stabsmëüwsT
BMESLASD.
V
Rusland eindelijk lieeft "beloofd', Mautsjoe-
rije to ontruimen binnen anderhalf jaar na
dat do overeenkomst met Cb'ina geteekend
zal aijn. China dringt aan op con termijn
van een jaar.
Japan heeft zich bereid verklaard om
Tientsin to ontrnime.11 op het tijdstip, door
de overige mogendheden geschikt geacht.
Do rogeering to Poking heeft, een verzoek
van Portugal, om zijn gebied >to Macao en
over de naburige eilanden uit te breiden, af
gewezen omdat zulk een uitbreiding onuoo-
dig is.
Hofberichten.
De gisteravond door H. M. de Koningin-
Moeder gegeven thé dansant werd bijgewoond
door Z. IC. H. Prins Hendrik eu Eifgraaf
en Erigravio von Erbach.
Genoodigden waren eenige dames en heeren
der Kon. Hofhouding en eenige aanzienlijke
familiën der residentie.
Prins Hendrik was gisteren weer in de
gewone vergadering van den Raad van State.
President Kroger.
Naar aanleiding van de groole overwin
ning door De la Reij behaald, heeft het
gisteren telegrammen gestroomd aan het
adres van president Kruger.
Behalve uit het binnenland, kwamen er
ook zeer vele uit Duitschland, België, Frank
rijk, Rusland en de Vereenïgde Staten.
Voor den Paos.
De Katholieke bladen hier te lande hebben
een collecte gelijk sDe Tijd" het noemt
gehouden om Paus Leo NIII in zfjn jubi
leejaar een feestgave te kunnen aanbieden.
Voor dat doel is tot dusver volgens een
berekening in genoemd blad een som var.
ongeveer f 80,000 bijeengebracht.
Onze oorlogsvloot.
Blijkens bij het Dep. van Marine ontvangen
bericht is Hr. Ms. panserschip Koningin
Regentes, onder bevel van den kapitein
ter zee A. W. F. G. van Woerden, 11 dezer,
van Vlissingen vertrokken ter aanvaarding
van de reis naar West-Indië.
Minister Van Asch van WIjck.
Het te 's-Gravenhage ontvangen bericht
omtrent den toestand van den minister van
koloniën luidt heden
^Levensgevaar geweken. Eerste verband
afgenomen. Toestand blijft zeer bevredigend,
Mr. van Jiaamen van Eemnes f
De .begrafenis van den president der Eer
ste Kamer, mr. Van Naamen van Eemnes,
wekte gisteren te Zwolle groote belangstel
ling. Honderden, waaronder een 20-tal Eer-
sta Kamerleden begaven zich vooruit naar
de begraafplaats, waar zij den stoet afwacht
ten.
In de zes volgkoetsen hadden plaats geno
men de familieleden en de vertegenwoordi
gers van de Vorstelijke familie en van de
Regeering.
Tegen één uur kwam do stoet op de be
graafplaats aan, waar men vele autoriteiten,
Kamerleden, deputaties, vrienden en kennis
sen aan de groeve vereenigd vond.
De baai-, bedekt met. eenige kransen, werd
door arbeiders van den lieer v. Naamen naai
den grafkeldei gedragen en daar geplaatst.
tDó heer Albarda van Ekenstein nam
daarop het woord en herdacht in warme be
woordingen den ontslapen president, zijn
medelid, waarop mr. AI ei vil 1 van Lijnden
sprak namens de Regeering.
Vervolgens voerden nog het woord de
heeren ZiResen, griffier der Eerste Kamer,
Rake, vertegenwoordiger van de Zuid-Afri-
kaansche Spoor; Souche, predikant der
Waalsche gemeente; baron Van Aersen,
vriend van den overledene; Jordens, na
mens de Gustaaf Adolfvereeniging, en De
Haan namens de Evangalisatievereeniging,
die allen de goede hoedanigheden van den
algemeen geachten en bemindeu overledene
schetsten.
Do schoonzoon, do haar Haersma de "Witt,
bedankte namens de famile voor de laatste
eer den doode bewezen.
