I
r
1'
W
|i
aK
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
Gemengd Nieuws.
f
Tel egr a mm e n.
Laatste Nieuws.
INGEZONDEN.
t
y
V"-*
il.*
"H
3#r
Y]
Frankrijk; kun was mijn verklaring vol
doende."
In. zijn antwoord aan Junek zeide Bertu-
lus nog:
„Ik heb Esterhazy in hechtenis genomen,
omdat ik de overtuiging had, tegenover dt-n
eenigon verrader te staan.
„Dit is de sleutel van het geheele proces.
„Die overtuiging is nog dieper geworden
bij mij.
„Esberkazy is de verrader; dit zal ik vol
houden onder alle omstandigheden en tegen
iedereen."
Hierna werd de zitting tot lieden ver
daagd.
W
Relletjes te Parijs.
In Parijs is het gisteren rustig gebleven.
De betooging van Zondag met de daaruit
voortgekomen baldadigheden, was liet gevolg
van een oproeping in het „Journal du Peu-
ple", waarin alle democratische groepen, vrij
denkers, socialisten, libertijnen, anarchisten
enz. werden uitgenoodigd zich te verzamelen
op de Place de la République. Een groot aa t-
tal personen verscheen op liet vastgestelde
nur en begaven zich onder leiding van Sebas-
tien Faure op weg. Behalve de reeds in de
telegrammen vermelde botsingen met de po
litie, had ook een botsing plaats met een
groep nationalisten, waarbij harde slagen
vielen.
Toen Sebastien Faure en andere leiders in
oen tramwagen gearresteerd waren, raakt© de
betooging een weinig van streek, doch men
verzamelde zich weer en trok verder, nu in
bandeloosheid met steen en werpende naar de
ruiten van winkels, dio man voorbijging. Een
paai- winkels waar religieuse artikelen ver
kocht werden, moesten heb in het bijzonder
ontgelden.
Toen, bij do kerk St. Joseph, wist men niet
beter te doen dan de hekken stuk te trek
ken. En toen dat gedaan was, ging de deur
er aan en zonder dat men eigenlijk de uitge
sproken bedoeling lwd om bet heiligdom te
schenden, werd do kerk geplunderd. Van liet
eene kwam men tob liet andere. De altaren
werden vernield, beelden en vazen stik gesla
gen, stoelen en banken verbrijzeld en ver
brand.
Slechts met groote moeite gelukte liet hiel
de orde te herstellen.
Onmiddellijk is een gerechtelijke instruc
tie geopend tegen Sebastien Faure wegens
rebellie, geweldpleging en poging tot moord
Namens den minister heeft men m het
hospitaal, waar de gewonden verpleegd woi-
deu, naar hun toestand inlichtingen inge
wonnen.
In de ruc CJiabrol.
Voor het fort-Chabrol gaat alles zijn gau-
gotjo. Sedert gisterochtend elf uur loopen de
soldaten, met de handhaving der orde daar
belast, met de bajonet op het geweer rond.
Maar dat is ook alles. De publieke opinie, die
eerst nogal op de hand van Guérin scheen, is
hem nu vrijwel vijandig gezind.
De toestand in het fort schijnt hachelijk
te worden. De Egyptische vetpotten, waarop
zoo gesnoefd was, schijnen afwezig tc zijn
een lid van de Ligue Nationale, die met Gué
rin een mondgesprek had, beweert, dat de
„belegerden" voor niet langer dan drie dagen
levensmiddelen hebbener is een zieke in
liet fort, dde het wel met lang meer maken
zai en wiens dood de anti-semieten als pro
pagandamiddel hopen te gebruiken. Later is
de man naar liet hospitaal gebracht, waar hij
verklaarde dat zijn dief nog maar twaalf va
lide mannen over had en bijna geen leef
tocht.
Gisteren om vijf uur kwam Guérin oven
aan liet venster; hij zag er kommervol uit.
Om half acht 's avonds beklom Guériu het
dak om de aankomst te aanschouwen van de
tachementen van het 74ste en 131ste regi
ment, die als bezettingstroepen fungecren.
