ber,
j4"' jaargang.
Zondag 9 en Maandag 10 December 1900.
No. 10418
m
Tweede Blad
ANTElf
'PUïeo
tartan
ni.,
r,
-i.co
GEZONDHEIDSKOLONIËN.
EEN ZONDERLIN G TOEYAL.
BINNENLAND.
mis aaa
,s van
'"narij
rzitter:
etarit
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25. Franco
post fl. 1.65.
san
pOSt AA.
Prijs per weekVoor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur
'iet bureau bezorgd zijn.
Burcao Botcr<jtraa« 68.
Ad verten tien: Van 1G regels fl. 0.92iedere regel
Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaau die zi,i
Prijs der
meer 15 cents,
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden
van zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
Tarieven hier
in de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden
zoogenaamde klein* advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents
per advertentie, bij vooruitbetaling aan bet Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon Ko. 123.
/1.90
-2
2-~
■0.75
•0.90
•0.90
■0.50
•1.50
■0.60
0.60
DOOP.
G. MAATHUIS.
(Ontleend aan „de Huisvriend" met toe
stemming van den uitgever, den heer H. A.
M. Rcxrfanfcs.)
I.
Ik ween om bloemen in den knop gebroken,
En vóór den uebtend van haar bloei vergaan.
Wimem Kloos.
Set onderwerp, dat hier als titel1 voor
komt, ia rijjk -te rijlk om in de ruimte, die
een tijdschrift ervoor kan afstaan, behan
deld te worden. Tevreden zal ik zijn, wan
neer ik iets mag bijdragen om do belangstel
ling in die inrichtingen bij de lezers van dit
tijdschrift waïdkar te maken en levendig te
hóuden. Misschien zullen zij dan later die
belangstelling bewijzen door woorden en
dooi daden.
Vergun mij, dat ik begin met een korte
geschiedenis te geven van die philantropische
inrichtingen. Haar vader is de heer Bion,
predikant te Zürich. Hij was 20 jaar werk
zaam geweest in de gezond1© bergstreken van
Appenzell, toen hij1 in 1873 het beroep aan
nam naar Zürich. Hij betrok met zijn fami
lie een in de oude stad staande ambtswo
ning. Ai spoedig bleek het hem, dat de ver
andering van woonplaats op de gezondheid
van zijn vijf kinderen een nadeeligen invloed
uitoefende. Het lag voor de hand, dat de
liefhebbende vader dit nadeel trachtte te
neutraliseeren door zijn kinderen tijdens de
vacantie van de gezonde ludht in zijin vroe
gere woonplaats te doen profiteeren. Na oen
viertal weken kwamen ze dan naar lichaam
en geest verfrisclit terug.
Nu ging Bion generaliseeren en begon te
«denken, dat het voor een armen tobbert
sok aangenaam zou wozen, als d< zijn kind
id© vacantieweke-a gezonde lueliL en daar-
iede vermeerdering van gezondheid kon ver-
shaffen. D'it bracht hem op bob denkbeeld
v&c&nVie-kolouien te stichten. Vac anti e-
kolonlën werden zij gonoemid, omdat het oor
spronkelijke plan was den vacantietijd voor
die gezondheidskuur te gebruiken. Hij gaf
kennis van zijn plan aan zijn vrouw en aan
een vriend en. plaatst® in Juni '76 een. inge
zonden stmk in het Zdricher dagblad, waarin
bijdragen vroeg1 voor zij'll niouiws instel
ling.
Met hoeveel spanning zal hij wel uitgezien
tóbben naar antwoorden op zijn aanvrage,
en zijn vroolijjk optimisme zal ham wel van
instemming gesproken hebben.