Audiënties.
De gewone audiënties van de ministers van
binnenl. zaken, marine en oorlog zullen deze
week niet plaats hebben.
Tweede Kamer.
Arbeidswet.
De 'Minister van Binnenlandsobe Zaken
beeft ingediend een wetsontwerp om aan ar
tikel 5 der Arbeidswet 'toe te voegen een
vierde lid luidende
„Bij algemeenen maatregel van bestuur
kan voor een of meer daarin aan te wijzen
gemeenten onder in den maatregel te stel
len voorwaarden worden vergund, dat vrou
wen boven den leeftijd van zestien jaren ba
ring speten gedurende bot tijdvak van I Oc
tober tot 15 Maart tot uiterlijk 12 uur des
nachts en van 15 Maart tot 1 Juni tot uiter
lijk 2 uur dos nachts, met d'ien verstaaide,
dat bot aantal uren, gedurende walke die
arbeid wordt verricht, niet meer dan acht
per etmaal bedragen."
In db toelichting zeg de Min. o. m., dat
de Arbeidswet ten aanzien van het bedrijf
der harmgrookers, voor zooveol het speten
betreft, inderdaad te streng is, zoodat een
wijziging behoort te worden, aangebracht,
waardoor het mogelijk wordt door vrouwen
boven de zestien jaren haringen te doen spe
ten ook na 10 uur des namiddags. Met bet
oog op de omstandigheid, dat het speten van
de baring gewoonlijk drie a vier achtereen
volgende, uren vordert cu voorts met bet
oog op bot uur van bot aanbrengen van de
haring aan den wal, behoort oen verschil
lende regeling mogelijk te zijn voor den tijd
tusschcn October en 15 Maant en voor den
tijd tnsschen 15 Maart en Juni.
Zal nu zelfs nachtarbeid mogelijk, worden,
men verge to niet, dat dto arbei'd zoor liclit is.
Daarbij komt, dat do vrouwen, dio de> ha
ring speten, uict in of voor eonig ander bes-
drijf plegen werkzaam te zijn, zoodat voor
to langdurigcn arbeid geen gevaar schijnt
to bestaan, vooral niet waar 'het -ontwerp
voorstelt om het speten slechts gedurende
acht uren por etmaal too to staan.
Met betrekking tot het gedane verzoek,
om ook Zondagsarbeid voor vrouwen moge
lijk to maken, merkt do Minister op, dat
daaroe naar zijn ill celling geen aanleiding
bestaat, omdat in een aantal havenplaatsen,
waar roo'kerijon .gevestigd zijn, do Zondags
rust wordt gehandhaafd en do Min. er niet
toe weiisdlit mede te werken om het Voort-
bestaan van dien goeden toestand in gevaar
te brengen.
.Schoolhoofd-Kamerlid.
De heer Ter Laan heeft gisteren een
'ch rij ven ontvangen van B. en W. van Delft,
waarin hem onder mededeeling van het
Raadsbesluit van 14 Februari jlwordt ken
nis gegeven, dat hij met ingang van heden,
12 Maart, is ontslagen als hoofd der openbaie
lagere school no. 3 en als hoofd van den
Handt Iscursus.
Tot plaatsvervangend hoofd is aangenomen
de heer A. van der üurgh, thans waarnemend
hoofd der school no. 3.
Zooals men weet, zal de heer Ter Laan
thans een beslissing van de Kroon uitlokken,
waartoe hij zoo noodig tot 4 April den tijd
heeft.
De xGemeentestem" meent, dat hier moei
lijk termen zuilen zijn te vinden voor ver
nietiging van het ontslag wegens strjjd met
de wet of het algemeen belang, omdat dit
de straf is op de overtreding van art. 36
door de wet zelf gesteld.
Ook wij, zegt het sSehoolblad', achten
de kans niet groot, dat nu nog door de Re
geering in dezen recht zal worden gedaan,
doch zoo al, dan komt het ons voor, dat
vernietiging van het besluit als iu strijd
met het algemeen belang de weg is, waar
langs dat zal moeten bereikt worden.
