s.
n,
Volkslied van den Oranje-Vrijstaat,
i
j.
iy.
53"e Jaargang.
Woensdag 25 October 1899.
No. 10072.
Tweede Blad.
r
1
1.
Tra.ksva.al en onze regeering.
:£z:
m =ts=r
J -r-0 -Pr\
Ep=c e
fb—t- *~£EI
1
JJ
aar.
ie,
:0.
r
UIT DE PEKS.
MNNENLAm
(üit: Nederl. Volksliederenboek voor zang en klavier).
=p:
-f-
1. Heft, bur - gers, 't lied der vrij-beid aan En zingt ons ei - gen volks - be - staanVan
2. Al heeft 011s land een klein be - gin, Wij gaan met moed de toe-lcomst in, liet
3. Heil, drie-werl' heil den dier-bren Staat, Het volk, den Pre - si dent, den Raad! Ja,
K
n' 0 f 0
4—£-
'1. vreem-de ban - den vrij, Be - kleedt ons klein go - mee - ne - best, Op or - de, wet en
2. oog op God ge - richt, Die nooit be-schaamt,wie op Hem bouwt, Op Hem als op een
3. bloei naar ons ge - zang, De Vrij-staat en zijn bar - ge - rij, In deug-den groot, van
F** - E=i
f' ff
r—jri-J
ttj
f jj, f—0
U U j
Hl_ - j=
1. recht ge - vest, Rang in der Sta - ten rij, Rang in der Sta - ten rij.
2. burcht ver-trouwt, Die voor geen stor-men zwicht, Die voor geen stor - men zwicht.
3. smet - ten vrij,
Nog
ve
ie
eeu - wen lang!
Nog
ve le
eeu - wen lang!
Uit de Staatscourant.
Kunst en Wetenschap.
li c c li t z a k e n.
im.
ch
SCHIEDAMSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt dragelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en V1 a a r d i n g e n il. 1.23 Franco
per post ft. 1.65.
Prijs per weekVoor Schiedam en V1 a a r d i[n gen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóó" een uur
aan het bureau bezorgd zijn. 1
BureauBoterstraat 68.
Prijs der Advertentiën: Van 17 regels fl. 0.90iedere regel
meer 121/3 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Taneven hier
van zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden
zoogenaamde tleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents
per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intcrc. Telefoon 5fo. 123.
Set „Vaderland"' schrijft:
Morgen komt de Tweede Kamer bijeen,
om veel belangrijk werk te doem Maar wij
gelooven niet te veel to zoggen, als wij be
weren, dat voor 't oogenblik, mots voor onze
natie m belang nabijkomt het lot van onze
stamverwanten van o-verzee, en dat alge
meen venvacht wordt, dat in de volksverte-
genwoondiginng een echo zal worden vemo
men van hetgeen hot volk in beroering
brengt.
De vraag wordt allerwegen gehoord, wat
beeft de regeermg gedaan, om te trachten
het conflict te voorkomen, dat den Holland-
sckea stain in Zuid-Afrika, zooal met met
ondergang, dan toch met onderwerping
aan het Bngelsche element bedreigt In den
gewonen gang der zaken zou de behande
ling dier vraag uitblijven, totdat de begroo-
ting van buitenlandsche zaken aan de orde
komt, d, i. tot het begin van December. Het
.nationale ongeduld kan zoolang met wach
ten. Men beeft recht te weten, of de regee
rmg iets heeft gedaanzoo ja, wat en met
welk succes; zoo neen, waarom niet.
Naar aanleiding van de polemiek m ons
blad tusschen den staatsraad Den Beer
Poortugael en de heerem an Geer en Nan-
mnga Uitterdijk, zegt „liet Vaderland"
Inderdaad, niemand die er aan denkt
onze neutraliteit prijs te geven en generaal
Den Beer Poortugael heeft volkomen ge
lijk, dat wij verplicht zijn eerlijk en oprecht
de plichten der neutraliteit zoo nauwgezet
mogelijk te vervullen. Maar daarmee kan
met geeischt worden, dat wij ome sympa
thie moeten verhelendat wij zwijgen moe
ten, waar wij onrecht zien gebeurendat
wij niet alles in 't werk zouden mogen stel
len om onrecht te voorkomen. En na de
vredesconferentie, die heet aan ons land een
bijzonder relief te hebben gegeven, en die
de bevoegdheid, ja deu plicht van neutralen
om oorlogen te voorkomen tot een beginsel
van internationaal recht verheft, waren wij
meer dan ooit gerechtigd, om niet te zeggen
verplicht, onze stem voor recht en vrede te
doen klinken, waar een onrechtvaardige
oorlog dreigde.
