F i h a n t i c e 1.
Vissclic rij.
S o li cep va a 1*t.
Gr v ~ii e ii g d N i c uw 8.
INGEZONDEN/ r~-
Handel.
p
Bij do corsto stemming op Woensdag, 2G Oe-
tobor, worden uitgebracht. J 644 stemmen, waar
van 49 van onwaarde, dus 1595 geldig. Toen
kiticg do heer W. P. van der lïeid (lib.) 788,
do hoer dr. J. van don Berg (r.-k.) 709 en do
heer P. W. Bliek (christ. hist.) 98 stemmen.
Kodorlninlselio Protestaidonhoiid.
Gisteren werd in „Musis Sacrum" to Aruhom
do algemoeno vergadering van bovengenoemden
hond voortgezet onder presidium van prof. dr.
H. Oorb, die onmiddellijk do wijziging der st;t-
tuten aan do orde stelde, en liet woord gaf aan
den keer Van Loenon Martinet om liet alge-
meeno beginsel, dat zich hierbij zou doen gel
den, id. do vraag, in wolko verhouding voortaan
het maatschappelijk werk tot den Boud zou
staan, vooraf te bespreken.
Deze spreker, zich refereerendo aan zijne be
schouwingen over liet onderwerp in „De Her
vorming', stolde do volgende motio voor:
„Do vergadering, overtuigd, dat hut gods
dienstig leven in onzen tijd noodwendig drijft
tot maatsehappclijken arbeid, hetzij als eisch
der liefde, hetzij als eiseh des rechts; over
tuigd dat het tob do taaie van den Boud be
hoort dit besef te wekken en te kweekeu, over
wegende dat aan maatsehappclijken arbeid uit
gaande van den Bond, de eisch kan worden ge
steld, dat hij bevorderlijk zij aan het doel van
den Bond, nl. de vrije ontwikkeling van het
godsdienstig leven, wat den Boud in strijd zou
brengen met zijne beginselen en dieti arbeid
zelf schaadt, besluit maatsehappclijken arbeid
niet op te nemen in de organisatie van den
Boud."
Zeer zakelijk en duidelijk werd dit principe
uiteengezet; heb hoofdbestuur nam do molie
over.
Verschillende sprekers weuschen, alvorons te
stemmen, te weten of nu ook de maatschappe
lijke arbeid verboden is aan do afdeelingen.
Dit moet later bij art. 17 der statuten wor
den uitgemaakt zegt het hoofdbestuur.
Do heer Ilugenholbz uit Schiedam acht ziolt
zeer teleurgesteld door deze motie van een man,
dien hij waande een voorvechter te ziju van den
maatsehappclijken arbeid. Spr. heeft verwacht,
dat men nu deze heerlijke uiting van uit hot
hart dor vrijzinmg-godsdiercjtigen vervuld, in
het reglement zou vastleggen. Immers, het is
zoo goed, dat van ons een sociale arbeid, gewijd
door friseh en innig godsdienstig leven, uitga.
Do heer P. H. ilugenholtz Jr., Amsterdam,
hoewol do bezwaren kennende, meent, dat door
aanneming der motie ook do sociale arbeid der
afdeelingen wordt verlamd on dab betreurt hij
zeer, vooral om het Toynbee-werk, waarvan het
religieus karakter naast het economische niet
ontkend kan worden.
Verschillende sprekers zetten nog hunne mee-
ning uiteen, waarna de motie, in vier gedeelten
in stemming gebracht, in haar geheel mot groo-
te meerderheid wordt aangenomen.
De discussion over de reglementswijziging
moeten wij hier, als zijndo van meer huishoude-
lijken aard, voorbijgaan. Slechts zij daaruit ver
meld, dat ten gevolge van do aanneming der
motie de Bond voortaan geen diploma's voor
wijkverpleegsters meer zal uitreiken. Art. 17,
waar sprake is van de verschillende wijzen,
waarop de afdeelingen het doel van den Bond
trachten te bevorderen, bezit thans als slót-
clausule: „Voorts houden de afdeelingen zich
bezig met alles wat als een uitvloeisel van het
in art. 1 der statuten omschreven doel van den
Bond kan worden aangomerkt, o. a. met maat
schappelijk werk."
