52 jaargang. Zondag 4 en Maandag 5 December '898.
9799.
Eerste Blad
DE GELDDUIVEL.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
BUITENLAND.
iMNNBHBjrcsipWiB voor Sohiedam, p»r kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1,05
n franco per poet, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommereo.02
BUREAU s
Bit nununei' bcstr-st uit drie bladen.
Allgcmccn orerziclU.
SCHIEDAM, 3 December '98.
Paul de Cassagnac heeft zijn toch reeds scher
pe psn nog eens extra gewet tegen generaal
Herder, naar aanleiding van de eerbewijzen
waaronder deze op 70-jarigen leeftijd het leger
verlaat.
- Het fulmineerend artikel van dezen bonapar-
tist en oud-boulangist in de „Autorité", is geti
teld: „Zijn flair" en teekent clen ond-mnuster
van oorlog aldus
Want generaal Mercicr is een noodlottig
een onheilbrengend man geweest.
„Aan hem, aan hem alleen heeft men de
zaak-Dreyfus le danken, de zaak die Frankrijk
in twee verwoede partijen verdeelt en die beide
wet razernij op elkaar doet aanstormen.
„Tiians is werkelijk aangetoond dat hij hij
niemand raad heeft ingewonnen, dat hij geen
zijner collega's in het Kabinet heeft geraad
pleegd, en dat hij zich uit eigen beweging in
dit duister avontuur heeft gestort.
„Even ontzettend ijdel als middelmatig offi
cier en veil staatsman, heeft hij op belachelijke
wijze gestoft op zijn „fijne neus als artillerist
(flair d'artilleur)", om de vreesclijke beschuldi
gingen weg te vagen die aan zijn helderziend
heid deden twijfelen.
„Die „flair" van hein is wel leuk, en wat de
fijne neus betreft die deze sinjeur beweert te
hebben, hij heeft dien werkelijk, maar zoo een,
dien ons heeft bezorgd dit soort burgeroorlog,
nadeeliger voor onze militaire kracht dan het
verlies van vijf-en-twintig duizend man op het
slagveld."
En dan geeselt Cassagnac de eer die Mer
rier bij zijn scheiden uit hot leger is bewezen
„Het borderel, werk van een falsaris; de
schandelijke bescherming verleend aan dien
schelm van een Esterhazy; de handhaving in
de buveelen van den generalen staf van den over
spannen Du Paty de Clam en van den domuien
snorrehaard Henry; heb nuttelooze „huis clos"
van een proces dat thans tot het volle licht te
rugkeert ziedaar wat men bij een officieels
punch heeft toegejuicht."
Cassagnac protesteert tegen die uitdaging der
pu' lieke opinio.
„Aan iederen legerbevelhebber die heengaat,
geeft men dit vereerend uitgeleide.
„Dat is natuurlijk.
„Maar het ware wellicht verstandiger ge
weest hem te laten vertrekken zonder tromge
roffel en hoorngeschetter, nu men zoo geluk
kig is van hem bevrijd te zijn."
En hij besluit:
„Wanneer men een ongelukkig land een zaak-
Dreyfus op den hals schuift, een zaak die een
kanker is geworden, dan zwijgt men cn vev
dwijnt iii stilte, zonder punch te drinken en
vooral zonder een redevoering te houden.
DOOR
S. WÖRISHÖFFER.
BOTERSTTRAAT ïO, Velephoon Wo. 128»
miffifju.! MBBBBHWBIBBM l'lll I'll
ADVBBTBHTiErRHs: van 1—E gowone regels mot inbo-
grip van cono Courantf OM
Iedore gewone regel meero.io
Bij abonnement wordt korting verleend.
„Want ware Mcrcicr met de grootste stom
meling geweest, dan zou hij het proces-Dreyfus
niet hebben uitgelokt. Immers, er zijn proces
sen die men laat rusten om redenen van staat,
ook al zijn zij onbetwistbaar."
