Transvaal en Oranje-Vrijstaat.
21BINNEN LAX 1).
V
STADSNIEUWS.
zü
slag doet gevoelen op den handel in Tonkin,
het, tenzij die opstond voor Juli gedempt
was, stappen zou moeten nemen om zijn be
langen te beschermen.
Bij het comité van het Br oekhnizenfonds
penningmeesteres mevr. "YVasklewicz Den Haag
is uit Holland Michigan ingekomen f 385 en
f 132,60, opbrengst van een Tinnsvaalavond te
Kollum en bovendien eenige kleine giften.
Hofberichten.
Prins Hendrik zal tijdens de afwezigheid
van 11. M. de Koningin in 't buitenland,
nadat bij H. M. heelt weggebracht, nog een
tijd op 't Loo dooi brengen. (»Z. D.")
Corps diplomatique.
De secretaris der Oostenrijksche legatie
graaf Forgack is lieden te 's-Gravenhage
teruggekeerd van buitonlandsch verlof.
Ouzo oorlogsvloot.
Hr, Ms. pantserschip Holland, thans
tot oefening van de eerste afdeeling der adel
borsten 2e kl. van de Koninklijke Neder-
landsclie marine in de Middellandsehe Zee
kruisende, zal onder bevel van den kapitein
ter zee J. Wentholt, aan de Spithead-vloot
revue, ter gelegenheid van de kroning van
koning Eduard VII, deelnemen.
V
Blijkens bij iiet dept. van marine ontvan
gen beiicht is Hr. Ms. instructiescbip N a u-
t i 1 u s, onder bevel van den kapt.-luit. ter
zee P. O. Swaan, 27 dezer te Las Palmas
aangekomen.
Da Panther is gistpren
naar Dussekloif vertiokken.
van Rotterdam
Tweede Kamer.
Stoomvaartdienst Java, China en Japan.
De minister verklaait in zijn memorie van
antwoord, dat het doel waarvoor deze lijn
wordt opgericht in de eerste plaats is om het
bestaande vei keer nailer tot ontwikkeling te
brengen. Er bestaat gegronde verwachting,
dat een belangrijk deel van hel suikervervoer
aan de nieuwe onderneming ten goede zal
komen. Bovendien is in deze van belang liet
feit, dat Japansche impoiteurs reeds het ver
langen hebben te kennen gegeven om, zoo da
geregelde lijn tot stand komt, contiacten voor
suikerafvoer af te sluiten. Dat Shanghai niet
in het vaste vaaiplan der nieuwe lijn is opge
nomen, vindt hierin veiklating, dat liet ver
keer van Java naar Shanghai nog van meet
af moet worden opgewerkt.
Een verplichting tot liet geregeld
aandoen van deze haven is tlmns nog niet
in de overeenkomst, op hare plaats en zou
de jonge onderneming in den aanvang op
ncodelooze kosten jagen.
Aan bet opnemen van Kiautschau in de
nieuwe lijn kan niet worden gedacht.
De Regeering besnijdt de meening, dat
liet tot stand komen eener snelvaartverbin-
ding van China en Japan èn met Indië én
met Neder land boven een stoomvaart, welke
•zich bepaalt tot liet verkeer tusschen Indië
en Oost-Azië. de voorkeur verdient. De weg
voert
over
rland
n kan
van Nede
niet e
Indië.
Met het oog
lijn Nederland
gelekeu bij de
naar China en Japan
niet gevoerd worden
torium, het bureau der adjunct-directrice en
de eetzaal der verpleegsters. Boven zijn de
slaapkamers van 't verplegend personeel en
nog twee zalen voor ernstige zieken, benevens
de wooing van den adsistent-geneesheer,
welke woning een afzonderlijken opgang bezit.
De vleugels, die geheel gelijkvloers zijn,
zijn volkomen geljjk aan elkaar. De oostelijke
is voor 24 vrouwen, de westelijke voor 30
mannen. De ziekenzalen, die op 't zuiden
liggen, zijn beuitelings voor 4 en voor 6
per&onen ingericht.