Fransclie officieren door hun kame
raden vermoord.
Reeds gisteren maakten wij melding van
een telegram omtrent het vermoorden van
een paar Fransche officieren, zonder dat toen
uit het telegram de ware toedracl.t der zaak
bleek. Deze is diep treurig. Ziehier de feiten
Sedert eenigen tijd deden onaangename
geruchten de ronde ten opzichte van de
officieren, die het bevel voerden over de missie
Voulet-Chanoine (de laatste de zoon van ge
neraal Chanoine, den oud-minister van oorlog),
in Soedan. Luitenant-kolonel Kiobb had hier
omtrent een onderzoek doen instellen en was
tot het resultaat gekomen, dat de beschul
diging tegen bovengenoemde officieren inge
bracht, juist waren. Van hooger hand ont
ving overste Klobb daarop bevel om het
bevel over de expeditie over te nemen en
de schuldige officieren voor een krijgsraad
te dagen.
Kapitein Voulet, de chef der expeditie,
deed hierop overste Klobb weten, dat als hij
gevolg gaf aan de hem gedane opdiacht,
hij zich dan als een sverloren man" koo
beschouwen.
De overste sloeg deze bedreiging natuurlijk
in den wind, maar toen hij bij da colonne
kwam, welke gecommandeerd werd door kapi
tein Voulet, die omgeven was door al zy ne sol
daten, werd hem gelast niet verder te avan
ceeren, daar anders op hem zou geschoten
worden.
Tevens gaf kapitein Voulet last de geweren
aan te leggen.
Overste Klobb repliceerde hieropsik zal
de geweren niet doen laden, schiet als ge
durft". En vergezeld van luitenant Meunier
ging hy vooruit.
Vuur, beval kapitein Voulet.
Er klooit een salvo. Overste Klobb en
luitenant Meunier benevens enkele inboor
lingen van hun escorte vielen.
Overste Klobb aan het been gewond richtte
zich weer op en wilde kapitein Voulet
naderen, maar een nieuw saho klonk en
deed hem dood neerstorten.
De rest van het escorte nam de vlucht.
Deze zaak heeft een ontzaggelijken indruk
in Frankryk gemaakt, te meer daar een zoon
van generaal Chanoine, de 1ste luitenant van
Voulet, in deze zaak gemengd is en aldus j
schuldig staat op een zijner kameraden een
moord gepleegd te hebben.
Behalve Chanoine en Voulet telde de
expeditie nog twee officieren.
De expeditie bestond sedert Juli 189G.
Zy was belast om de streek ten oosten van
Moena te exploreeren. Sedert het vertrek van
majoor Deslenave, die met een andere expe
ditie belast was, bestond er onder de offi
cieren groole oneenigheid.
Kapitein Paul Voulet behoort tot de mari
niers luitenant Chanoine tot de spahi's. Twee
honderd man namen er aan deel.
Overste Klobb van de marine-artillerie
was geboren in 1857 hij was officier van
het legioen van eer.
Luitenant Meunier was in 1874 geboren;
sinds October 1897 was hij officier.
De gansche Fransclie pers is over de gru
weldaad buiten zich zelve.
Gemengde Medcdccllngcn.
In Pruisen is nog geen enkel besluit ge
nomen. De Keizer is nog op reis Vermoede
lijk zal een deel van het ministerie aftreden.
De Duitsche Keizer moet weinig gesticht
zijn over de aanvallen, waaraan Schwartz-
koppen in de Fransche pers blootstaat.
Dr. Schmitz, vrijbisschop van Keulen is
gisterenavond te half zeven overleden.
Een telegram uit Praag meldt, dat te
Graslitz heftige opstootjes hebben plaats
gegrepen. Er zijn een paar dooden gevallen.
Do oorzaak is de suikerwet.
Kolonel Schneider, de man van het tele
gram, militair attaché van Oostenrijk-Hon-
garije te Parijs, keert hedenmiddag uit Ems
te Parijs terug. Deze plotselinge terugkomst
staat stellig in verband met hel proces ie
Rennes.