Als dit zoo was, dan heeft dat optimisme
een gevoeligen knak gekregen bij' het ont
vangen van den eersten brief. Hij was van
«en anonymus en begon, met de volgemide
woorden„Is het ingezonden stuk van he
len van een heel en of halven gek? Billend ige
afzetterij." Die schrijver sdheeu het diuis wol
aan te zien voor de nieuwste vinding op het
gebied van flessoh entr ekfcri j,
Ben tweede schrijven was niet minder
taalsdh. Het luidde
„Zooeven lees ik in hot Züricher dagblad
een openJijOce bade. Ik ben op dat blad ge-
Naar het Fransch.
"fWas een. gure Januaridag. Aan dl© deur
ran een der voornaamste kerken van Parijte
stond eon oude bedelaar. Zijn ellendige -Hee
ding rijn door ouderdom en gebrek gebogen
gestalte, de weinige grijze haren, die langs
2ll11 vermagerd gelaat vielen, zijn bevende
boeizeimde dieernis in, Reeds
v&e jaren lang bevond hiji zaoh daar geregeld
eiken dag op zijn post, zoodat bijna. a-We be
zoekers der kerk hem kenden. ■Menigeen
werp hom in, 't voobbijigaan een aalmoes toe,
®aar slechts zelden kwam wen woord van
hak orer zijn lippen. 'Een (hoofdbuiging was
et eenige, waarmede fliij 't medelijden der
^«tengers bean twooi-dldb.
Onder degenen, van wie hij geregeld! een
|r on-tviiïg, behoorde ook een jong geeste-
Jkg Pauiin. Afstammeling van oen der oud-
80 aanzienlijkste1 families in iFrankrijk
bovendien een onmetelij'k fortuin, bezit-
Jt voud hij er behagen in, steeds in srui-
wel te doen. Honderden armen
^00r Mem ondersteund en in de ar-
7^5® 'Wijken der proletariërs werd hij be
kert WQ bviüge. Ook de grijsaard an hot
gin ^j°r'aa' onbving menige gift en meestal
SM4®® van eenige welwillende, lopbeuren-
vergezeld.
w|.; Mezen morgen, toen Paulin onet haas-
a,honneerd, omdat er zoo dikwijls bewijzen
in voorkomen van Schiwindel, die in Zürich
onder vele vormen voorkom''
„Iets schaamteloozfer op dit gebied is mij
echter nog niet voorgekomen. Zoo zoo, ook
nu moet het weldadige, en in het bijzonder
het vermogende pubhek der stad' Zürich de
beurzen openen, opdat de hoopvolle straat
jeugd van Zürich in de vacantie buitenpar
tijen zou kunnen houden'. Ik h-db 50 jaar
lang gewerkt en een kuur op het land zou
mij zeker goed gedaan hebben, maar ik had
er geen geld voor en moest daarom stilletjes
thuisblijven."
Nu zou een minder optimistisch aangelegd
persoon zich geheel ontmoedigd tcrufggeti ok-
ken hebben, Bion echter niet. Het gaf hom
alleen aanleiding om te denken over het nut
van gezond'heidskoloniën voor volwassenen
en werkzaam heeft hij in 1890 te Züricher-
borg er een in het leven geroepen.
Nog meer vinnige bestrijders daagden op.
Maar Bion, overtuigd van het nuttige van
zijn streven, liet zich door niemand en niets
terughouden en hoopte alleen, dat de tegen
standers la,tor met het succes ook in. voor
standers zouden veranderen.
Gelukkig echter bleven ook voorstanders
niet uit. O. a. ontving hij tegelijk met den
eersten smaadbrief 100 fr. en een hartelijk
schrijven van iemand, dien hij tot op dat
tijdstip nauwelijks kende. Op zijn „Openlij
ke Bede" ontving hij 2340 fr. en was daar
door in staat gesteld 68 kinderen voor 14 va-
cantiedagen in Juli '76 van de heerlijke
woud- en berglucht van Appenzell to doen
profiteeren, Met genoegen constateert Bion
de medewerking met raad en daad van dok
ters en onderwijzers.