Prov. Staten van Zuid-Holland»
Door de Centrale Anti-Revolutionaire Kies-
vereeniging in het district Middelharnis, is
voor de verkiezing van een lid der Prov.
Staten het volgend drietal aan de plaatse
lijke kiesvereenigingen aangeboden om daaruit
een candidoat te kiezenH. Ch, Vegtei, den
Haag; J. v. d. Waal, MiddelharnisC, War
ner, Dirksland.
Gisteren zijn als candidaat voor het lid
maatschap van de Provinciale Staten (vaca
ture Tukker) opgegeven de heeren B. Schel
ling Az. (liberaal) en Mr. L. W. C. van den
Berg (anti-revolutionnair.)
Ongevallenwet.
Het formulier van aangifte van verzeke-
ringsplichtige bedrijven, als bedoeld in artikel
34 der Ongevallenwet 1901, is opgenomen
in de sStaatscourant" no. 59.
"Voorts heeft de minister van binnenlandsche
zaken bepaald, dat de aangifte, bedoeld in
artikel 32 der Ongevallenwet '1901, moet
geschieden
a. ten aanzien van ondernemingen, waarin
het verzekeringspliehtigo bedrijf is aange
vangen vóór of op deu 16den Mei 1902,
tusschen den dag, waarop' het bedrijf is
aangevangen en deu lsten Juni 1902, maar
in geen geval vóór den 16 April 1902
b. ten aanzien van ondernemingen, waarin
het verzekeringsplichtig bedrijf is aangevan
gen na den löden Mei 1902, tusschen den
dag, waarop het bedrijf is aangevangen, en
den veei tienden dag na dien.
Bluueulandscli fabrikaat.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heefi de hoofden van de verschillende onder
zyn depaitement ressorteesende takken van
dienst uitgenoodigd om zoo dikwijls zulks
zonder schade van den dienst en van de
schatkist kan geschieden, bij het aanschaffen
van dienstbenoodigdheden aan binnenlandsch
fabrikaat de vooikeur te geven.
Dir. Bel. Invoerr. en Accijnzen.
Bij Kon. besluit zyn benoemdlot ont
vanger der dir. bel. en ace. te Leeuwarden
(buitengemeenten) P. A. De Rochefort, id.
te Lochem c. a,tot ontv. der dir. bel., inv.
en acc. te Doetinchem c. a. P. Heetjans, id.
te Oudenboseh c. a.tot ontv. der dir. bel.
en acc. te Noord wijk c. a. J. J. B. Layen-
decker, id te "Vaalstot ontv. der dir. bei.
en acc. te Zutphen (buitengemeenten) II. G.
Van Duyl, id. en van den waarborg in de
belasting der gouden en zilv. werken te
Schoonhoven c. a.tot ontv. der dir. bel. en
acc. te Asten c. a. 0. J. Van Hiele, adj.-
commies bij het Depart, van Financiën, afd.
Personeeltot ontv. der dir. bel., invoerr.
en acc. te Lochem c. a. L. Overbosch, id. te
Joure c. a.
Inüustrieelen en Handelslieden.
Te Amsterdam werd gisteren onder presi
dium van den heer Louis L. van Emden een
algemeene vergadering gehouden van den
jAlgemeene Nederlandsche Bond vanlndus-
trieelen en Handelslieden,"
Nadat voorlezing was gedaan van enkele
ingekomen stukken besprak de heer J. H.
van Hasselt Jr. de postverzending uit Gro
ningen naar het centrum en het zuiden des
lands, daarbij er op wyzende, dat een brief,
des Zondagsmorgens te Groningen ontvangen,
niet zóo beantwoord kan worden, dat het
antwoord 's Maandags in handen is van den
eersten afzender.
Na eenige- bespreking stelde de heer Van
Hasselt voor, dat by de betrokken autori
teiten de noodige stappen zullen worden
gedaan, dat men gelegenheid krijgt om het
antwoord op brieven, die Zondagsmorgens te
Groningen worden besteld, op dien dag zoo
danig te verzenden, dat met dit antwoord
alle plaatsen in Nederland 's Maandags kun
nen worden bereikt.
