52'"' jaargang.
Zondag 15 enJIViaandag 16 Januari 1899.
ISi°. 9834.
Eerste Blad.
Strijdige Werelden.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen»
BÜïTENL AN J>r
f
UITGEVER; H. J. C. ROELANTS.
KIESRECHT-STATISTIEK.
•aPiati
21.70,
gedr.
14.75,
Prijsh.
AiossEMErrrsPEua yo« Schiedam, pc* kwartaal f Q.90
omliggende plaatsen, p. kwart -1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers0.02
BUJIE AUROTEBSTRAAT ÏO, Teleplioon Ko. 123.
AnvEftfESTiËPEMg! ran 1—6 gewone regels niet inbe
grip Tan ecne Conrantf OJ59
Iedere gewone regel meer 0.10
Bij abonnement wordt korting Verleend.
Oct,
Oct
Het mag verbazing wekken, dat aan de statis
tiek van het kiezerspersoneel, zooals die dezer
dagen door den Minister van Binnenlandsche
Zaken op verzoek van de Tweede Kamer is ge-
publieeeid, schier geen aandacht geschonken is.
Verbazing omdat deze stof zich voor de lezers
der dacoladen zoo bij uitstek leent, en behalve
nuttig, dankbaar is, dankbaarder dan het in aca
demische vertoogen uitrafelen van stof als om-
treat de berechting van den jeugdigen misda
diger e. d., iets wat nog niet een tiende deel
van het gewone couranten lezend publiek met
vrucht kan volgen. De kiesrecht-agitatie is nog
niet zoolang van de baan zelfs is zij er nim
mer af geweest dat eene statistiek omtrent
bet kiezerspersoneel over het tweedejaar, waarin
dat opkwam, een zaak is van nul en geener
waarde.
Met een enkel woord hebben de bladen, ook
het onze, de cijfers in groote totalen genoemd,
en het meest in het oogspringend was daarbij
de daling van het kiezersgetal. Immers waren
er in 1897 het eeiste jaar onder vigeur der
nieuwe wet voor de Tweede Kamer 577.059
kiezers, in 1898 daalde dat cijfer tot 554.526,
dat is met 22.533 of ongeveer 4 percent.
Hoewel achteraf zeer verklaarbaar, was dit
verschijnsel vroeger niet verwacht, ja is zelfs
bij de behandeling der tegenwoordige wet be
weerd, dat 1897 nog geen maatstaf kon zijn,
omdat eerst 1898 liet cijfer tot het nominale
zou doen rijzen, wanneer het nieuwe Personeel
zou werken.
Bitter is men hierin teleurgesteld in plaats
vaa rijzing kwam er daling, zelfs niet onbe
langrijk en dat ondanks toename der bevolking
en dus ook van de meer dan 25-jarigen.
Wy zullen dit verschijnsel hier niet nader
trachten te onderzoeken, maar de aandacht ves
tigen op een ander, dat zeker een der hoofdoor
zaken van de daling is.
Van de 554.526 kiezers zijn er 511.075 be
lastingkiezers en de rest slecht 43451 personen
of ongeveer S'/a pCt. danken hun kiesrecht aan
loon, capaciteit e. d.
Onmiddellijk springt hier in het oog, hoe ons
kiesrecht, tegen veler wensch en meening in,
een bijna ongebreideld census-kiesrecht is; als
voorheen is het bijna geheel samengekoppeld
met en afhankelijk van het betalen van eenige
rijksbelasting.
Bat dus met deze kiesrechlwetgeving af
gezien van het ideaal dat inen zich in deze
stelt bereikt is wat de wetgever zich voor
stelde, gelooven wij niet. Stellig, men heeft in
het algemeen den band tusscheu belasting en
DOOR
IDA BOY-ED.
12)
„Spreek dam toeh. drong Charlotte bij hem
aan'.