De proef viel mee en het volgende jaar
vertrokken 94 kinderen met 13 geleiders,
leder jaar klom liet aantal kinderendat
alleen in Zürich, van de gozondheidskoloniën
profiteerde, is reeds tot het respectabele ge
tal van 764 geklommen. Ec weet niet, of de
Zwitsersche liefdadigheid even traditioneel
is als die van het koninkrijk tiuaschen Eems
cn Schelde, maar wel staat het als een paal
boven water, dat in Zümch meer voor de ge
zondheid van het schoolkind gedaan wordt
dlan in Nederlandse!» steden, die m zielen
tal de woonplaats van Bion verre overtref
fen.
Sedert 1893 is een centraal comité van 10
leden onder presidium van Hon belast met
de zorg voor arme, Iteretelbehoevende of on-
i oledig gevoede schoolkinderen. Hot heeft
een taak, d'ie ongeveer gelijk staat met wat
bij ons te lande verricht wordt door een ver
eeniging voor gezondheietókoloniën, een voor
kleeding .en schoeisel en een voor kindervoe
ding plus het beheer en de uitbreiding van
een herstellingsoord to Schwaforig.
Mij dunkt, dat verstandig ingerichte lief
dadigheid bij, die combinatie slechts kan win
nen.
En hoe komt men aan de lieve dubbeltjes
Dfe inkomsten bestaan
1. Uit vrijwillige giften.
1. 1/10 deel van den alcohol-aocijins van
het kanton Zürich.
3. Bijdrage van do stad Zürich.
4. Bijdragen van vereeuigngen voor ar
menzorg.
5. Geschenken en legaten.
6. Tegemoetkomingen van verpleegden.
Als ik nu nog opgemerkt heb, dat d'e
tigo schreden door do kille straten ging, om
in genoemde kerk den dienst -waar te nemen
vond hij, den ouden on an weer op dezelfde
plaats. Zijn gestalte scheen nog oneer dan
gewoonlijk vermagerd! en gebogen onder den
last der armoede. Mot een meawarigen blik
reikte de geestelijke hem ©enig kleingeld toe
en trad vervolgens het kerkgebouw binnen.
Den volgenden ochtend zag hij tot zijn be
vreemding den bedelaar niet ©n do beide
daarop volgend© dagen evenmin. Onwillekeu
rig maakt© Paulin zich ongerust over zijn
wegblijven en na afloop van den dienst be
gaf hij zich op wegi, om den ouid'en man in
z<jn armoedige woning op te zoeken.
Hij vond hem ziek op zijn leger, en do .on
dervinding, door den geestelijlke in zijn arnibt
opgedaan, deed hem onmiddellijk zien, dat
de toestand' van den ongelukkige hoogst, ern
stig was. De naakite armoede in 't vertrok,
liet vunzige leger en de daarop uitgestrekte
zieke deden den bezoeker onwillekeurig hui
veren.
Bij1 't binnenkomen van idem mensdien-
vriend had de kranke zich naar de deur ge
wend en met een verzwakte stem zei de hij
„Eerwaarde heer, u zijt wel goed, een on
gelukkige als ik ben, te komen opzoeken."
„Vriend," antwoonddie Paulin, „ik miste u
in 't kerkportaal en daar ik vreesde, dat gij
ziek waart, kom ik eens vernemen, of gij
ook hulp noodig hebt."
„Neen," hernam de oude anan, „ik heb
nergens behoefte aan, want mijn einde na-
spoorwegen 75 reductie op het vc-rvocr ge
ven, dat de Bondsregeering vrijstelling van
briefport verleent voor brieven van en aan
kolonisten en dat aan de koloniën ook deel
genomen kan worden uit don burger- en uit
■aen gegoeden stand, meen ik mijn verslag
over Zürich te moeten eindigen.
Nadere bijzonderheden zij'n te vinden in
„Ben twintigjarig JuBilé", een 6tudie over
dit onderweap van dien heer G. L. Zwarten
dijk, secretaris-penningïncester van de Rot-
terdamsche Gezondlieidskolomën, en m „Ge
zondheids-kolonies" van den heer A. C. Bos,
te Bgimond. Alleen het laatste werkje is in
den handel.