Dit voorstel werd met algemeene stemmen
aangenomen.
Vervolgens is op raad van denzelfden voor
steller besloten een poging te doen ter ver
krijging van meer evenredigheid der spoor-
vrachtpryzen over verschillende afstanden.
In de plaats van den heer N. Allard Jr.
is tot lid van het hoofdbestuur gekozen de
heer Van Hasselt, te Groningen.
Zondagsrust.
Aan werkgevers, fabrikanten, directeu
ren, patroons eu dames directrices van eoni-
go inrichting van arbeid beeft do Neder-
landseho Vereeniging tot bevordering van
Zondagsrust een schrijven 'goridht, waarin
op die alleen een krachtig beroep wordt ge
daan in het belang van bot doel, door de
Y croon igïmg beoogd.
„Sluit (zoo wordt daar gezegd) uw fa
briek, uw kantoor, uw magazijn, uw zaken,
Zaterdagnamiddag, indien liet eenigszLns
mogelijk is, zóó 'tijdig, da't do .loonen vroeg
'worden uitbetaald en 'gij daardoor niet er
aan medewerkt, dat velen bet genot van hun
vrijen Zondag geheel of gedeeltelijk missen.
Is eon vroege sluiting bepaald onmogelijk,
dan verzoeken wij u beleefd, maatregelen te
willen nemen dat in efk geval de loonen
veel vroeger dan tot dusver worden uitbe
taald."
Yerbrnikergboinl.
Tot den 3 maanden geleden opgerichten
Verbruikersbond zijn reeds ongeveer 300
personen en 12 vakvereenigingen toegetreden.
Afdeelingen zijn reeds of zullen spoedig
worden opgericht in Het Gooi, Utrecht,
Amsterdam, Rotterdam, Arnhem, Delft,
Groningen, Dordrecht, Den Hang, Zutfen,
Kampen, Amersfoort en eenige andere
plaatsen, terwijl liet orgaan der Kamers van
Arbeid verklaard heeft het zyne te willen
doen om de Kamers haar medewerking te
doen verleenen,
Eenige werkgevers hebben reeds aanvrage
gedaan tot plaatsing op de witte lijst.
Mr. Veldman, te Kampen, neemt gaarne
de aanmeldingen voor den Bond in ontvangst.
Broederschap van Polltle-commissarlssen.
Heden had te Rotterdam eene algemeene
vergadering plaats van de Broederschap van
hoofdcommissarissen en commissarissen van
politie, onder voorzitterschap van den presi
dent, de heer W. Voormolen, en welke ver
gadering zeer druk bezocht was, door com
missarissen uit alle oorden des lands, zoo
ook door hoofdcommissarissen van Amster
dam en Den Haag.
Deze gelegenheid werd te baat genomen
om het geheel modern ingerichte centraal-
bureau van politie te Rotterdam te bezich
tigen met hare verschillende bureaux, theo-
riezaal, recherche-afdeeling, kleeding- en
wapenmagazijnen enz. enz.
Na afdoening van enkele huishoudelijke
aangelegenheden werd door Mr. R. B. Lede-
boer, substituut-officier van justitie eene
voordracht gehouden over de Kinderwetten,
die met veel belangstelling werd aangehoord.
Omstreeks halfdrie begaven de leden dei-
Broederschap zich in enkele tiamomnibussen
naar Feijenoord alwaar in- de eerste plaats
een bezoek werd gebracht aan het gebouwtje
voor ^Eerste hulp bij ongelukken" aan de
Nassaukade naast het politiebureauhier
wordt bijna dagelijks door de politie het
eerste verband gelegd bij eenvoudige ver
wondingen en waar zich verder alle mogelijke
hulpmiddelen enz. ten dienste van h.h, doc
toren bevinden voor eerste hulp.
