Donderdag 24 Juli 1902.
sen tijielijt IEERAAB in Nalir-
lijte Historie,
NA VEERTIG JAREN.
56"* Jaargang.
No. 10911.
Hoogere Burgerschool te Schiedam
BUITENLAND.
V
-V
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen 1.25. Franco
per post fl. 1.65.
Prijs per weckVoor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur
aan het bureau bezorgd zijn.
BureauBotentrwt ©8,
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel
meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die sij
innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeehge voorwaarden. Tarieven hur-
van zjjn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden
zoogenaamde Jtlaimm admertemtië» opgenomen tot den prijs van 40 cents
per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
latere. Telefoon So. 123.
«tUIUM -
Aan de Hoogere Burgerschool met 5 jarigen
cursus te Schiedam wordt gevraagd t
{en einde weikzaam te zijn in de laagste
klassen der II. B. S.
Aantal wekelijksche lesuren O,
De jaarwedde bedraagt f 100 per weke-
lijksch lesuur.
Solicitaliestukken franco in te zenden aan
den Burgemeester vóór 3 Augustus a.s.
AMSEMEEM OVERSIGHT.
SCHIEDAM, 23 Juli 1902.
Zuld-Alrlko.
Brodrick deelde gisteren in het Lagerhuis
mede, dat Milner had gerapporteerd, dat een
zeer groot aantal burgers verzocht had
dienst te mogen nemen bij de Zuid-Afrikaan-
sche politie. Hij had tusschen de 200 en 300
hunner aangenomen, die met veel zorg waren
gekozen. De helft der gekozenen zijn vroegere
»National Scouts", die een goed karakter
bezitten. De overigen zijn mannen, die zich
onlangs hebben overgegeven en van wie de
Boerengeneraals een goede getuigenis hebben
afgelegd.
Om het Engelsche publiek voor te bereiden
op tegenvallers wanneer Botha hier komt,
worden langzamerhand interviews bekend
gemaakt, maar in vroegere berichten worden
tegengesproken. Zoo blijkt nu ook dat Botha
wel degelijk zich tegen de schorsing van de
grondwet in de Kaapkolonie verklaard heeft.
Alle blokhuizen in Zuid-Afrika z^n, volgens
de sDaily Telegraph" door lord Kitchener
aan Milner verkocht voor 10 pond stelling
per stuk. De af bi aak zal worden gebiuikt
voor den opbouw van hoeven.
Te Colombo zijn weder standjes geweest
in het kamp van Diyalalawa. Twintig krijgs
gevangenen en eenige Engelsche soldaten
kregen kwetsuren. Een namnl gevangenen
zou geen geloof willen hechten aan het
sluiten van den vrede; toch zjjn te Duiban
Zaterdag 400 krijgsgevangen uit Colombo
aangekomen.
Generaal Sir William Butler heeft eenige
detachementen troepen geïnspecteerd, die
gisteren aan boord van de Ortona naar
Zuid-Afrika zjjn gegaan. Het waren 620 man
van de Royal Welsh Fusiliers, enz.
De German van de Castle-Union-lijn is
9 Juli met byna 1500 vrijwilligers aan boord
van Kaapstad vertrokken.
Frankryb,
Opstootjes te Parijs.
Op twee der gisteren vermelde diners die
de Fransdhc ministers Zondag hadden bij to
wonen, is de kwestie van de congregatie-wet
ter sprake gebracht.
Wat de lieer Combes zeido was zeer be
slist en moot den regeeningstogenstanders
wel opnieuw overtuigd hebben, dat zij ten
minste op dit punt van liet regeoringspro-
gram met een onverzettelijke regcering te
doen hebben. De minister-president zette
uiteen, dat hij zijn hoogo ibelrekiking slechts
had aangenomen met liet voornemen om de
vv.pt op do vereenigingen, door hot kahinet-
Waldcck-ltousseau tot stand gebracht, ten
uitvoer 'te brengen. Do beschuldigingen,
waaraan deze rogeering dus bloot stond, dat
zij zich te buiten iging aan Vervolgingen,
kon zijn van zich wijzen, daar zij! niets an
ders deed dan waken over de rialitige uit
voering der weten men kou toch niet ver
langen, dat zij do mooning was toegedaan
van zekere lieden, als zouden do geestelijke
orden boven d'e wet staan i
Trouwens, zeidc de ilieer Combes, do kalm
te waarmee over het algemeen de wet ton
uitvoer lean worden gelogd en het feit, dat
geen tegenstand wordt geboden, gelden als
bewijs, dat van vervolging igcen sprake was.