Een na een gedeelte van het stuk van dr.
van Geer geciteerd te hebben, schrijft het
blad:
Deze nobele en flinke taal in hoofdzaak
onderschrijvende, plaatsen wij twee opmer
kingen. De eerste deze, dat ook wij van oor
deel zijnde, dat de regeering heeft moeten
bandelen ten gunste van onze stamverwan
ten, echter eenig voorbehoud willen maken
ten aanzien der aanbeveling om, als wij het
hoofd stooten, telkens weer te beginnen.
Dit,' meenen wij, zou geen nut hebben, en
met onze waardigheid niet strooken. Is vol
doende gebleken, dat elke poging tot tus-
«henkomst volkomen ijdel is, dan kunnen
wij berusten, de verantwoordelijkheid la
tende aan hen, die de beginselen, dezen zo
mer met zooveel ophef verkondigd, bij de
eerste de beste gelegenheid met voeten tre
den. Onze tweede opmerking is deze, dat
onze regeering doorgaans zeer afkeerig is
van officieuse mededeelingen door middel
der pel's. Zoo iemand, dan mogen wij dit
zeggen, die telkens weer en telkens weer ten
onrechte gedoodverfd worden als officieuse
regeeringstolk, en die och arminte
gendeel met vreeselijke regeeringswraak be
dreigd worden, als wij eens 'iets weten te
vertellen, dat men gaarne nog een paar da
gen verzwegen zag. Over dien afkeer van of
ficieuse meded'eelmgeu beklagen wij ons
echter volstrekt niet; wij willen slechts zeg
gen, dat het bij uitblijven daarvan hoogst
gewonscht is, dat terstond daar, waar de re
geering verantwoordelijk is voor haar da-
den, haar de eisch worde gesteld zich te ver-
Haren.
Heel Nederland wacht een antwoord.
Nederlanderschap.
De Nederlanders die, behalve ter zake
'Tn 's lands dienst, gedurende tien achter
eenvolgende jaren buiten het Rijk of zijn
"toloniëa gewoond' hebben, verliezen hun
Nederlanderschap indien zij niet vóór het
verstrijken van dien termijn 't zij aam den
burgmeester van hun laatste woonplaats in
het Rijk, 't zij aan den Nederlandschen ge
zant of consul hunner woonplaats te kennen,
geven dat zij Nederlanders wensohen te blij
ven.
De kennisgevingen worden elk jaar open
baar gemaakt evenals die in andere gevai-
len, bijv. als getrouwde vrouwen na ontbin-
>dLng van haar huwelijk met een vreemde
ling, het Nederlanderschap wenschen terug
te bekomen. Zulk een lijst is thans in de
- Staatscourant" geplaatst voor het jaar
Wij zien daaruit dat 80 Nederlanders in
dat jaar door aangifte bij den burgemeester
der laatste woonplaats hun Nederlander
schap hebben gehandhaafd. Veel grooter is
bat getal dergenen die de kennisgeving heb
ben gedaan aan den gezant of consul hun
ner woonplaats in deu vreemde. Verreweg
de meesten waren in België gevestigd, nl.
ongeveer 730. Dan volgen 110 in Groot-Bn-
tannië, 56 111 Frankrijk, 37 in China, 25 m
Argentinië, 6 in Zwitserland, 5 in Rusland
en in de Vereenigde Staten van Noord-
Amenka, 4 m Spanje en in de Zuid-Afri-
kaansche Republiek, 3 in Oostenrijk-Hon-
garije en in Mexico, 2 in Perzië en telkens
1 in Italië, Marokko en Kaapkolonie.
Statistiek der drankwet.
Art. 12 der Drankwet bepaalt, dat bur
gemeester en wethouders jaarlijks aan Gede
puteerde Staten eene opgave zenden van het
getal der gedurende het vorige jaar verleen
de en ingetrokken vergunningen, van den
daarvoor betaalden, alsmede van de in de
gemeente bestaande inrichtingen waar, krach
tens vergunning, sterke drank in het klein
wordt verkocht.
De »St.-Ct." van heden bevat thans deze
opgaven, over het tijdvak van 1 Januari tot
31 December 1898. Daaruit blijkt, dat in
de provincie Noord-Holiand 513 (Amster
dam 316) vergunningen verleend weiden
voor iocaliteiten, waarvoor reeds aan een
ander persoon vergunning was verleend
de provinciale besturen als die der gemeen
ten te erkennen in de taak, zooals die voor
hen zal overblijven, indien het wetsontwerp
wet wordt.