Het merkwaardigste van een sanatorium is
de zoogenaamde sLïegehalle" of iigveranda.
Ilior is er nan eiken vleugel den, gelegen
op 't Zuiden en aan de noordzijde voorzien
van openslaande raampjes, welke bij gioote
warmte geopend worden, en zoodoende steeds
een aangename tempeiatuur doeu heerschen.
De patiënten rusten hier op ligstoelen,
voorzien van paardenharen matrassen, welke
gedesinfecteerd^ kunnen worden.
Op elke afdeeling heeft men een isoleer-
kamertje voor patiënten, die niet op de alge-
tneetie ziekenzalen moeten vei pleegd worden.
Het gebouw voor het bijbetlrijf bevat in
de eerste plaats liet administratie-kantoor,
onmiddellijk gierizende aan de kamer voor
liet hoofd der huishouding. Aan de andere
zijde is de eetkamer voor 't personeel en van
daaruit komt men in de keuken, waar vier
groote ketels voor het. bereiden van soep,
melk, groenten en aardappelen zijn.
Op de verdieping zijn de vertrekken van
het personeel en een groote droogzolder,
terwijl onder het gebouw ruime kelders zijn.
De wasselierij, die electriscli gedreven wordt,
is zeer practisch ingericht, en bevat een
desinfeetieoven, een kamer voor het vuile
goed, dan een wasclikamer, een strijkkamer
en een mangelkamer. Het di ogen van't goed
gaat geheel machinaal.
Een voornaam punt in een inrichting als
deze is wel goed drinkwater. Men is er hier
op allergelukkigste wijze in geslaagd zich
daarvan te voorzien. Van da op eenigen af
stand gelegen prise d'eau pompt men het
water op naar 't op den berg g-maakte
reservoir, waarin een drijver door electrische
vei binding op een schaal in de machineka
mer aangeeft, tot hoever !t reservoir gevuld
is. Is dit geheel vol, dan geeft een electrische
schel hiervan keunis.
Behalve de reeds opgenoemde gebouwen,
worden er op 't terrein nog gevonden de
woning van den geneesheer-directeur, van
den boekhouder en den machinist, een koets
huis met stal en woning voor den koetsier,
de barak voor besmettelijke ziekten, en 't
gebouw waarin de keuken voor 't bereiden
van spijzen voor de Israëlieten.
De geheele inrichting is prachtig gelegen
in booge dennebosschen.
Ten slotte zij nog opgemerkt, dat de
inrichting telefonisch vei'bonden is met het
dorp Hellendoorn.
In de laatste helft van Juni zal de opneming
van patiënten eerst kunnen plaats hebben.
Verschillende autoriteiten, waaronder een
drietal ministers en leden van de Eerste
Kamer zullen de opening morgen bijwonen.
Op den door de Koningin-Moeder te volgen
weg zijn twee eerepoorten opgericht.
Na aankomst van II. M. zullen twee psal
men van Valerius gezongen worden, na de
rede van den heer dr. J. J. Uomoet een psalm
vao Schubert, en na het gebed van ds. De
Vries het Wilhelmus van Nassauen.
In den loop der vergadering zegde de
voorzitter een onderzoek toe naar het gebrek
aan verplegend personeel tjjderis het heer
schen van vlektyphus te Zaandam.
Tot eerelid werd benoemd jonkvr. J. de
Bosch Kemper.
Algem, Ned. Bond van Mineraalwaterfabri-
kauton on Bierhandelaren.
Gisteren had te Utrecht plaats de eerste
algemeene vergadering van den Aig, Ned.