Andere Zwitsersche steden volgden het
voorbeeld van. Zürich en in 1895 werden in
73 koloniën 2198 kinderen in dat land ver
pleegd. Bet op den vooruitgang: 20 jaar
vroeger was het 3 koloniën met 68 kinderen.
In het geheel waren toen in dio 20 jaren
21,729 kindereu in Zwitserland in die inrich
tingen opgenomen.
Bijna algemeen wordt in Zwitserland het
stelsel der uitbesteding bij een koloniewaard
tegen een vasten prijis per hoofd toegepast.
Het bestuur der kolonie zorgt voor het bed-
degoed, dat o. a. ook uit kazernes in bruik
leen afgestaan wordt.
In hetzelfde jaar, dat Bion in Zürich uit
voering aan zijn denkbeelden gaf, had een
Hamburgsch geestelijke, pastoor Sohoost, ge
heel onafhankelijk van zij'n Züriciisdhen col
lega, zich verdienstelijk gemaakt voor de ge
zondheid, van het ziekelijke schoolkind. Door
zijn zorg werd in Hamburg besloten zwakke
en hulpbehoevende schoolkinderen tijdens de
vacantie bij plattelanders uit to best oden.
Evenals Bfeon wilde hij gedurende de vacan
tie de gezondheid van het ziekelijke stads
kind verbeteren. Hot springt editor in het
oog, dat de gezondheid-koloniën beter dan
de „familie-verzorging" in staat zij'n de zede
lijke en verstandelijke opvoeding van het
schoolkind ter harte te nemen.
Inmiddels trokken de Zwitsersche gezond-
heidfekoloniën ook in Duitschland do aan
dacht van philantropen. Bion plaatste be
richten in het „Correspondentieblad voor
Zwitsersche geneeskundigen". Deze werden
gelezen door dr. Varren trap, een hygiënist
te Frankfort a/d Main. Hij besloot zich mot
eigen oogen van het nut dezer instellingen
Lc overtuigen. De ervaringen, in Zürich op
gedaan, maakten dr. Varrentrap tot een
warm voorstander, die niets onbeproefd liet
om in zijn woonplaats gezondheiddkoloniën
te stichten. Tn '78 werd de eerste gezond-
heidskolonie, uit 94 kinderen bestaande, uit
gezonden. In 'S2 maakte dr. Varrentrap op
©en internationaal hygiënisch congres te Ge
neve door een voordracht over de gezond-
heidskoloniën onder de geneeskundigen pro
paganda voor de goede zaak. Deze voor
dracht is later door hem uitgegeven.
Het succes bleef niet uit. In Diiitschlanil
werd men algemeen overtuigd van liet nut
der koloniën, en haar geschiedenis is in bijna
alle Duitarhe steden een geschiedeilis van
gestadigen en snellen vooruitgang.
In 18S8 verscheen ©en circulaire van den
Minister van Openbaar Onderwijs in Prui
sen, waarbij' de gouverneurs der provinciën
uitgenoodigd werden, met alle krachten de
gezondheidskoloniën te steunen. Alen ziet
het, in D'uitschland is philantropie - og re-
geeringiszaak. Dit wil echter niet zeggen, dat
dort met rassche schreden. Alleen mijn ge
weten kwelt mij."
„Uw geweten? Hc-bt gij dan eenig kwaad
bedreven
„Ach, -eerwaaitle heer, zoo gij wist, welk
een ontzettende misdaad ik eenmaal betging!
Een misdaad, waarvoor ik niij'n goh cole vol
gende leven boete deed, doch helaas, zonder
op vergeving te kunnen hfopen."
„'Mijn vriend, onvergeeflijke misdaden be
staan niet. Gods goedheid is oneindig en hij
vergeeft hem, die toont, berouw t© hebben
o-ver zijn vroeger gedrag."