Vervolgens werd een bezoek gebracht aan
de stallen der bereden politie en den politie-
tiansportwagen dienende tot vervoer van
ongeveer 24 agenten en voor arrestanten.
Eene wandeling werd gemaakt langs de
Rijn- en Maashaven, alwaar de electrische
po!itïeboot der rivierpolitie manoeuvreerde.
De verschillende leden der Broederschap
gaven hunne ingenomenheid te kennen mei
de verschillende bezieniugwaardigheden in
velband met het politievak enz. De leden ver-
eenigden zich daarna aan een kameraad-
schappelijken maaltijd in het restaurant
Stroornberg.
Ver, voor teekenonderw ijs.
De 22e alg. verg. der Ned. Ver. voor Teeken-
omlerwijs" zal den len April e. k, te Edum
worden gehoudeu.
De heer J. de Jong Ozn. zal dan o.a. de
bespreking inleiden van: bet teekenen op de
examens der H. B. S. met 5j. cursus voor
jongens en het rechtlijnig teekenen op die
inrichtingende commissies voor eindexamens
der H. B. S, met 5j,cursus; terwijl de heer
B. W. Wierink zal inleiden de wensehelijk-
heid om meer gelijkheid te verkrijgen in de
opgaven voor het teekenen bij de acte voor
onderwijzers.
Aete-examens L. O,
Bij beschikking van den minister van bin
nenlandsche zaken is bepaald, dat de com-
missiën, in dit jaar belast met het afnemen
van de examens ter verkrijging van de akte
van bekwaamheid bedoeld in art. 56 onder
a. van de wet op het lager onderwijs zal
zitting houden te Delft voor de arrondisse
menten Delft, Rotterdam I t/m IV, Schiedam,
en die in het district Dordrecht; tot hd en
voorzitter der commissie is aangewezen, de
schoolopziener in het district Rotterdam
2. tot leden de schoolopzieners in de arron
dissementen Rotterdam II, Schiedam, Hille-
gersberg en Oud-Beierlande. tot leden-
plaatevervangerde schoolopzieners in het
district 's-Gravenhage en de arrondissementen
Rotterdam I, III en IV en Dordrecht,
Voor Maassluis houdt de commissie zittting
te 's-Gravenhagedeze commissie bestaat uit
uit den schoolopziener in het district Gouda,
lid en voorzitter, tot leden zijn aangewezen
de schoolopzieners in de arrondissementen
's-Gravenhnge II, Delft, Maassluis, Schoon
hoven en Woerdenc. tot leden-plaats ver
vangers; de schoolopzieners in het district
VGravenhage en de arrondissementen 's-Gra
venhage III, Gouda, Alkemade en Gorinchem.
„Uoreurius".
Het nieuwe hoofdbestuur der vereeniging
nMercurius" heeft zich als volgt geconstitu
eerd A. J. Plasmeijer, voorzitterJ. D. Ri
chards, tweede-voorzitter; J. M. Geverding,
eerste-secretarisJ. C. Johao, tweede-secre
taris; P. Spierenburg, penningmeester; J.E.
J. Bnudet, correspondent; J. M. van Beynen,
archivaris; C, Buitenhuis, bibliothecaris; W.
C. Kuypers, commissaris van toezichtJ.
Pino Jz., Joh. de Rijke en P. Jongeneel, leden.
Bootdlenst RotterdamLonden.
Binnenkort zal te Rotterdam een nieuwe
stoombootdienst op Londen worden opge
richt onder den naam van ^Rotterdam
Londen lijn", onder directie van den heer
L. Genken, terwijl de firma Ch. C. Cornelder
Zonen als vrachtagenten zullen optreden.
Het voornemen bestaat den dienst voorloo-
pig mpt 2 stoomschepen te openen, welke
in aanbouw zijn bij de firma Rijkée Go,
te Rotterdam (Katendrecht), terwijl de ma
chines geleverd zullen worden door de maat
schappij ïFeyenoord".
Vertrekdagen Woensdag en Zaterdag in
beide richtingen.
