BmESLAm
Transvaal en Oranje-Vrijstaat.
"Volgens de „Daily News" ai ju to Odessa in
ae vorige weel- bij nachtelijke invallen door
politic en militairen 1560 personen gevan
gen genomen.
De 51 leden, waarai* de nieuwe Servië1 he l
Senaat zal bestaan, zullen worden aangewe
zen als volgt.drie wegens Inm rang, 30 wor
den benoemd voor hun leven dtoor den Ko
ning, IS worden verkozenBelgrado zal tWee
Senatoren mogen kiezen.
Men mdldt dat den 19en April de afkon
diging zal plaats hebben van de nieuwe
Grondwet.
De Sultan heeft officictel de Bulgaarsche re
geering kennis gegeven van zijn tevreden
heid met 'de gevangenneming
van het Macedonische comité.
I middelen voor herstellend© zieken, goede,
sterke sokken, onderkom den, tabak, vuut-
houtjes, schoolkaanteu, schrijfbehoeften,
kaarsen, -sago, koffie, maizena, oacao, Liebig,
gecondenseerde melk, suiker, thee, meel.
Het comité gaarne deze goederen vragen
de, bericht dat de eerstvolgende zendingen
naar Kaapstad, Ceylon en St. Helena 18 en
25 April on 2 Mei' van uit Amsterdam ver
trekken. Ail© goedei-en gelieve men, onder 't
mcink M. C., met opgave van de plaats der
bestemming on van den inhoud, te zenden
aan de 'hoeren Do Vries en Co., De Rnijller-
kade 100, Amsterdam. Vracht eu onkosten
komen voor rekening van hot Middelburg-
sche comité.
der hoofden
"Wegens den gunst.igen loop der gebsmte-
nissen op Manilla heeft de president dor N.-
A. "Unie de sterkte van het contingent voor
het landleger van 100,000 tot 75,000 man
verminderd. Het leger op de Phdippijnen zal
vermoedelijk van 70,000 tot op 40,000 man
worden gebracht, wat ongeveer 20 millioen
besparing geeft.
De „Morning Post" verneemt uit 'Washing
ton een andere lezing o-ver Aguinaldo's ge
vangenneming.
De Philippijnseho junta te Singapore ver
spreidt namelijk de bewering, dat Aguinal-
do's gevangenneming in strijd is met de
oorlotg3watten, daar een wapenstilstand g&-
troffen was om over de vredesvoorwaarden
te onderhandelen. Toen Pulston in Aguina.l-
do's kamp aankwam, merkte hij op, dat de
lijfwacht zeer gering was, waarop bijl zich
van den insurgenten-aanvoerder meester
maakte, in strijd met den wapenstilstand.
De junta zal deze schending der krijgswet-
ten ter kennis van de mogendheden bren-
De „Tirncfe" verneemt uit Peking, dat de
Russische gezant de teruggave eisebt van de
gezamenlijke stukken met betrekking tot do
onderhandelingen over Mandschourije. Hij
deelde Bi-Hoeng-Ghang mede, dat hij voort
aan een zoo gestreng mogelijke houding zou
aannemen op do conferentie der buitenland-
sche gezanten en zijn vriendschappelijke hou
ding tegenover China zou laten varen.
Het Perskantoor te Dordrecht vraagt in
lichtingen omtrent do volgende personen:
J. Hagen, onderwijzer, district Lijdenburg
Hendrik Honig, onderwijzer to Standerton
Pieter Cornells Houwert, gewezen ambte
naar bij de Z. A. S. M., laatst gezien te Lo-
1X11 go Marquez; Lucas Jonker, bij hot uit-
kieken van den oorlog ingedeeld bij het En
melo-kommandoJan Leemhuis, timmer
man te Pretoria; Henri Sicoo Oosterkagen,
ambtenaar bij de Z A. S. M.Johannes van
Aartsen, abtenaar bi j do Z A. S. M.Hen
drik Jacobus Delen; Bemardus Johannes
Haak, in 1S93 naar Zuid-Afrika vertrokken
cn daar hls ploegbaas bij de Z. A. S. M. dn
dienst getreden.
