I
te-
m
l»k
It'
is
feJ
li
h
I#
'I'1
5?
Ir
Ifr
If
m
it
ife.
||i'4
pi
1»
I It*
J «I
Ife
Ife,/
lfe>
M
I?/
w
il>
U
Sb
STADSNIEUWS.
Gemengd Nieuws.
I
I*Vv
I
|*C.
if4
J^V
ly*
I vv
I A*
1^
14
I 'f/
I
it(t i
I#
j#«,
IW'
I»
m-
|4
1^4
■VSr
_r?
!?iv.
i
£4
Way-'
I'Jw
®V
M
r
J
plichtingen heeft tegenover alle naties waar
mede het in vrede verkeert, Transvaal inbe
grepen. De Bntsclie regeering vestigde de
aandacht der Fortugeesche op het feit, dat
onlangs groote hoeveelheden wapenen en am
munitie voor Transvaal aan de Delagoabaai
waren aangevoerd, waarvoor geen bevredi
gende opheldering scheen te bestaan. Daar
om achtte de Portugeesche regeering het noo
dig, dat de waarborgen, gegeven in art.
van liet Portugecsch-Transvaalsch verdrag,
behoorlijk werden in acht genomen, ofschoon
zij met twijfelde of de zaak zou ten slotte
op bevredigende wijze tot een oplossing ge
bracht worden.
De Transvaalsclic regeering aclit deze me-
dedeeling buitengemeen vaag.
«P Havengeld.
Van den heer J. W. J. van Ilarwegen den
reems, ltd van den gemeenteraad, is bij dat
college het volgende voorstel ingekomen tot
wijziging van het luvvengeUltarief
In art. 2 A. te lezen:
2o. voor stoomschepen en zeelichters, met
uitzondering van die genoemd sub 3o, voor
elke reis per M' 10.0375;
3o. voor stoomschepen met erts beladen,
voor elke reis per M1 f 0.01
Voor stoomschepen met gemengde lading
geschiedt de heffing naar dat tarief, waar
onder het grootste gedeelte der lading valt.
De aard der lading moet blijken uit de over
te leggen cognossementen of andere beschei
den ten genoegen van 11. en W.
In buitengewone gevallen zijn D. en W.
bevoegd in het belang van Handel en Scheep
vaart, van liet bovenstaande tarief af te wijken
van zoodanige afwijking wordt door hen zoo
spoedig mogeljjk aan den Gemeenteraad me-
dedeeling gedaan.
AI. 1 van Art. 7 te lezen
De belasting is voor een gedeelte ver
schuldigd voor «a zeeschepen, welke met
gebroken last hier aankomen of van iiier
vertrekken, voor welke een havengeld zal
worden geheven naar deri maatstaf van
f 0.074 per duizend kilogrammen voor gestorte
of daarmede gelijkstaande (goederen), cn van
f 0.375 per M3 voor de andere goederen,
berekend over liet hier uitgeloste: of inge
nomen gedeelte der lading.
Art. 8 aan litt. C. toe te voegen
»voor zoo verre de ladingen geheel in lich
ters worden gelost".
Art. 8 litt. J. aldus te lezen
sDe vaartuigen, welke hier metbestemming
vnaar elders uitsluitend komen laden uit, of
Bvan elders komen lossen in zeeschepen, mits
shunne gezagvoerders of vertegenwoordigers
jdaarvan het bewijs leveren ten genoegen
svan Burgemeester en Wethouders, en bin-
zmen 24 uren na belading of ontlossing ver
strekken."
<1 voorts de woorden »in de haven" te ver
anderen in »in een der havens".
Al. 2 onveranderd.
Art. 8 litt. K. (nieuw)
De houtvlotten afkomstig uit de alhier
geioste zeeschepen, binnen acht dagen na
ontlossÏDg van het zeeschip uit de Gemeente
gevoerd, of binnen die acht dagen geborgen
in een Gemeentewater door Burgemeester
en Wethouders aangewezen.
Litt. afc" te veranderen in hl".
De volgende toelichting wordt bij dit
voorstel gegeven
Sedert geruimen tijd werd' in de vergade
ring van Burgemeester en Wethouders door
mij een herziening bepleit van ons tarief van
Havengeld en een wijziging van enkele bepa
lingen in het Besluit van 24 Maart 1893
(Gemeenteblad no. 8.).