Deze laatste alinea is aangenomen op voorstel
van dr. H. L. van Oort rut Utrecht.
Na definitieve vaststelling der- statuten werd
de Commissie voor Wijkverpleging ontbonden
verklaard; op de nieuwe statuten zal weder do
Koninklijke goedkeuring worden gevraagd.
Do hoofdbestuursverkiezingen hadden den
volgenden uitslag: In do vacature-Oort (voorz.)
is gekozen dr. It. U. Moijbooin te Groningen,
in do vacature-W. J. Berdenis van Berlekom
(penningmeester) mej. M. Berdenis van Berle
kom ('s-Bosdi) en in de vacature-dr. J. II. do
Ridder, ds. S. de Waard (Utrecht).
Warme dank werd aan do aftredonden ge
bracht.
De volgende algemeene vergadering zal te
Assen plaats bobben.
De heer Ilugenholtz trok zijn voorstel betref
fende den eed voorloopig in; het was door de
Conun. v. Urgentie op de agenda gebracht.
Daarna werd de vergadering, dio van 10 tob
4 uren met een korte pauze liad geduimd, on
der gebruikelijke plichtplegingen, gesloten.
Ous Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs.
In. een uitvoerig artikel in de Novemberafle
vering van „De Gids", getiteld „Organizatie
van ons Onderwijs", betoogt de lieer dr. J. H.
Gunning Wzn., oud-rector van 't gymnasium te
Zwolle, thans te Jena, dat ons ouderwijs diep
ingrijpende hervormingen nooclig heeft. Bij de
tegenwoordige regeling worden de jaren vóór en
na de puberteit als gelijksoortig behandeld, eene
regeling strijdig met de natuur van den mensch.
Eerst na de puberteit, die phyaiseh en moreel
een groote beteekenis heeft, kan een verstandi
ge beroepskeus worden gedaan, de tegenwoor
dige regeling verzet zich daart»gen. Dikwijls
wordt nu al op 11- of 1'2-jarigeu k ftijd een be
roep gekozen, zonder te bedenken, dat het voor
elk jeugdig individu, waarin iets individueels
zit, een schrikbarend gevaar is, in ecu richting
geleid te worden, die niet met zijn individueelen
aanleg strookt, dus om niet „terecht te komen"
zooals do gemeenzame term luidt.
Doch het is niet voldoende do beroepskeuzo
tot na de puberteit te verschuiven, wanneer
niet tegelijkertijd aan de voorafgaande jaren
een onderwijs verzekerd wordt, dat aan dien
leeftijd geadapteerd is. Heb onderwijs in do
oude talen dient uitgesteld te worden tot na de
puberteit; do moderne talen daarentegen ziju
zeer geschikte leerstof voor den leeftijd tussehen
12 en 15 jaar. De moderne talen zijn met ma
thesis, algemeene geschiedenis on elementaire
natuurkennis aangewezen, den hoofdschotel te
vormen voor een timcheuschool tussehen lager
en. hooger en tussehen Jager en middelbaar on
derwijs, zooals dat tegenwoordig door vakleor.v
reu wordt gegeven.
De inhoud van dos lieereu Guimings hervor
mingsplan komt dus hierop neer, dat heb leer
plan van de drie eerste leerjaren van gymna
sium en H. B. school volkomen gelijk worde ge
maakt ou 't ovorwïcht daarin worde toegekend
aan de drie moderne talen.
In een volgend hoofdstuk van zijn uitvoerig
artikel geeft de heer Gunning den wenscli to
kemien, dab één nieuwe web worde gegeven op
de middelbare scholen, die en de gymnasia èn
do hooger© burgerscholen èn hunne voorscholen
omvat en liet toezicht daarop regele. Dat hot
gymnasiaal onderwijs ondor „hooger" onderwijs
ressorteert, is toch eigenlijk een anomalie en
oen onwaarheid, want het gymnasium in den
gezonden zin des woord» is een midolbare school.