Hofbericht.
Prine Hendrik der Nederlanden komt he
denavond te 8.27 uur op 't Loo terug.
Bij Kon. besluit is aan Hr. Ms. adj. in bui-
tengew. dienst en eersten stalmeester, den
gep. ritmeester met rang van hüt.-kol. C. A.
baron Bentinck, vergunning verleend tot het
aannemen en het dragen van het Vorstelijk
Scliwarzburgsche Eereknüs le kl., hem door
Z. D. H. den vorst van Scliwarzburg-Rudol-
stadt geschonken.
to gaan, omdat hot uit zijn aard een vortrou-
wolijlcer karakter heeft.
Bovendien zijn er in "de geschiedenis van
deze aangelegenheid voorstellen en rappor
ten waarvan sommige van nog gxooteren in
vloed waren cn welker publioeering d'an ook
onmisbaar zoude zijn geweest.
Do regeeriug constateert, dab' do noodza
kelijkheid van een afzonderlijk militair
strafrecht blijkbaar moer verdediging dan
bestrijding heeft gevonden. Voorloopig© par
tieel© herziening der militaire proces-orde
wordt met wcnsohelijk geacht.
Wanneer eerst, de inhoud! van het Wet
boek van Militair Strafrecht vaststaat, zal
een ontwerp 'tot regeling van de militaire
reeldsmacht kunnen wordbn ingediend.
Vrij algemeen was men voor het behoud
van do doodstraf, evenals do commissio van
voorbereiding.
Do commissie van voorbereiding heeft bij
het uPvocirig verslag gevoegd ©en reeks van
punten waaromtrent zij overleg met de re-
geering had gewensoht .en waaromtrent zij
voorstellen had wfensohen te doen.
Maandag a. s, worden de "Ministers van
Binneniandsche Zaken en KoloniëD, met ver
lof in 't buitenland, aan hun departement
terugverwacht.
De „Köln. Ztg." verneemt over den dood
van kapitein Bartsch uit Peking dd. 10
April (zie de telegrammen van gisteren)
Bartscik is '«morgens bij het zomerpaleis mot
een schot in zijn rag gevonden. Er kan geen
sprake zijn van een moord uit roofzucht,
want zijn horloge en zijn geld waren nog in
zijn zak.
Heden keerde de Britsche gezant bij ons
Hof, sir Howard, uit het buitenland in de
residentie terug.
De Turksche regeering heeft den doorvoer
door het Turksche Rijk van wapenen, "be
stemd voor de Perzische- regeering, verboden
De "Britsche staatssecretaris voor Buitenl.
Zaken heeft een commissie benoemd, ten
einde de schadevorderingen te onderzoeken,
die door onderdanen van bevriende mogend
heden uit hoofd© hunner uitzetting naar
Europa door de Britsche militaire autoritei
ten m Zuid-Afrika, rijn of zullen worden in
gediend.
Deze commissie zal eerst te Londen ritten
en vervolgens haar onderzoekingen in Zuid-
Af rika voortzetten.
Nader zal worden bekend' gemaakt, wan
neer de commissie haar zittingen zal aanvan
gen, waarbij de -edschers in persoon of bij
raadsman kunnen verschijnen en waarop ook
do betrokken regeeringen zich kunnen doen
vertegenwoordigen.
Ail© eischen tot schadevergoeding behoo-
ren vóór of op 25 April e.k. bij het Rnteche
Departement van Buitenl. Zaken te rijn in
gediend.
De Nederi. regeerfng zal vertegenwoordigd
worden door mr. W. Roosegaarde Bisschop,
advocaat to Londen, ter ondersteuning van
de aanspraken der Nederlandseh© "belang
hebbenden.