De heer dr. W. H. van Rietschoten, be
noemd tot directeur der Gasfabriek en Drink
waterleiding alhier, heeft, naar wij vernemen,
aan het gemeente-bestuur bericht gezonden
dat hij zijne benoeming aanneemt.
Gisteravond vergaderde het comité uit de
besturen der verschillende vereenigingen tol
hel instellen van eeu onderzoek naar de
werkloosheid te dezer stede. Ditmaal was
ook een afgevaardigde van den Bestuurders-
bond aanwezig, daar deze na de vorming
van liet comité een uitnoodiging tot mede
werking had ontvangen. In deze vergadering
werd een definitief bestuur gekozeo, bestaande
uit de heeren: Herman Jansen, voorzitter,
J. Koorengevel, secr, en Th. J. H. Mouwens.
Verder werd besloten zich tot Burgemeester
en Wethouders met een schrijven te wenden
en werd voorts de vragenlijst besproken.
De overgangs- en eindexamens aan de
Burgeravondschool zullen dit jaar gehouden
worden op 19 en 20 Maart a.s. des avonds
te 6 uren en de tentoonstelling van teeke-
ningen zal plaats hebben op 24 en 25 Maart
d.a.v. 's avonds 7 uur.
Vanwege den politiebond is aan den agent
van politie le kl. C. Meyers alhier de verguld
zilveren medaille uitgereikt voor 30-jarigen
politiedienst.
Geloof on Twijfel.
De derde en laatste voordracht over dit
onderwerp, waarin de spreker, de lieer J. van
Loenen Maitinet, handelde over sGelools-
verzekerdheid en Twijfel" werd gisteravond
in sMusis Sacrum" gehouden.
Spreker begon zijn hoogst belangrijke voor
dracht met de volgende woorden van dr. Ph.
R. Hugenholtz ngeloofsverzekerdheid in gods-
dienstigen zin, is voor alles gehoor geven aan
de consciëntie, het plichtbesef aanvaarden
als 's levens licht, en zich alzoo verzekerd
houden van een even heilige als heerlijke
roeping, heilig nademaai zij ons erichen stelt
die volstrekt gelden, onvoorwaardelijk ge
hoorzaamd moeten worden, heerlijk nademaai
het opvolgen van die eischen ons het wezen
lijke en blijvende goed, een goed van oneindige
waarde deelachtig doet worden
Geloüfsverzekerdheid is dus vóór alleshet
gehoor geven aan het gewetenhet plicht
besef aannemen als 's levens licht, dus om op
het voorbeeld van den Transvaalschen Boer
teiug te komen, hetwelk spr. in zyn eerste
voordracht gaf, net is liet doen wat goed,
wat plicht is.
Men kan elkaar niet van die geioofsver-
zekerdheid overtuigen, het moet zijn als een
overstoiting van eigen leven.
Geloofsveizekerdheid betreft dus een gees
telijke werkelijkheid, bovenzinnelijk omdat zij
niet met de zinnen is te taston of te kennen.
Of ze voor ons bestaat hangt at van ons ge
moedsleven, (Men denke aan de uitspraken in
het Oude en Nieuwe Testament: »Van het
hart zijn de uitgangen des levens"; nden
oprechte gaat het licht op"; »de reinen van
hart zullen God zien").
Hangt deze geloofsverzekerdheid met ons
gemoedsleven samen, dan gaat zij ook op
en neer, en staat of valt zij met de meer
dere of mindere louterheid en kracht van
ons gemoedsleven. De eigenlijke twijfel staat
daarom met ons zedelijk karakter in verband
en openbaart zich óf ah Meingeloof óf als
ongeloof.
Er is een geloofsverzekerdheid, die zichzelf
als zoodanig niet keert, die bestaat, zonder
dat de mensch zich ervan bewust is. Zy kan
bestaan ook daar, waar men, om welke reden
dan ook, weigert zich van overgeleverde ge
loofsbegrippen te bedienen.