„Ik kam heit maar niet begrijpen! Weet je
dam niet dat Bammeister met een, andere groote
futma te Hamburg een eilandengroep in den
Stillen Ooeaan heeft gekocht? Ik geloof dteu
Tonga-arcliipel. Zij hebben den koning, die
daar over een volk van tamelijk beschaafd» Po
lynesiërs regeert, .zijn rijk afgekocht negen eert
levenslange jaarrente en. eien groot aantal balen
mat katoentjes, glaskralen en andere snuiste
rijen. Zijn geelbruine Majesteit zal nu als een
geëerd gast in zijn vroeger kaninikrijt blij,ven
wanen."
Charlotte liet zich in eeïx steel vallen.
„Och, dat is dat is een verzinsel. Er wor
den telkens canards over koloniale ondernemin
gen de wereld in gestuurd, om de phantasie vam
heb publiek er voor op te wekken," zai.de zij, ge
melijk.
„Het moet toch waar zijn," sprak Guy wear
over zijn stoeflleuning heen. De geschiedenis
deed! hem ontzaglijk ptózder. Hij' was zichzelf
een heel belangrijk persoon voorgekomen, om
dat hij tot zoo'n mam in zoo nauwe betrekking
stond. Dat was nog eens een onderneming 1 „Er
moet op groote schaal tabak en katoen, ver
bouwd worden, em ik heb ook iets gelezen vam
kopra wat dat is, weet ik niet
„Daar wordt kokosvet vam gemaakt," zei
öhadbtte werktuigelijk.
kiesrecht niet willen slaken, maar men heelt
naast de belastingkiezers toch eene categorie van
bevoegdheniskiezeis willen scheppen, die per
centsgewijze niet zoo onaanzienlijk moest wor
den, als thans het geval blijkt. En ware hier
nog vooruitgang te bespeuren, het zou nog tot
opgewektheid kunnen stemmen, doch het tegen
deel is waar.
Terwijl de belastingkiezers in één jaar daalden
van 513.833 tot 511.075 of ongeveer ®/io per
cent, ging het aantal bevoegdheidskiezers van
60526 tot 43451 of mat ongeveer 30 peicent
achteruit. Dit is niet alleeu bedroevend op zich
zelf, maar vooral ook om de oorzaken, voor
zooverre die kunnen worden nagegaan.
Vele arbeiders blijken zij het ook soms
om te verklaren oorzaken het kiesrecht niet
op dien prys gesteld te hebben, gelijk men had
mogen verwachten.
Immers let men op de cijfers dan ziet men
dat liet aaatal loonkiezers daalde van 16719
tot 11011 of met meer dan 30 percent. Nu
zal het getal van hen, die op 15 Februari 1898
13 maanden bij denzellden patroon een zeker
weekloon verdienden, wel niet kleiner zijn ge
weest dan van lien die op denzelfden datum
van 1897 in die couditie verkeerden; integen
deel bet in het algemeen booger worden der
loonen zal dit getal hebben doen rijzen. Des
ondanks verminderde het getal kiezers uit dezen
hoofde uitermate, wat men verklaart door de
vrees van een aantal arbeiders om bij juiste
opgave van verdiend loon in rijks- of gemeente
belastingen te worden aangeslagen, waar zij tot
nu toe van vry liepen.
Wij zeggen, men verklaart dit aldusgoed
keuren doen wij, indien de verklaring juist is,
het verschijnsel nietwant ook al geven wij
grif toe, dat het vaa een tamelijk benepen
arbeidersbudget moeilijk is belastingen op te
brengen, waar staat en stad die van zekere
categorieën eischeD, daar zijn deze verplicht
zich daaraan niet slinks te onttrekken.
Dit klemt te sterker by die arbeiders en
daarmede finantieel gelykstaandsn, die gaarne
de verantwoordelijkheid van meer bevoorrechten
sterk in het licht doen treden.
Waar men plichtsbetrachting van anderen
terecht eischt, daar moet men zelf daarin niet
te kort schieten en dit doet men, als men den
fiscus de verschuldigde penningen onthoudt. En
dat dit gebeurt, daartoe zie men maar eensin
eigen kring. Men vergete niet, dat wie op vast
tractement werkt, en zoodanigen zijn er veel,
vooral kleine ambtenaren en dergelijke, onmid
dellijk door den fiscus wordt beetgevat; en
zelfs onder arbeiders kan niet ontkend, dat
er onder iien gevonden worden - - finantieel
veel krachtiger dan b.v. kommiezen, begim.ende
onderwijzers, rijks- en stedelijke beambten
die doen alsof er geen belastingen bestaan.
