52"0 jaargang.
Zondag 13 en IVIaandag 14 November 1898.
N°. 9781
Eerste Blad
DE GELDDUIVEL
hs
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVERH. J. C. ROELANTS.
BUITENLAND.
W;,
^BOSïtEMEirrsmjs voor Schiedam, per kwartaal J f 0.90
n omliggende plaatsen, p. kwart. 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers.
- 0.02
BUREAUi BOUERSTRAAT SO, Teleplroon So. 123.
ADVEMENTrEmij8: van 1—5 gewone regels met inbe
grip van eene Courantf o.gg
Iedere gewone regel meerq.IO
Bij abonnement wordt korting verleend.
OU nummer best: a< titi drie bladen.
Algemeen ovenlcht.
SCHIEDAM, 12 November '98.
Lord Salisbury's rode wordt in do Parijsche
ochtendbladen van gisteren, blijkbaar nadat
men gelegenheid heeft gehad er in haar geheel
kennis van to nemen, met zeker wantrouwen
besproken. Op sommige punten verspreidt Sa
lisbury licht, zegt de „Matin", maar andere laat
hij in een mysterieus duister; dit Laatste geldt
met name voor het ware doel der oorlogstoerus
tingen in Engeland. En ook Engelseke bladen
hebben de vraag gesteld: Waarom rusten wij
ons eigenlijk ten strijde?
De „Matin" meent dab Engeland aan de we
reld wil toonen dat het op zijn eiland onaan
tastbaar is, en dat het voornemens is zich een.
deel van den door de Vereenigde Staten be
haalden buit too te eigenen. Een deel van den
Spaansoben en wellicht den geheelca Portugee-
schen buit begeert Engeland. Maar dit bewijst
geen toenadering van Engeland tot Amerika of
Duitsehland, doch alleen Engeland's hebzucht
die voortvloeit uit zijn suprematie ter zee. Sa
lisbury hoeft in zijn redevoering hot recht van
den sterkste bevestigd.
Do „Figaro" merkt op: Engeland heeft in
gezien dat het door het protectoraat over Egyp
te te proclameeren met geheel Europa te doen
zou krijgen, want door de Europeesche mogend
heden is Egypte's onafhankelijkheid gewaar
borgd-
In de socialistische „Lanteme" dringt Mil-
lerand aan op een „modus vivendi" mot Enge
land, omdat Frankrijk niet tegelijk met zijn
landleger tegen den Driebond en met zijn vloot
tegen Engeland kan optreden.
De „Radical" geeft oen zeer verstandigen
raad. Het blad komt op tegen uitbreiding van
Fraakrijk's koloniaal bezit en wil vóór alles de
koloniën die er zijn, vruchtdragend maken. Te
gelijk verlangt het blad dat Frankrijk ingelicht
worde over de practische waarde van een bond
genootschap waarover zooveel lawaai is ge
maakt. In de jongste ministerieele verklaring
is het bondgenootschap „kostbaar" genoemd, en
wel op een oogenblik waarop de feiten bewezen
dat het niet het minste nut opleverde.
Terwijl aldus de bladen zich wel met bespre
kingen inlaten over de verhouding van Enge
land tot Frankrijk, wordt een ander deel van
Salisbury's rede met stilzwijgen voorbij gegaan.
De woorden clie Harer Majestaits eerate-minis-
ter wijdde aan het optreden van de Vereenigde
Staten als een belangrijke machtsfactor in de
Europeesche diplomatie, misschien niet in het
belang des vrodes, maar zeker in dat van En
geland, zooals Salisbury zich uitdrukte sohij-
DOOR
S. WÖRISllÖFFER.
58)
Do klank stierf weg zonder gehoord te zijn.
De dienstboden zaten allen in de warme keuken
en vertelden elkaar met gedempte stem derge
lijke gevallen als wat boven gebeurd was. Zij
zouden misschien den hulpkreet van heb jonge
meisje, wanneer die tot hen was doorgedrongen,
voor de stem der rustelooze ziel hebben go-
houden en vol bijgeloovige vreea nog dichter op
elkaar zijn gedrongen. Maar nu hoorden zij
njets, ook niet dat Ruth in wanhoop tegen de
wanden en op den grond klopte, evenmin dat
zij luid en angstig don baron bij zijn naam riep.
