnen aclit dagen zal je jo bezorgdheid van.
dezen nacht dwaas vinden, "Willibald. Je hebt
dan een vriend in de ure des gewaars gered on
cr niets bij verloren of gewaagd."
„Maai' nog één ding!" voegde hij er haastig
bij. „Je dames komen van do heele zaak geen
woord te weten
„Zeker niob! Maar hetzelfde venvacht ilc van
jou, Hans."
Da baron glimlachte. „Over dergelijke aan
gelegenheden moot men met vrouwen nooit
spreken, Willibald. Men kan haar in zulke za
ken zoo gemakkelijk knollen voor citroenen vei--
koopen het een of andere complimentje leidt
haar aandacht af."
„Hm niet bij alle, geloof ik."
„Je bont een echt burgermannetje, weet je
dat wel Maar zeg mij nu hoe wij die quaesbie
met bot geld zullen aanpakken. Je personeel
mag or niets van bemerken.'4
„Om 's hemels wil niet. Ik ga morgen een
kwartier vroeger dan gewoonlijk naar de bank,
maak van de noodige bankbiljetten een pakje
en geef je dat als je komt."
„Mooi, oude jongen. En nu, goeden nacht. Ik
moet maken dat ilc zoo gauw mogelijk thuis
kom."
„Wil je niet hier blijven? Op de sofa in mijn
kamer kan je uitmuntend slapen."
„Na al wat je mij verteld hebt? Misschien
vind ik immers mijn arme vrouw riek of aV
Bauclry d'Asson komt werkelijk met zijn in-
besehuldiguig-stalliiig van liet ministerie voor
den dag, maar wordt uitgelachen on gehoond,
evenals Do Mum De oud-minister Ribot spreekt
zijn vertrouwen uit in liet leger, maar steunt
het verzoek der regeering. Hij stelt cou motie
voor.
De motie Ribot
luidt aldus „Do Kamer, het overwicht van het
burgerlijk boven bot militair gezag bevestigend
eti vertrouwen stollend in het leger als de ge
trouwe bewaker van do republikeinscho wetten,
gaat over tot do orde van den dag."
Andere moties worden voorgesteld door Ma-
hy, Chassaing en. Berger. Do laatste vraagt de
prioriteit voor zijn motie, waarin de suprematie
van bot burgerlijk gezag bevestigd, maar do ro-
geciing gelaakt wordt. Die motie wordt toege
juicht van -echts on door de socialisten.
Een lievig incident doet zich nu voor, want
Cavaignac beldmil. de- tribune. Hij wordt be
groet met het geschreeuw van „De sabel! Do
valsehc stukken!" Hij verklaart als minister van
oorlog altijd liet overwicht van hot burgerlijk
gozag te hebben gehandhaafd, hetgeen met ge
mompel ou den uitroep„Geef ons het scheer
mes!" wordt beantwoord. Hij tracht voort to
gaan, maar wordt door gojouw en gesolmieuw
gedwongen do tribune to verlaten.
Inmiddels heeft Brisson rich vcreenigd mot
de motie-Ribot; maar nu stolt Mahy een toe
voeging voor, luidende„do regeering uitnoo-
digendo een eind te maken aan de campagno
tegen het leger." En dit amendement noopt
Sari-ion, den minister van justitie, op bijzonder
heden in to gaan, wat juist door verdaging
moest vermeden worden. De minister zegt dat
do regeering 3e aanvallen tegen het leger heeft
willen vervolgendo grootzegelbewaarder heeft
den minister van oorlog, generaal Chanoinct,
daartoe uitgenoodigd, maar deze weigerde; hij
achtt© het ongewenschb. Sarrien wil Chanoine's
antwoord voorlozen, maar het rumoer noopt
hem de tribune te verlaten. Hij roept nog uit:
„Men kan den grootzegelbewaarder niet veroor-
deelen, die wilde dat er vervolgingen werden in
gesteld."
Berger stelt nu een toevoeging aan Ribot's
motio voor: „de regeering lakende omdat zij
hot leger niet heeft doen eerbiedigen." Onder
hovig rumoer wordt gestemdmot 559 tegen 2
stemmen wordt
de m o t i e-lt i b o t aangenomen
waarbij do quaestie der verdaging open wordt
gelaten. Door San-ion wordt nu hot amende
ment-Berger bestrodeu, waarna» de oud-minister
Barthou constateert dab de verwerping van dit
amendement beteekent hot uitspreken van ver
trouwen in de regeering.
Chapuis zegt dat na don coup-d&-tlieatre van
Chanoine de Kamer moet verdaagd worden.
Tiou vraagt waarom do regeering dan niet
Chanoiuo's ontslag lieoft geëisohb, wanneer hij
geen vervolgingen wilde.
Nadat Brisson verklaard hooft dat de regee
ring zijn plicht heeft gedaan, wordt gestemd.
thans heel zenuwachtig. Ilc leg den afstand ook
gemakkelijk in een half uur af."
De beide mannen scheidden met een hand
druk, en Hans Adam ging mot haastigen stap
op weg. Als nu gedurende zijn afwezigheid eens
een brief uit Frankfort was gekomen met gun
stige tijding wat zou dat heerlijk zijn!
En geheel vervuld van. die streelende gedach
ten legde hij den hem welbekenden weg in zeer
korten tijd af en klopte toen aan bet venster
dor keuken, waarnaast do dienstmeisjes sliepen.
Alen liet hem binnentreden, en op zijn leenen
sloop hij naar do kamer zijner vrouw.
De drie damos waren bij elkaar; de lamp
was met een kap bedekt en zwijgend zaten zij
bijeen, althans wat de beide jonge meisjes be
treft. Cecilia lag op een rustbed! en zag er uit
als een stervende. Alleen de groot© donkere
oogen deden blijken dat zij nog leefde.
flans Adam liet de portier© van. het belen
dende vertrek zonder geruisth neervallen en
klopte toen aan een andere doru- die Adcle
voor hem opende.
„Ha mijnheer de baron!"
Hst scheen wel of onmiddellijk alle zorg, allo
vrees voor de toekomst geheel vergoten was;
mot zulk een onstuimige vreugd o werd Hans
Adam ontvangen. -Met den eenen arm omvatte
hij zijn vrouwde andere hand reikte hij Ruth.
„Dwaze kinderen," riep hij uit. „Lieve dom-
oortjes 1"
Hordt vervolgd,)
j o y
f *J>y
U-J
1 i 1 i
i <jV