't Is wel aardig, aldus Cassagnac, den verwoe
den strijder dor bcleedigers van het leger, op
Mercicr to liooren afgaan.
Reeds heeft do oud-minister van oorlog den
hem toegeworpen handschoen opgeraapt; een
duel zal vermoedelijk heb gevolg zijn van dit
scherpe, maar m den grond zeer juiste stukje.
Inmiddels blijft do zaak-Picquart de groote
quaestie van den dag.
Men weet nu zolcer, dat het Hof van Cassa/-
tie er niet aan denkt langs slinkschcn weg de
zitting van. don krijgsraad te verijdelen, en nu
de Senaat aan Waldeck-Rousseau's gelegen-
lieidswetje de
weigerde, is het met
78)
„Dan moet ik duidelijker spreken. Wijlen de
barones heeft de laatste oogenblikken hoars le
vens besteed met u een afscheidsbrief te schrij
ven
„Wie zegt dat?"
„Ik, zooals u hoort. Wil u dien brief goed
schiks overgeven?"
„Dat is bespottelijk. Ik bezit geen brief."
„Dan heeft u dien vernietigd en zal u onder
ecde moeten verklaren wat de niet meer be
staande brief inhield."
De gezelschapsjuffrouw was tot nu too mid
den in heb vertrek rechtop blijven staan; nu
trok zij een stoel naar zich toe en ging zitten.
„Ik - luister naar uw woorden zonder er den
dn van to begrijpen, mijnheer Wolfram. Wat
is dat voor een verhaal van een brief dien ik
zou ontvangen hebben Hoe komt juffrouw Ass
mann op dat vreemde denkbeeld?"
Erik's ziel trilde van blijdschap. Adèle had
den brief werkelijk ontvangen; dat zag hij.
„Laat heb u genoeg zijn dab juffrouw Ass
mann alles weet," zeide hij met Idem.
„Dat is volstrekt niet voldoende, mijukesr,
volstrekt niet. Ik ben beleedigd en ©iseh reken
schap allereerst van u."
waazschijnlijk dat men er in zal slagen Picquart
aan de militaire rechtspraak te onttrekken.
Maandag wil Joseph I'abre evenwel nog be
proeven wat door een interpellatie in den Se
naat te bereiken is.
De regeermg zal hem vermoedelijk venvijzen
naar de vorige verklaring van Dupuy die vol
gens de „Matm" de verandering der door hom
gesproken woorden in het officieel Kamerver
slag verontschuldigt met de opmerking dab liet
vaak voorkomt dat de woorden van een rede
naar zijn gedachten voorbijloopende minister
verklaart dat, waar hij van „discretionairo"
macht had gesproken, hij later heeft bedacht
dat men hem de meening zou kunnen toedich
ten als zou het Hof van Cassatie ook naar wille
keur kunnen handelen.
Naar hetzelfde blad meldt heeft Loew, de
voorzitter van het Jnof, een onderhoud gehad
met De Freycinet. Deze deelde hem toen mede
dat het geheime dossier alleen onder de meest
strikte geheimhouding aan liet Hof kon worden
overgelegd; met name mocht mr. Mornard, me-
vrouw Dreyfus' advocaat, er geen kennis van
nemen.
De geheime documenten hebben ook al
dus de commentaar der „M fin" geen beslts-
sendo waarde voor Jieb onderzoekeigenlijk
houden zij geen verband met de zaak-Dreyfus,
en zij bevatten namen waarvan de openbaar
making niet zonder gevaar zou zijn.
Mr. Loew heeft met de strafkamer overwogen
ia hoeverre met den wensch des ministers reke
ning kan worden gehouden.
Volgens het „Journal" heeft echter het Hof
nog niet eens besloten de overlegging van het
geheime dossier te eischen; wel heeft liet af
schriften gevraagd van enkele stukken uit het
clossier-Picqiijrb
In de „Gaulois" houdt de bekende anonieme
onthuller XXX staande dat het geheim©
dossier ook een brief bevat van den. Oostenrijlc-
schen attaché Schneider.