Do wet is een noodzalcelijikheid geweest,
daar do congregaties in de politiek on ten
laa'tsto ook hij do verkiezingen, op do wet
gevende macht oen steeds merkbaarder in
vloed liebhen uitgeoefend. De republiek zou
zonder deze wet langzamerhand door een
monarchie of theocratische instellingen ver
vangen. geworden zijn.
Dit is ter zelfclcr tijld door den minister
van. marine in do Vendée nader betoogd
met de volgende woorden
„Heel de geschiedenis van do eeuw ligt
in den strijd tusschen het lid'eaal der mid
deleeuwen en het ideaal der toekomst, tus
schen liet clericalisme dat do verdediging
van hot verleden op zich genomen heeft, en
do zaak der revolutie. Vandaar de maatre
gelen, welke dei voorzitter van den minister
raad pas heeft genomen, en wanneer het
gaat om een dergolijiken strijd, dan hebben
wij niets to verbergen van het diepst© on
zer gedachten.
„Niemand van ons is den godsdienst vij
andig, voor zoover het betreft een geheel
E. DEBANS.
1?)
„Het is mijn plicht als notaris, mevrouw,"
begon do zaakwaarnemer, „u to vragen of
de inhoud va,u hot testament van uw vader
u bekend is. Ik lieb u allereerst mede to
deelen dat do heer Mouthior zijn kleindoch
ter een logaait van drio milliocn, zeven hon
derd duizend franken lieeft nagelaten."
„Ja, dat wist ik, en ik bob hem gezegd,
dat ik dat goedkeurde. Mijn vader was in
de verbeelding, dat ik nog eens zou hertrou
wen en daarom wilde, hij Sabine eon aanzien
lijken bruidsschat verzekeren Verder
moot ik naar iets vragen, dat u wel bekend
zal zijn O ja, nu schiet liet mij weder to
binnen En Bertha, die zich twee dagen
lang precies liad voorgesteld wat en hoe zij
alles zeggen zou, deed nu juist alsof iets heol
gewoons haar opeens in dei gedachte schoot,
zoodat de notaris zich daardoor geheel liet
beetnemen.
„Gaat n voort, ik ben natuurlijk geheel
en ah ter uwer beschikking, mevrouw Vas-
solin," zeïde iliijt beloofd.
„Teen mijn anno vader al op sterven lag
en zich nauwelijks meer verstaanbaar kon
uitdrukken, zeido hij mij dat or een hijjlago
van zijn testament bestond."
„Een bijlage Bij mij' niet I"
„Dat wilde ik juist weten."
„Miji is niets daarvan, hekend, dat de heer
Mouthior een bijlage gemaakt 'heeft."
„Dat is zeer onaangenaam voor mij," ant
woordde mevrouw Vasselin, terwijl zij d'eu
notaris scherp aankeek, als wild© ze op zijn
golaatstrekiken het geringste toekon van te
rughouding of vorlegonüieid ontdekken.
„Denkt u er materieel1 belang bij' te heb
ben, deze bijlage te kennen f" vroeg Saint
Martin.
„Veeleer oen zedelijk, indien ik de laat
ste woorden van den stervende goed begre
pen bcb."
„Dat begrijp ik niet goed."
„Zooals ik u reeds vroeger zeido, kon ik
mijn vader slechts gebrekkig meer verstaan.
Het scheen betrekking to liebben op een
verplichting, die hij| door zijn dood verhin
derd werd na to komen. In zijn plaats moest
ik dat overnemen en het juiste daarvan door
een schriftelijke opdracht tc weten komen.