Bij het. Departement van Buitenl an dsche
Zaken to 's-Gravenhage rijn reeds ongeveer
000 aanvragen tot schadevergoeding ingeko
men, welke door 'trussclicrikomst van Hr. Ma
gezantschap te Londen bij de Engelsche» re
geering zijn of zullen worden ingediend.
Het is zeer geraden verdere schadevorde
ringen vóór 20 dezer aan hét Departement
van Buitenlandsche Zaken to 's-Gravenhag©
in te zenden.
Die vorderingen moeten vergezeld zijn van
een korte vermelding dér omstandigheden,
waaronder de uitzetting rit Zrid-Afrika
plaats greep, en van een zoo nauwkeurig mo
gelijk en te goeder trouw opgemaakte speci
ficatie van het als schadeloosstelling gevor
derd© bedrag voor de rechtstreeks geleden
stoffelijke schade.
Blijkens een van den Spaanschen gezant
ontvangen bericht is de provincie Albacete
verklaard besmet bei zijn door de druiflnis.
Verhooging van het hoofdstuk
Binneniandsche zaken.
Door de Regeering is ingediend een wetont-
werp lot verhooging van hoofdstuk Binnen
iandsche Zaken der Staatsbegröotiog voor
190! met f41,600, voor het Se half jaar van
1901, voor meerdere uitgaven aan dearron-
dissements°choolopzieners in verband met liet
wetsontwerp tot wijziging en aanvulling van
enkele bepalingen der wet tot regeling van
het lager onderwijs.
Het Damescomité te Middelburg heeft tot
4 April jl. totaal outvangen: f 21,704.76.
Uitgegeven werden tot dusver voor geldzen
dingen f 11,452.71, voor vrachten f4,241.741,
voor aanknopen f 3,168.664, voor diverse uit
gaven f 410.544, te zamen voor uitgaven
f 19,273.66|, in kas blijft f 2,431.094, waar
van circa f 500 voor aankoop van goederen
voor St. Helena, en circa f 400 voor vrachten
van Dnitsdho goederen, bestemd rijn. De goe
deren tot dusver van verschillende rijden in
natura ontvangen; bedragen te zamen ©en
waarde van f 26,800, waarvan verzonden
naar Kaapstad ter waarde van f 15,600,
naar St. Helena ter waarde van f 6500, en
naar Ceylon tor waarde van ƒ4700.
Voor al deze goederen betuigt het comité
rijn hartdlijken clank.
To Zaandam vormde rich ©en sub-comité
tot hot inzamelen en verzenden van goede
ren naar Amsterdam, ten behoeve der krijgs
gevangenen en der vrouwen en kind-eren.
Hot comité vraagt verder: versterkende
De aanstaande verkiezingen.
De heer Bergmeyer uit Dordrecht werd
door de. Haagsche afdeeling der sociaal-demo
cratische arbeiderspartij candidaat gesteld voor
de Tweede Kamer in Den Haag en heeft de
candïdatuur aangenomen.
De heer Oudegeest te Utrecht is, naar
ïHet Volk" mededeelt, door de sociaai-demo-
ciatische aibeidersp.utij candidaat gesteld
voor de Tweede Kamer in het district Amers
foort en heeft de candïdatuur aanvaard.
De R. K. Kiesvereeniging te Utrecht stelde
candidaat voor het lidmaatschap der Tweede
Kamer in het tweede district mr. Dion
Kooien aldaar.
De liberale kiesvereeniging te Edam heeft
candidaat voor de Tweede Kamer gesteld
voor het district Hoorn den heer P, B. J. Feif,
aftredend lid.
De »Vrijzinnige kiesvereeniging te Moor
drecht heeft als voorbopig candidaat voor de
Tweede Kamer voor het district Gouda g
steld het aftredend lid mr. C. 1. E. graaf van
Bylandt.
De centrale anti-rev. Mesveraeniging in 'b
district A.ppingedarn heeft tot candidaat
.voor de Tweede Kamen gesteld' den heer J.
v. d. Molen Tzn., to Baflo.