Bond van Mineraalwaterfabrikanten en Bier
handelaren. Zij was goed bezocht; ISafdee-
lingen waren vertegenwoordigd. De Bond
telt thans 435 leden. Besloten werd den
Bond te doen deelnemen aan het in September
te Amsterdam te houden congres van den
middenstand. Tot leden van het bestuur wer
den herkozen de heeren C. Visser, P. Mesch
en gekozen J. N. Kriek, te Rotterdam. De
volgende jaarvergadering zal te Utrecht bijeen
komen. Voorts werd besloten het vakblad
niet op te heften. Tot redacteur van dat
vakblad werd benoemd de heer C. Visser, te
Groningen.
Vereeniging tot bescherming van Vogels.
In een gisteren te's-Gravenhage gehouden
jaarhjksche bijeenkomst der Ned. Ver. tot
bescherming van vogels, is verslag uitgebracht
en gewezen op het doelbestrijding der
mode de dameshoeden met veeren en vogels
te dragen.
Verder werd gewezen op het nog steeds
bestaan van vinkenbaoen en met veront
waardiging gewaagd van het gebruikeu van
lijsterstrikken.
De Vereeniging verheugt zich in grooten
bloei.
Vele afdeeüngen werden gesticht.
Uit de ornithologische vereenigiugen ge
zamenlijk zal een ontwerp van een nieuwe
vogelwet gemaakt worden, terwijl aange-
diongen zal worden op aansluiting bij in
ternationale overeenkomst ter bescherming
van nuttige vogels.
De leden van het bestuur werden benoemd
tot leden van het thans gevormde hoofdbe
stuur.
op den omweg, welken een
-Indië - China—Japan, ver-
directe lijn op beide laatst
genoemde landen zou veroorzaken en de
kostenvermeerdering aan overlading verbon
den, moet ook geen gioote verwachting
worden gekoesterd van het vervoer naar Oost-
Az'ë op dourviacht langs de Nederlandsche
lijnen (Mij. Nederland en Rotterdamsehe
Lloyd) in aansluiting aan de JavaChina-
lijn. Van groot belang zal echter, meent de
regeering, worden aansluiting van de Java-
China-Japan-iijn aan de lijnen vandePaket-
vaart-Mnatschappij.
Het ligt in de bedoeling aanvankelijk sche
pen te doen bouwen van 5000 ton draag
vermogen.
In de overeenkomst zal worden bepaald
dat wanneer de vennootschap den te snbsi-
dieeren dienst niet meer onderhoudt, de
Regeering bevoegd zal zijn de overeenkomst
te ontbinden en terug te vorderen wat de
vennootschap wegens subsidie genoten heeft,
voor zoover het nog niet uit de overwinst is
terugbetaald.
In het gewijzigd ontwerp van wet is be
paald dat Soerabaja, Semarang, Batavia, Hong
kong ook op de terugreis zullen moeten wor
den aangedaan.
Bepaald is dat de op te richten vennootschap
haar zetei en bestuur in Indië zal kunnen ves
tigen.
Sanalorinm le Hellendoorn.
Gelijk men weet zal het sanatotium te
Hellendoorn morgen door H. M. de Koningin-
Moeder worden geopend.
De nZwolsche Courant" bevat eenige bij
zonderheden omtrent deze inlichting, waar
aan wij het volgende ontlennen:
Het hoofdgebouw is b-5- «rul voor de ver
pleging en huisvesting van het verplegend
personeel. Hel verplegirigsgebouw is met bet
front op het Zuiden gelegen en slechts in
't rnidden twee verdiepingen hoog, overigens
is alles gelijkvloers, wat groote voordeden
beeft en in geen enkel ander sanatorium
wordt aangetroffen. Ter zij-'e van den hoofd
ingang, die door een kleinen corridor in ver
binding staat met de vestibule, zijn een paar
vertrekjes, waar de patiënt-n na de wande
ling zich van hun schoeisel enz ontdoen,
oin dat voor ander te verwisselen, een hy
giënische maatregel.
In 't middengedeelte vindt men de kamers
voor den geneesheer directeur, het vertrek
waar nieuw aangekomen patiënten onder
zocht worden, de badinrichting rnet een bad-
douche- en kleedkamer, en verder het labora-
Ned. Bond voor Ziekenverpleging.