Het paiket te Rennes heeft gisterenmorgen
een telegram ontvangen uit Louviers (depar
tement Eure), waarin de zelfmoord in die
stad werd medegedeeld van een individu,
die voor hij zich van kant maakte, beweerde,
dat hij uit Bretagne kwam en verplicht was
zich te dooden.
Door die woorden is achterdocht gewekt
te meer daar het signalement van den zelf
moordenaar vrijwel met dat van den moor
denaar van Labori klopt.
Nader blijkt, dat de man Loire heet.
De Czaar van Rusland heeft het wets
ontwerp bekrachtigd, waarbij het metrieke
stelsel voor maten en gewichten in Rusland
wordt ingevoerd.
De nieuwe wet treedt 1 Januari 1900 in
werking.
Patrimonium.
De hedenochtend gehouden, niet voor de
pers toegankelijke vergadering kwam aan de
orde het volgende bestuursvoorstel:
Het Verbondsbestuur
heeft in verband met de leiding van het
Verbond, die uit den aard der zaak aan het
Verbondsbestuur is opgedragen en in ver
band met het toezicht op het Blad, krachtens
ait 3 der Statuten, de eer aan de afdeelin-
gen mede te doelen:
dat in de luatste jaren telkens aan liet
Verbondsbestuur bleek, dat de voorzitter
Kater niet meer bij machte was om voor
Vei bond en Blad te zijn, wat beide in hun
Voorzitter en Redacteur hebben moeten;
dat ook Br. Kater hiervan doordrongen
bleek, daar het Verbondsbestuur telkens met
zijne medewerking en ook op zijn iniatïef
regelingen tiot, die de leiding vati het Ver
bond beter konden verzekeren en de ver
antwoordelijkheid van het Veibondsbestuur
voor het blad konden dekken.
dat in de laatste maanden Br. Kater ech
ter herhaaldelijk heeft verklaard, dat de
voortduring van dien toestand voor hem
onhoudbaar was, waarom hij wenscht dat
een ander in zijne plaats worde benoemd;
dut het verbondsbestuur bij het zoeken
naar eene regeling gemeend heeft te moeten
letten op twee dingen
'1e. op da belangen van liet Verbond.
2e. op de belangen van Br. Kater, die
veel voor het Verbond heeft gedaandat
daarop het verbondsbestuur gekomen is tot
het volgende vooistel
a. Br. Kater worde benoemd tot eere
voorzitter van het Verbond.
b. Aan Br. Kater worde uitgekeerd eene
jaariijksche toelage van f 800.
c. Het Verbond benoeme een nieuwen
voorzitter, zonder traktement.
Naar wij vernemen, is tot dit voorstel
door het bestuur bij meerderheid van stem
men besloten; een minderheid echter, waar
onder ook de heer Kater zelf behoorde, ver
klaarde er zich tegen. De minderheid moet
in vele afdeelingen van het Verbond, die
vreezen, dat met een verandering in de lei
ding van het Verbond, de politiek er zijn
intrede in zal doen, steun hebben gevonden.
Besloten werd ten slotte ten opzichte van
het bestuursvoorstel dat eene commissie zou
benoemd worden om voor het volgende jaar
eene wijziging in de statuten te ontwerpen,
terwijl voorts werd besloten aan den voorzitter
een lyfrente aan te bieden van f 800'sjaars.
Een aanwezig gefortuneerd lid zeide reeds
een aanzienlijk bedrag van het benoodigde
bijeen te hebben terwyl hij zoude medewer-
ken het geheele bedrag te verzamelen.
De heer Kater werd voorts tot eere-voor-
zilter benoemd.
Daarna werd in openbare vergadering be
handeld het punt der agenda: »&rbeids- en
rusttijden", door den heer S. de Vries, jur,
cand. te Zaandam en zPensioneering van
werklieden" door mr. v. d. Vegte te Zwolle.
De burgemeester is weder van zijn bui-
tenlandsche reis in de gemeente terugge
keerd en heeft zijne ambtsbezigheden hervat.