Men zou tevens kunnen overwegen, of het
niet weusehelijk is, het Polyteohnicum naar een
universiteitsstad over te brengen, of zelfs min
of moer met do philosophised© faculteit to ver
smelten, in welk geval men tevens gelegenheid
zou hebben om voor zijn kweekclingen don doc
tors-titel verkrijgbaar to stellen. De II. B. school
zou evenals thans opleiden voor de polytechni
sche schoollangs dien weg zou dus do II. B.
school evengoed als 't gymnasium opleiden voor
'b hooger onderwijs, slechts voor een ander hoo
ger onderwijs.
Ten slotte bepleit de heer Gunning de instel
ling van een „schoolraad" met zeer uitgebreide
bevoegdheden, en waarin heb deskundig element
het overwicht heeft. „Want niet alleen is liet
een fout van ons schooltoezicht, dat het voor
do verschillende scholen op zoo verschillende
wij^ii geregeld is, maar vooral niet minder
groot is de fout, dat beo deskundig element er
heelemaal niet tot zijn recht komt.''
De geschiedenis op «le II. B. S.
Overeenkomstig bet besluit eener vergade
ring, gehouden 26 Aug. 11. te Amersfoort, is een
adres (opgesteld door do heeren dr. J. J. Does
burg, F. Wesscling en N. D. Doedes, en ondor-
teekead door zes-en-dertig leeraren in do ge
schiedenis) bij do Regeermg ingediend, waarin
verzocht wordt
lo. de eisehen, in hot programma van hot al
gemeen reglement voor do eindexamens der
floogere Burgerscholen met vijfjarigen cursus,
voor de geschiedenis, in dier voege te willen
wijzigen, dat voortaan, zoowel voor do algemee
ne als voor onze vaderlandsohe en koloniale ge
schiedenis, slechts worde gevraagdkennis van
den tijd sinds 1789 (resp. 1795) als hoofdzaak,
en van het voorafgaande smd3 1713 als inlei
ding;
2o. in het eventueel vast te stellen uniform
leerplan voor do Rijks Hoogere Burgerscholen
do thans voor de twee hoogste klassen vereiseli-
to algemeene herhaling der Geschiedenis te doen
vervallen, en uitsluitend behandeling van do
Nieuwste Geschiedenis (als boven bedoeld) te
verordenen.
De orde in de feestiueeh.
Er is na de Inhuldigingsdagen algemeen ge
roemd in de voortreffelijke orde, die te Am
sterdam heeft geheerscht.
Een aardige bevestiging daarvan levert het
juist verschenen ^Statistisch Maandbericht der
gemeente Amsterdam", waarin een statistiek
voorkomt van de processen-verbaal door de po
litie aldaar opgemaakt in de maanden Januari
tot en met September van dit jaar.
De respectieve cijfers zijn voor Januari 1810,
voor Februari 2062, voor Maart 2691, voor April
2536, voor Mei 2470, voor Juni 2506, voor Juli
2462, voor Augustus 2231 en voor Septem
ber 1341.
liet drama te Utrecht.
Het stoffelijk overschot van den milicien
Van Doelen, die Zaterdag bij het drama in de
infiuiterie-kazerne aldaar op zoo noodlottige
wijze het leven verloor, is gisteren ouder zeer
vele blyken van deelneming, met militaire eer,
op de 11. K. begraafplaats te Utrecht ter aarde
besteld. Kapt. Makkink, compagnies-comman
dant, hield een toespraak.
De Vroege, de milicien die het noodlottige
schot heeft gelost, is ter observatie in het
Militair hospitaal te Utrecht opgenomen.
Schildluis.
Van Japan uit heeft men met een bezending
heesters (Prunus pseudocerasus) in Engeland
een schildluis ingevoerd, welke veel overeen
komst beeft met de in den laatsten tijd zooveel
besproken San José Scale. Het ergste is dat dit
insect, Diaspis amygdali, zeer cosmopnütisch
is, hel gevoelt zich in Engeland evengoed thuis
als in Japan.
De Engelsche zoöloog Newstead heeft den
rand gegeven om de hoornen of heesters, waarop
het insect voor kwam, te verbranden.
Een dure hoe.
Op do jaarmarkt te Axel werd door den land
bouwer P. van Hoeve aan een Belgischen koop-
JEen reuzenwiel.