Door een samenloop van omstandigheden
werden d'eze door ons College tob dusverre
niet aan de orde gesteld; waar ik zo niette
min noodig, «n ten deelo zelfs urgent blijf
oordeclen, acht ik het van mijn plicht in de"
verin van het lieden ingediende voorstel, den
Raad met mijn denkbeelden in kennis te
stellen, omdat Uwe vergadering, indien zij
daartoe termen vindt, zicli daarover nog in
do zitting van 25 dezer, do laatste die ik ver
moedelijk de eer zal hebben bij te wonen,
kunne uitspreken.
Tot toelichting het volgende
Do beslui ten tot aanleg van havonwerke
en spoorwegaansluiting aan de Maas weiden
m. i. genomen met het d'ocl ze zoo spoedig
mogelijk aan heb financieel belang der bui-
genj dienstbaar, d. w. z. productief te ma
ken. Om dit doel te bereiken, moet ouzo ha
ven niet alleen voldoen aan de technische
eisclien van ligging, diepte, outillage enz
zooals men die in den tegenwoordigen tijd
aan een goede haven stellen moot, maar die
nen ook haar tarieven, zoowel wat elastici
teit als faciliteiten bij de toepassing aangaat,
op die van naburige havens een voorspiong
to hebbenminstens mogen zij daarbij niet
achterstaan.
Als we nu zien hoe het havengeld voor zee
stoomschepen tc Rotterdam en Dordrecht 25
lager is dan hier, hoe dit verschil tusschen
Amsterdam en Schiedam in gelijke richting
als algemeen tarief ca. 20 bedraagt,
is het duidelijk, dat wij nier, reeds wat ons
tarief zelfs aangaat, ons mot die havens op
verre na niet kunnen meten. Zeer verdienen
daar naast de aandacht de speciale tarieven,
te Almsterdam in het belang van hout- en
ateenkoolhanael en ertstransporten die res
pectievelijk 40 50 ca. 60 Lager zijn
dan het onze en bovendien voor het verkeer
met den. Rijn nog gesteund worden door vrij
stelling van haven-, brug- en sluisgeld. En
wanneer daaraan nu nog iets mocht ontbre
ken, woordelijk luidt de bepaling: „in bui
tengewone gevallen, in hot belang van han
del en scheepvaart, zijn Burgemeester en
Wethouders aldaar bevoegd van dat tarief af
te wijken": een kleine bijdrage tot zijn
elasticiteit dus, waarvan de Raad alleen „zoo
spoedig mogelijk" mededeeling behoeft te
worden gedaan. Met betrekking tot de fa
ciliteiten bij de toepassing, zou ik willen wij
zen op Dordrecht, waar o. a. houtvlotten,
waarvoor per paal, balk of mast de eerste 8
dagen slechts f 0.005 (hier het dubbele) be
taald wordt, vrij zijn van havengeld, indien
zij uit een aldaar gelost zeeschip afkomstig
bmuen acht dagen in Gemeentewater worden
opgeborgen. Ook Rotterdam heeft daarvoor
een gelijksoortige bepaling.
Het is mijn vaste overtuiging, dat Schie
dam, wil het van de aangelegde en nog tc
maken werken do vruchten zien, heeft te
zorgen, dat, naast doelmatige propaganda en
practbche reclame met betrekking tot lig
ging, outillage enz. enz., aan deze zeer zeker
in den tegen woordigen tijd onmisbare midde
len de noodigc kracht worde bijgezet, door
tarieven en bepalingen, waarmede het tegen
over naburige havens in ieder opzicht zal
kunnen concuireeren. En wel hoe eer hoe bo-
teireeds nu kan gewezen, worden op een
haven waar schepen van groot charter een
veihgen ligplaats vinden; reeds nu kunnen
aan handel en industrie uitmuntende terrei
nen worden aangeboden, maar de beste ha
vens, de schoonste terreinen trekken geen be
langrijke scheepvaart, geen uitgebreiden han
del. geen groot-industrie, indien ze met be
trekking tot de tarieven bij naburige plaat
sen achterstaan.