Door de R, K. Kiesvereeniging sReeht,
*.1 f a V" &*-■*
Plicht en Orde" is candidaat gesteld voor
de a.s. verkiezingen van een lid voor de
Kamer van Koophandel en Fabrieken de
heer H. J. Jansen, alhier.
Gisterenavond omstreeks Gtys uur geraakte
een paard van den heer Vetb in de sloot
langs het weiland nabij het station, waarin
dat paard weidde. Eerst na langdurige ver-
geefsche pogingen slaagde men er in met
behulp van 8 mannen ongeveer het paard
weder op het droge te brengen.
Met het spelen langs den kant viel Jan
Breve, gisterennamiddag ongeveer 6Vï uur,
in de Schie. Een voorbijganger haalde hem
weer spoedig op den kant.
Gisterenmorgen had C. van der Waal,
werkzaam bij de firma H. J. Plant Co.,
het ongeluk om door het plotseling uit
schieten van de vlam onder den ketel der
stoommachine ernstige brandwooden te be
komen aan handen, polsen en linkerzijde,
terwijl de linkerwang geschroeid vverd. Dade
lijk zijn den man verbanden aangelegd.
De 10-jarige Cornells Snuik viel bij het
visehjes vangen heden morgen in de bchie,
maar werd er weder spoedig uitgehaald en
naar de ouderlijke woning aan de Station
straat gebracht.
Een wagen beladen met kolen, kantelde
heden morgen, terwijl die langs de Lange
Haven reed, zoodot de kolen over de straat
gestrooid werden en het paard gekwetst weid.
BURG ERLiJKE STAN D.
Geboren»
19 Aug. Janna, dochter van J. Stokhof
(overleden) en H. Oostrom, Raam. Sophia
Catharina IVilhelmina, dochter van M. F.
Groenhorst en M. C. J. V. Heymans, Groote
Markt.
20 Aug. Adriana Liduina, dochter van B.
Oelker en A. Kerklaan, Ploegstraat. Theo-
dorus Hendricus, zoon van P. van den Bos
en M. M. Duimel, Nieuwsticht (midden).
21 Aug. Beinardina Petronella Hendrika,
dochter van A. Wuisman en H. van der
Hoeven, Ileerenstraat.
Overleden
21 Aug. Jan van der Boom, oud 1 jaar en 7
maanden, Polderstraat. Jannetje van Beek,
oud 2 jaar en 9 maanden, Hoofdstraat.
Leonardus Bartholomeus Josephus Ilblscher,
oud 9 maanden, Rinderbuurt. Philippus
van Kampen, oud 5 maanden, Leliestraat.
Ongeregeldheden te Hilversum.
In den afgeloopen nacht zijn te Hilversum
ernstige baldadigheden gepleegd. Vermoede
lijk ten gevolge van het bosliiit van den ge
meenteraad tot het afschaffen der kermis,
trok laat in den avond een troep jonge man
nen door het dorp. Bij burgemeester, raads
leden en andere particulieren werden de gla
zen ingegooid en de miten van een groot aan
tal straatlantaarns verbrijzeld.
Het meerendeel der rijksvekhvacht te Am
sterdam en omligende gemeenten, is gerequi-
reerd) om de orde te handhaven. Aangezien
men hedenavond nieuwe betoogingen ver
wacht, is een afdeeling infanterie derwaarts
vertrokken.
Van andere zijde schrijft men. ons:
Te Hilversum, waar het vorig jaar do ker
mis werd afgeschaft, is liet gisteren op den
eersten dag der kermiswoeh zieer rumoerig ge
weest. Laat in don avond en tob diep in den
nacht heeft de ontevredenheid zich geuit in
verregaande baldadigheid. Langs den Vaart-
weg is geen lantaarn heel gebleven en ook op
den Kerkbrink en in de Kerkstraat en Hee
renstraat zijn van tal van huizen de glazen
ingegooid. Niet minder dan 67 groote spiegel
ruiten werden verbrijzeld. Ook aan het huis
van dan burgemeester is de baldadigheid ver
gedreven. De schutterij is opgeroepen om de
politie bij te staan en heeft eindelijk last ge
kregen de menigte uiteen te drijven, wat
spoedig gelukte.