D> Volkskiesvereeniging t© Enschedé hoef t
met algemeens stemmen tot candidaat voor
de Tweede Kamer gesteld het aftredende
lid, den heer Van. Kol.
V
Ais voorlocpige candidaten voor het dis-
tric' Znidhorn zijn door de vereeriging te
Marum benoemd de heeTen Zijlrna (aftr.),
Treub en het Harumsche schoolhoofd Wes
terhof. („Heb Volk".)
Militaire rechtspraak.
Heb verslag is verschenen van de commis
sie van voorbereiding voor het onderwerp
Militair Strafwetboek en dat op d» Krijgs
tucht.
Mondeling overleg met dé mi nieters van
justitie, oorlog -en marine kon tengevolge
van de omstandigheden niet plaats hebben.
Tot overlegging van het advies van den
Raad van State met machtiging van H. M.
do Koningin, wenscht de regeeriug niet over
Protestuieeting.
De aangekondigde protestmeetiug in zake
den ooi log iu Z. Afrika werd gisteravond in
Fraseati te Amsterdam gehouden. De zaal
was haast te klein om allo belangstellenden
te bevatten, tot in de kleinste hoekjes was
het publiek gedrongen. Achter de tafel voor
de leden van het comité waven Transvaalsclie
en Yrijstaatsclie vlaggen nangebraeht.
Toen mevrouw Waszklewicz aan die tafel
plaats nam, werd zij met gejuich ontvangen
bovendien zaten daar ook verscheiden uit
Z. Afrika uitgewekenen aan.
De meeting werd geleid door mr. H. Yer-
kouteren, die zich over de groote opkomst
vei heugde en zeide, dat men overal moest
blijven protesteeien, opdat Engeland eens voor
die luide prolesten zou bukken.
Hierna trad als eerste "pieker op de heei
J. H. Jansou Jtdie een groot gedeelte van
den ooi log heeft meegemaakt.
Spr. noemde den strijd, die nu gestreden
woidt, een voortzetting van dien welke 200
jaar herhaaldelijk tusschen Engeland en de
Hollanders op zee is gestreden. In dezen strijd
lieten reeds zoovelen het leven; men behoeft
slechts te denken aan den smaad by het
dorp Dullstroom ondergaan.
Het Hollandsche volk moest nog een be
roep op zyn regeering doen om te vragen
wat er van de vrouwen en kinderen daar
geworden is. En niet alleen te Dullstroom,
nog honderden andere vrouwen en kinderen
werden zoogenaamd naar de kampen samen
gebracht, om ze te beschermen, doch dat
was bedrog, zij werden daar gebracht om
een verschansing te vormen voor de rest van
het Engelsche leger. De Engelschen hebben
alle eerlijkheid in den strijd, alle beschaving
telkens met voeten getreden.
Niemand scheen te weten wat beschaving
was. Onlangs hadden Steyn en de Wet in
een proclamatie een vreeselijke beschuldiging
tegen Engeland gericht, waarin geen woord
te veel gezegd was, maar niemand doet iets
om aan den oorlog een eind te maken.
Eenmaal zal aan Engeland, zal aan zyn
helpers, hetzij zij slechts zwijgend toezien
dan wel Engeland door leverauties van aller
lei aard steunen, wraak gedaan worden en
het nageslacht zou weten, dat een klein volk
voor zijn vrijheid streed, terwijl het groote
geholpen werd door de wereld omt'te het geld
en macht had. De Afrikaners zouden echter
het geloof in de eenmaal komende vryheid
behouden. Zij weten, dat het Engelsche leger
machteloos is en alleen krachtig staat achter
hun vrouwen en kinderen.
Waren die maar op ouzydig terrein, dan
werd het een strijd van man, tegen man,
dan zou de strijd binnen drie maanden beslist
zijn. Spr. is overtuigd dat de strijd slechts
kan eindigen met de vrijheid der beide Hol-
ïaudsche Republieken, en dan zullen zy daar
voor alleen God hebben te danken.
