52"" jaargang. Donderdag 24 November 1898. N°. 9790. MiSïBünoor aj JÉaÈsMet ias Eerste Blad. DE GELDDUIVEL. Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. UITGEVER: H. J. C. ROELANTS. i t Aboehemenïspkjjb voor Schiedam, per kwartaal 0.90 n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1,05 franco per post, p. kwartaal. - 1.30 Afzonderlijke nommers- 0.02 BUREAUKOTEKST11AAT Tcleplioon ]Vo. 123. Advertentieprijs: van 1—5 gowono regels mot inbe grip van ccno Courant0.B9 Iedere gewone regel meerq.10 Bij abonnement wordt korting verleend. Op uitnoocliging van da afd. Schiedam van het Alg. Ned. Werkliedenverbond hield gister avond de heer H, J. de Groot, directeur dor Ambachtssohool en dor Bui-geravondschool to Alkmaar, een lezing over „Vakonderwijs voor a.s. Ambachtslieden". Een weinig talrijk pu bliek was samengekomen in de groote zaal van „Musis"; maar ondfer de aanwezigen werden opgemerkt hot Dagelijksch Bestuur en de Se- cretaris der Gemeente, een aantal raadsleden, de gemeente-architect, de directeur en enkele leeraren aan de Biu-geravondschool alhier on leiden der Commissie van Toezicht op hot Mid delbaar Onderwijs. Be voorzitter der afdeeling, de heer G. W. Snel, opende do vex-gadering en gaf na een korte inleiding het woord aan den spreker van dezen avond. Be heer II. J. de Groot begint met voorop te stellen, dat waar hi j gaat spreken over het on derwijs aan de burgeravondscholen, hij niet wil en mag oordeelen over eene inrichting die hij niet kent, zooals de Schiedamsche burgeravond school. Wel mag hij daarentegen aantoonen wat binnen de grenzen der wet op een burgeravond school gedaan kan worden. Over de burger avondschool zal spr. hot in 't bijzonder hebben, omdat daar aan den jeugdigen werkman theore tisch vakonderwijs behoort, te worden gegeven. Daarbij wordt met gedoeld op de hoogere vak ken, waarvoor de staat voldoende zorgt. Spr. zegt dit zonder afgunst; maar hij roept hen die hoogere vakken beoefenen too. Zorgt dat ook de aanstaande ambachtsman goed vakon derwijs krijgt. In 't kort bespreekt d'e inleider daama het giklowezen. Er bestond toen een band tussohen meester on leerling, die nu niet meer bestaat, 'fc Gildewezen is verdwenen, en in d» eerste jV ren werd het gemis van dien baud, ook waar het gold de vakopleiding, met zoo gevoeld, daar men trouw bleef aan zede en gewoonte. Zoo doende is eerst veel la.ler bij ons te lande be hoefte gevoeld aan vakonderwijs dan in 't bui tenland. En nc.o- is op het platteland en in klei nere steden de band tussohen patroon en werk man veel hechter dan in de groote steden. In dien eersten tijd na 't gildewezen nu kwam een jongen nog als leerling bij den patroon, bij wien hij ook later gewoonlijk als werkman bleef, zoo- dat hot in heb belang van den patroon was hem tot een goed werkman op te leiden. Er werd daarenboven voldben.de tijd gegund voor den arbeid. Er was toen nog geen alles vernie tigende concurrentie. Maar toen die zieli deed gevoelen, vroegen vele patroons geoefende knechts. Het week- of dagloon word verdrongen door uurloon; leer lingen werden zelden aangenomen; de band bus selen patroon en werkman werd steeds losser. Steeds meer kwaan stukwerk voor, en thans DOOR S. WÓUI3I1ÓFFER. 