Nader seint men ons:
De infanterie uit Naarden is gearriveerd.
Cavalerie uit Amersfoort is op weg.
Samenscholingen zijn verboden.
Nader seint men ons:
64 infantensten, onder bevel van luite
nant Fabius, zijn in het concertgebouw geka
zerneerd. De burgemeester verbood! samen
scholingen van meer dan 3 personen en ge
lastte de sluiting der koffiehuizen na 6 uur
hedenmiddag. Om "2 uur had een schermut
seling tussoiien politie en oproermakers op
Groest plaats, waarbij de politie vluchten
moest.
Het Proces-Dreytus.
PARIJS, 22 Aug. De „Figaro" zegt, dat
Dreyfus zeer verzwakt is.
RENNES, 22 Aug. Labori, die vol goeden
moed is en er vrij goed uitziet, woont de zit
ting bij in een leunstoel gezeten. Bij zijn
komst, vóór de zitting geopend is, juicht de
heele zaal staande hem toe.
Bij zijn binnenkomen straalt Dreyfus van.
vreugde: hij geeft zijn verdedigers ie hand.
De president van den krijgsraad drukt zijn
groote voldoening uit. Labori, die vóór de
opening heeft zitten praten, dankt in woor
den vol ontroering, in mooie zinnen, over de
•ol der verdedigers, uitgesproken met de
klankvolle stem, die wij zoo goedi kennen'.
RENNES, 22 Aug. De zitting werdi te
6.35 geopend.
Advocaat Labori zit weder op zijn plaats.
Toen Dreyfus binnenkwam, drukte hij zijn
verdediger de hand. Kolonel Jouaust, het
woord tot Labori richtend, spreekt de een
stemmige meening van den krijgsraad uit
over den snooden aanslag, die levendige ver
ontwaardiging heeft gewekt. Hij acht zich
gelukkig, Labori heden in staat te zien, zijn
taak te aanvaarden. (Toejuiching.)
Laibori is zeer bleek. Met tranen in de
oogen drukt hij de handen die hem worden
toegestoken. De generaals Mercier en Billot
wisselden op zeer hoffelijke wijze enkele
woorden met hem.
Ondanks de op vriendelijken toon geuite
aanbeveling van kolonel Jouaust om zich niet
te vermoeien, staat Labori op en vraagt hij
het woord. Hij zegt:
„Mijnheer de president, wilt ge mij toe
staan, ondanks mijn zwakte en de ontroering
die mij aangrijpt, enkele woorden te ant
woorden op de zoo zeer gevoelige toespraak
die gij mij de eer aandeedt tot mij te richten.
„Het was bijzonder smartelijk voor mij,
getroffen te worden op een oogenblik toen
in deze zaak voor mij de zoete droom werke
lijkheid begon te worden, die mij sedert twee
jaren vervult, haar te bepleiten, in haar ge-
heelen omvang, voor een rechtbank van sol
daten.
„Dat hoopte en wenschte ik. En thans zult
gij u kunnen voorstellen, hoe groot mijn ont
roering en mijn droefheid waren, en hoe
groot thans mijn blijdschap is.
„Ik dank allen die bewijzen van sympa
thie gaven. Ik dank voor alles den voorzit
ter, de leden en de bijzittende leden van den
krijgsraad, en de uitnemende mannen die ik
met de eer heb te kennen behalve door den
reeds zoo langen strijd, waarin ik hen som
tijds ontmoetteeen strijd waarin de gezich
ten ook der tegenstanders ten slotte een wei
nig glimlachend worden, als dl© van vrien
den, of ten minste als van oude kennissen.
„Ik herneem mijn plaats m deze debatten,
meer om ze t© volgen, dan om er deel aan te
nemen.
„Indien ik er minder levendig aan zal
deelnemen, zal ik er toch niet minder nauw
gezetheid en goed humeur aan geven.