Zij vroegen hulp voor vrouwen en kinderen
en zoo het Hollandsche volk beproeft die
bevrijd te krijgen, zal het verste nageslacht
het zegenen voor die groote daad.
Daverende toejuichingen toonden de instem
ming van de vergadering.
Hierna kreeg mevrouw Waszklewicz van
Schilfgaarde het woord, die in een zeer toe
gejuichte rede protesteerde tegen de gruwelen
en misdaden in Z.-Afrika legen haarzu-ters
bedreven.
Het voedsel te Johannesburg aan de vt ou
wen verstrekt is volgens de Engel-che genees-
heeren zelf bedorven, doch er wordt geen
ander verstrekt. Kinderen sterven b'y dozijnen
door het slechte voedsel en dat alles gebeur
in de 20e eeuw!
Haar energie zal Engeland de Afi ikaansche
nooit entnemen en eens zal de vergelding
vreeselijk zijn. Het Z.-A(rikaansche ras zou
nooit plaats maken voor een ontaard ras dat
de kiem van ondergang reeds iu zich diaagt
Spr. hoopt, dat de lijdensbeker spoedig voor
Z,-Afrika zou zyn voorbijgegaan.
Voordat de volgende spreker, de lieer
G. C. Duplessis het woord kreeg werd een
aantal telegrammen van adhaesie voorgelezen.
Deze wees er op, dat de oorlog door Enge
land opgedrongen was, wat ook door de
tegenpartij beweerd werd. Milner had nog
geen jaar voor den oorlog gezegd, dat er nog
2 kleine gele plekken op de kaart van Afrika
waren, die zoo gauw mogelyk rood gekleurd
moesten worden.
Spr. toonde aan hoe de Engelschen tegen
de vrouwen der Boeren optreden. Nu het
Engeland niet gelukte de Boeren ten onder
te brengen, werden de vrouwen mishandeld.
Toch zullen de Boeren vechten zoolang er
nog dén in het veld staat, óf zy zullen de
vrijheid verwerven. Het is Kitchener niet
gelukt iets anders te worden dan een bewaar
der van kampen, waarop de Boeren geen
aanval doen, omdat zij weten dat zij dan die
vrouwen en kinderen zullen treffen.
Het Engelsche leger aarzelde als een dron
ken man en ook al mocht Engeland winnen,
wat spr. niet geloofde, dan zou dit slechts
schijnbaar zyn, want de uitgedrevenen zouden
in Zuid-Afrika teruggekeerd naar het bloed
\an iederen Engelschman dorsten. De strijd,
die aangebonden werd was een rechtvaardige
en spr. geloofde, dat nog eens de dag zou
aanbreken, waarop gezegd kon worden iDe
vierkleur van ons dierbaar land, die waai
weer over Transvaal; en weè de Godvergeten
band, die haar weer neêr zal Imal",
De heer F. Rompel uit Dordrecht toonde
het verschil aan in de hand-dingen van
de beschaafde Engelschen en de onbo-
chaafde (1) Boeren de eerste alles en allen
verwoestende en mishandelende, de laatsteu
zooveel mogelyk sparende. Engeland voerde
dan oorlog voor de De Beers-company, maar
bet zou toch Z.-Afiika verliezen.
sliet is de plicht, de dure plicht van Europa"
zeide spi., som te blijven piotesleeren, want
als dan eenmaal Zuid-Afiika weer vrij zal
zyn, dan zal het kunnen zeggen sEuropa
heeft voor ons gedaan wat het doen kon,
Europa heeft zyn plicht verricht".
Na een korte pauze werden nog eenige
telegi ammen voorgelezen en ook een sein y ven
van iemand uit Z.-Afrika aan iemand te Am-
teidam, waarin werd medegedeeld dat in
Januari by Springs ten oosten van Johannes-
g, de Engelschen 1500 doodnn en ge
wonden kregen en Kitchener van zyn paard
ifl en naar Johannesburg werd gebracht.