Niet op rijk en gemeente rust uitsluitend de
„Kijk eens aan De twee firma's stellen
hun bezitting onder protectoraat van het Duit-
soke Rijk. Het ministerie van buitenlandsche
zaken heeft zich zeer tegemoetkomend; getoond.
Meier weet ik er ook niet vam."
„Het is genoeg," zai Charlotte op doffen toom
,,'t Komt me voor, dat je je er niet over ver
heugt. En ik dacht dat het juist iets voor jou
was; ik heb er verbazend piedzier in gehad.
Daar moet Charlotte naar toe, dacht ak; dat
laat haar niet met rust; dat moet zij zien en
zich daar koningin voden. Zeg, ik zag je ai voor
mij als Sucher in „De Afrikaansolie", met veel
kleurige stoffen cn poarlen omhangen heb
waren alleen maar Polynesiërs, die je op den
draagstoel droegen, en die waren echt."
Hij sprong op en zong met klankrijke stem
Yasco de Gama's
„O nieuwe wereld, wees do mijne."
„Dat „mijne", daar kan ik niet bijdab gaat
me te hoog. Maar, Charlotte Charlotte
wat zat je toch voor een gezicht Doet de trots
je borst niet zwellen Dat is anders bij jullie
toch wel de eerste gewaarwording."
„Es ik zie slechts zorgen zeidb zij
zacht.
Hij lachte.
„Jij en zorgen? In dat artikel ini de krant
was ook al uitgerekend wat het grapje de beide
firma's zou kosten), als de zaak na een paar jaar
niet blijkt te raadeeren. Op zijn hoogst een paar
millioen."
„Op zijn hoogst eem paar molliioen zeide
zij ham' na,. Maar zij beheerscihte zich met ge
weld. Zij wilde niet, dat Guy haar niet begreep
en daardoor aan het peinzen en d'emken werd
gebracht.
„Ik vraag mij af," begon zij, „of Baumeidter
plicht om de in de termen voor aanslag val
lenden op te sporen, maar deze hebben zelf de
aangifte to doen indien zij zijn vooibijgegaan.
Waar wij eenerzijds hel koppelen van belasting
aan kicueebt afkeuren, omdat dit volstrekt
geen maatstaf is van het zijn van goed staats
burger, zouden wij anderzijds het gevoel van
7erant\vooidelijkheid van hen die niet zijn be
lastingkiezer wel wat willen opwekken. En
gelukt dit alom, dan zullen deze nieuwe kiezers
het immers zelf in de hand hebben om zoo
spoedig mogelijk de kieswet te wijzigen, indien
zij dit Terlangen.
Dat er maar elfduizend min ongeveer is,
die wegens loon en om geen andere oorzaak
het kiesrecht kan ei langen, is te absurd om
over te spieken; vooral in de groote sledenis
de loonstaridaard zoo hoog, dat bijna ieder ge
zeten werkman in de termen der kieswet valt
desniettegenstaande is daai het getal loonkiezers
al heel gering, nog veel geringer percentsge
wijze dan in de kleinete steden en op liet
platte land. te
Wij kunnen de andere categorieën bevoegd
heidskiezers laten rusten; waar er maar 17
grootboek-kiezers, 32 pensioen- en woning
kiezers zijn, daar kan het overweging verdienen
deze categorieën, die heel wat administratieve
drukte noodig maken, te doen vervallenaan
hetgeen men zich voorgesteld had beantwoorden
deze bevoegdheidseischen toch niet.
Ons bestek laat niet toe voor bet oogenbük
nadere conclusies te trekken slechts herhalen
wij nog eens wat de kiesrechtstatistiek ons als
de twee belangrijkste tydingen biacht: dat
ook d i t kiesrecht nog een bijua zuiver belas
tingkiesrecht is, en dat slechts grooter gevoel
van verantwoordelijkheid der arbeiders daarin
eene geringe wyziging kan brengen.