„Het is een moeilijke taak, die wij allen
te vervullen hebben, gij als de scheidsrech
ters, die recht zult spreken, wij als de hel
pers daarbij.
„Eu thans hervatten wij de debatten,
waarbij wij nog menige hindernis zullen moe
ten overschrijden."
En te midden eener diepe stilte eindigt
La bon, zeggende:
„Dat men, dank zij der breede opvatting
der debatten, er de waarheid en gerechtig
heid moge zien voortkomen ter verzoening
en bevrediging van allen.
„Ik heb het recht dat te hopen, en ik ver
zet mij tegen wat onschendbaar zou zijn
protesten en napleiten, nadat hat werk der
gerechtigheid bekroond zal zijn. Want men
wete welhet aandeel dat in de daden der
moet worden toege-
dan d'at uit kwade
mensehen aan dwahns
schreven, is grooter
trouw voortkomende."
De getuigenverliooren worden voortgezet.
•Do heer Grenier, oud-prefect van Belfort,
beschouwt Esterhazy als ontoerekenbaar.
Toen hij ordonnans-officier was bij getuige's
vader, generaal Grenier, deed hij reeds aller
lei dwaasheden en gaf hij veel geld uit.
Hij deed herhaaldelijk pogingen om Ester-
hazy te doen komen aan het ministerie van
oorlog, maar hij ondervond telkens tegen
stand en schreef dien aan Henry to© Deze
beweerde integendeel dat hij Esterhazy
steunde.
Toen Esterhazy vernam dat Henry hem
steunde, riep hij uit„Dat moest er nog bij
komen, dat Henry niet vriendelijk zou zijn
De getuige herinnert zich niet, dab Ester
hazy geloofde aan de onschuld van Dreyfus.
Majoor Rolin geeft ongunstige inlichtin
gen over den agent Lajoux, die aan den mi
nister van oorlog schreef om hom hulp te
vragen en over de Dreyfus-zsaS.
De griffier leest een brief van Lajoux, die
zegt, dat R. C. hem verklaarde, dat men in
de bureaux van den generalen staf te Berlijn
nooit had liooren spreken van Dreyfus.
Labori vraagt zich af, waarom de oplichter
Lajoux nog altijd een maandgeld van 200
francs ontvangt.
RENNES, 22 Aug. Scheurer-Kestner is
;gens ziekte verhinderd te verscliijnen.
Schriftelijk geeft hij een historisch overzicht
der zaak.
RENNES, 22 Augustus. Twee pakketten,
inhoudende verdachte bommen, aan Labori
geadresseerd, aangekomen, zijn naar de directie
der artillerie verzonden.
Men gelooft niet aan gevaarlijken aard.
De aanvaller is vermoedelijk weder hier
teruggekeerd.
RENNES, 22 Aug. (part.) Labori vraagt
aan generaal Mercier hoe hij, nadab hij van
het ministerie was weggegaan, achter het be
staan van het valsche sfcuk-Schneider en de
andere stukken was gekomen
Mercier weigert te antwoorden.
Majoor Bertin beschuldigt Dreyfus op
nieuw, waarop Labori de vraag stelt of getui
ge vroeger niet d© onschuld van beklaagde
had volgehouden. B©rtin ontkent dit.
PARIJS, 21 Aug. Men verzekert dat ko
lonel Schneider"t© Parijs is teruggekeerd en
het voornemen heeft een aanklacht in te die
nen wegens valschheidi in geschrifte en ge
bruik van valsche stukken.
PARIJS, 22 Aug. De nacht is kalm ge-
woest. In de Ru© de Ghabrol is niets bijzon
ders voorgevallen. Velen brachten den nacht
in de buurt door in de meening dat een aan
val zou worden gedaan op het huis van Gué
rin.
AMSTERDAM, 22 Augustus.
Koffie goed ord. Java 25%, Santos 18i/2.
Suiker kalmer.
Tarwe op levering zonder noteering.
Rogge op levering traag; Oct. f138; Maart
f136.