Daarna sprak de heer 0. Coetzee, die
dankte voor de sympathie die men in Ne
derland steeds voor de zaak in Zuid-Afrika
had getoond.
Hij hoopte dat deze meeting de hoeksteen
zou worden van een algemeen protest tegen
dezen oorlog.
(Een aantal aanwezigen lieten zich uit-
oepen ontvallen tegen de Engelschen, waarom
ie voorzitter veizocht te blijven binnen de
perken der parlementaire wellevendheid en
waardig te blijven in het protesteeren.)
Spr. zeide voort«, dat de behandeling in
Z -Afrika door de Engelschen zoo wreed was,
dat men ,het zich haast niet kan voorstellen.
De volgende spreker, do heer H. 0. D.
van der Ven, gep. kapitein-intendant van het
O.-I. leger, legde er den nadruk op datiiiet-
alleen voiksprolesten kunnen baten, doch dat
ook de Staat zich moet doen gelden en zich
kan doen gelden.
jWij zyn bang", zeide spr. Wij duldden,
lat de republieken van de Vredesconferentie
werden buitengesloten, reeds maanden is een
Ned. ambulance gevangen, in de zaak-Pott
stelden wij ons tevreden met een verklaring
buiten de quaestie. Er zit echter nog pit in
ons en daarom moesten wij toonen een regee
ring, die aldus handelt, niet te willen. De
verkiezingen staan voor de deur, laten wij
de candidatun vragen, of zij deze lijdelijke
houding willen doen voortduren.
Wanneer men met de Koningin »wil hand
haven", dan moet men ook de stem des
volks doen hooren en aan alle lakschheid een
einde komen.
De laatste der sprekers, de heer J. H.
Rovers, wees er op dat volgens de Engelsche
ministers thans de oorlog uit is, maar nu
mogen de officieren en soldaten niet officieel,
doch slechts officieus gedood of gekwetst
worden.
Heviger dan ooit werd er thans gestreden
en al heetten de Boeren uitgeroeid, altyd
weer verrezen er. Spr. was overtuigd, dat
de Boeren volkomen in staat waren den
Britschen leeuw te verjagen. De Boeren waren
een ras, dat de vryheid wil en daarvoor
strijden zou tot het einde, gelijk hun voor
vaderen streden tegen de Spanjaarden en
dezen verdreven.
Het zou voor Albion ook bier eens gelden
sGewogen maar te licht bevonden." Evenals
de Vereenigde Provinciën eenmaal, zouden
ook de Vereeaigde Staten van Z.-Afrika de
bewondering der wereld afdwingen.
De voorzitter stelde daarna namens het
comité dat de meeting belegde een motie
voor, waarin met de meest mogelijite kracht
tegen het mishandelen eu uithongeren van
vrouwen en kinderen, liet deporteeren van
krijgsgevangenen en al de verdere gruwelen
van dezen opgedrongen, op schandelijke wijze
gevoerden oorlog wordt geprotesteerd.
slag
Maatsohappolijken en Üen Rechte toestand
der vrouw in Nederland.
Mej. M. J. HollöstelleMnysson gaf ver
namen v de Dïenstbodenvaikiveir'eenigingi
Allen voor elkander, ontstaan uit een comi
té dat rich, -in 1897 vonmd© om vereenilgingen
voor dienst baren, te stichten. Hoewel het
aanvankelijk plan niet 'gebed, slaagde, werd
toeh in Februari 1899 d© Dienstbodenvak-
vereeniging opgericht
Het streven dier veireeniigling is niet tegen
allo mevrouwen geniaht, want zeide opr.
„Daar zijn zelfs wel' eens goede onder."
Do laatste spreekster was mej. H. S. L.