Intussehen zwelt de stroom van sympathie
voor Picquart steeds aan. Het protest dat te
gen zijn vervolging op touw is gezet, draagt
reeds ver over de honderdduizend handteeke-
Een spottende glimlach krulde Erilris lip
pen. „U draait de zaak'tamelijk wel om, juf
frouw. Ik ben het die als rechter voor u staat.
Wil u alles hooren wat ik u zeggen kan? Juf
frouw Assmann heeft in de snippermand een
aan u geadresseerden brief gevonden, die be
gonnen, maar onvoltooid gevonden is wat
zegt u daarvan?"
„Dat die geschiedenis een fabeltje is."
Enk nam zijn hoed. „Ik zie dat wij heb be
zwaarlijk met elkaar eens zullen worden, juf
frouw Malton. Dan moet ik mij tot de politie
wenden."
Adèle sprong driftig op. „Wat? U zou hot
wagen mij de politie op den hals to schuiven?"
„Binnen een half uur ben ik bij den officier
van justitie."
„Bespottelijk
Dat klonk juist of een onderdrukte snik zich.
met gewéld haan trachtte te breken.
„Wat u van mij verlangt, is la-aiikriruiigtl
heeft er geen recht too!" riep Adèle uit. „In
één adem" beweert u dat die brief mijn eigen
dom is, en dat u mij kan dwingen clien over to
geven."
„Zeker. Alleen liet velletje papier is uw
eigendom, en niemand zal uw recht daarop tril
len betwisten de inhoud daarentegen had bij
uw eerste verhoor al in het proces-verbaal op
genomen moeten zijn."
-„Moeten?" herhaalde Adèle. „Moeten? Zijn
brieven die men mij schrijft, zoo maar gemeen
goed
„Is de eed dien u als getuige heeft a:
nhigen van personen van alle richtingen en par
tijen. Vooral in universitaire kringen wordt
deze beweging krachtig gesteund. En cr zijn er
die zich met met een bloote adhaesio-botuigmg
vergenoegen. Zoo bevatte de „Aurore" gisteren
eeu artikel van Maurice Vernes, onderdirecteur
der „praclisclie school voor hoogcre studiën",
die rondweg Boisdeffre, Pelheux en Gonso be
schuldigt een meineed te hebben afgelegd, en
Mercicr, Bdlot en Chanoine dab zij door hun
gedraai en geknoei het opperbevel over heb
Fransehe leger hebben onteerd. Cavaignao en
De Eieycinet noemt hij hun waardige opvol
gers; de een door zijn gewetenloosheid, de an
der door zijn lafheid. Zttrlinden eindelijk ver
wijt hij dat hij den burgeroorlog uitlokt, waar
voor alleen het Hof en de Senaat Frankrijk be
hoeden.
Jules Clarelie wijdt in de „Temps" een aar
dig artikel aan Picquart, en do wiskundige,
Bertrand, lid der Academie, stemt mot Glare-
tie's lofspraak ui.
Ook in mectmgs wordt voor den kolonel ge
ijverd. Donderdagavond werd er ceno gehoudou
waarin Vaughan, Octave Mirbeati en De Pres-
sensé het woord voerden onwaar een motie werd
aangenomen, die de opheffing der vervolging
van Picquart, de herziening van het jiroces-
Dieyfus en do bestraffing der beschuldigers
eischb,
Picquart zelf heeft last van zijn keel; vol
gens de „Gaulois" lijdt hij aan influenza. Z'ji
advocaat, mr. Labori, staat voortdurend hui
hem in verbinding.
Ondanks den hofrouw is in Oostenrijk-Hon-
garije het jubileum van keizer Frans Jozef niet
onbemulcb voorbijgegaan.