„Neenriep de oude anan in wanhoop
uit, „mij zal nooit vergeven worden! 'Dertig
jaren lang heb ik boete gedaan en •tlhans nog
drukt de misdaad mij als een zware last op
mijn geweten. Ik ben voor eeiuwiig vervloekt!"
Paulin trachtte hem te troosten of liever,
door zachte woorden tot bekentenis van zijn
zonden te brengen, maar langen tijd scheen
alle moeite tevergeefs. Eindelijk echter be
gon de ongelukkige in telkens door aandoe
ning afgebroken bewoordingen het volgende
verhaal te doen
„Ik was hofmeester op 't kasteel van een
aanzienlijke familie, toen de revolutie van
de vorige eeuw losbarstte. Mijn meester was
do goedheid in persoonzijn echtgenoo-te,
zijn twee dochters, zijn zoon evenzeer. Alles
had ik aan dat edel gezin te danken. Als
kind was ik er in opgonomHn, gevoed en ver
zorgd en steeds met weldaden overladen.
Toen kwam het Schrikbewindalle adellijke
stads- en staatsbestuur die inrichtingen f i-
n a n c i e e 1 steunen. Dit gebeurt slechts bij
uitzondering. Zoover ik echter bob kunnen
nagaan, betalen dc eigen inrichtingen in
Duitschland geen grondbelasting. In Neder
land gebeurt dit wel, cn dat alleen, omdat
de vacaatiekoloniën niet uitgaan van een
kerkelijk genootschap.
Particulieren doen bij onze oostelijke na
buren vaak heel veel. He stad Berlijn bijv-
Leeft een vaste gezondheidskolonie aan liet
Oostzeestrand te Colberg. Deze inrichting ,s
een schenking van den heer James Simon
en kostte den edelen gever de somma van
23000 Mark.
Aan het verslag van 1895 van de Central-
stelle ontieenen wij hot volgende: 126 ste
den in Duitschland hebben dit jaar kiuleren
naar de gezondhoidskolonien gezonden en
23147 kinderen hebben er van geprofiteerd.
Drie machtige factoren heibben in Duitsch
land medegewerkt tot den bloei der kinder
verpleging.
1. De algemeene vergaderingen. De late
dezer vergaderingen werd gepresideerd door
den staatsminister dr. Falk, oud-manistei- van
het openbaar onderwijs in het koninkrijk
Pruisen. Zij weid ook bezocht door II. Iv. H.
do kroonprinses (de latere Keizerin Friede-
rich). Op dezo vergadering werd besloten
ren bureau voor adviezen op te richten en
te Berlijn te vestigen.
2. De Centralstelle. Zij is een middelpunt
van vereenigiugen. Haar werk bestaat in het
geven van verslagen over vacantie-koloniën
en daarmede verwante instellingen, vereen
voudiging van onderlinge correspondentie,
voorbereiding van de algemeens vergadering.
De Berlijnsclie afdeeling is met de 'eiding
belast. Zij is ontstaan volgens ecu besluit
van de algemeen© vergadering van 15 Sep
tember '85 te Bremen en heeft reeds een
vast fonds van 7500 Mark.
3. De sympathie van het Keizerlijke Huis.
Deze sympathie is niet alleen platonisch,
maar toont zich ook door het geven van kei-
zcilijke giften. Zoo beloofde WUlheUm I ,bijv.
230,000 Mark, als de „Vereeniging voor Kin
derherstellingsoorden aan do .Dn:tenue zee
kusten" in een tijdperk van ongeveer 21
jaar een zelfde som vwzam-eld had. Daardoor
bad genoemde vereeniging aan het einde van
'83 ccn kapitaal van ruim een half millioen.