Hij1 kon mij niet meer zeggen waarop het
betrekking had, noch waar het opgeborgen
was. Zijn einde was te spoedig daar,"
„O zoo! En nu wildot u weten of deze op
dracht bij mijl berust."
„Dat ook," verzekerde Berth a hem, hare
oogeu niet van den notaris afwendende.
„Ik moet dat eveneens tot mijn leedwe
zen, ontkennend beantwoorden, mevrouw,
gaf St. Martin haar kalm ten antwoord.
„Misschien betreft het niets bijzonders,
want mijn vader was den laaleten tijd erg
zenuwachtig geprikkeld. En op het oogen
blik van sterven kon hij wol' van dingen ge
wag gemaakt hebben, die zelfs niet eens be
staan."
„Dat is heel best mogelijk," zeido do no
taris.
-Mevrouw Vassc-lin bracht een heel slim
overlegd plan ten uitvoer. Terwijl ziji do ge
dachte ingang deed vindon dat haai- vader
geen tijd meer gehad had om haar to zeg
gen wat zij in opdracht van ihem, na zijn
dood moest ten uitvoer brengen, plaatst© ze
zicïi op een onaantastbaar staudpunt. Zij!
kon natuurlijk geen wilsbeschikking nako
men die haar niet op duidelijke wijze was
kenbaar gemaakt. Indien d'e persoon, die 't
Stuk in handen bad', dit vernam, zou bij het
waarschijnlijk het doelmatigst vinden om
aan do dochter van den cvecrledene te ever-
van godsdienstige gevoelens. Wij,vrijden
kers, viagen niets dan de vrijheid om er
niet aan te gdooven. Wij voeden geen haat
tegen do mystieke overtuigingen. Wij eer
biedigen ze als zaken van het hart. Maar wij
kunnen niet gedoogen, dat do katholieke
kerk, die een politieke evenzeer als een
godsdionsbigo instelling is, zich aanmatig©
de hand te leggen op het nationale leven.
„Gedurende eenigeii tijd hebben wij dit
waarlijk verrassende schouwspel bijge
woond do overheid meer en meer veroverd
door do macht, welke de regeering bestreed
of meende te bestrijden. Wij zijn ontwaakt
op een oogenhlik, waarop deze toestand in
liet leger een staf had geschapen, door wel
ken wij eiken dag bedreigd erden met een
staatsgreep
,11 zeg het in naam van al mijn colle
ga's de verdediging der republiek wil niet
zeggen, dat wijl van do staatsdienaren dezo
of die overtuiging vorderen, wij dringen
niet tot do conseiëntiën door; maar liet bo-
toekont, dat wij van allen, die een stukjo
van hot .gezag in handen hebben, eischon,
dat zijl zich daar niet van bedienen om de
mannen to voi-voligcn die trouw zijn aan do
revolutie."
Niet iedereen is hot natuurlijk met do
'handelwijze van het ministerie eens, zooals
do premier hot wol1 zon willen laten voor
komen.
De vóór do jongste Kamer-venk lezingen
door een groep cloricalo politici, waaronder
do afgevaardigden Graaf do Mun ou Pieu,
eslidhto „Verceniging der cloricalo propa
ganda,", welke zlicli ton doel stolde aaneen
sluiting van allo clericalcn in Frankrijk voor
een politieke campagne, lieeft Maandag in
Parijs den volgende oproep doen aanplak
ken
„Burgers! Een misdaad, zonder weerga in
de geschiedenis, is bedreven: binnen tl da
gen tijds zij'n 2500 scholen gesloten, 150.000
kinderen op straat gezet, 5000 leeraren jen
leeraressen verjaagd en zonder middelen van
bestaan gelaten. Nooit is op schandelijker
wijze inbreuk gemaakt op de gewetensvrij
heid, op do rechten der gezinnen. Zulke
liandelwij'zcn zijn misdrijven tegen de men-
schclijikhekl en tegen do vrijheid. De Regee
ring beroept zich tot haar verontschuldiging
op de wetten. Dat is hoon! Sedert wanneer
vervangt een pohtie-maatregel een vonnis
van liet gerecht Deze eerste dnbiouk opende
de rij der geweld'adighcden. Nog enkele
maanden en er zal niets meer over zijn van
de vrijheid van. onderwijl. Do scheurmakers,
die onmogelijk oen 'hervorming tot stand
kunnen brongen, beproeven het zoo, om huil
politiek en sociaal bankroet achter hun anti-
cliristolijkcn haat to verheugen.