67) Ruth huiverde. „Wil hij mij spreken, Hans P „Juist." „En heb je hem een onderhoud beloofd?" „Ik heb liem met kunnen weigeren je op Moldt te bezoeken; do rest is jou zaalc, Rutli." Zij hield haar handen gevouwen. „Natuur lijk beoogt dit onderhoud een definitief ant woord," trilde het langzaam van haar bevende lippen. „Lissauer hoopt daar althans op." Toen stond do baron op hij huiverde. „Wat huilt de storm hoor je liet niet? Goeden nacht 1 Goeden nacht! Ik wil slapen." „Hans!" riep het jonge meisje hem nog na, „Hans, blijf je er bij, wanneer Lissauer komt?" „Als je dat verlangt, zekor." „O ja, ja, dloe het als 't je belieft." „Je hebt maar te bevelen. En nu, goeden nacht." „Wel te rusten, Hans." Hij ging naar zijn kamer en wierp zioh op aijn bed zonder rust te vinden. Als Willibald er niet was geweest! En de baron wierp onrustig zijn hoofd van öe eene zijde naar de andere. Heb was hem on mogelijk zelfs om de oogen te sluiten, laat staan te slapen. 1 -Als morgen de bankdirecteur weer kwam, als hij zoo dringende vragen stelde en met blikken dreigt d'e onder-aanneming van werk in de bouwvakken door arbeidsrs gewoonte te worden. Toen deed de behoefte aan vakonderwijs zich steeds meer gevoelen, zoodat dab thans een punt uitmaakt van het programma, van allo politieke paibijen. Men is heb er over eens dab d'e werk plaats niet meer eon goede leerschool is, en de werkman moot goed onderlegd zijn om den strijd om het bestaan to kunnen voeren. Toch is er reeds veel gebeurd voor bet vak onderwijs. De wet op heb M. O. stelde burger- da,g- en avondscholen in, die naast do werk plaats zouden zorgen voor de opleiding van den a.s. ambachtsman. Jammer, dab het leerprogram in art. 13 dier wet opgenomen strijdt met het beginsel van dat zelfde artikel, dat nl. heb on derwijs aan die burgerscholen „bestemd is voor a. s. ambachtslieden en landbouwers". In dat program toch komen de voornaamste vakken, Spr. wil zich niet verdiepen in de lijdens- paard achteraan. Spr. wil zioh niet verdiepen in do leidens- geschiedenis dezer scholen. Eén burgeravond school is er nog maar: te Leeuwarden. Som mige gemeenten hebben vrijstelling gevraagd van do verplichting bot stichting eener burger avondschool, om andere inrichtingen, veelal tee- kenscholen, in 't loven te roepen; andere heb ben ze door schrapping van leervakken trachten te redden; in één woord ze hebban fiasco ge maakt Dat was ook het oordeel van mannen als Goeman Borgceius en De Savornin Loh- man. De groote fouten zijn overlading van hot leerprogram en te weinig verband van het on derwijs met heb vak van den leerling. Gelukkig is do reorganisatiei-geesb overal door gedrongen. Spr. is geen voorstander van. ophef fing der burgeravondscholen, wel van zoodanige reorganisatie dat het onderwijs dienstbaar wordt gemaakt aan hen voor wie heb bestemd isde ambachtslieden. Want voor de landbou wers zorgt de regeering op andere wijze in de laatste jaren. Uit eigen ervaring meent spr. te mogen be weren dat een. verandering ook door de am bachtslieden op prijs wordt gesteld. Waar de school te Alkmaar ten tijd» der reorganisatie in 1891 maar bi leerlingen telde, van wie het me&rendeel geen ambachtslieden waren, telt zij er thans 234, van wie slechts 3 geen ambachts lieden zijn Voor wio aan cijfers hecht, zeker oen bewijs dat de reorganisatie mogehjk i=. De regoering juichte hot loffelijk streven van Alkmaar's gemeentebestuur dan ook toe Prijzen mag spr. natuurlijk niet; maar hij wil het leerprogram der Alkmaarsdie school uiteenzetten. Do minister zeida in 1863 reeds in do Mem. van Toel.