De '10e algemeene vergadering van den
Nederlaudschen Bond voor Ziekenverpleging
werd gisteren te 's-Gravenhage gehouden
onder voorzitterschap van dr. A. Couvae, op
wiens voorstel een telegram van gelukwen-
sching naar H. M. de Koningin werd ver
zonden. Spreker constateerde in zijn openings
woord dat de waarde var, een goede
ziekenverpleging meer en meer wordt ge
waardeerd.
Prof. B. J. Kouvver uit Utrecht hield een
vooidiacht over de toekomst der particuliere
verpleegster. Spreker ried aan aan het hoofd
bestuur te verzoeken aan de afdeeüngen op
te diagen een ernstig onderzoek naar de
mogelijkheid en uitvoerbaarheid eener rege
ling waarbij de particuliere verpleegster in
de gelegenheid wordt gesteld tijdelijk werk
zaam te zijn in een ziekenhuis en in de par
ticuliere verpleging tijdelijk zal worden ver
vangen door eene verpleegster uit zulk een
ziekenhuis.
Het hoofdbestuur zal dat voorstel -over
wegen
Uit bet jaarverslag van de secretaresse
Jonkvr, Jeltje de Bosch Kemper bleek dal bet
'e lental vooruit gaat en afdeelingeu in ver
schillende plaatsen tot stand kwamen. Ook
de financiën zijn gunstig.
Aangenomen werd een voorstel-Amsterdam
strekkende tot vergemakkelijking van de toe
treding van het lidmaatschap.
Besloten werd op voorstel van Utrecht
eene commissie te benoemen tot onderzoek
van de mogelijkheid van samen wei king tus-
schen de verschillende vereenigingen die
particuliere verplegers en verpleegsters uit
zenden.
Aangenomen werd een voorstel-Bloemen-
daal orn de uitgave te bevorderen van een
gids voor ziekenverpleging voor Nederland
en verworpen een voorstel derzelfde afdeeling
om een onderzoek in te stellen naar den
omvang en de redenen der mutatiën van de
verplegenden in de ziekeninrichtingen.
Besloten werd op voorstel der afdeeling
Amsterdam een bibliotheek op te richten van
werken betrekking hebbende op ziekenver
pleging. Deze zal op voorstel van Den Haag
te Amsterdam gevestigd worden.
Tot hoofdbestuursleden werden gekozen
prof. Kouwer te Utrecht, dr. Van Deventer
te Bloemendaal, dr. Couvee te Amsterdam,
dr. Sehreve te Rotterdam, dr. van Eden te
Leeuwarden, mr. Calkoen te Edam en mej.
M. des Amorie van der Hoeven te Rotterdam.
Vervolgens hield mej. C. Manden een
voordracht over waarde van kook- en huis-
hön 'kennis en na de pauze dr. Bollaan eene
le§ ng over X-stra!en.
Export naar Australië.
De Vereeniging tot bevordering van den
Nederlandschen export te 's-Gravenhage, die
voornemens is aan bereids te Melbourne,
Sydney, Brisbane, Freemantle, Adelaide en
Pert gevestigd agentuurfirraa's de vertegen
woordiging aan te bieden van de fabrikan
ten, die prijs stellen op een verlevendiging
hunner handelsbetrekkingen met Australië,
biengt ter algemeene kennis, dat de navol
gende artikelen daar te lande geregeld inge
voerd worden
Cacao, chocolade, emailwaren, jenever, sui
ker, tabak, sigaren, cigaretten, bier, vee, zak
ken, ry wielen, dekens, schoenen, laarzen, ce
ment, kaas, steenkolen, copra, messen, scha
ren, draperieën, aardewerk, porselein, mode
artikelen, visch, meubelen, behangsel, glas,
glaswerk, vruchten, handschoenen, grenen,
hooi, muziekinstrumenten, ijzer, staal, bijou
terieën, edel-gesteente, kapok, lood, leder,
machinerieën, mout, vieeseh, melk, kerosine,
verfwaren, papier, aardappelen, spoor- en
tiamwegmateriaal, zadels, paardentuig, zaden,
zijde, huiden en vellen, brandewijn, whisky,
stijfsel, schrijf- en teekenbehoeften, talk,
thee, hout, tin, wijn, wol, zout, gereedschap
pen, koffie, katoenen stukgoederen, katoenen
manufacturen, drogerijen en chemicaliën, ge
weven goederen, linnen stukgoederen en
manufacturen, oliën, wollen artikelen en
stukgoederen, zeep, jams, biscuits, geconser
veerde groenten, enz.