Acht ik dus een wijziging der tarieven
noodzakelijk, ik vind ze buitendien urgent.
VVV weten maar al te goed, hoeveel tijd tus
schen het nemen van een raadsbesluit en de
goedkeuring door de Hooge Regeenrtg, waar
liet zooals hier een belasting-verordening
geldt, verloren gaat. Wordt mijn voorstel
aangenomen, dan wordt het, naar den gewo
nen loop der dingen te oordeclen, zoo onge
veer half November alvorens do Koninklijke
goedkeuring kan worden verwacht Het is
dm voor het paiticuhor initiatief, op welks
leiachtige medewerking, hetzij van hier of
van elders, wij moeten hopen, de hoogde
tijd, de hand aan den ploeg te slaan, indien
men tenminste nog in 1900 eeiug resultaat
ver
wachten
wi
in zeer vclo gevallen
toch
worden vrachtovereeukomsten voor een vol
gend jaar, m de daaraan, voorafgaande win
termaanden gesloten.
liet is nu maar do vraag koever met. die
wijziging der tarieven gegaan mag en moet
wordenhet is zeer verklaarbaar, dat vooral
daarover de gevoelens zoor uiteeuloopen. In
lie4" algemeen zou mijn antwoord zijnZoo
\er als de ervaring in do velschillende geval
len zal leeren dat noodig is, om. hot ge-
we nselite doel to bereiken. He stel dus een
dat even hoog is
algemeen havengeld voor
als te Rotterdam en to Dordrecht wordt ge
heven, mat uitzondering van de ertsbooten,
van welke naar mijn mecning niet meer dan
1 cent per kubieke M. mag geheven worden,
wil men eouige kans hebben, ectn gedeelte
van duzo zeer belangrijke transporten over
Schiedam te kunnen leiden. Voor dit artikel
hebben wij hier ter plaatse, mets te verliezen,
alles te winnen en al ware liet alloen, ter
wille van do indirecte voordeelen, mag m.
mets onbeproefd worden gelaten, dat ter be
reiking van het beoogde doel zou kunnen bij
dragen vooral onze arbeidende klasse zal
daardoor zeer gebaat worden. Zeer praetisah
komt mij in do Amsterdamsche verordening
do aan Burgemeester en Wethouders in bui
tengewone gevallen toegekende, bevoegdheid
voor, van het tarief af te wijkenhet zal
daardoor mogelijk zijn, zich voor Schiedam
vat' een belangrijk vervoer in een of ander
ariikel verzekeid te hebben, zonder dat dit
vooraf elders bekend zal behoeven te zijn
uit dien hoofde nam ik do Anisterdamscho
bepalingen m mijn voorstel over.
Het zon onbillijk zijn niet te erkennen dat
in onze tegonwoordlgo verordening enkele be
palingen voorkomen, die werkelijk aan een
vermeerdering van scheepvaart bevorderlijk
kunnen zijn, daaronder reken ik art. 7. Do
practijk toont echter aait, dat de redactie
can duidelijkheid Te wcuschen overlaat Be
ter is het in. i. dat de belanghebbende, die
gedeeltelijke Ladingen op Schiedam wenscht
te dirigeeren, vaste cijfers per ton of kub M.
in zijn calculatie kan opnemen
Zooals art Sc 1111 luidt, kan het, naar mij
ook van bevoegde zijde werd opgemerkt, aan
leiding tot misbruiken of ontduiking geven;
de door mij voorgestelde toevoeging heeft ten
deel deze onmogelijk tc maken, zonder aan
de bedoeling, waarmede die bepaling vroeger
avord opgenomen, afbreuk te doen.
Hit is mij gebleken dat de tegenwoordige
redactie van art. 8j ra de practijk tot ver
schil vau opvatting aanleiding geeft; d© nu
voorgestelde zal dit m. i. beletten.
In overeenstemming met de Dordtscho ver
ordening stel ik voor in art. 8 een nieuwo
letter k op te nemen, zij opent de gelegen
heid den aan- en doorvoer van balken alhier
te doen toenemen. Onze beschikbaar komen
de meerdere havenruimte laat dit m. i. zeer
goed toe.