Ook de stadstrams blijven aan plaatselijke
regeling overgelaten.
Bij de verdere verandering welke de regee
ring in het oorspronkelijk ontwerp thans bij
gewijzigd wetsontwerp aanbrengt, komt zy
aan bedenkingen tegemoet door de wettelijke
onderscheiding te handhaven tusschen spoor
wegen, want op niet harder wordt gereden
dan 50 kilometer in het uur en die, waarop
de snelheid niet meer dan 20 kilometer be
draagt en door voor de laatstbedoelde spoor
wegen een speciale wettelijke regeling in te
voeren.
Teneinde elk misverstand uit te sluiten,
wordt voorgesteld, voor deze tramwegen uit
drukkelijk te bepalen, welke artikelen der
spoorwegwet op hen toepasselijk zijn en daar
nevens enkele bepalingen op te nemen, hoofd
zakelijk ontleend aan de wet betreffende
de openbare middelen van vervoer, met uit
zondering dor spoorwegdiensten.
In dien geest is het nieuwe art. 2 van
het wetsontwerp geredigeerd. Andere wijzi
gingen in dat nieuw geredigeerd artikel be
treffen de regeling van de aansprakelijkheid
uit het vervoercontract en het uitvaardigen
van bepalingen, hoofdzakelijk ter bevordering
van de veiligheid.
Zoodoende, meent de Minister, zal worden
jaar Engelschen weigerden in een kafferoorlog
op commando te gaan. Sedert zijn er onder
handelingen gevoerd om tot een regeling te
geraken, waarbij ook Engelsche onderdanen
van den krijgsdienst in de Republiek v 1 ij
zouden komen, maar de zaak is onafgedaan
gebleven.
»Tot de staten, wier onderdanen van com-
mandodienst vrij zijn, behoort evenmin Ne
derland. Naar wij meenen, zou een dergelijke
vrijstelling voor Nederlandeis in beginsel
tusschen de twee Regeenngen vastgesteld
zijn, maar tot een overeenkomst is het nog
niet gekomen. Nederlanders in de Z.-A. Re
publiek zijn dus na twee jaar verblijf
tot krijgsdienst verplicht en kunnen bevel
krijgen, in dezen 001 log legen de Engelsclien
de wapenen op te vatten.
»Nu heeft echter de commandant-generaal
der Z.-A, Republiek eenigo weken geleden
een proclamatie uitgevaardigd, waarin hij
den commandanten enz. beveelt, geen vreem
delingen op te commandeeren. Zoolang dat
besluit niet ingetrokken is, worden in de
Republiek geen vreemdelingen tot den krijgs
dienst opgeroepen.
iGelijk men weet, hebben echter Neder
landers, gelijk de onderdanen van een aantal
andere staten, hun diensten vrijwillig aan
geboden."
Ten
Transvaal.
einde veel misverstand tc voorko-
H. A. L. HAMELBERG.
a Marsch-Ternpo.
W. F. G. NICOLAI.
5*^^*
-9=^
-0
0
1*-'
0
v -
'm j
0 p
krachtens art. 9 der drankwet werden inge
trokken 2 vergunningen (Amsterdam 1), en
op 31 December 1898 was het totaal der
inrichtingen, waar, krachtens vergunning,
sterke drank in het klein werd vertapt,
3662 (Amsterdam 1486). Het totaal der
voor alle vergunningen betaalde prijzen was
f204,478.30 (Amsterdam f 121,654.171/2).
Voor het geheele Rijk f 994,666.72V2.
Spoorwegen met beperkte snolheid.
In zijn antwoord op het afdelingsverslag
der Tweede Kamer betrekkelijk het wets
ontwerp tot nadere regeÜDg van den dienst
en het gebruik van spoorwegen, waarop uit
sluitend met beperkte snelheid wordt ver
voerd, betoogt de min. van waterstaat, dat
de Regeering het niet wenschelijk heeft ge
acht betreffende het wetsontwerp het advies
van Gedeputeeide Staten der onderscheidene
gewesten in te winnen, omdat naar hare
zienswijze, de regeling van stoomtrammen
altjjd gerekend is te behooren tot de taak
van het centrale gezag.
Voorts betoogt hij dat de regeling der stoom
trammen onvoldoende is ten gevolge van de
wijze, waarop de taak tusschen verschillende
besturen van hoogereu en van lageren rang
is verdeeld. Deze stelling ligt juist aan het
wetsontwerp ten grondslag. De Minister doet
nogmaals uitvoerig uitkomen de wenscheiijk-
heid van eenheid van regeling en wijst er
voorts op, dat bevoegdheid wordt gelaten aan
de lagere besturen om in bepaalde gevallen
hunnerzijds mede voorschriften voor den tram-
dienst te geven.