S wee ra van de Hollandsdh© Bames-Zwem-
elub, die in 1866 werd' opgericht. Da vereeni-
g'ing geeft t© Amsterdam in de operibaae
zweminrichtingen gratis les in zwemmen aan
vrouwen en meisjes uit die volksklasse.
Na deze medededingen werden nog eenige
huishoudelijke aangelegenheden besproken,,
waarop do vergadering Werd gesloten.
Nat. Vrouwenraad.
Gisteren werd de vergadering voortgezet.
Ter beraadslaging over ihet symbool werd
oor Nederland de secretaresse, mej. M. G,
Kramers, aangewezen. Ben Voorstel van me
vrouw Selenka om jaarlijks op 18 Mei (den
datum van de opening der vredesconferen
tie) een grootq wouwen-demonstratie te
doen plaate hebben, werd niet aangenomen
doelt de vercenigingen, die voor dit plan wa
ren, zouden samenwerken in de verschillende
steden, waar vrouwenverefenigimgen bestaan
Vervolgens warden verBohilleaido verslagen
uitgebracht en wel door mej. H. Dull, over
den. Vrouwenbond te Groningen, mej. J. M,
Wolfson voor de vereeniging ter behartiging
dor belangen der vrouw te Rotterdam, mevr,
Th. P. B. Haver voor de vrij'e vrouwenver
ecniging, mevr. B. Waezklewica-van Schilf
gaarde over den Nederlandschen Vrouwen
bond ter Internationale ontwapening. (Deze
iaatete vereeniging telde thans lil00 leden
haar eerste profëib let rij hooren in 1899
cn staeda ijverde rij voor den wereldvrede)
Medegedeeld werd, dat in begin Juli de
leden van het algemeen bestuur van den' In
terna tionalon Vrouwenraad' ta 's-Graycniha-
ge zouden vergaderen.
Hierna, gaf mevr. Versluysd?oelman een
overzicht van de gosohiedeans Van de vereent
g.ng voor vrouwenkiesrecht., nn 1893 opge
richt en welke thans 14 afdedingen heeft en
over een eigen orgaan beschikt, terwijl da or
ganisatie thans uitnemend! m'ag Worden ge
noemd. De verceni'ging telt thans 1150 ledön
en niemand twijfelt er thlans meer aan of de
vrouw zal het 'kiesrecht krijgen. Gelijk de
heer Gerritsen tot spr. zeide op dit punt
„vroeger berustte de vroüw, thfans lefert de
man hierin berusten".
Mévr. van der Laan!de Joode gaf nu een
overzicht van de wording en d© geschiedenis
der Vereeniging tot verbetering van den
Netïerl. Natuur- on Geneeskundig Congres,
Het achtste congres werd gisteren te Rot
terdam geopend.'
Dr. H. Künkert uit Rotterdam heette de
aanwezigen, waaronder de Fransche gasten,
welkom en hield vervolgens een rede over
de ontwilkeling van do medische wetenschap
in de 19e eeuw door een schets te geven van
een ziekte erger dan pest en cholera, de
tuberculose, in 't byzonder die van de long.
Vooreeist moest men hiervoor blyven bij de
mikroskopie van de sectietafel.
Bicbat grondvestte de leer der normale
weelsels en zag toen de waarde van het
onderzoek der pathologische veranderingen
van het weefsel in. Na hem kwam Lainner,
1 ie het pathologisch anatomische terrein be-
ti ad hy vroeg zich af, of de tuberculose aan
een nieu w-vorming toegeschreven moest wor
den, doch hij kon den fijneren bouw van
de zieke deelen niet nasporen en wilde zich
niet wagen, waar hy geen vasten grond
onder de voeten had.
Degenen, die na hem het gebied der zuivere
waarneming verlieten kwamen op een dwaal
weg. Men stelde de leer der discrasie op*,
zekere verandering in het bloed moesten bij
gewone aanleidingen den weg openen tot
ziekteprocessen.