PARIJS, 22 Augustus.
Spiritus. Aug frs. 47.Sept. frs. 42.50
vier laatste maanden frs 39.vier eerste
maanden fr. 37.75.
BERLIJN, 22 Augustus.
Spiritus per loco 43.80.
Mijnheer de Redacteur
Binnen enkele dagen komen in onzen Ge
meenteraad een paar voorstellen aan de orde,
die, naar ik meen, niet van belang ontbloot
zijn, eenenzijds omdat ze de gelden der ge
meente betreffen, anderzijds wijl ze een be-
ginselkwestie raken.
De bedoelde voorstellen zijn:
a. Naar aanleiding van een ingekomen ver
zoek te besluiten voor 1900 en volgende ja
ren onder zekere voorwaarden aan de St. Wil-
lebrords-stichting voor haar soh'olen een. uifc-
keering te verstrekken voor belooningen en
eereblijken en een evenredige uitkeering ook
toe te staan aan andere Commissién voor bij
zonder lager onderwijs, zoo deze zich daartoe
aanmelden.
b. Een voorstel in den vorm van een ont
werpbesluit tot heffing van evenredig school
geld op de openbar© lagere scholen met uit
gebreid leerplan, dns voor de scholen van den
heer Tijl en mej. Kiinmijser.
Vergun mij over elk der beide voorstellen
een enkel woord.
Het adres van het bestuur der St. Wille-
brords-stiehting werd door B. en W. om
advies in handen gesteld der Commissie van
Toezicht op het Lager Onderwijs. Die Com
missie was van gevoelen, dat het verzoek
steun vindt in de Wet en mitsdien voor in
williging vatbaar is. B. en W. zijn het met
dit gevoelen eens en vandaar nu het voor
stel. Mij dunkt, de aanneming van dit alles
zins billijke voorstel zal een stap in de goede
richting zijn. Jarenlang hebben de voorstan
dem van het bijzonder onderwijs in deze ge
meente hun belastingpenningen in de ge
meentekas gestort, zonder dat zij voor hun
scholen ook maar één dubbeltje daarvan ge
noten. Nu wordt gevraagd door de St. Wille-
brords-stichtingAi, geef ook ous, wat ons
stellig toekomt en wat de Wet toestaat, en
ziet B. en W. verzetten er zich alleen niet
tegen, maar stellen eigener beweging voor,
ook andere commissiën voor bijzonder onder
wijs in dat recht te laten d'eelen. Dat is nu
eens echt-liberaal. Inderdaad verkwikkelijk
vooi hen, die wel jaar in jaar uit gedwongen
zijn mee te betalen aan scholen, die ze voor
hun kroont niet begeeren, maar die nooit in
aanmerking kwamen, waar het gold het be
steden der gemeentegelden aan het onder
wijs. 't Is wel waar, dat de uitkeering niet
groot zal zijn (slechts enkele honderden gul
dens voor al de bijzondere scholen samen),
maar 't is toch een tegemoetkoming aan de
stuitende achteruitzetting, die het bijzonder
onderwijs nog immer ondervindt. B. en W.,
mot de comniis=ie van toezicht op het Lager
Onderwijs, hebben er mee getoond van goe
den wille te zijn, waar deze billijke vraag tot
hen kwam.
Minder aannemelijk lijkt mij het tweede
voorstel, dat, zoo ik mij niet vergis, groote
bezwaren heeft. Het eerste bezwaar is, dat
het toch reeds tot bezwijkens toe gedrukte
bijzonder onderwijs den ongelijken kamp met
het openbaar onderwijs zal zien verergeren.