Laten wij nu eens een kijkje gaan nemen
bij Duitschland's nabuur en erfvijand. De
Bion van Frankrijk is de heer Eldanond. Cot-
tiuet. Na een bezoek aan Zwitsemche kolo;
niën, propageerde hij ijverig voor de zaak.
die hem dierbaar was geworden. In Augus
tus '83 werd de eerste proef genomen. Ne
gen jongens en negen meisjes uit het 9de ar
rondissement van Parijs profiteerden van
de gelegenheid onder toezicht van een on
derwijzer en zijn ech'tgenoote. Het volgende
jaar was het lS-tal tot 100 gegroeid.
In Januari '87 werd door de Commissie
van Openbaar Onderwijs na een bespreking
niet Cottinet de wenscheLijkheid van gezond-
hoidskoloniën geconstateerd! en als gevolg
daarvan geeft de stad Parijs jaarlijks 150,000
francs aan die inrichtingen. In '95 namen
3350 leerlingen daaraan deel, onder toezicht
van 170 onderwijzers. Men bemerkt, dat in
Parijis de vncantiekoloniën voor een groot
deel door de gemeente (bekostigd worden. Do
publieke liefdadigheid geeft alleen, als de
gemeensdLap tekortschiet.
families vluchtten, en mijn meester zocht
eveneens een veilige schuilplaats. Ik wist,
waar 'hij zich met zijn gezin, verborgen had
ik vernam, wel'k een balooning waa toegezegd
aan hen, dio de vijanden van 't schrikbewind
aanwezen, en ik, ondankbare, heb mijn wel
doeners verradenZij werden gevonden en
allen ter dood veroordeeld, uitgezonderd 't
zoontje Paulin, dat nog tc jong was
Onwillekeurig ontsnapte een kreet aan den
mond van den priester, een koud zweet
vloeide langs zijn slapen.
„Eerwaard1©," vervolgde de oud© bedelaar,
die de ontroering van Paulin niet scheen to
liebbeu opgemerkt, ,,'t is verschrikkelijk
Ik 'iidb ze zien ter dood veroord celen ik
ben d'e ruwe kar met het witte paard ge
volgd, d'ie hen naar 't schavot voerde "k
heb hun hoofden zien vallen onder de guil
lotine. En ik, ellendige, die daclit in
weelde te zullen kunnen leven, geraakt© tot
armoede, want liet Schrikbewind beloofde
wel, maar 't bleven beloften. Bn sedert dien
tijd 'liefb ik rust noch duur; in mijn waken
en drootmen altijd zie ik mijn slachtoffers
voor mij. O, die verwijtende blikken, waar
mee zij mij -ciujnen aan te staren, zij treffen
mij1 als dolksteken in het hart!"
Bn de ongelukkige kromp bij die woorden
ineen, gepijnigd door een folterende angst.
„Zie," ging hij na eenige oogembliikiken
voort, „dit crucifix was 't eigendom van mijn
meester, dit ldeine gouden kruis (behoorde
aan zijn echtgenoot©. Daar, achter dat witte
Do stad Parijs is in Frankrijk geen een
ling gebleven. Het goede voorbeeld is reeds,
gevolgd door Lyon, Bordeaux, Poulause,
Bayonne en vele andere steden.
Een enkel woord over België. In '86 werd
op initiatief van dr. Kops, lid van den Bras-
eelschen gemeenteraad, de eerste Bruaselsche
kolonie uitgezonden." Luik, Gent en Antwer
pen haastten zich dat goede voorbeeld te
volgen. Evenals in Frankrijk en Zwitser
land achten de provinciale en plaatselijke
besturen het een plicht, die inrichtingen fi
nancieel te steunen. In Antwerpen gaf bijv.
in '98 de stad een subsidie van 6000 fr., en
de provincieraad een gift van 500 fr.