„Hans! Hana!"
Het bleef even stil. Ruth liep van het eene
venster naar het andere. Het was immers mo
gelijk dat er toch iemand in den tuin was.
En toen zag zij in de sneeuwjacht een zwarte
stip die zeer snel naderde. Hot was het rijtuig
waarmede de doctoren naar het kasteel kwamen.
Ruth vouwde de handen; haar bewustzijn
vlood weg. In een tweede, nog dieper onmacht
viel zij zonder eenig geluid te gewen op het
tapijt neer.
Ook Hans Adam had aan het venster gestaan
sn naar buiten gekeken over den straatweg, vol
van vree3, die hij zichzelf niet wilde bekennen,
^n heimelijke woede. Een schandaal, oen op
zienbarende gebeurtenis in zijn huis dat ont-
brak er nog maar aan.
nen in Frankrijk het eeno oor in en het aadere
weder uitgegaan te zijn.
Daarentegen hebben lord Salisbury's woorden
over de erfenis der „stervende naties" meer de
aandacht getrokken. Daarin zien de bladen het
bewijs dat do Voreenigdo Staten bij de vredes
onderhandelingen met Spanje Engeland achter
zich heeft. De „Éclair" spreekt in dit verband
van de tegenstrijdigheid die er bestaat tusschen
Engeland's en Duitschland's belangen op de
Philippijnen, en beschouwt de Engekohe krijgs
toerustingen als tegen Duibsdiland gericht.
De Londensche correspondent dor „N.-Y,
Herald" deelt in zekearen zin die meening. Hij
verzekert uit stellige bron dat England's wape
ning haar oorzaak vindt in de vrees voor het
wederopkomen der internationale quaestie in
het Verro Oosten, en wel ten gevolge van de
onderhandelingen over do Philippijnen. Op dit
punt bestaat er overeenstemming tusschen do
Vereenigde Staten en EngeLand. Beidon zouden
vast besloten zijn zich tegen DuLtsoldand en Rus
land te velzetten wanneer die mogendheden ko
lenstations op de Philippijnen eisolien.
Tegen do vestiging cber stations op minder
belangrijke eilanden zouden zij zich niet verzet
ten, maar zij zouden iederen eisch betreffende
Luyon of een ander punt van belang categorisch
afwijzen. Kcdzer Wilhelm's plan om. op zijn
thuisreis te Cadix kolen te laten innemen, wordt
dan ook te Londen en te Parijs als een anti-
Amerikaaiïscbe manifestatie beschouwd en sterk
afgekeurd.
Aldus de correspondent der „N.-Y. Herald".
In Duitsclriand vreest men voor dergelijke
verwikkelingen voorloopig niet. Zelfs schemert
in de bespreking dio verschillende bladen wij
den aan het Fransoh-Engelsc o conflict, zekere
welwillendheid jegens Engeland door.
Daarentegen betoogt de „Nowojo Wremja"
dat lord Salisbury's rede de ongerustheid over
Engeland's wapening volstrekt niet wegneemt.
Zij bewijst dat de Britsdie regeering plannen
voedt die alleen ten koste der levensbelangen
van alle mogendheden van het vasteland en
met name van Rusland en Frankrijk, kunnen
worden ten uitvoer gelegd. Men dient dus te
gen Engeland op zijn hoede te zijn.
En de „Nowosti" ziet in do redevoering een
waarschuwing- voor de mogendheden die met ge
neigd zijn do Engelsehe eischen goed to keuren.
Die mogendheden moeten de noo-dige maatrege
len nemen, zich daarbij onthoudende van uit
dagende woorden en, in het bewustzijn van hun
kracht, kalm cn genist blijvend.