f 3,653,778,291/2
- 4,332,915.99
der wet van 25 Mei 1880 (Stbl. no. 88), ge
wijzigd en aangevuld bjj de wet van 20 Juli
1895 (Stbl. no. 135), wordt ter algemeene
kennis gebracht, dat gedurende de maand
April 1902 zijn ingelegd en terugbetaald
de navolgende bedragen
Inlagen.
Terugbetalingen (waar
onder 120,515.071/3 we
gens aankoop van inschrij
vingen in een Grootboek,
obligatiün of certificaten
van inschrijving)
Minder ingelegd dan
terugbetaaldf 679,137.691/2
Aan het einde der maand
Maart 1902 was ten name
van de verschillende inleg
gers ingeschreven - 95,347,170.831/2
zoodat het tegoed op uit,
April 1902 bedroeg
In den loop der maand zijn 8179 .nieuwe
spaarbankboekjes afgegeven, 4300 geheel af
betaald, zoodat aan het einde der maand nog
922,210 boekjes in omloop waren.
Tot ultimo April is voor een bedrag van
f 954,028.831/a aan inschrijvingen in een Groot
boek der Nationale Schuld, obligatiën ten
laste van den Staat of certificaten van in
schrijving ten behoeve van 1239 inleggers
aangekocht. (nSt.-Ct.")
94,668,033.14
B. en "VV. .hebben in druk doen verschiji-
nen een voorstel, om verbetering te brengen
in heb fonds der korenmeters-wegers, vergo-
zeld van een voorstel' van het raadslid, den
heer Smit, en verdere bijlagen, waarop wij
morgen, met heb oog op het belang der zaak,
uitvoeriger zullen terugkomen.
De heer G. W. B. Ingenhoes, leeraar in
de Fransche taal en letterkunde aan het
gymnasium en de H. B. S. alhier, is als
zoodanig benoemd aan een 11. B. S. te
Amsterdam.
De heer F. J. Poelhekke, pastoor der 0. L.
Vrouwe Visilatiekerk, gisteravond te dezer
stede teiuggekeerd, heeft heden-ochtend weder
het H. Misoffer in zijne parochiekerk opgedra
gen. (N.S.C.")
Zaterdag 31 Mei a.s. herdenkt do machi
nist aan heb stoomgemaal bij de begraaf
plaats, J. van den Berg, den dag waarop bij
als zoodanig vóór 25 jaren, in dienst der ge
meente trad.
Wel was hij reeds 1 Mei tevoren benoemdi,
maar kon eerst 31 Mei d.a.v. in functie tre
den
Rotterdamse!! sanatorium.
In de gisteravond gehouden algemeene
vergadering werd het jaarverslag uitgebracht
waaruit bleek, dat er op 1 December 1900
'1 patiënt in behandeling was gebleven en
er in 1901 werden opgenomen 70 mannen,
116 vrouwen en 71 kinderen, iu het geheel
257 patiënten, in de verschillende klassen
te zamen hadden zjj 2894 verpleegdagen.
Onder de patiënten waren 33 inwendige, 144
chirurgische, gynaecologische, 70 oor- of
keellijders, 3 lijders aan huidziekten. Over
leden zijn 5 patiënten 4 mannelijke en 1
vrouwelijke.