Daarna kwam de periode van da mikrosko
pie. Men meende, dat de kleine lichaampjes
in de kaasstof der zieke longen kenmerkend
waren voor de tuberculose. Virchow was do
schepper der cellulaire pathologie.
De mikroskopie leerde, dat in het bind
weefsel door vvoekeriug tuberkels ontstaan.
De mikroskopische anatomie bracht ons
een grooten slap verder.
In 1865 diende Yillemain een rapport in
by de Parysche academie, waaruit bleek, dat
hij ae ziekte een gevolg vond van een in
dringend vergif. Men wildeer in de Parysche
academie niet aan, doch deze leer kreeg later
door do onderzoekingen en proeven van Cohn-
heim een nieuwen stoot.
Vervolgens komt de bacteriologische periode
in onze kennis van de tuberculose. Aan prof.
Koch komt de eer toe, de leer van het
conlagium vivurn wetenschappelijk te hebben
gegrondvest. Van dit oogenblik af aan, is de
leer van liet ziekteproces met reuzenschreden
vooruitgegaan.
Tengevolge van de ontdekking van den
bacil werd Laiunei's suriité tuberculeuse"
in eere hersteld, want de smetstof der kaas
achtige pneumonie en die tuberkels gaven
bij overentirig op de dieren aanleiding tot
volkomen hetzelfde ziekteproces.
Er bleven echter nog tai van vragen te
beantwooiden over. Op het Berlijosche congres
van 1899 deelde Birch-Hirschfeld mede, dat
hy by zyn onderzoekingen bevonden had, dat
de ziekte zich 't eerst voordeed in die ge
deelten der longen, waat de ademhaling het
minst krachtig is, waar dus vreemde stoffen
met de lucht ingeademd niet zoo gemakkelijk
weer uitgeademd worden.
Hij constateerde, dat de tuberculose aan
doening niet in het weefsel van de long begon
maar in bet slymvlies van de luchtpijp. Hy
bewees hierdoor volgens spr. dat de tuber
culose een inlmlatieziekte isde eigenlijke
eifelijke tuberculose is uiterst zeldzaam,
Löffler meende, dat de tuberculose door
rechtstieeksche overerving bestaat, maar
Nageli te Zurich is tot geheel andere uit
komsten gekomen sn welDe dispositie voor
tuberculose is in de jeugd't geringst en stygt
tot den 18-jarigen leeftijd, dan bereikt ze
bijna het maximum, en blijft in 't verdere
leven ongeveer even groot. Daarentegen is
de kans om aan tuberculose te sterven verre
weg 't grootet in de eerste levensjaren, de
fijn daalt daarna snel met eenige schomme
lingen.
Deze uitkomsten sehynen onaantastbaar.
De medici moeten zich schikken naar da
mnatschappelyke toestanden en in plaats van
zich tevreden te stellen met verblyf in sana
toria moesten zy de meoschen er van door
dringen, dat de tuberculose op andere wyze
moet bestreden worden.
sZien wy", zoo eindigde spr. zijn levendig
toegejuichte rede, >hoe slecht woning en
voeding zyn van de volksklasse, dan begrypen
wy, waarom de ziekte juist onder de armen
zoo ontzettend veel slachtoffers maakt.
Nadat de vergadering na bovenstaande
rede voor eenigen tyd geschorst was geweest
werd het verslag van den algemeenen secre
taris behandeld.
Sedert de vorige bijeenkomst (1899) viel
niets gewichtigs voor. De vereeniging telt
thans 4125 leden.
Namens de bibliotheek-commissie deelde
prol. Stokvis mede, dat de lijst van tyd-
chriften nu byna volledig was.
(j Het bestuur stelde voor verschillende sub-
sidiën te verleenen. Geen der aanwezigen heeft
een plaats voor het eerstvolgende congres
voorgesteld.
Te halve 5 heette de wethouder J. Hudig
het congres op het stadhuis officieel welkom.
Spr. zei, dat Rotterdam er trotsch op was