Het ligt geenszins in de bedoeling der Re
geering meer te centraliseeren dan vooreen
deugdelijk toezicht noodzakelijk, is. Overigens
heeft een der thans in het wetsontwerp
aangebrachte wijzigingen ten doel om zoowej
tegemoet gekomen aan het bezwaar, dat het
uitvoerend gezag zou beslissen welke bepa
lingen van de spoorwegwet voor de stoom
tramwegen moeten gelden, alsmede aan de
bedenking, dat stoomtramondernemers om
trent hunnen rechtstoestand in het onzekere
zullen veikeeren; er zal geen omvangrijker
regeling worden gemaakt dan voor de veilig
heid wordt gevorderd.
Verder dan een speciale wettelijke rege
ling voor de spoorwegen met de meest be
perkte snelheid, kan de Minister niet gaan,
en dus niet alle spoorwegen inet beperkte
snelheid, volbloed" locaalspoorwegen en
eenvoudige stoomtrammen, bij de wet binnen
slechts twee categorieën dwingen. Daarvoor
is de verscheidenheid in het veikeersleven
te groot.
Saldo van 's rijks schatkist op 21 Oct.
Bij de betaalmeesters f 2,209,235.49
Door de Nederlandsehe Bank
was, ingevolge ait. llii's
van haar octrooi, aan 's
lands kas- een voorschot
verstrekt van - 463,824.70'/s
Dienstplicht in Transvaal.
Men heeft gevraagd of Nederlandsehe on
derdanen in Transvaal voor den krijgsdienst
opgeroepen kunnen worden en zij nu gedwon
gen zijn legen de Engeischen mede te vechten.
De zaak staat, volgens de »N. R. Ct.",
zoo. ïVreemdelingen in de Z.-A. Republiek
kunnen opgecommandeerd worden. Eenige
staten Duitschland en Frankrijk 0, a.
zijn echter met de Republiek overeengeko
men, dat hun onderdanen van die verplich
ting vrijgesteld zijn.
Tot die staten behoort Engeland niet, van
daar de verwikkelingen, toen voor een paar
men, kan het nuttig zijn. er op te wijzen dat
hetgeen door het bestuur der Zuid-Afri-
kaanseke Vereeniging zal worden verricht
ten bate der hulpverleening aan onze stam
verwanten op de slagvelden van Zuid-Afn
ka, een belangrijk, deel zal uitmaken van
de nuttige taak van het Nederlandsehe
Roode Kruis.
Ten aanzien van alle regelingen betref
fende samenstelling, uitzending en verblijf
van ambulances in Zuid-Afrika zal de Zuid-
Afrikaansclio VereonngMig geheel te rade
gaan met en erkennen de organisatie van
het Nederlandsehe Roode Kruis, dat, geheel
binnen de grenzen van de Genccfsche con
ventie, de eonig aangewezene is om op het
oorlogsveld Nederlandsehe ambulances haar
liefderijke taak overeenkomstig de beginse
len dor Geneefsche conventie veilig te laten
verrichten.
De door het hoofdcomité van het Neder
landsehe Roode Kruis af te geven bewijzen
van dienst aan hen die tot de Nederl. am
bulance zullen behooren, geven alleen een
vrijpas tot de vervulling door dezen van
hun plicht op de oorlogsvelden.
Atjeh.
De correspondent der ïN. R. Ct." te Ba
tavia seint:
De onzen hebben de mesdjid Kola Batoe
in Merdoe genomen. De vijand liet 13 dooden
en 20 geweren achter.
Gewond werden luitenant Van Nues en 4
militairen beneden den rang van officier.
Onze troepenmacht vervolgde de bende tan
Bin Pekan.
Panglima Polim en de pretendent-sultan
bevinden zich nu in de heuvels van Sama-
langan.
HA.
De Minister van Financiën verleent deze
week geen audiëntie.
Naar liet »Dagbl." uit goede bron ver
neemt, zullen de volgende wijzigingen in het
Nedeiiiindsche scorps diplomatique" plaats
hebben:
Jhr. mr. O. D. van der Staal van Piershil,
buitengewoon gezant cn gevolmachtigd Mi
nister te Konstantinopel, wot dl overgeplaatst
naar St. Petersburg; jhr. rnr. R. de Marees
van Swinderen, gezantschap-secretaris te St.