Bij operatiën A domicile werd 20 malen
door de zusters geassisteerd, terwijl de twee
buitenzusters, ten behoeve van 25 patiënten
in doorloopende verpleging met 293 dagen,
bij 10 patiënten in dagverpleging met 146
dagen, bij 12 in nachtverplegirg met 73
nachten hare diensten hebben verleend.
In de inrichting werden gegeven: 39 baden
le klasse, 25 baden 2 klasse, 122 badeo 3e
klasse, 77 zwavelbaden, 31 stijfselbaden en
werden door bemiddeling der inrichting ver
licht: 37 onderzoekingen van urine, 14 onder
zoekingen van sputa, 1 onderzoek van faeces,
beoevens onderzoekingen van pathologische
praeparaten.
De exploitatie-rekening wijst over het afge-
loopen boekjaar een nadeeüg saldo aan van
f 1021.32, voornamelijk een gevolg van min
der ontvangen verpleeggelden, verminderde
jaarliiksche bijdragen door bedanken en over
lijden, en mindere giften inééns. Deze laatste
vermindering is zeker toe te schrijven aan
de in het verslag vermelde donatiën ten
behoeve van het Bouwfonds, die anders als
giften inééns op de exploitatie-rekening zou
den zijn voorgekomen, terwijl door gebrek
aan ruimte of gebreken der inrichting, waarin
niet was te voorzien, aan verschillende aan-
vtagen tot opname van patiënten niet kon
worden voldaan, bleven de verpleeggelden
onder het voor de inrichting bereikbare.
Dr. van Moll aan de beurt van aftreden
is hei kozen. In plaats van dr. Klinkert, die
bedankt heeft, is gekozen dr. Rombacb m
plaats van den lieer Franpois, die eveneens
niet langer wenscht te fungeeren, de heer
M, Burgerhout.
In
Flnanlieel Nieuws.
Rijks- Postspaarbank,
verband met het bepaalde by art.
21
iConstantla."
Gisteren avond had in nConstantia" een
vergadering plaats, waarin dr. H. Gorter als
spreker zou optreden.
De voorzitter der afd. Schiedam van de
S. D. A. P., de heer D e W i t opende de
vergadering met een woord van welkom,
daarbij wijzende op de verandering die gekomen
is in de wijze van vergaderen vroeger en
nu. Vroeger eindigde de couranten verslagen
steeds met de woordensde vergadering
was rumoerig" later veranderd in nde ver
gadering had een rustig verloop" als iets
heel merkwaardigs, en steeds was politie in
de zaal.
Maar, zegt spr., wij hebben sedert het
vergaderen geleerd.
Releveerende dat de heer Gorter bij vele
partijgenooten geen vreemde zal zjjn, hij die
voor drie jaren een cursus over het socia
lisme leidde in het Volkshuis, gaf hij het
woord aan den spreker van den avond.
De heer Gorter zal de vraag beantwoorden:
jIs de overwinning van het Socialisme
zeker."
Spr. begint met er op te wijzen hoe overal
waar het socialisme zich vertoonde dezelfde
strijd te strijden is geweest als in deze ge
meente, een stryd, onvermijdelijk, nu de
arbeiders, na 20 eeuwen van onderdrukking,
tot het bewustzijn van hun kracht zijo ge
komen en de overtuiging hebben gekregen
dat zij best zonder patroon kunnen arbeiden
en leven. Dat begrip woekert vooit, zoodat
de vraag van den dag is geworden »Hoe
zal die sociale kwestie woiden opgelost", m.
e. w. hoe zal men een nieuwe, beteie ver
houding verkrijgen tusschen arbeid en ka
pitaal.
Vraagt men dat antwoord aan de libet alen
dan staan deze met bun mor.d vol tanden,
zij hebben geen antwoord op die vraag; zij
hebben het gezicht op de groote vraagstukken
van den tijd verloren.