„BurgersZult gij uw hoofd onder liun
tyrannic huigen of wilt giji veeleer als vrije
burgers loven 1 Zoo plaatet tegenover die
scheurmakers do waarachtige vrijheidsvrien
den Sluit u aaneen in een Vereeniging, die
sterk genoog is om den achtervolgers het
hoofd to bieden, rekent niet op hun recht-
vaardigheid, houwt alleen op nzelven. Ver-
ecnigt u met ons tot 'heil van uw vrijheid!"
Vorder hebben kardinaal1 Richard, en
laatstelijk kardinaal Langónicux, aartsbis
schop van Reims, een schrijven van protest
tot president Louhet gericht, waarhij deze
laatste geestelijke schrijft over de „ruwe
vervolgingen Van eenvoudige vrouwen",
waartoe naar zijn inzicht d© uitvoering der
wet op de aongrogaties aanleiding geeft, en
volgeus do „Italië" maakt |d© paus een en
cycliek aan do Fransdio bisschoppen ov,er
do uitvoering van de wet op do congregaties
gereed.
Yan do m ceiling der juristen buiten liet
ministerie is vermeldenswaardig die van
Prof. Borthélome, prof. in administratief-
recht.
D'ozo schrijft over de toepassing der wet,
waarmede hij! trouwens zoor is ingenomen:
„Naar mijn meening is de sluiting bij een
voudig arrest onwettig. D'e onderwijsinrich
tingen der geoorloofde congregaties hebben
aan de wet voldaan; men kan hun niet ver
wijten, dat zij] vóór 1901 geen bijzonder©
vergunning hebben gobad, niets verphclit-
hen liiortoo; en do wet van 1901 oisolit die
blijkbaar alleen van de inrichtingen, welke
•in do toekomst zullen gesticht worden. Do
tekst is duidelijk„Geen congregatie zal
eenige! nieuwe inrichting kunnen stichten"
toekomende tijd dus, wat niet terug
werkt op liet verleden. Het zou mij verwon
deren, indien de Raad van State wettig
noomde do sluiting, zonder dekreet, van
scholen, op regelmatige wijzo gevormd vóór
do wet van 1901."
Maar ook hot volk gaat zich er mede be
moeien.
Een honderdtal huismoeders, vergezeld
van hun kindoren, allen voorstanders der
handhaving der religieus© congregaties,
wilde een petitie overhandigen aan mevrouw
Lou'bet. Zij liepen in troepjes, op weg naar
de Elysóe, toen de voorsten mevrouw Louhet
zagen in haar rij'tuig. Hierop drongen zij om
hot rijtuig liecn, zoodat liet stil hield. Toen
de woordVoerdsters van het verzoekschrift
gesproken hadden, zei mevrouw Louhet dat
het beter zou zijn om zulk© dingen te over
handigen aan den minister van binnenland
den o zaken. Toch werd 'haar raad niet opge
volgd, en kreeg do pottier van het paleis
het document in handen.
Gisteren was do protestbeweging van ern
stiger aard.
Na de prijsuiUleelmg in de scholen van de
handigen, opdat zij zou weten, wat haar va
der verlangd 3iad.
„Mevrouw," vervolgde do notaris ander
maal, „ofschoon mij evenmin iets van een
bijlage van het testament als van eenige an
dere opdracht van uw vader hekend is, ge
loof ilc u echter niet onkundig to mogen la
ten van do opdracht die do heer Mouthior
mij nog hij, zijn. leven deed."
„En wat behelst die opdracht?"
„U zult niet veel wijzer worden, door het
geen ik u kan medadeclen, maar daar mijn
kliënt mij geen stilzwijgendheid gelast
heeft, wil ik liet u wel zeggen."