Zou d© Fashoda-quaestio wel tot zulle een
goed einde zijn gebracht, als in Frankrijk do
zaak-Dreyfus niet bestaan had en nog bestond?
Want cenerzijds is do vraag gowettigd of Rus
land zich, zooals het nu in Frankrijk gesteld is,
wel als bondgenoot van dit land in een oorlog
Zoo iets loopt rond als een vuurtje; het
wordt opgesmukt, vergroot, misvormd; waar
men ook komt, fluisteren, vragen, spioneeren
de mensohen of zij willen - en dat is nog het
ergste een woord van medelijden sproken
dat iemand uit zijn vel zou doen springen.
Plotseling schrikte hij op. Daar was liet rij
tuig.
Twee heeren zaten er in, de dokter en de ge
neesheer der justitie. Het was te ho-non dat de
geheolo zaak nu een vergissing of een dwaas
vermoeden zou blijken.
Hij ontving de heeren buitengewoon koel en
ging zelf met hen mede om do sterfkamer te
openen. Een uitroep van verrassing ontglipte
toon aan zijn lippen.
„Ruth I"
De dokter fronste de wenkbrauwen. „Mijn
beer de baron, u liad uw woord gegeven dat u
ieder, wie het ook was, den toegang tot deze
kamer zou ontzeggen." o -
„Mijn woord heb ik ook gehouden," vloog bij
op. „De sleutel is niet uit mijn handen geko
men. Maar 'tis waar, die andere deur! ..uMen
kan nu eenmaal op zoo'n oogenblik m^t. ,aan
alles denken."
„Rutk!" riep hij toen weer. „Ruth, kom tot
jezelf)"
Zij bewoog zich niet; de kamenier moest ge
roepen worden, en eerst met haar hulp gelukte
het de bewustelooz© naar een ander vertrek te
brengen, Toen keerde de dokter, na eexiige voor-
loopige beschikkingen te hebben gemaakt, naar
zijn colloga terug.
Het treurig onderzoek op het lijk begon op
nieuw en nu deelde do deskundige den baron
mede dat aan do justitie kennis moest worden
zou wikkelen, ter-wijl het anderzijds zeer wel
mogelijk is dat de Franscho regeering voelt hoe
grooto aanleiding er bestaat voor de vrees dat
de toestanden in het leger geen haar boter zijn
dan in liet noodlottige jaar 1870.
Er moge veel hartstoditelijk-ovcrdrevens zijn
in de woordenkeus van Urbain Gohior in zijn
„Heb leger togen de natie", de gebeur bonissou
van het laatste jaar hebben maar- al te droevig
bewezen dat er „something rotten" is in het
leger. Ziehrer de passages waarom Golxier wordt
vervolgd
„De kazerne geeft dien (den militairen geest
ill.) geenszins. Zij is alleen de leerschool van
alle liederlijke ondeugden, van luiheid, van ge-
meene genietingen., van zedelijke laaglieid en
van dronkenschap." En verder:
„Zelfzuchtige ambitie, lago wangunst, fabel
achtige onwetendheid, belachelijke verbeelding,
misdadige inschikkelijkheid; er is niets veran
derd in het legerbestuur sedert 1870. Wij heb
ben niet meer dezelfde soldaten, maar wij kob
ben dezelfde aanvoerders."
En over do zeemacht:
„Wat de manne aangaat, geen enkele mi-
nisterieele verklaring, die niet een leugen,
geen enkel officieel stuk dat niet een v a 1 s c h
stuk is."
Gohier antwoordt op de tegen hem ingestel
de vervolging, waarover de socialist Fouxnièro
do regeering in do Kamer zal interpelleoren,
met een artikel in do „Aurore", waarin hij er
op wijst dat, terwijl Dupuy in zijn ministerieelo
verklaring verzekordo dat hij het aan de aan
gevallen militaire chefs overliet zelf hun eer te
verdedigen, onmiddellijk daarna door do regoe-
ring het initiatief genomen wordt tot een ver
volging. Of liever, ovenaLs ZoLa vervolgd is door
hot kabinet-Méline op aandringen van De Muil
in de Kamer, zoo gaat Dupuy tlians tot vervol
ging over- op instigatie van don senator Lo
Provost do Launay.