De geloovigen Katholieken en Calvi
nisten zeggen dat èn kapitaal èu arbeid
zullen blyven, alle eeuwen door, want God
zelf heeft het privaatbezit ingesteld eu zal
dat ook handhaven. Vooral de A. R. hebben
op dit punt een krachtig wapen in hun bijbel
en staan daardoor het steikst tegenover het
socialisme. Het gevolg daarvan is dat die
party zich uitbreidt. De liberalen in hun
hulpbehoevendheid moeten zich aansluiten by
de geloovigen om kracht te kunnen uit
oefenen.
De radicalen, als in alle punten ook hierin
tweeslachtig, zeggenhet kan best mogelijk
weze.n dat de socialistische maatschappij komt,
hoewel dit niet zeker is; in elk geval zal
die niet komen in de eerste 4 of 5 eeuwen,
zooals prof. Treub heelt gezegd.
De socialisten weten niet wanneer de
socialistische maatschappij zal komendat
komen zal, daarvan zijn zjj zeker, en ook
dat die komt in veel, véél korteren tijd dan
de heer Treub meent.
Moge dus hier het verschil tusschen radl
calen en socialisten slechts lijken te zjjneen
verschil omtrent tijd, in werkelijkheid is het
verschil van meer belang dan men denken
zou. Immers, de socialisten doen alles om den
tyd, die ons scheidt van de toekomststaat, te
bekoiten, genen om dien te verlengen,
De socialistische maatschappy, zegt spr.
heeft in de eerste plaats ten doel om in
handen der gemeenschap te brengen alle trans-
poitmiddelen, allen grond, alle fabrieken en
andere productiemiddelen.
Om de vraag te kunnen beantwoorden
die spr. zich ter beantwoording heeft gesteld
>Is de overwinning zeker", dient hij eerst
de volgende vijf vragen te hebben besproken:
lo. Zyn de menschen er die ons de socia
listische maatschappy kunnen en moeten
brengen.
2o. Is de toestand dier menschen zoo dat
zy de verandering der kapitalistische maat
schappij in een socialistische moeten wen-
schen.
3o Z'tjn de belangen van die menschen
de zeilde,
4o. Zyn de middelen er om het socialisme
mogelijk te maken.
5o. Wordt er reeds gestreden voor het
socialisme en hoe ver is die strijd.
Spr. zal die 5 vragen achtereenvolgens
beantwoorden.
ISerste vraag.
De menschen, de arbeiders, die het soci
alisme moeten brengen zyn er, en hun getal
breidt zich meer en meer uit. De maatschappij
staat niet onveranderd stil, maar slechts
schijnbaar, als de knop aan den boom inde
maand Januaribeschouwt men die dan ziet
men van den eenen dag in den anderen geen
verschil, toch werken daar krachten die ten
gevolge zulleD hebben dat in het vroege
voorjaar de knop zich ontsluit en heerlijke
bladen of bloemen daaruit te voorschijn
komen.
Op de vraag is het aantal arbeiders vol
doende, kan men antwoorden: door de wer
king in de maatschappij, door den groei van
het kapitalisme zelf, door den concurrentie
strijd tusschen groote kapitalen en kleine,
waarb'ij de laatste het onderspit delven, wordt
het proletariaat uitgebreid.
Een statistiek uit Duitschland leert dat in
de jaren van 1882 tot 1895, alzoo in een
tijdperk van 13 jaren, het aantal industrieelen,
bezitters van machines was afgenomen met
180,000, terwijl het aantal proletariërs was
vermeerderd met 2 millioen.
Het aantal inwoners van Duitschland be
draagt 50 millioen, en daarvan behoorener
14 millioen tot de proletariërs; uit deze
cyfers blijkt dus de groote invloed van het
veranderde vehoudingscyfer tusschen indu
strieelen en proletariërs.
Het doel der socialisten is de vereeniging
van alle proletariërs, om door haar macht
de macht van den staat in handen te krij
gen en zoodoende uitvoering tc geven aan
haar wensch: de onteigening der vervoer
en productiemiddelen.
Het beletsel voor die vereeniging noemt
spr. op het oogenbük het vooroordeel van
het proletariaat zelf.
En daarmede komt spr. op de Tweede
vraag.