Men heeft spr. het verwijt gedaan, dat hij
van geloof altijd als van godsdienstig geloof
spreekt en daardoor de verwarring in de
hand werkt, maar zegt spr. als men van
geloof spreekt, behoeft men niet van gods
dienstig geloof te spreken, doch alle geloof
is oorspronkelijk godsdienstig geloof.
De voorstellingen zijn als 't ware de ziele-
beelden, waarin zich het geloof vasthecht,
zich voordoet.
Hoe komt het, dat men weigert overge
leverde geloofsbegrippen aan te nemen? Het
kan zgn, dat de opvattingen, de wijze van
voorstellen, van voelen van vroegere
raliea ons nog altijd parten spelen, dochï'
kan ook zijn, dat wy met een richtte!
doen hebben, die door groote, maar J
door minder groote denkers wordt vertew|ltei
woordigd, liet atheïsme.
Sprekende van atheïsten heeft men ted jk''6
met menschen, die de geSoofsverzekerdwïmi
bezitten en d'"e er zich zelf niet van bejfj
zyn. Max Müller sprak van het gez<weiJ:mi
atheïsme. r
Mr- Troeistra heeft Maandag bedoeld. 4
da voorgangers der remonstranten atheïst!
zijn, d. i. dat zij zuiveraars waren van es
voorstelling van het goddelyke wezen. Nal1
die ernstige atheïsten zijn ernstige mensctó f
die zich noemen nbstentionisten, die mee/y
zich met deze zaak niet te moeten Inlata1
en de agnosticisten, die zeggenwij wetfe?P,<
niets van God, waarom dan daaroveri 4
sproken "el
Wat wonder, dat er zooveel verschillend
voorstellingen omtrent God zijn? Hoevel-
zyn er in den loop der tyden niet over
zon geweest! PV
De abstentionisten of agnosticisten meenet i
dat men het woord zon moet bam®?
omdat het thans, nu wij zooveel meer var C
dat hemellichaam weten dan vroeger
geheel andere voorstelling daarvan geef
maar, al kunnen wy haar niet zien, nis. Z'4
voelen, niet meten, zij blijft ons in majestueus
kalmte beschijnen en wij dienen daarvoöï iT
toch een naam te hebben. Zou het wooii i
tzon" ons niet kunnen voldoen En is hef
anders met het woord God?
Er is echter ook
raa
te
een agnosticisme, tm
godloochening, die de argloosheid mist dl
dichterlijke voorstelling te gebruiken. |4ac
Wien in zijn prille Jeugd godsdienstig u!,
voorstellingen zijn medegegeven, heeft aliijt "4
iets voor boven hem, die daarvan veistoke' 00
is geweest, want iets mede te voelen va{;< v
hetgeen de dichterlijke voorstelling is,ise4 ,0i
voorrecht. f-""
Werkelijke twijfel of liever ongeloof 1®
voorkomen by hen, dia rechtzinnig of vrjiL.
zinnig, zich onder de ngeloovigen" scharen; Le.
In het Oude Testament wordt gezegd
side dwaas (slechtaard) zegt in zijn harter ÏLr
is geen God." Dit is liet practisch mat» L.
rialisme, veel meer te vreezen dan hetgeea ter
men wel eens het theoretisch materialisms n
noemt.
Het zijn zij, die 't u kwalijk nemen, al'
gij zegt, dat zij niet gelooven, dat er eeï eeV£
God is; zij gelooven o, zooveel, doch'tgeelt
niets aan hun leven, 't geeft niets te kenneuLn
van hetgeen het geioof maakt tol geloof.ZgUvii
missen wat de kern en de ziel is van ds\J
geloofsverzekerdheid. |VOgr
Hoewel geloofsverzekerdheid in de eerste" -y,
plaats afhangt van ons zedelijk karakter,!^
kan zij toch niet onverschillig of onaandoen|om
lijk blijven voor wat op den grond van Ver-'ons
standelijk inzicht haar bedreigt of schijnlti4erj(
bedreigen. Dit volgt vanzelf uit ons leven/ jj
want 's menschen leven is een eenheid, zoodaiAjg
de uitspraken van het verstand en van heiLju?!
gemoed samenhangen.