Fihancieele gevolgen. Tot en met 15 Aug.
van dit jaar, was door de Gemeente van zee-
stoomschepen aan havengeld geïnd een be
drag van slechts even f 2000, ik neem aan
dat dit tegen het einde der maand ca. f 2400
zal zijn. In die verhouding zon bet over liet
geilede jaar f 3600 bedragen. Blijft dus onze
scbeepvaartbeweging op haar tegenwoordig
nil eau, dan zal mijn voorstel per jaar ƒ900
kosten, een bedrag, dat op onze begrooting
van 6 ton van geen invloed, is on bij ver
meerdering van scheepvaart, als gevolg van
de andere voorgestelde maatregelen, zeer
spotdig ingehaald lga wmdeu. He zeg met
voordacht ..kan worden", want dat het zoo
:aï worden, laat zich met wiskunstige zeker
heid op dit oogenblik onmogelijk voorspellen.
Hetgeen hier echter gewaagd wordt, is finan
cieel van zoo weinig beteekenis voor onze Ge
meente, dat het m. i. niet juist gezien zou
zijn om die reden van het nemen eener proef
af te zien.
Ik meen mij voorloopig tot deze, tegenover
het groote belang der zaak betrekkelijk korte,
toelichting te mogen bepalen: voor aan- of
opmerkingen houd ik mij inmiddels zeer
aanbevolen.
B. en W. stellen voor het maximum der
jaarwedde van den rector van het gymnasium
en den directeur der H. B. S. te verhoogen
van f3000 op f3500, opdat desgewenscht
een hooger salaris dan het tegenwoordig
maximum kan gegeven worden.
B. eu W. stellen voor aan de wed. De
Goederen—De Bruin levenslang een jaarljjk-
sche toelage te verleenen van f26 in ver
band met hare vroegere bediening van de
draaibrug over de Raamgrachtdit voorstel
geschiedt om zich niet geheel aan het lot
van adressante te onttrekken, hoewel de
bepalingen der pensioenverordening haar niet
voor pensioen in aanmerking doen komen
Bjj de op heden van elf tot twee uur ten
raadhuize plaats gehad hebbende verkiezio.
voor éen lid der Kamer van Koophandel en
Fabrieken hebben van de 182 kiezers slechts
21 van hun stemrecht gebruik gemaakt.
Hiervan verkregen de heeren H. J. Jansen
18, II. C. Jansen 1, J. H. Houtman lenP.
Loopuijt 1 stem, zoodat gekozen is de heer
II. J. Jansen.
De heer W. A. van Dolder Dz. is heden
door de arrondbsements-rechtbank te Rotter
dam als notaris beeedigd.
Onze voormalige stadgenoot, de heer P.
L. van Ainerom, onderwijzer te Amsterdam,
slaagde heden voor liet examen Fransch L. O.
Terwijl gisterennamiddag te 7Vr uur de
11-jarige Maria Pa, Burger met haar neefje,
de 7-jarige Petrus Hinten, de eerste wonende
aan de Raam, de ander aan de Nootdmolen
straat, op een kruiwagen zaten die aan den
kant der Raamgracht stond, kantelde die met
het gevolg dat beiden te water vielen, terwijl
de knaap onmiddellijk in de diepte verdween.
Het meisje was spoedig op den kant geholpen,
maar de jongen werd eerst opgemerkt toen
buren waarschuwden dat rij met hun beiden
daar gezeten hadden. De aan de Raam wonende
J. J. Schafthuizen snelde nu toe met een
roerstok der spoeling, waarmede hij den
knaap naar de oppervlakte wist te brengen.
Inmiddels was een onbekend gebleven man
in het water gaan staan die den drenkeling
greep en op den kant zette. Geen der beide
kinderen hebben gelukkig letsel bekomen.
Met het spelen langs de Scbie viel gister
middag te 5 uur Hendrik Hersbach, wonen
de aan de Oude sluis, te water. Door C.
Dingenouts, die zich daai toe te water begaf,
werd hij op het droge gehaald.