De beantwoording dezer vraag is hier in
Schiedam, meent spr., zeer eenvoudig.'Lage
loonen, lange aibeidstydende arbeiders
kunnen niet anders dan verlangen naar
verandering.
En daarbij stuiten de socialisten op de vrij
zinnig-democraten, die leeren dat wat de
arbeiders noodig hebben druppelsgewijze moet
wotden toegestaan; zy dringen aan om te
bewandelen den geleidelijken maar daardoor
zoo langzamen weg.
Zij spreken van de tempering van den
klassestrjjd. Zij gelooven dat de kapitalistische
maatschappy is goed te maken door lapmid
delen de socialisten daarentegen zeggen dat
aan die maatschappy kwalen verbonden zijn,
die niet kunnen verdwijnen zoolang die j
maatschappij bestaat.
Spr. wijst daartoe slechts op den tharszoo
onteerend werkenden vrouwenarbeid, kinder
arbeid. overwerk, stukwerk, alle kleine kwa
len vergeleken by de alles overheerschende
kwaal der werkeloosheid.
Zij is het middel voor de patroons om
den werkman te kunnen uitbuiten; zij is da
oorzaak der verlaging in het ioonzij alleen
maakt het mogelijk om de concurrentie der
patroons onderling te laten betalen door den
arbeider. Lapmiddelen kunnen de maatschap
pij niet verbeteren. De concurreerende maat
schappij moet vervangen worden door een
samenwerkende maatschappy.
Derde vraag.
Hoewel deze vraag natuurlijk bevestigend
moet beantwoord worden, betreurt spr. het
dat de overtuiging daarvan nog zoo weinig
- doorgedrongen by de arbeiders zelf en
daarvan wordt de schuld geweten aan de
ouvoldoende ontwikkeling der proletariërs. De
kapitalistische maatschappy geeft het kind
sleclus gelegenheid om school te gaan tot
het J2e jaar, het oogenbük waarop dit eerst
zal gaan profiteeren van onderwijs.
Dat is naar spr.'s oordeel het middel ge
weest orn den arbeider dom te houden en
daardoor minder gevaarlijk in deu strijd
van arbeid en kapitaal. Een tweede redt)
ziet spr. in het feit dat uit de brooze armpjes
eri beentjes van het 13 jarig kind voor den
kapitalist winst is te halen.
Alle arbeiders hebben dezelfde belangen',
de wevers en de timmerlieden, de smeden
de schilders, de stad- en landarbeiders.
g(
di
st
in
lo
lo
er
di
br
dr
ge
zij
Tin
oir
en
Hollandsche, Duitsche en alle andere aroer
ders, allen hebben één en hetzelfde belang.
Daarom steunen zij en moeten zjj steunen
elkander in den strydgaat het den een
goed, de ander wordt daardoor beter. Het
eigenbelang brengt het praktisch resultaa
van de broederliefde der christelijke leeh
die wel in de kerk wordt geleerd maar daar
binnen noch daarbuiten uit christelijke liet®
wordt toegepast.
De Christelijke liefde in toepassing brengt
kan eerst dan wanneer de belangen gemeen
schappelijk zyn en de menschen niet meet
tengevolge der concurrentie als vijanden
tegenover elkander staan.
De verdeeling in verschillende vereeni
gingen van de arbeiders wordt door
patroons en priesters bevorderd, omdat o;«
weten dat verdeelen beheerschen niogehj
maakt.
doi
me
tei
be
pol
gre
dei
W
gr,
de
bel
tot
de
voo
1
ben
bet
libe
mei
I
sch
ond
te
Kar
vrij;
geg<
van
D
jfin f
in I
alzoi
wor,
D
de 1
D
kadi
rich
Daai
die
'spr.
Vrjj
Den
D
aan
lukk
enz.,
D
het
.ook
gewi
Jen
wijst
mijn
Ai
Wens
kapii
schai
die
;ze n
Hi
socia
leere
invlo
ïjn.