In de Deutsche Lesehalle" vinden wij een
afbeelding van het reuzenwiel, men zou kun
nen zeggen, den reuzen-Turkschen schommel, die
een der scions" moet zijn van de .Parijsche
tentoonstelling van 1900.
Dit wiel heeft een middellijn van 100 meter
de waggOD, die boven is, is 106 meter boven
den grond. Hot geheele gevaarte beweegt 650000
kilogram. Dit gewicht draait om een as, die
steunt op twee elk uit vier stalen kolommen
bestaande bokken. De as wordt in Engeland
gemaakt, de rest in Frankrijk.
In de 40 waggons kunnen '1600 passagiers
meedraaien. Er zijn ook restauratiewaggons,
zoodat men al draaiende eten kan. Een ma
chine van 50 paardekrachten doet door middel
van een staaldraadkabel aan de as het wiel
draaien.
3000 woorden per minuut.
Generaal Greely, de chef van den Ameri-
kaanschen signaaldienst, deelt mede dat twee
van zijn ambtenaren een systeem ontdekt heb
ben, waardoor liet mogelijk wordt 3000 woorden
per minuut over te seinen. Als dat waar is,
zou de telegraphie een verbazenden stap vooruit
doen.
Draaiende ramen
moeten volgens wettelijke bepaling der bouw
verordening thans in Chicago aangebracht wor
den boven de 2e verdieping, Het doel is de
noodlottige ongelukken te voorkomen bij het
glazenwasschen, die thans zoo veelvuldig zijn.
Volgens die bepaling moet het raam draaien
om een horizontale of een verticale as, of er
moet een balcon aanwezig zijn bij elk raam.
De wet vindt tegenstand bij architecten en
bouwers, die beweren, dat het alleen in het
voordeel is van houders van patenten voor
draairamen. Ook meent men dat de grootte
der ramen zal verminderd moeten worden met
het oog op winddruk, en zij voorspellen onge
lukken door bet vallen van ramen.
In vele der nieuwe hooge kantoorgebouwen
van New-York worden de ramen aan weers
zijden voorzien van een sterke kram, en de
glazenwasschcrs dragen sterke gordels, aan
weerszijden voorzien van een strop. Met een
goede sluiting kan deze gordel dan vlug vast
gemaakt worden aan de kram waarbjj er
ruimte genoeg gelalen wordt om de beweging
bij hel schoonmaken toe te laten.
Md opneming wordt geen instemming der Redactie
bedoeld. Copy wordt nimmer teruggegeven en
worde slechts aan iéne zijde geschreven.
Nationaal.
Yelo vreemdelingen dio ons vaderland bezoeken
twijfelen er aan of hot onafhankelijke Nederland een
eigen taal bezit rijk genoeg aan woorden om geene t
beboefto to hebben nan de hulp van vreemde talen.
Do aanleiding tot dozo dwaling ligt in het veelvul
dig gebruik maken, vooral van Fransche uitdruk-
kingen op Uithangborden, Winkelramen, Annbicdin-
gen, Aanbevelingen, Brieftvdresson, Naamkaartjes enz.,
wat getuigt van geringe uaiionale trots en van een
nog steeds gebukt gaan onder het sinds laugo jaren j
afgeschudde gehate Franscho juk,
fioudo het uu, terwijl onze gcoerbiedigdo Koningin
getoond beeft eeno Ncderlandseho Vorstin to willen
zijn, niet de juiste tijd zijn, paal en perk tc stollen
aan het te bulp roepen van vreomdo uitdrukkingen
in bovengenoemde zaken?
Daartoe zoude bet meest afdoend middel zeker zijn
cene Bond te stichten, waarvan do Leden do verplich
ting op zich nemen: noch op Adressen voorBinncn-
landscho Brieven, noch op Naamkaartjes vreemde
woorden tc gebruiken en zich verbinden zich niet to
voorzien bij hen dio hunne diensten en waren in
Ounederlandscho woorden aanbieden.