Petersburg, wordt ovei geplaatst bij het Depar
tement van Buitenlandsche Zaken en waar
schijnlijk belast met de tunctiën van chef
van liet Kabinet; dr. A. W. baron Schim-
melpenmnck van der Oye, gezantschapsraad
te Londen, wordt minister-resident te Bu
charest, Jterwij! "VV. A. baron Gevers, thans
minister-resident te Bucharest, wordt be
noemd tot buitengewoon gezant en gevol
machtigd minister te Konstantinopel.
In den ouderdom van 84 jaar is op het
kasteel Bouvigne te Ginneken overleden de
heer G. F. Brantsma, jagermeester dei-
Koningin, ridder van de Eikekroon.
OVERSCHIE, 24 October. Bij den vee
houder D. Poot is veeziekte uitgebroken.
Reeds 4 beesten zijn gestorven. Men denkt
aan typhus.
Bij Kon. besluit is benoemd tot kanton-
rechtor-plaatsv. in het kanton. Amsterdam,
4e kanton, mr. J. H. Worst, adv. en proc,
te Amsterdam.
Bij Kon. besluit is benoemd tot hooglee
raar in de faculteit der letteren en wijsbe
geerte aan. de Rijksuniversiteit te Leiden,
om onderwijs te geven in heb Gotisch, in
het Angelsaksisch, in 't Middelhoogduitsch
en in het algemeen in de oud© talen en let
terkunde der Germuansche volken, dr. C. C.
Ulüenbeck, buitengewoon hoogleeraar aan
de gemeentelijke universiteit te Amster
dam.
Bij Kon. besluit is met 1 Nov. benoemd
tot leeraar aan de Rijks H. B. S. te Sappe-
meer dr. J. F. Hoekstra, thans tijdelijk lee
raar aan die school.
(Herplaatsing wegens misstelling.)
Bij Ivon. besluit is met I Deo. benoemd
tot directeur van he't post- en. telegraafkan
toor te Hardingen J. A. Dorrenboom, thans
in gelijke betrekking te Dokkum.
Do Minister van Birmenlandsehe Zaken,
gezien het Kon. besluit waarbij K. ten
Bruggencabe, leeraar aan het gymnasium te
Leeuwarden, is benoemd tot inspecteur van
het middelbaar onderwijs, beeft den inspec
teur K. ten Bruggencate belast met heb
toezicht op de openbare en bijzondere scho
len van middelbaar onderwijs in de provin
ciën Noord-Brabant, Gelderland, Zeeland,
Utrecht, Overijsel en Limburg, met uitzon
dering van die scholen, waarvan het toe
zicht aan andere inspecteurs is opgedragen;
en den benoemde als standplaats aangewe
zen 's-Gravenka°:e.
Den ln Januari verschijnt een twee maande-
lijksch tijdschrift »De fryske husfreji-on",
rym en omym ut eaider en letter tjid, fen
Waling Dykstra.
De tweede dingent van het »K. Lomchor"
te Berlijn II. Piüfer, is nu in de plaats van
Albert Becker, die is ovei leden, tot eeistea
dingent benoemd.
Ook de nSignale" spreekt met warmte van
den liederovood van O. Van Humalda te
Leipzig en roemt zoowel zijn warme voor
dracht, als zijn mooie en goedgeschoolde
stem.
Op den 25en Juni ontdekte een inwoner
van Rouaan bij zijn thuiskomst dat zijn se
cretaire op de slaapkamer was opengebro
ken en dat daaruit gestolen waren verschil
lende stukken Fransche rente van 15 tob
1000 francs tot een gezamenlijk bedrag van
fr. 80,000. De nummers die den eigenaar be
kend waren, werden aan de politie te Rou
aan medegedeeld en oppositie gedaan tegen
de rentebetaling. De dief voorzoover den
eigenaar bekend, is niet gevonden. Zoo als
men zich herinneren zal wend er vier we
ken geleden door de rechtbank te 's-Graven-
hage een aanvang gemaakt met het onder
zoek van een zaak, verband houdend mot
bovengemel'den diefstal. Toen toch stond al
daar terecht een jongw ensdi, werkzaam op
een kantoor aldaar, verdacht van heling
van een deel der gestolen stukken. De zaak
werd toen uitgesteld wegens het ontbreken
van een getuige den eigenaar der stuk
ken die gisteren verschenen was en me
dedeelde hetgeen hier in den. aanvang wend
vermeld.
Da beklaagde herhaalde dat hij op 28
Juni jl van een Franschman de stukken