Op het jongste congres voor crimineelewerj,
anthropologic maakte Forri de opmerking^e]fp
dat wij menschen door omstandigheden, onFjuj,
geving enz. zoo gedetermineerd zijn, dut er!eisCj,
bij ons eigenlijk geen sprake kan zijn vanjj4ver
dankbaarheid, waardeering, verantwoordelijk-!
heid, schuld, enz. Jjaar(
Tegen deze uitspraak is niemand recht-Lj00
streeks opgekomen, maar, zegt spr, toege-kzonki
stemd, dat het experimenteel onderzoek gelijk
heeft, dan blijft er toch nog iets over voor
het geloof, 't Geloof zegt tot de wetenschap:)
ga gij voortblijft gjj binnen de perken van' 1
uw gebied, dan zal er ten slotte een flauwe, e
afschaduwing komen van het goddelijke wezen.*an
Voor zoover de twijfel zich, althans nanrerS(
beweerd wordt, bijzonder in onzen tijd open-, e"G
baart, schijnt hij voorat saam te hangen me/orrn.
de ontwikkelingstheorie der moderne weten-™11
schap. 6e»«
j>Althans naar beweerd wordt", wanij
vraagt de heer v. L. M., is twijfel in echten™0 1
zin zoo algemeen onder ons? Twijfel, dicde,
fundamenten vau ons menschelijk bestaan: e
zal omver werpen? ^een
Spr. betwijfelt het, omdat wij nog niet,® N
ver genoeg zyn om te kunnen twjjfelen. Wij, u
zijn er thans aan gewend te leven naas$eij
menschen, die aan zooveel twijfelen. ?n,3 1
Er zijn echter van die godsdienstige menó® 8 1
sclien, die werkelijk twijfelen aan den boven-j
zinnelijken kant van hun bestaan; dit zijn! In
de bestrijders van de ontwikkelings-theorie.ket z.
Deze theorie heeft ten doel aan te toonen,borg<
dat er een onafgebroken keten van natuur-ranwi
voortbrengselen iszij legt de mechaniek blootkluscl
van het doel, doch zij laat de diylkracbU
de kracht die alles diyft, ongerept. Zij kan; Doi
aantoonen onder welke voorwaarden het joude
menschelijk bewustzyn in het leven treedt, Mger
doch zij kan niet aantoonen wat het leven jroote
is. Als aan zekere voorwaarden, die de weten- aat.
schap ontvouwt, voldaan is, ontwaakt een-Ter
zeker vertrouwen. De wetenschap komt op ie wa
zeker moment tot de erkenning, dat er zekere lal,
samenhang is en dat vertrouwen moet zij filogr
hebben om verder te kunnen onderzoeken, aat ei
Alle wetenschap gaat dan ook uit van liet
vertrouwen, dat er samenhang is. U
De ontwikkelingstheorie ontneemt dorës'Lom
loots verzekerdheid geenszins het recht, om es'tolf
bewustzijn der meuschelijke roeping, al is
dat eerst door een lange reeks van levens-
vormen henen ontwaakt, te beschouwen als>..
begrepen en bedoeld in den samenhang der t)
dingen. t
Twyfel wordt ook wel, als in do dagen van filed
ouds, wakker geroepen door wat ons raadsel-«ngev
achtig is in het Godsbestuur. (Het nraadselkrty
der smart, de rechtvaardigheid Gods.) |n8|
In het Boek Job wordt reeds gevraagd hoe t C
is het, dat er boozen zijn, die het goed en pes p
goeden, die het boos hebben. Hoe is de vele
ellende met het bestaan van GodteryrnenU
Yelen denken nog geljjk Job.
Wij zeggen zoo dikwijls in ons hart: j»i
als de wereld ons een betamelyk deel 16 emeei
genieten gaf, met nu en dan eens tegen-
spoed als prikkel tot inspanning, dan zouden jgjme
wy wel gelooven, dat een algoede albeheer- jy
scher ons dat lot had beschoren, doch jwi to{en