Gisterenmiddag zou de trein die te 4.17
stadstijd van hier moet vertrekken naar
Amsterdam liet station alhier vei laten, toen
bij het aanzetten der machine plotseling de
excentriekstang brak, waardoor de zuiger
uitschoot en de machine daardoor niet meei
kon verplaatst worden. Dadelijk zijn daarop
maatregelen genomen om de defecte machine
te kunnen weghalen, terwijl de trein met
32 minuten vertraging kon weggaan. De
vier volgende treinen zijn tvel voor het ge
wone perron voorgekomen maar zijn langs
het goederenspoor vertrokken, zonder be
langrijke vertraging te ondervinden.
Gisterenochtend had de 15-jarige J. Koot,
wonende aan de Hoogstraat, het ongeluk om
in het slop van Makkers te vallen en met
de hand in een glasscherf te vallen, waar
door deze ernstig gekwetst werd. De hand
is door een dokter verbonden.
Door de politie alhier is aangehouden de
zwerver J. J. v. L,, wiens opsporing in het
Algemeen Politieblad", gevraagd was door
den rechter-commissaris voor strafzaken te
Rotterdam.
Hedenmorgen is hij naar het parket van
dien ambtenaar overgebracht.
BURGERLIJKE STAND.
Gehuwd
23 Aug. J. Amoureus, 28 jaar, en J. Laroij,
28 jaar. A. Lourens, 23 jaar, en M.
Donker, 19 jaar. C. Pronk, 22 jaar, en
A. G, Wessendoif, 21 jaar. A. van Waart,
22 jaar, en A. Yerkade, 21 jaar.
Geboren s
21 Aug. Bertus Cornells, zoon van W.
van der Ham en J. B. Mulders, Noor der-
si raat. Johannes, zoon van J. J. Verhoev
en T. Olie. Noorderstraat.
Overleden
22 Aug. Antonie Letterman, oud 2 maan
den, Dwarsstraat. Everardus Johannes
Bergmans, oud 2 maanden, Zeestraat.
We ongeregeldheden te Hilversum.
Omtrent de ongeregeldheden te Hilver
sum weet het „Hbl." nog liet volgende mede
te deelea:
Twee aanleidingen of meer worden ons ge
noemd.
Om dezen tijd was bet steeds kermis
en die kennis is afgeschaft.
Bovendien was liet volk den vorigen dag
opgeruid door Domela Nieuwenliuis en Van
Etnmenes, die in den tuin van professor Van
Rees, welke deze heer daartoe had aangebo
den, oen openbare vergadering hadden gehou
den, waar o. a. was medegedeeld„dat al die
villa's hier met het bloed van het volk waren
gebouwd" en ander© belangrijke maar onjuis
te opmerkingen van dien aard meer welke
voor minder beschaafden en onnadenkenden
vergif ra plaats van. voedsel zijn.
Met „Oranje-boven 1" had een deel van het
publiek de socialisten uitgeleide gedaan van
het huis van professor Van Rees tot de Gooi-
sche Stoomtram en hun roode vlaggetjes wer
den zelfs verscheurd, maar op straatjongens
en het minder slag van volk had de betoo
ging indruk gemaakt.
Er was opwinding over hot verbod van
kermis te houden, en gisteren den geheelen
dag was het zeer rumoerig in het dorp, dat
zooveel grooter is dan vele steden, en
's avonds begonnen troepen opgeschoten jon
gens en mannen ruiten in te werpen.
Onze verslaggever die den toestand heden
ging opnemen, seint ons het volgende:
Ik heb mij langs die straten laten rijden
waar de belhamels het ergst aan den gang
zijn geweest en bevond dat de vernieling van
ruiten vrij groot en algemeen is geweest.
Krachtige maatregelen om herhaling te
voorkomen, zijn zeker noodig. Het was giste
ren de dag waarop in vroeger jaren de ker
mis begon. Reeds lang had men op verschil
lende plaatsen in het dorp gesproken over
het nadeel dat het verbod velen aandeed, en
over het ontnemen van een genoegen aan
zoo velen, doch er was nooit iets bijzonders
opgemerkt.
Gisteren was het echter rumoeriger dan
gewoonlijk, maar 's avonds was het op den
Kerkbrink rustig en verwachtte niemand
iets ernstigs. Maar 's avonds tegen elf uur
begon het lieve leven. Een troep opgeschoten
kwajongens ging den Vaartweg langs ra de
richting van de woning van den burgemees
ter, die zijn villa in het Susannapark heeft.