„Het onderwijs moet zooveel mogelijk de practijk op 't oog hebben". Men bedoelde heb goed i.n art. 13 der web op hot M. O., maar had weinig inzicht in de be hoeften. Hot Alkmaarsehe program isa. lijn- teekenen (toegepast op ambachten)b. hand- tackenen (toegepast op ambachten)c. rekenen en wiskunde; d. Nederiandsche taal; e. Na tuur- en werktuigkunde. vol zwijgenden angst doelloos voor zich uit- staardeIcon hij dat uithouden zonder zelf zenuwachtig en gejaagd te worden? En Hans Adam sprong op; hij kleedde ach haastig, stak de lamp aan en begon te schrij ven. Hij kon niet anders, hij kon Willibaild's bleek, als het ware verstijfd gelaat niet nog eens zien. De brief werd lang en hield een onomwonden bekentenis en een bod© om vergeving in; eerst aan het eind waagde d© baron heb, er ook eoni- go woorden van troost aan toe te voegen „Men zal je aansprakelijk stollen voor liot ontbrekende bedrag mijn arme Willibald, en daar je geen vermogen bezit, allereerst overi gaan tot exeoutie. Ik koop in dat geval ieder stuk dat je eigendom is, op, en geef het later jou en jo vrouw in, leen terug. Zoo iets is ge makkelijk te doen; de wet heaft meer dan één achterdeurtje wat je inboedel betreft, kan je dus volkamen onbezorgd zijn, en ewenzoo om trent de vraag waarvan julhe in den eersten tijd zult leven. Ruth's vermogen is groot ge noeg om ook in dit opzicht voUcomen, naar wel gevallen te kunnen beschikken. Als eerst mijn barnsteengroeve en de suikerfabriek die ik denk op te richten, maar in exploitatie zijn, dan breng je als stille vennoot jo bekwaamheid als koopman in de zaalc en wij verdienen enorm veel geld. Vertrouw op mijn woorden, beste Willibaldik weet wat ik zeg. En nu nog eens trek je de zaak niet zoo va-schrikkelijk aan. De armzalige twee duizend thalers die de bank je uitbetaalt, verander ik in zos duizend af gezien nog van jo aandetel in de winst. Je moet dus een korten slechten tijd doormaken om De beid© eerste vakken zijn de hoofdvakken, terwijl ze juist in art. 13 dei- web op heb M. O. onderaan worden genoemd. Spr. verwijst naai het Rapport der Commissie, door de Mij. tob Bev. cler Bouwkunst benoemd, om een antwoord te geven op de waag: „Welke cdschen dient men te stellen aan een goede regeling van vak- ouderwijs voor handwerkslieden in do bouw ambachten?" Dio commissie was samengesteld uit do heeren dr. P. J. H. Cuypers, voorz, C. M, Drooglever Eortuyn, C. Dysemiek, P. H. van Malsen, J. E. G. Noordondorp, G. A. Schol ten en W. C. Metzelaar, secr. En schoon een ander standpunt innemende dan dezo commis sie, die de burgeravondscholen wil laten schie ten om amibachhsdag- en avondscholen op te richten, is dit rapport toch voor spr. d© basis, waar hij reorganisatie van do burgeravondscho len aanbeveelt. Het rapport waarschuwt voor overlading van de leorstof en voor al wat, hoe wenscheliik ook, voor den ambachtsman nioi onmisbaar is. Trouwens in 1863 zeide d© minis ter reeds dat men niet moest denken aan een volledigen cursus; men moet kiezen wat voor den leerling van practiseh belang is. Spr. wil dus de burgeravondschool behou den; de wet dwingt ook gemeenten boven 10,000 inwoners tot de oprichting daaivan. De wet staat toe wat de voorstanders van goed vakonderwijs willen; aan de toepassing hoeft het slechts gelegen. Men bedenke dat het ge ven van onderwijs aan ambachtslieden bovenal eischt lust en gelegenheid om zich m de behoef ten van ambachtslieden te verplaatsen. Vasthoudende aan heb beginsel van art 13 der wet, kan gezegd worden dab zij die geen ambacht, maar een beroep kiezen, volstaan kun nen met