„Ik hen u daar zeer dankbaar voor."
Op 't zelfde oogonbhk kwam d© klerk van
den notaris binnen ou overhandigde zijn
patroon een visite-kaartje.
„Een oud vriend van uw overleden vader
laat zich daar juist aandienen, mevrouw,"
zcide Saint Martin. „U hebt zeker zijin naam
wel eens hooren noemen."
„Best mogelijk. Hoe heet bij
„Jacques Villefrancbe."
Bertlia voelde al haar bloed' lerugsti-oo-
men naar haar hart. „Altijd weer deze
man," dacht ze, inwendig bevend. Maar zij
had geen tijd om te overleggen. De notaris
zag haar diep en uitvorschend aan. Indien
zij niet dadelijk antwoordde zou hij haar ge
dachten kunnen raden, voor 't geval althans
dat de ontzettende bekentenis van haar va
der bijl hem berustte, waaraan zij nog altijd
twijfelde.
„Ja zeker," zeide zo. „De lieer Vill'efran-
ohe kwam te Montsombre juist na het nood
lottige vooiwal, maar ik was, tot mijn leed
wezen, niet in staat hem toen te ontvan
gen."
„Hiji heeft aan mij zijn verlangen te ken
nen gegeven u persoonlijk te ontmoeten.
Vindt u het goed, dat ik hem nu even laat
binnen komen? Dan kunnen we daarna yen-
der voortgaan met onze bespreking.
Er bleef mevrouw Vasselin nu natuurlijk
niets andere ovetr dan hierin toe te stemmen
en in hot volgende oogenblik verecheen do
kooge gestalte van Jacques Villofrancho op
den drempel.
Toen St. Martin hen aan elkander voor
stelde, maakte Villefrancho een diepe bui
ging, terwijl' men ter zelfder tijd in zijn trek
ken du, del ijk zijn bewondering voor de
schoonheid en lieftalligheid der jongo wedu
we kon lezen. Dit ontging natuurlijk niet
aan Bertha's scherpen blik.
„Ik kan u niet zeggen, mevrouw," begon
Jacques met zijn diepe, welluidende stem,
„hoezeer ik miji vereerd gevoel en mij ver
heug, u eindelijk persoonlijk te loeren ken
nen."
„Ik verheug er mijl eveneons over, mijn
heer," antwoordde Bertlia beleefd, „dat u
de vriendschap die u eertij'ds aan mijn va
der brond,thans op zijn familie wilt overdra
gen."
Hieruit volgde een opgewekt discours,zoo-
als mevrouw Ynsselin meestal zoo uitne
mend wist te voeren, en toen Villtefrancho
ten slotte afscheid nam, zich nogmaals ver
ontschuldigend dat bijl het 'gesprek tusschen
den notaris en zijh cliënte gestoord had,
noodigdo zij hem dringend uit, haar eens
spoed'ig te komen bezoeken, al moest haar
huis voorloopig nog voor feestelijkheden, ge
sloten blijven. Het streelde Villefrauchc's
eergovoel, dat voor hem, door deze woorden
eten bepaalde uitzondering weid gemaakt en
hij beloofde haar bereidwillig spoedig te zul
len komen.
Nadat hij vertrokken was, vroeg Bertha
den notaris, hun vorig onderhoud! weder op
vattend, om de opdracht, die haar vader
hem gedaan had, te mogen vernemen. In de
grootst mogelijke spanning verbeidde zij zijn
antwoord.
„In een brief, die alleen de bevestiging
van een voorafgegaan gesprek bevatte, hé-
zusters van de Heilige Maria hadden mani
festaties plaats, onder de kroten „Yrijhedd
Leven de zustereVerscheiden botsingen
kaddten plaats. Politie en de prefect van po
litie kwamen tussckerib&ide, Frangois Cop-
póe, Gaston Mcry, gemeenteraadslid, Le-
rolle, kamerlid, en abbó Paturot, vicaris van
St. Ambroise, zijn naar het politde-bureau
gebracht, gevolgd door een enorme me
nigte.