Allen, die genegen zijn tot bet oprichten van zoo-
danigeu Bond modeteworkvu, worden uitgenoodigd
hun Naamkaartjes ondor letter N.B, toctezendeu aan
do Firma Ten lloct tc Nijmegen, zullende bij ruimo
deelneming later eeno oproeping ter vergadering ge
schieden.
man eeno koe verkocht voor 675 francs. Als
men nu rekent fr. 20 quarantaine en fr. 5 keu
ringskosten, terwijl daarenboven voor dat dier
nog ecu fr, 20 inkomende rechten zal moeten
betaald worden, dan kan men licht nagaan hoe
duur die koe in Bolgie zal moeten verkocht, wor
den, wil do koopman er eunig voordcel aan be
halen.
Een Dreyfwproces in 1766.
Iri uNerleiland" schrijft prof. Jan ten Brink
een artikel onder bovengenoemd opschrift over
een proces, dat zeer veel overeenkomst heeft
met het proces-Dreyfus. Het is het dat van den
stafofficier graaf De Loily-Tallemial, dat ge
ëindigd is met de veroordceüng van den be
klaagde en zijn terechtstellingna den dood
van den ongelukkige is zijn onschuld vastge
steld, waarbij Voltaire do rol heeft gespeeld die
Zola nu vervult.
Een slimme vos.
De Duitseho manie om „Ansichbskarteu" te
verzamelen heeft Josef Armhiius, rut Keulen,
thans koopman te Jerusalem, een slinunen, lian-
digeu speculant, op ceu rijk ïclée gebracht.
Hij plaatste in énkele Duitsehe bladen een
advertentie, waarin hij aanbood, tegen toezen
ding van 2 Mark, te zuilen zeilden vijf „An-
sichtskarten", gepost te Venetië, Konstantino-
pel, J affa, J erusalem en Kairo, op den dag van
het bezoek van keizer Wilhelm.
Op deze advertenties ontving hij 100,000 in
schrijvingen, dus een bedrag van 320,000 M.
Hiervoor moest hij verzenden 800,000 brief
kaarten, waarvan de frankeorkosten bedroegen
80,000 mark; neemt men nu voor de drulckos-
ten, de zorg der expeditie en do advertenties
het zeer groote bedrag van 50,000 Mark, dan
verdient de heer Josef Arminius aan deze spe
culatie liet sommetje van 190,000 Mark. Heb
schrijven der kaarten geschiedde op een school
te Jerusalem, waar de kinderen onder dietéc
van den heer Arminius: Grass aus Jerusa
lem Uil.sere Fiisse stchen in deinen Tlioren,
o Jerusalem!" op de kaarten zetten.
Bismarck en Champagne,
In „Harpers Monthly" van dozo maand geeft
de heer Sidney Whitman eenigo herinneringen
aan Bismarck, bij wien hij, vooral in do laatste
jaren, tot do huisvrienden behoorde. Wij vin
den in dat opstel een zeer ongunstig oordeel
van den oud-kanselier over Duitsehe champagne
die zijn maag niet kon verdragen. Hij verhaal
de daarvan het volgende: Eens zat liij aan
tafel bij den ouden keizer Wilhelm en daar
werd champagne geschonken, die hem verdacht
voorkwam. Tevergeefs trachtto hij het etiket to
lezen, want er werd mot een dook om do fleseh
ingeschonken. Bismarck vroeg toen den keizer,
welk merk het was en Z. M. antwoordde„liet
is Duitsehe champagne. Ik drink die uit zuinig
heid, want ik heb een groot gezin en heb ook
mijn officieren aanbevolen ze te drinken om de
zelfde reden. Ik doe liet bovendien uit vader
landsliefde." Waarop Bismarck zeide „Sire, bij
mij houdt de vaderlandsliefde bij do maagstreek
°P-"
Faillissementen.
Uitgesproken:
28 Oct. II. Staal jrkoopman en winkelier, te Am-
steidain. R.-Comm. inr. J. van Doorn. Cur. mr. D,
F i ees.
31 Oct, I., S. Jacobs, bankiersagent te Amsterdam.
It -Comm. mr. J. Deking Dura. Cur. II. J. Biederlack.
Opgeheven:
II. Koekkoek, landbouwer, Starterij nabij IJoogcveen,
thans waaischijnlijk te Enschedé.
Surséance van betaling.