Daar begon een waar bombardement op de
ruiten. Van de serre is geen ruit heelgeble-
ven en ook een groote ruit in de woonkamer
werd verbrijzeld.
De burgemeester was 's avonds eerst op
een vergadering van het armbestuur geweest,
en was, toen het bericht van het steenwer-
pen kwam, naar het Raadhuis gegaan, waar
hij den geheelen nacht bleef, om vandaar
zijn bevelen te geven.
Zijn dochter was alleen thuis. De politie
agenten waren juist vertrokken, toen de
dronken troep baldadige jongens en vrouwen
aankwamen. De ijzeren stoelen en tafels in
dc veranda- werden gebroken en met de stuk
ken de ruiten ingeworpen.
De burgemeester was genoodzaakt met de
inmiddels bij trommelslag opgeroepen schut
ters die echter niet in grooten getale op
kwamen de belhamels uiteen te drijven.
Gloote schade aan de dikwerf zeer kostbare
spiegelruiten der winkeliers werd aan eten
Vaartweg ,in de Heerenstraat en in de Kerk
straat toegebracht. Velen er van zijn geheel
verbrijzeld.
Dit alles gebeurde eerst laat in den avond
of, beter gezegd, in den nacht om een uur of
twee. Nadat de troep bij den burgemeester
was uiteengejaagd, had men nl. gedacht dat
het relletje uit was en cCat men zijn woede
alleen op den burgemeester had willen koe
ien. Vandaar dat de bende later zich her-
eomgen en ongestoord in de straten baldadig
heid plegen kon. Vooral de winkelruiten van
het ïaadslid Passtoors in de Heerenstraat
hebben deerlijk geleden. Overigens beeft men
uiet bepaald de vóór- of tegenstemmers
van de Raadsleden uitgezocht. De belhamels
gebruikten allerlei projectieion, straatstee-
nen, de ijzeren deksels der straat-goten, en in
het hotel Hof van Holland toonde men een
grooten knikker, waarmede een der veranda-
ïuiijes was verbrijzeld. De mannen en jon
gens die wierpen, stelden zich an de straten
waar liclit was, achter boomen op, met hun
voorraad keien en baksteenen, om niet her
kend te worden.
De woeste troep ging schreeuwend ook
door de Albertus Per kat raat en de andere
straten in deze buurt, waar de villa's het
moesten ontgelden. De bewoners der villa's
werden gewekt door wild rumoer en hoorden
het gegil der vrouwen onder d'e vloeken der
mannen en dan kwamen de steenen door de
ruiten van veranda en slaapkamers. Een
oude dame kreeg een zware kei in haar bed
cn schrikte zoo zeer, dat geneeskundige hulp
moest gehaald warden. Dit was kwart voor
tweeën.
Het was te laat om te t-elegrafeeren of te
telefoneeren om bijstand van de politie, zoo
dat d© burgemeester eerst hedenochtend om
militaire hulp kon vragen.
Deze kwam zeer vroeg in den ochtend, en
thans zijn 64 man infanterie uit Naarden
onder bevel van den len luitenant Fabius
ter plaatse. Ze zijn grooten deels in het Con
certgebouw ingekwartierd». Om op alles voor
bereid te zijn, heeft de burgemeester heden
nog de hulp van 50 man cavalerie uit Amers
foort gevraagd, die in den loop van den mid
dag worden verwacht-.
De burgemeester heeft per proclamatie af
gekondigd, dat samenscholingen van meer
dan drie personen worden verboden. Pa
trouilles infanterie vertoonen zich af en toe.
De woning van den burgemeester wordt
thans door politic bewaakt en niemand mag
er voor stil staan.
Er wordt ook beweerd dat het afschaffen
der kermis thans als aanleiding is aangegre
pen door een tal van lieden, die zich wilden
wreken over hot feit dat de Raad den laat-
sten tijd strenge verordeningen heeft ge
maakt op het bouwen van nieuwe huizen. De
bouwers, die zich vroeger aan geen rooilijn te
sloren hadden, zijn thans gelukkig genood
zaakt dit eindelijk te doen, wat bij de uitbrei
ding der gemeente hoogst noodig is.