De couranten wijden alle zeer waardeerendo
artikelen aan de regeering van den monarch;
alleen de bladen der uiterste Imkerzijde iu Hon
garije hebben zich daaivan onthouden.
Do gemeenteraad te Weenen hield gisteren
een feestvergadering, waarin de burgemeester
Luegcr met name deed uitkomen hoeveel de
Keizer gedaan heeft voor heb welzijn der hoofd
stad.
Overal m de verseliillende landen vonden
plechtige godsdienstoefeningen plaats, die dooi
de burgerlijke en militaire autoriteiten werden
bijgewoond.
Verschillende vereenigiugen hielden vergade
ringen waarin adressen van hulde aan den Kei
zer werden aangenomen. Bovendien zijn er
stichtingen in 't leven geroepen bob een bedrag
van 30 millioen gulden.
Tc Weenen werd het feest begonnen met ka
nonschoten en reveilles, 's Avonds was do hoofd
stad schitterend verlicht; vooral de Votiv-kerk
die bot in de spits geïllumineerd was, maakte
een grootsolien indruk. Van de tinnen des to
rens lieten bazuinblazers het „Ave Mari en
daarna heb volkslied hooren, waarmede honderd
duizenden geestdriftig instemden.
Bijzonder geestdriftig moet het jubileum ge
vierd zijn in Kroatië. Helaas, ook nu zwegen de
een onbeteekenond spel geweest, juffrouw Mal
ton
Zij kromp ineen. „Die eed He heb alle
vragen die mij gedaan zijn, overeenkomstig de
waarheid beantwoord."
„Dat is mogelijk, maar toch was die eed een
meineed,"
„Mijnheer Wolfram
„Toch was die eed een meineed. U heeft ge
zworen er niets bij te verzinnen en niets te ver
helen. Maar u kon de beschuldigde beter ver
dacht maken, wanneer u de ontvangst van dien
brief volkomen voor u hield. Is li°t niet zoo?"
„U althans heeft niet het recht mij te onder
vragen, mijnheer Wolfram."
„Daarom zal ik den officier van justitie laten
spreken. Hij mag de zaak van uw diiobelzhmi-
gen eed nader onderzoeken. He ga nu heen, juf
frouw Mallen. U stort uzelf in 'b ongeluk."
Hij wilde gaan, maar Adèle strekte haar
hand uit om hem terug te houden. Haar gelaat
zag vaal, haar oogen stonden dof, zij trilde van
angst.
„Ik wil niets uit te staat hebben met de justi
tie, mijnheer Wolfram. Misschien kunnen wij
onderhandelen."
„Wenscht u een geldsom? Met genoegen."
Nu gloeide het zooeven nog zoo bleeke gelaat
van het jong© meisje in het diepste purper,
„Was ook dat nog geen beleediging, mijnheer
Wolfram?"
„He geloof van niet, juffrouw. Het woord
„onderhandelen"
„Nu, kies dan een andere uitdrukking die u
nationale twisten niet; te Agram werd een bo-
tooguig gehouden tegen Hongarije.
Te Berlijn vond op last van keizer Wilhelm
in do St. Iledwigkcrk, die prachtig ,ersierd
was, een plechtig „To Dciun" plaats, dat dooi
den Keizer, de Keizerin, de keizerlijke prinsen
en prinsessen, do hooge burgerlijke en militaire
autoriteiten, de Ooslonrijkscho ambassade enz.
werd bijgewoond.
Vóór de kerlc was een eerewacht opgesteld
van heb gardo-grenadiers-regiment Keizer Frans,
die na heb verlaten der kerk door den Keizer
werd geïnspecteerd.
Later bracht de Keizer een bezoek aan. het
Oostenrijksche gezantschap om zijn gelukwen-
schen aan te bieden.
Zoo deed ook Frans Jozefs tweede bondge
noot, koning Umberto. De Koning wensclile
persoonlijk den Oosteiu-ijksclion gezant geluk
en verleende hem tevens het grootkruis der
Mauritius- en Lazarus-orde.