In laatstgenoemde stad is hot voorname
lijk d© O nderwi jzersv ore e nigi ng „Diester-
weg", die in verbinding met de Antwerpen-
sche afdeeling van den. Belgischen Onder
wijzersbond, met het Korps der schoolhoof
den cn met afgevaardigden van ide betalende
onderwijlsgestichten voor koloniën en voor
Meeding en voedsel ijvert. Reeds een veer
tien jaren houdt de vereeniging jaarlijks een
concert. De zuivere opbrengst bedraagt ge
middeld 2000 fr. en is gercgcDd afgestaan
voor de genoemde liefdadige doeleinden. Be
halve dit wekt „Diesterweg" voortdurend
Antwerpen's burgerij op tot fmancieelen
steun. Uit liet jaarverslag van '98 blijkt, dat
In de Scheldestaid dit jaar 250 kinderen van
de vacantiekoloniën hebben geprofiteerd en
dat de "Vereeniging een batig slot heeft van
16,641.34 fr.
In Brussel zond de gemeente in '98 631
kinderen voor 14 dagen naar een vacantieko-
lonie. "Woonhuizen en andere inrichtingen
bleven niet achter. Gent, Luik, Terriers en
andere plaatsen lieten oo-k hun schooljeugd
van de 'buitenlucht genieten.
Waterstaat, Uatidcl cn Nijverheid.
De Minister hoopt volgens zijn Memorie
van Antwoord op het Toorloopig Verslag,
-poedig de Mem. van Antw. op het VoorL
Vcrsl. van de regeling van de arbeids- en
rusttijden te kunnen inzenden.
Door geleidelijke tractementsveifi'oogin-
gen wil do Minister de vooruitzichten der
ambtenaren verbeteien.
Er zij'n plannen in onderzoek voor een
brug en haven bij Arnhem, wat de verbete
ring van den waterweg van Dordrecht naar
zee betreft, verwijst Z. Exc. naar de 'gevoer
de gedacktenvisseling; met de werken tot
overlegging van den Maasmond wordt voort
gegaan.
Voor den HeMerschen zeedijk is slechte
een verhooging van f 15,000 noodig.
Ten aanzien van de visschershaven en den
vischafglag te ITmuiden is snelheid van be
handeling vereischt; d'e vischïial is als ven
duhuis en niet als 'beurs te beschouwen. Van
belemmerende bepalingen of dwang uitoefe
nen op de verkoopers, is den Minister niete
bdkend; het onderzoek heeft geleend, dat
het beheer van de viechershaven alle reden
tot tevredenheid geeft. Voorgenomen is een
verlenging van de haven met ongeveer 165
meter.
Na het verslag der commissie belast mat
hei onderzoek naar de exploitatie van de
spoorwegen naar Mechelen en Gent zullen
pogingen worden aangewend tot uitbreiding
der havenwerken te Temeuzen.
kleed, heb ik twee portretten verborgen. Ik
kon ze niet aanzien en toch kon ik ze ook
niet vernietigen, want 't was alsof ik een
nieuwe misdaad begaan zou."
Paulin was op zijn knieën naast de sponde
gezonken. Plotseling stond hij op en op den
muur toeloopende en het gordijn wegtrek
kende, zag hij de twee afbeeldsels
De bedelaar slaakte een kreet van angst
en verborg zijn gelaat in de vermagerde han
den-
Benige oogen blikken staarde Paulin op de
beide portretten. Toen vtendde hij zich met
doodsbleek gelaat tot den ongelukkige en zei-
do met een van aandoening trillende stem
„Moge God u vergelen, wat gij bedreven
hebtIndien gij oprecht berouw gevoelt, be
hoeft gij, zeker niet te wanhopen. Maar daar
enboven ook ik schenk u vergeving, uit
liefde voor Hem. Want gij hebt den d!ood
veroorzaakt van mijn vader, mijn moeder
en mijn beide zusters1"
Deze woorden hadden een verschrikkelijke
uitwerking op den kranke. Zijln haren, rezen
te berge, zijn vermagerde hinden vouwden
zich krampachtig samen, zijn lippen tracht
ten zich te openen, maar slechts ©enige on
samenhangende klanken kon hij uitstorten.
Toen voer plotseling een heftige siddering
door zijn liahaam en de handen vielen slap
neer. i
D'e priester naderde de legerstede. Do on
gelukkige was dood.