herhalings- of voortgezet onderwijs. Dc billijkheid brengt echter me©, ook hun vakon derwijs te gewen; waar dit mogelijk is, zou dan voor hen een afzonderlijke afdeeling moeten worden geopend, waar in de uren voor lijn- en handteekenen aan ambachtslieden, aan hen boekhouden, handelscorrespondentie, handelsre- konen, warenkennis enz. werd geleerd. Waar de burgeravondschool in de eerste plaats is voor ambachtslieden, moet het pro gram daarmee in overeenstemming worden ge bracht. Voor de regeering behoeft men mot be ducht te zijn, getuige het voorbeeld van Alk maar. Trouwens er zijn bijna geen scholen meer overeenkomstig art. 13. De bezwaren die men opwerpt, zijn aller eerst; dat de wet spreekt van een 2-jamgen cur- hus. Maar waarom mag men geen uitbreiding vragen, die de rogeermg dan ook altijd goed keurt? Een tweede bezwaar ligt in de benoeming van leeraren. De middelbare acten voor teeke nen zijn goed voor onderwijs aan H. B. S., maar niet voor op de practijk gericht onder wijs. Die actan zijn evenwel niet noodig de re geering eisoht ze niet eens bij het verleenen van subsidie; men kan altijd personen zonder middelbare bevoegdheid benoemen, zij 'b ook telkens voor een jaar. Een spoedige reorganisatie is noodig. Hier c-n door die verandering een duurzame winst© te- verkrijgen. In trouwe vriendschap je Hans Adam." De baron lakte den brief en schreef het adres; indien hij evenwel gehoopt had dab hij door dit schrijven aan den ongolukkigen Willi bald ook zelf kalmer zou worden, dan. zag hij zich bedrogen. Met het hoofd in de hand ge leund bleef hij in somber gepeins verzonken aan zijn schrijftafel zitten, zonder slaap, zonder vrede met zichzelf, totdat do morgenschemering aambrak en liet leven van een nieuwen dag oan hean heen ontwaakte. Hoewele plannen, hoevelo verwachtingen waren niet gedurende dien lan gen, mjpend-kouden nacht in zijn rusteloos brein geboren en na een kort bestaan weer ge storven. Eén ding stond immers steeds in den weg, waarheen hij ook den blik wendde; één ding rees op als een onoverkomelijke hinder paal waar hij maar een weg vrij dacht dab was het geld. Adtijd, altijd, weer het geld, die beheerscher der wereld. Toen de stralen van de bleeke winterzon in liet vertrek doordrongen, stond Hans Adam op en maakte vluchtig toilet. Onder zijn oogen la gen donkere wallen; zijn gelaat was geheel kleurloos. Hij scheen sedert den vorigen avond, jaren ouder geworden; zijn geheele houding had aan frischheid en elasticiteit verloren. Zijn koffie dronk hij zooals gewoonlijk al leen; daarna ging hij naar de huiskamer waar Ruth aan do tafel zat te schrijven. Hans Adam legde zijn brief naast liaar schrijfmap neer. „Je wilt wel zoo goed zijn er verder voor te zorgen, niet waar, lieve Ruth?" en daar richt men wel toakcaseholen op, waar vele ambaohtsbrdfsm ook hoon gaan. Maar tes- kenondea-wijs alleen is niet voldoende; de am bachtslieden moeten niet in dat verkeerde donk- bcokl worden geri.j,.. Evenmin is zuiver theo retisch ondoiwijs voldoende. Men moet hebben theoretisch onderwijs in pructischen geest. Zoo omgewerkt zullen de burgeravondscholen tot hoi gen bloei leunen komen en graag door nmbaoh slieden worden bezocht. Dan zullen de gemeentebesturen gaarne een post er voor op do begroting brengen, uitgaande van liet be ginsel dal een goed onderlegdb ambachts&tand nood,g is om de h.iiidwerksn ij verheid tot Imo gen bloei te brengen. Do burgoiavondscholcn moeten blijven be staan; niet omdat