Een verzoek hiertoe is bij de rechtbank te Rotter
dam ingediend door II. AI. de Lange, metselaar en
aannemer te Vlaai dingen.
SCliEVENINGEN, 2 November. Heden werd van
Nicuwediep en Umuiden aangevoerd 150 mand versche
visch. Talbot gold f0.75 tot f3 25, tongen f0.30 tot
f 0.75, griet fO.GO tot f 1schelvisch fü.25 tot f0.40
per stuk; klein schol f2.50 tot f3.25, scharren f2
tot f2.50 en zeehanen fl.75 tot f2 per mand.
IJMUIDEN, 2 November. Heden waren hier 4 kotter-
loggers met '150300 tongen, enkele tarbot griet,
5!0 mandjes midd, schol, 3550 mandjes kl. schol,
5—10 mandjes schar. Verder 50 schuitjes met enkele
tong, 510 mandjes schol en schar. Verder 2 sloepen
mei 500700 giootc schelvisch, 6001000 kleine
schelvissehen. Ook nog twee Engelsche haringschuiten
met 2030 last haring.
De prijzen waren: groote tong 95 c.ft.10, midd.
tong 5570 c, kleine tong 2530 c, tarbot f7
SO, kl. taibot f2.753 25, rog f 1.251.65, midd.
schol f57.50, ki. schol f22.75, schar f 1.75
2.50, gr. lev. schelvisch (30 stuks) f 2630, kleine
id. id, f 10 '12, gr. doode id. (40 stuks) f1247,
kl. id. id. (30 stuks) f55.75, hating f5.50—8, per
duizend stuks.
Hoogwater te Schiedam.
Nov. 4 v.m. 7.21 n m. 7.35
5 s 8.— 8.18
Koo en Jlaan.
/onsopgaug Nov. 4 7.02 v.m. ondergang 4.23 n.m.
9 57.03 a 4 22 a
Laatste kwartier 6 Nov, Nieuwe Maan 14 Nov.
BERLIJN, 2 November.
Spiritus. Loco 58.30.
LONDEN, 2 November.
Granen kalm. Vreemde Tarwe 6 p. hooger. Gerst
flauw.
PARIJS, 2 November.
Tarwe. Loopende maand fr 21.95, Dec. fr 22.
Jan./Fobr. fr.21.75, 4 eerste mdn. fr. 21.75, prijsh.
Kogge. Loopende maand fr 14.75, Dcc fr. 14.50,
Jan.,Febr. fr. 14.50, 4 eerste mdn. fr. 14.50, kalm.
HAMBURG, 2 November
Petroleum loco 6.85 brief, dito -.geld. Spiritus
per Nov. i 81/4Dec./Jaa. 163/,. Stemming flauw.
BUDAPEST, 2 November.
Tarwe goed.
NEW-YORK, 2 November.
Tarwe.
Nov.
Dee.
Jan. Maart.
Mei.
Oct.
2 Nov.
14%
753/,
726/8
1
741 k
74%
723/g
31 Oct.
74 «A
743/,
723/s
M a i s.
Nov
Dec.
Jan. Maart
Mei.
Oct.
2 Nov.
3 8 l/s
39%
4
381/4
393/a
31 Oct.
38 V,
395/j
X E N O A.
4 Nov, Sociëteit Harmonie, Toonkunst, Elias,
7Vs uur.
4 Groote Schouwb. Rotterdam, De Men-
schenredder, 8 uur.
4 d Tivoli-schouwb. Kaat Mossel, 8 uur.
5 d Groote Schouwb., Rotterdam, Ital.
Opera, l'Ebiea (de Jodin), 8 uur.
6 Tivoli Schouwb., Een dolle Wereld,
8 uur.
7 t> Ned. R.-K. Volksbond, nfd. Schiedam,
Buiiengevv. Verg. Officieren Ver. Spr.
J. 11. Niedfeld, 8 uur.
14 Muzikale uitvoering Protestantenbond,
Officierenvereeniging, 8 uur.
Te Rotterdameiken avond Circus Variété,
Stationsplein, 8 uur; Floia, Coolsingel, 8 uur;
Casino Variété, Coolsingel, 8 uurPschorr
Dameskapel, Korte Hoogstraat, 8 uur.