In do „Siècle" bespreekt Yves Guyot deze
vervolging. De regeermg vergist ziek, zegt hij,
indien zij meent dab dit ons beletten zal do
Boisdeffres, de Gonses, do Pellienx', do Du Pa
ty's on hun kliek to bestrijden zooals wij rcods
een jaar lang doen.
Guyot komt ook op tegen de afzondering
waarin Picquard wordt goliouden terwijl de
„Gaulois" voortgaat met dezelfde manoeuvres
aan te wenden waardoor de processen bogen
Dreyfus, togen Esterhazy en tegen ZoLa werden
voorafgegaan; daaruit blijkt dat de generale
staf zijn praktijken nog niet heeft verleerd.
Over do afzondering waarin Picquard nog
steeds wordt gehouden, zal Antdde Boyor Dins
dag de regeenng interpelleeren.
De Pressensó begint weer met zijn meetings.
Hij heeft zich lang genoeg bedaard gehouden,
schrijft hij in do „Aurore", maar tegenover de
willekeurige behandeling van een smetteloos
soldaat als Picquard en de campagne van laster
tegen iemand die zich niet kan verdedigen, wil
hij niet meer zwijgen. Heden dus do eerste mee
gegeven; liaar moest verder de zaak worden
overgelaten.
„Er heeft geen natuurlijke dood pLaats ge
vonden," zeido hij.
De baron was buiten, zichzelf van toom. „Wil
u soms ook niet mijn arme vrouw naar het ste
delijk ziekenhuis laten brengen?" riep bij uit.
„Wil u ook soms do begrafenis verbieden?"
„Ik niet," antwoordde de dokter kalm, „maar
do justitie, mijnheer de baron. Daar kan u niets
tegen inbrengen."
Toen was Hans Adam weer alleen. Eerst na
verscheiden uren was Ruth weer tot bewustzijn
teruggekeerd, maar zij kon niet opstaan, zoo
dat de baron op zichzelf bleef aangewezen tot
laat in den namiddag toen zijn jongo schoon
zuster in de woonkamer verscheen, bleek als
een stervende, met weifelend© schreden, met
donkere randen om de oogen en een trek van
zóó diepe wanhoop op het gelaat, dab het ver
wijt op zijn lippen bestierf.
„Wat doe je toch voor domme dingen, kleine
Ruth?" zeido de baron. „Waarom heb je mij
niet onder vier oogen gezegd dat je naar Ce
cilia's kamer wenschte te gaan? Wij zouden er
dan samen heen zijn gegaan en dit onaange
name incident zou vermeden zijn."
Vermoeid trof haar mabte blik zijn oogen.
„Hans je liadt immers den dokter je
woord gegeven!"
Hij glimlachte zorgeloos. „Mijn woord gege
ven, Ruth! Wat beteelcent dat dan? Ik ben
toch nog baas in mijn eigon buis, wil ik
bopeu?"
Zij liet het hoofd achterover vallen tegen
haai- stoel. „Wij begrijpen elkaar niet, Hans.
Een belofte moet jo toch heilig zijn."
ting ten gunste van Picquard's invrijheidstel
ling.
Volgens do Temps" zal do instructie togen
den kolonel in het begin der volgende woede af-
loopen.
Oavaignao heeft aan vrienden van hem eoni-
go rnedodoolingen gedaan omtrent zijn verhoor
door do strafkamer van hot Ilof van Cassatie,
welk vorkoor hierdoor zoo lang blijkt geduurd
te liebbon dat telkens de getuige, na gedurende
een uur ondervraagd to zijn, do gelegenheid
kreeg zijn verklaringen aan te vullen of te ver
beteren, en dit hield dikwijls zeer lang op. Ca-
vaignac nu vertelde dab hij liet Hof uitvoerig
had verklaard waarom hij overtuigd was van
Droyfus' schuld. De verantwoordelijkheid voor
het mededeelen van nieuwe feiten had hij niet
op zich kruinen nemen; dit kwam do iliouwo
regeering toe, terwijl hot overigens ongebruike
lijk was modedeeliugen tb doen zonder overleg
ging der stukken. Maar hij heeft verzocht nog
maals gedagvaard te worden, wanneer die stuk
ken worden overgolegd.