Om zes uur werden de drie gevangenen
voorloopiig vrijgelaten. Zij haastten zich naar
do „Place de l'Opera", Waar de bctoogingeu
zich heftiger herhaalden ten gevolge van do
uitzetting vau 14 zustere van de „St. Pro
vidence" on zeven vail „St. Vincent de
Paul", aan do Rue St. Roclic.
Er waren pl'. ni. 10,000 personen. Lepiiie
aan het hoofd van oen talrijke politiemacht
deed de aangrenzend en straten afzetten.
Men riep gedurig onder oorverdoovend ru
moer „Leven d'e zustersLeve de vrij-
hoid!" Do betoogers staken borden op met
opschriften A bas les scctairosi Combea a
Cliarenton 1
Er werden opruiende liederen gezongen,
het publiek vocht met de politie. Een vijf
tigtal personen zijn in hechtenis genomen.
Do ropublikeiuscho igarde to paard vcegdo
do straten schoon, op de „Place de l'Opera"
chargeerde do cavalerie. Yoor 'het naastbij-
zijnd politiebureau ruide de afgevaerligdo
Spronck en do gemeenteraadsleden D'uval
en Arnould hot publiek op, de loslating van
do gevangene cischcnde.
Omstreeks zeven uur Stond voor de „Gare
Saint Lazare" een ontzaglijke menigte die
voor en tegen de zustors betoogde. E enigen
van dezen, reeds in het station, groetten het
publiek ,voor de ruiten. De moeder-superi
eure begaf zich te voet naar het station, be
geleid door den aartsdeken Pugliesi Oonti
en eenige afgevaardigden, omringd door een
talrijke zeer opgewonden menigte. Het is een
treurig en tevens indrukwekkend schouw
spel. In liet Station werd roerend afscheid
genomen. Do menigte drong op de perrons,
liep tusschen de spoorstaven cn klom op
de wagens.
Men riep geestdriftig „Loven do zustere l"
„Tot weerziens
Om negen uur werd de orde hersteld, hoe
wel nog enkele hetoogingen plaats hadden
op de boulevards bij de ontvangst van be
richten uit de departementen.
Men vreest voor den dag van hedende
roepen zijn geconsigneerd.
Gemengde Medcdecllngen»
Engeland.
Koning Kristiaan van Denemarken heelt
Koning Edward en Koningin Alexandra uit-
gon de zaakwaarnemer, „stond, dat ik,m i s-
s c li i e n dit woord was dn zijn brief on
derstreept, wat zeker moest beduiden, dat
het betrokken document wellicht ook niet
opgemaakt zou worden dat ik dus mis
schien drio maanden na zijn dood een
door hem opgestelde verklaring zou ontvau-
gon."
„Zoo," riep de jonge vrouw onwillekeurig
uit. 'Zij' was dus toch op het goedte spoor.
„En tegelijkertijd zou mijl dan bericht
worden, wat ik met het document doen
moest."
„En verder?"
„Verder mets."
„Het is toch al heel vreemd, vindt u dat
zelf ook niet?"
„D'at 'kan ik niet ontkennen."
„En weet u verder lieolemaal' niets? Hebt
u zelfs geen vermoeden, waarop die opdracht
betrekking heeft?"
„Ik heb u alles medegedeeld wat ik zelf
weet."
„Ik veronderstel dat het betrekking heeft
op dezelfde zaak, waarover mijn lader op
zijn sterfbed met mij wilde spreken, toen 't
hem aan krachten ontbrak om zijn plan ten
uitvoer te brengen."
„D'at komt mij ook heel waarschijhlijk
voor."
„Aangezien wiji nu geen van heiden iets
bepaalds weten, blijft ons niets anders over
dan den bepaalden tijd af te wachten. Mccht
u in dien tusschentijd iets vernemen, waar
door het duistere u wordt opgehelderd, dan
zult u wol zoo goed wezen, het mij te laten
weten."
„Zeker, mevrouw, heel graag natuur
lijk in zoo verre mijto. ambtsplichten het mij
vergunnen."
„Natuurlijk."
Wordt vervolgd.)