UKcmceti overzicht.
SCHIEDAM, 14 Januari '99.
Het komt ons noodzakelijk voor, nog even
terug te gaan tot de Franseho Kamerzitting van
Donderdag jl.de door den storm veroorzaakte
verstoring der telegrafische verbinding met Pa
rijs heeft het dot der zitting achterwege doen
blijven.
Toen Cassagnac had uitgesproken, voerde die
minister-president het woord, waarna. Cavaig-
nac een herhaaldelijk onderbraken rede hield,
waarin hij toonde beleend te zijn met het rap
port van kapitein Herqué.
Cavaignac vroeg hoe die eerbied' van den mi
nister-president voor de justitie te rijmen viel
met de wijzo waarop de rechtspleging geschiedt.
Keurt hij het goed, vroog de verwoöde anti-
Drey fusard, dat een voorzitter vam het Hof
van Cassatie, met zijn baret in de hand, inhek-
nog jong genoeg is, zulk een onderneming met
frissche kracht te leiden en den uitslag af te
kunnen wachten."
„Maar beste LotWait klinkt dat zwaarmoe
dig riep hij uit. „En nearni 't mij niet
kwalijk ook wel wa,t overdreven Hoe oud
is Kernrad! Peter Baumedster dan? Ik denk een
jaar of tien ouder dan jij. Dus drie-en-vijftig.
De leeftijd waarop ervaring zich aan kracht
paart. En d!aa nog wel Baumeister. Dc heb nooit
iemand gezien, die altijd! zoo onveramderiijk -de
zelfde in uiterlijk en karakter blijft, als hij. Hij
is nog precies de man zooals jik hem dertien
jaar geleden voor 't eerst zag."
„Dat komt omdat hij geen sanguinisch tem
perament heelt."
„Neten, dat is hij ook niet; hij is taai. Maar
juist taaie mismschem houden het 't langst uit
en doen het moest."
,,'t Kan zijn."
Charlotte zweeg. Zij had! haar armen op de
zijleuningen van haar stoel gelegd' en zat
rechtop, met den rug stijf tegen de leuning van
den stod. gedrukt. De gebeeldhouwde kap van
den stoel kwam boven haar hoofd uit. Tegen
het bruine snijwerk deed haar gelaat zeer bleek.
Zoo zat zij onbewegelijk, en. het rood getinte
licht der liamp viel op haar knie en de fluweelen
plooien van haar japon.
Guy liep heen en weer, in gedachten verzon
ken. Hij vergat de Polynesische' eilanden, met
de katoen, en de kopra, en dacht alleen aan
Martina.
Een nog onbestemd, onbehaaglijk gevoel be
kroop hem, wanneer hij zioh Martina, hier als
dorde voorstelde.
Voor het eerst viel het hean op dat heb leven
der Baumedster's met al hun rijkheid' en dteftdg-
tmgen komt aanbieden aa.n een man, die voor
een ander rechucollcg© is aangeklaagd.
Men hoeft voor de leden van hot Hof van
Caieatie buitengewone bevoegdheid geéischt, cn
num. is niet cons zeker van hun onpartijdigheid,
beweerde Cavaignac en hij lichtte dit aldus tee,
dat de procureur-generaal Matnau den 1 Sdcri Oc
tober jl. tan eigen behoeve meded-eeling hoeft
gevraagd van het geheim dbaler, terwijl hij
vooraf i-eeds zijn conolussmn ondertekend en
zijn requisitoir genomen had.
„Dat is een. minder ernstige daad dan die
van don minister die o«n man laat gevangen no
men, nadat deze hem aangeboden had, het be
wijs tc leveren van valsdiheid," voosde Mille-
ranl hem onder applaus van links toe.
Anderen herinnerden Cavaignac aan de aan
plakking van net valsslie stuk-Hanry, waarop
de oud-minister verklaarde de tribune te zullen
verlaten, indicin de minister van justitie vo»rle>-
sdag deed van hei rapport van kapitein Herqué.