Do vredeseommissie te Parijs is gisteren be
gonnen met do bijzondere punten voor het vre
desverdrag vast te stellen. Volgens sommige be
richten zal hot verdrag hedenavond reeds ge-
teelcend worden.
Tegelijk verneemt de „Times" uit Philadel
phia. dat er druk onderhandeld wordt mot
Spanje om de vriendschappelijke betrekkingen
van vroeger te herstellen. Daar Spanje zoo
spoedig toegegeven heeft aan de Amerikaansclio
verlangens aldus gaat liet bericht voort.
is men van plan naar volkomen overeenstem
ming te streven, waardoor de bestaande quacs-
tics zoo spoedig mogelijk uit den weg kunnen
geruimd worden.
Inmiddels is gisteren een rapport verschenen
van den minister van oorlog tc Washington
over den oorlog. Alger beveelt daarin aan, het
geregelde leger te brengen op 100,000 man,
waarvan een deel gereorateerd moet worden lub
de bevolking der pas verworven eilanden. Daar
door zal het den Amerikanen grootondeels bc
spaard worden, militaire diensten te moeten ver
richten onder de tropen.
Voort raadt de staatssecretaris aan, een
spoorweg aan te leggen die Cuba iu zijn volle
lengte doorsnijdt. De aanleg van dien spoor
weg zal een goede gelegenheid zijn om de nood
lijdende Cubanen werk te verschaffen, terwijl
de spoorweg zelf zeer ten voede zal komen aan
de oeconomische ontwikkeling en do pacificatie
van liet eiland. Niettemin zal een groot gelde
lijk offer noodig blijken om de noodlijdende Cu
banen te helpen.
Op de Plulippijnen riet het cr voor do Ame
rikanen zeer ongunstig uit.
- Admiraal Dewey heeft thans ook do regec-
ring te Washington gewaarschuwd voor ern
stige moeilijkheden met do ïnsurgonten. Do
I o w a, cto Oregon en do Helena die op
weg zijn naar Honolulu, hebben bevel gekre
gen naar Manilla terug te koeren. Bovendien
zullen de Amerikaansche landingstroepen zoo
spoedig mogelijk versterkt worden.
wik Ik verlang van u niets dan een belofte."
„Tegen afgifte van den brief bedoelt u?"
„Goed, dat aangenomen. Wanneer ik u den
brief heb overgegeven, dan moet tl tegenover do
justitie een of ander verhaaltje verzinnen, bijv.
dat de brief onopengebroken in de kamer dei-
barones is gevonden of iets dergelijks. Ik zelf
wil buiten spel blijven."
„Dat zal u," riep Erik uit. „Dat beloof ik u,"
„Op uw eerewoord?"
„Ja En geef mij nu den brief."
Zij sloot haar valies open en stelde hem den
brief ter hand. „Ik geloof dat ons gesprek nu
als geëindigd kan worden beschouwd, mijnheer
Wolfram."
„Dat is ook mijne meening. Verzoen tl met
den hemel wat den meineed betreft, waaraan u
schuldig staat, en wees er verzekerd van dat
juffrouw Assmann u volkomen vergeeft."
Terwijl hij de kamer verliet, hoorde hij hoe
Adèle een luiden lach uitstiet, maar een die
niet spottend klonk, zooals zij wel bedoeld zou
hebben, maar huiveringwekkend. De gezel
schapsjuffrouw stond aan het venster, waarvan
zij de gordijnen had weggeschoven en keek naar
buiten in den winternacht.
Een meineed was het dus dien zij had afge
legd?
Ach wat men al niet zoc noemde
Dan was ook Hans Adam's kus in den nacht
van den stom een meineed, zijn vertrouwelijke
taal, zijn beteelcenisvolle blik
Wordt vervolgd.)