Het spreekt toch van zelf, dat het bijzonder
onderwijs juist drijft op wat ik den midden
stand zou willen noemen. Die middenstand
ontbreekt in Schiedam meer dan ergons el
ders. Wordt nu de gelegenheid opengesteld
voor hen, die een inkomen hebben van ƒ1000
per jaar of 20 per week, om voor hun kin
deren van een weelderig ingerichte school
voor 10 per jaar, dat is dus 80 cent per
maand, gebruik te maken, terwijl bijv. op de
Ohr. school voor enkel lager onderwijs 1.10
per maand wordt betaald, dan komt het mij
voor, dat de schrikkelijke strijd tusschen liet
geweten en de beurs voor menig ouder er niet
lichter op zal worden. Gold die strijd nu
maar enkele ouders, dan zou dat aan de zaak
nog een eenigszins ander karakter geven,
maar nu volgens een opgave in uw eigen
Blad van elke 16 leerlingen 7, zegge 7, leer
lingen de bijzondere school bezoeken, gaat
het toch niet aan, zooveel ouders opnieuw
aan het gevaar bloot te stollen, dat ze hun
beginsel ter wille van het geld over boord
werpen. Dit vraagstuk heeft dus ook eenmo-
reele zijde. Op grond van het aangevoelde
zou ik dus stel, dat ik een stem had
niet voor het voorstel kunnen stemmen.
Of ik dan per se duur onderwijs verlang!
'tls maar de vraag, wat men duur noemt.
Natuurlijk, gaat men van de stelling uit, dat
goed onderwijs liefst gratis moet verstrekt
worden, dan is een kwartje in de maand zelfs
nog te duur. Meent men ©venwel, dat goed
uitgebreid) lager onderwijs behoorlijk dient
betaald te worden, dan zou ik voor mij zeg
gen, dat 80 ct. per maand wel wat goedkoop
is voor iemand met een inkomen van ƒ20
per week. Maar daarvan afgezien, spreek ik
als mijn overtuiging uit, dat, zoolang een
partijdige wetgeving de besturen van bijzon
dere scholen noodzaakt een vrij hoog school
geld te heffen, zocals thans het geval is, het
den. gemeenteraad, die toch de heel© burgerij
vertegenwoordigt, niet vrij staat, het open
baar onderwijs zoo goedkoop te maken, dat
alle
wordt.
Maar nog een ander bezwaar drukt dit
voorstel, als ik goed zie.
In de Memorie van Toelichting toch staat
De gemeenschap heeft er belang bij, dat
ook goed meer uitgebreid lager onderwijs
wo-de gébracht binnen het bereik van lede
ren burger, die er voor zijn kinderen gébruik
van wenscht te maken." Dat klinkt echt de
mocratisch. En menig doctrinair liberaal zal
allicht kippetjesvel krijgen, als liij zulke taal
hoort nit den mond van B. en W. van Schie
dam. Maar ik ben nu eenmaal geen doctri
nair liberaal en kreeg geen kippetjesvel, toen
ik bedoelde woorden las. Intussehen dunkt
mij die uitspraak van B. en W. weinig be
vredigend. Vooreerst, omdat door de voorge
stelde maatregel goed meer uitgebreid! lager
onderwijs volstrekt niet binnen het bereik
gébracht wordt van elk burger die dat voor
zijn kinderen wenscht. Of meenen B. en \V.
dan werkelijk, dat bijna de helft van het ge
tal schoolgaande kinderen de bijzondere
school bezoekt, alleen omdat de ouders uit
een soort gril of oppositiegeest de openbare
school voor hun kroost niet bruikbaar ach
ten Ik kan dat niet aannemen. Maar daar
mede is dan ook het „binnen het bereik bren
gen" geoordeeld. Velen, die van goed uitge
breid lager onderwijs wensehen gebruik te
maken zullen toch die school moeten passee-
ren. E(n waar blijft dan dat belang der ge
meenschap? Neen, het belang der gemeen
schap eischt, dat eerst alle waarlijk liberalen
onze ongelukkige sokoolwet helpen wijzigen
in dien zin, dat niet langer aan vrije Neder
landers een school wordt opgedrongen, die
zij nu alleen met groote geldelijke opofferin
gen kunnen mijden .Laat men eerst het
denkbeeld helpen verwezenlijken, dat de
ouders vrij zijn in de keuze der school en
heffe men dan geen, of matig, of veel school
geld, dat is mij om het evenvoere men dan
concurrentie te {.«enenmale afgesneden