,,Loc\, op, mijnheer Lebret1" riepen oen aan
tal afgevaardigden, en de minuter, daaraan ge
hoor gevende, richtte zich naar de tribune
Maar eerst wees de afgevaardigde Ohautempa
nog nadrukkelijk op de kuiperijen van Cavaig
nac die documenten kent, welke hij niet hot
recht heeft te kennen.
De minister van justitie las daarop hot rap
port van kapitein Herqué voor, waaruit wij
hier enkel© der bespottelijk© besdhuldigfingem
ei toeren.
Toen Herqué met Pioquart wachtte op diens
toelating in de audiëntie-zaal, kwam de voorzit
ter Loew, met de baret in dc hand, den spijt der
strafkamer betuigen dat dte kolonel dien dag
niet kon verhoord worden. Den volgenden dag
verzocht de griffier Herqué, Piicquaxt mede te
dooien dat het Hof hein met kon lioorem en
hem de excuses dor strafkamer aan te bdedfen.
Aan het laatste deel van hot verzoek gaf Her
qué geen gehoor.
Den 2 4 sten November kwam de raadsheer
Bard ca zea.de„Kolonel, n kan vandaag niet
gehoord worden; u zal naar de ChcrolioS'Iidi
worden teruggebracht.Daar hot donker in de
kamer was, deed Picquart een stap naar voren
en zeide„Ik ben Pxcquarb." Maar Bard moosb
hem kennen, daar hij mede den kolonel had. on
dervraagd.
Herqué kon voorts zijn verbazing niet be
dwingen over de beleefde en voorkomönd© hou
ding van enkele leden van heb Hof jegens Pic-
qr.art. Men gaf hom dagelijks ram, suiker, mi
neraal-water. Ook zou Picquatrb hem (Herqué)
eens gezegd hebben: „O, dien raadsheer Bard'
draag ik in mijn hart."
Ten .gevolge van al die gebeurtveirrisaenver
volgt liet rapport, was Picquart's optreden
melkbaar veranderd; hij gedroeg zich vrijer en
met meer zelfbewustheid.
Nadat Lebret dit vaak met gelach begroete
rapport had voorgelezen, vroeg Simyam, terug
komende op Chautemps" woorden, een ondex--
liead toch eigenlijk zeer stil was. Dait kwianx
omdat liet zoo diep, ernstig en belangrijk van
inhoud! was.
In Martina's omgeving was liet leven oen
roes. Hij kon zich daar geen werkelijk rustig
uurtje voorstellen.
Wat zou Martina zich heerlijk en veelzijdig
ontwikkelen, waaneer zij, onttrokken aan die
warreling van onaangename en pletizxengo onrust,
nu onder de koesterende stralen van liefde, hel
der inzicht en toegevendheid de gelegenheid zou
vindieax haar talrijke gaven tot uiting te bren-
Bij schrikte op. Charlotte sprak met vreemd
klinkende, vermoeide stem:
„Wil jo me alleen laten tob heb souper? Ik
lijd tegenwoordig vaak aan zenuwhoofdpijn,
ons gesprek van zooaven over je toekomst
heb heeft mij toch wel wat zenuwachtig ge
maakt."
„Och hemel," zei Guy berouwvol, eax terwijl
hij zich over haar heen boog, zoadat zijn gelaat
vlak bij hot hare was, zag hij bozcrgd in haar
kwijneud gelaat. Hij kende diat sinds lang van
haar: plotseling Icon zij ails versuft worden-
„Maar ik moest het je tooli zeggen, niet waar
Jou het eerst. Ik wist wel dat mijn besluit je
meer verdriet den vreugde zou bezo.-geu. Man-
xk k a n niet anders. Ik moet Martina hebben.
En ik zou eerst recht gelukkig kunnen zijn,
wanneer ik zeker was van je deelneming."
Zijn woorden waren warm van teed.ex-lieid en
vertrouwen.
(.Wordt vervolgd.)