De regeering heeft intussehen door Havas do
volgonde nota gezonden aan do bladen
„Nadat de minister van buitenlandscho za
ken kennis heeft genomen van een artikel in
een avondblad dat betrekking had op de zaak-
Dreyfus on waarin gravin Munster, de dochter
van den Duitschen gezant, wordt genoemd, heeft
minister Deleassó graaf Munster liet diepe leed
wezen der regeering en haar verontwaardiging
betuigd over zulke manieren dio niet scherp
genoeg gelaakt kunnen worden."
Hierbij kan nog gevoegd worden dat graaf
Munster zelf zich bij minister Dupuy had be
klaagd over do hatelijke opmerking der „Patrio"
bij het vermelden der dwazo geschiedenis van
gravin Miinstóris brieven.
Do modedceling van een Parijsch blad dab
de militair-attaché Panizardi aan do Italiaan-
scho regeering indertijd een cijfertelegram zou
hebben gezonden, waarin van Dreyfus' schuld
wordt gesproken, wordt door do „Italië" een
verzinsel genoemd-
Volgens de „Sièc'e" bestaat er wol een cijfer
telegram, maar het houdt juist hot tegendeel in
van wat „ïnlransigeant" cn „Gaulois" beweerd
hobben.
Do rechter van instructie Bertulus is belast
met de instructie in do aanklacht wegens op
lichting van Ghristiann Esterhazy tegen zijn
neef den majoor.
CSesnengric Mcdcdccllngcn.
Do mayor- van Portsmouth meent te weten
dat binnen eonigo maanden een Amerikaanscli
eskader do haven zal bezoeken.
Is dit, evenals bij het Tweevoudig Verbond,
een voorteeken van een bondgenootschap
De Noorsche Storthing heeft, met slechts één
stem togen, besloten tot een uitsluitend Noor-
gtfraattBiMifraaoi
„Dat kan er van afhangen. Hoeveel belooft,
men niet, gehoorzamend aan den drang van
het oogenblik, uit beleefdheid of in dwaling,
om het heel spoedig weer te vergeten. Zoo'n ge
val is dit ook."
Ruth antwoordde niet; eerst na een lang
durig zwijgen vroeg zij, met moeite de woor
den uitbrengend: „Is Wolfram er geweest?"
„Neen," antwoordde hij. „Hoe kom je daar
op, Ruth?"
„Omdat hij mij gisteren heeft geschreven, cn
hr zijn brief kondigde bij zijn bezoek tcgon van
daag aan."
„Goed. Dan laten wij belet geven."
Ruth keek op, „Belet geven?" herhaalde zfj
zeer verbaasd. „Waarom, Ilans?".
„Omdat ik denk dat vandaag ieder bezoek
van een vreemde hinderlijk moet zijn. Maar
zooals je wensckt, Ruth."
Zij legde met een matte beweging baar ge
vouwen handen in den schoot.
„Wolfram komt liier als mijn voogd, Hans.
En bovendien is bij werkelijk geheel ©en
vreemde voor ons?"
„Zooals je wilt," zeido do baron nog eons.
Vreemd; zij begrepen elkaar vandaag in 't
geheel niet.
Wat later kwam Erik; do treurige tijding
had hem onderweg al bereikt. Diep getroffen
reikte hij don vriend zijner jeugd d© hand.
„Moest het zoo gauw komen, arme Hans?
Zóó plotseling!"
„Wij zijn nog altijd als verbluft," zeido do
baron. „Wij kijken elkaar aan en twijfelen aan
de werkelijkheid."
Wordt vervolgd.)