Treurig is het gisteren te Hilversum afge-
loopen. De militaire macht heeft gebruik van
de vuurwapens gemaakt; en dooden en ge
wonden zijn gevallen. Doch volgen wij ook
Hbl", dat in
deze verreweg het best is ingelicht.
De geheele dag van gisteren was zeer rus
tig voorbijgegaan. Iedereen vertoonde zich in
het dorp, men ging naar de vernielde ruiten
kijken, men koordie de klachten van de win
keliers, die het hadden moeten ontgelden,
aan, en vertelde elkaar, dat kwajongens niet
geschroomd haddien, op de heele ruiten wij
zende, te dreigen, dat die 's avonds wel inge
smeten zouden worden!
Elders was men van gemeentewege ijverig
in de weer, de talrijke gebroken lantaarngla
zen te herstellen, of zag men timmerlieden
in het dorp bezig planken voor de nog ge
spaarde winkelruiten te slaan. Op de Kerk
brink had men volop afleiding aan de infan
teristen, die telkens in kleine patrouilles, ver
gezeld van een agent van politie, het dorp in
trokken of die een wagen met hooibossen
hielpen lossen om heb nachtlogies in orde te
maken.
Op de Groesb was het nog het drukst;
dc-ze dorpstraat werd beschouwd als de eigen
lijke zetel van heb verzet, doch de politie be
hoefde slechts een enkele maal op te treden,
en de stadsmemuhen, die met de namiddag
treinen uit Amsterdam naar buiten terug
keerden, werden dan ook bijna niet bemoei
lijkt. Het bleef er echter woelig en het bevel
om alle koffiehuizen en kroegen om zes uur
te sluiten, scheen een bijzonder wijze maat
regel. Tegen zes uur 's middags kwamen de
60 man, artillerie uit Naarden aan. Men
bleef in twijfel of de cavalerie, waarvoor naar
Amsterdam en Amersfoort was geseind, nog
voor den avond zou kunnen komen, doch
vóór het donker worden, deed de 50 maai ca
valerie reeds zijn intrede in de benarde veste.
Tegen den avond werden de patrouilles ster
ker, een onderofficier en twaalf man, allen
de bajonet op heb geweer, terwijl ra de buurt
van de woning van den burgemeester, den
heer Gulcher in het Susannapark, meerdere
pohtie-agenten, versterkt met een achttal
rijksveldwachters, de zeer schaarsche wande
laars tot doorloopen. aanmaanden.
Inmiddels werd het op de Groesb drukker
en drukker. De mensckenmassa werd op on
geveer duizend geschat en de menigte wond
zich hoe langer hoe meer op. Tegen zeven
uur werd de eerste steen geworpen. Door
wien? Waarschijnlijk door een relletjesma
ker. Toen volgden meerdere steenen. De hu
zaren heten de menschen meer circuleeren cn
de politie en njksveldwacht trachtten het
volk langzaam voor zich uit te drijven.
Een steenworp had de nut van de groote
lantaarn op het pleintje, dat in de wande
ling de Allemansbrug wordt genoemd, ver
brijzeld, en in het halfduister begon men de
twee groote rioolplaten, die dwars over de
straat loopen, op te breken. Men beweert,
dat een der cavaleriepaarden m het open.
nool struikelde en met zijn berijder op hol
sloeg. Anderen zeggen dat heb paard over de
keien uitgleed. Hoe het zij, de cavalerie vond
er aanleiding in, een chargt-bje te maken, en
de infantene, ongeveer twintig man, stelde
zich op. In een oogwenk was de straat
schoon, doch van achter hekken en boomen
vlogen nog steeds steenen.
Ie acht uur werd de eerste sommatie go-
houden „Gaat naar huis, of geweld' zal wor
den gebruikt," tot driemaal toe. En daarop
vielen de eerste schoten. Er schijnen dade
lijk eenige gekwetsten gevallen te zijn, die
haastig door hun makkers in een huis werden
gesleept, doch ra het midden van de straat,
vijftig meter van den tioep af, bleef een man
onbewegelijk liggen. De straat was plotseling
uitgestorven. Hier en daar hoorde men uit
een dicht huisje een woedenden kreet als do
sommatie had geklonken, vanschiet maar
op, smeerlappen!