andere inrichtingen niet aan do oisclien zouden kunnen voldoen; maar om dat dp web or toe verplicht. Over leerlingwezen, ambachtsscholen en zoo veel ander© punten wil spr. thans zwijgen. Met mr. Smeengo stelt hij do ambachtsscholen bo ven dc opleiding in de werkplaats. Maar even zeer verdient toejuicldng liet stelsel dat in. Dren the wordt gevolgd van leerlingen, omdat niet ieder met ambachtsscholen te bereiken is Ook het leerlingstelsel dient te worden aanvaard ©n daarnaast m gemeenten boven 10,000 zielen de burgeravondschool en in andere gemeenten do avondschool voor ambachtslieden. Na do pauze besprak de heer De Groot de in richting der school te Alk maar. De cursus duurt vier jaar, maar leerlingen die dit wensehen, kunnen nog een of bwoe jaar een voortgezette klasse volgen. Do regeering heaft dit goedge keurd. In hoeverre dit wetsverkrachting is, daarover wil spr. met uitweiden Het schijnt toch wenschelijk het ambachlsonderwijs uit do wet op het M. O. te lichten en afzonderlijk to regelen evenals hot landbouwonderwijs In ieder geval werkt nu do regeering reorganisatie niet tegen. To Alkmaar worden in hoofdzaak vier valtken geleerd: timmeren, menbelmaken, sme den. en schilderen Ook andere vakken komen voormetselen, stucadooren, steemhouwen. De onderwijzers zijn voor een groot gedeelte practiseh, maar niet minder theoretisch ontwik keld. Behalve die zijn or nog twee bevoegden één met twee teekenaoten, de ander mot do hjn- teekenacte Heb technisch ouderwijs rust voor een groot gedeelte op de eersten. Spr. zet daarna den leergang uiteen in do ver schillende klagen. In de eerste kkssen is voor allen liet onderwijs gelijk; daar worden do be ginselen geleerd, waarbij toch reeds eeniger- mat-e op het vak wordt gelat. De eigenlijke splitsing komt even/wol in de tweede Idas. Heb onderwijs wordt zoo ingericm. dat de leerlin gen de onderdeden op zichzelf en in verband met andere doelen leeron, de leerling moeu zelf ook loeren nadenken en schetsen, niet nateeke- nen. Het onderwijs is als volgt verdeeldIn ldas- se I wordt gewijd aan lijn. toekenen 5 u, hand- teekenon 2 u., andere vnïdcon 8 u. Voor lil. II zijn die cijfers 8, 2 en 5voor III en IV 9, 2 Zij keek vriendelijk naar hem op. „Hans wat zie je er slecht uit!" „Is dat zoo verwonderlijk, Rutii Stormt niet van alle kanten tegelijk heb ongeluk op mij aan En toon zij hem niet antwoordde, voegde lüj er zuchtend bij„Je brief is tot de directrice van een diaconessen-huis gericht, niet waar?" Zij knikte zwijgend. „Dat kon ik mij immers voorsbellen. Och, Ruth, als je een beetje vriendelijker en barm hartiger jegens mij wildet handelen!" „Door don handelsraad te huwen, Hans?" Hij schudde liet hoofd. „Dat kan jo niet; dat weet ik immers." „Maar jo vindt dat ik mijn inneriijken tegen zin kraohtig moet bestrijden en het offer bren gen, Hans?" „Neenantwoordde hij. „Neen, geen offer, Rubh. Ik zou mij zelf moeten verachten, wan neer ik een weerloos land op die wijze ia heb ongeluk had gestort, ofschoon er inderdaad meer, veel meer op liet spel staat dan je ja wol kunt voorstellen." Zij zag hem angstig aan, „Wat dan, Hans? Ik smeek je, zeg mij alles, wat liet ook mogo zijn." Hij ging naar lvct venster en keek naar bui ten. „Niets, Ruth, niets." Toeu hoorde hij dat zij weende. „O Hans, je veroordeelt mij in 'b diepst van. je hart, je noemt mij liefdeloos ondankbaar." Wordt vervolgd.) "Cr

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1898 | | pagina 1