Tegen half negen werd korten tijd na el
kaar vrij hevig geschoten op elkeen die zich
over de straat durfde bewegen. Met het be
wuste pleintje als middelpunt, werden nu
naar alle zijstraten eenige manschappen op
gesteld, die zonder genade hun luguber:
„Gaat naar huis!" deden weergalmen. Doch
men schoot niet meer, een enkel schot nog te
kwart, voor tien. De straks zoo drukke Groest
lag doodstil. De maan stond heerlijk blank
aan den hemel en het mooie Hilversum lag
zoo rustig als het vreedzaamste plekje op
aarde.
Doch heb was een schijnbare rust, want al
bleven alle deuren en ramen potdicht, men
bleef op zijn qui-vive, wetende dat de meeste
woningen, die op de Stationsstraat, Kerk
straat, Heerenstraat, Bussumerstraab, Spoor
straat, Leeuwenstraat en nog zoovele klei
nere straten gelegen waren, vol menschen
zaten, allen zoo stil als muizen.
Na oen korte verkenning in den omtrek
kwam een luitenant der huzaren, op het cen
trale punt terug met de mededeeling dat
men op hem geschoten had, van waar wist
'hij niet. Om half tien weid. een brancard ge
bracht om den man die als een zwarte scha
duw dwars over den weg lag, op te nemen.
Men dacht een doode te vinden, doch toen
wij, bij het opnemen tegenwoordig, helpen
wilden, barstte hij in kermen uit: „mijn
been, mijn been!"
Behalve de Groest bleef het dorp rustig.
Op heb Stationsplein dat geheel afgezet was,
werd in den vooravond gechargeerd. Men
sprak van drie gewonden, die lichte sabelhou
wen hadden opgeloopen1 en ten huize van
di. Niemeijer m de Stationsstraat de eerste
hulp ontvingen, doch naar huis konden loo
pen.
Ook gaat heb gerucht van één doode, een
jongen man, juist als huzaar zijn tijd uitge
diend hebbende, die zich niet snel genoeg uit
de voeten maakt©; doch we durven voor de
jiustheid niet instaan.
De andere zijde van het dorp hield zich
kalm. Hier en daar vertoonden zich men
schen op straat om bij heb eerste paardenge
trappel of sommatie ijlings binnenshuis te
verdwijnen. De Kerkbrink was zelfs vrij le
vendig, doch het publiek hield' zich hier zeer
stil en veroorzaakte geen. samenscholingen.
Later telegram. Middernacht.
In de buurt van de Groest werden nog
sommatie's gehouden, voor enkelen die den
neus buiten de deur staken, doch de straat
blijft geheel uitgestorven.
In het Susannapark, aan een geheel ande
re zijde van het dorp, om het buis van den
burgemeester, is het den geheelen avond rus
tig gebleven.
Op den Trompenberg is niets gebeurd,
maar overal achter de potdichte luiken der
villa's ziet men licht op. Men heeft in den
stillen avond het schieten in de verte ang
stig duidelijk gehoord. Algemeen spreekt
men van één doode en twee gewonden. Een
pohtie-agent is aan het gelaat gewond. Na
kwart voor tienen, is niet meer geschoten,
doch sterke patrouilles blijven door het dorp
en daar buitenom gaan; er zijn echter geen
tien burgers meer op straat te zieu.
Nog meldt men
In het dorp zijn gisteravond 6 of 7 per
sonen gewond en één gedood. Deze laatste,
Eikelenburg geheeten, was een smidsknecht
van Jac. de Jong in de Leeuwenstraat, en
pas de vorige week als d blauwe huzaar"
met paspoort gegaan. Er wordt gezegd, dat
hij tot vijf malen toe was gesommeerd zich
te verwijderen, doch -weigerachtig bleef.
Van de gewonden zijn drie op het politie
bureau verbonden, waarna een hunner naar
zijn huis kon gaan en de andere twee naar
de ziekenverpleging werden overgebracht. Een
knecht van den bestelwagen kreeg een kogel
in den arm, een heer werd op weg naar den
trein licht getroffen.
Tusschen halféen en éen uur hedennacht
bevonden zich in de Kerkstraat en op de
Kerkbrink alleen nog inrukkende soldaten.
