BJMESL1M). STADSNIEUWS." Jaar Bevolking Totaal overledenen Overleden typhus febr. tyj 1880 23585 613 10 1 23776 634 1 2 24156 605 1 3 24196 649 3 4 24503 610 3 5 24844 601 6 24806 686 2 7 25069 530 8 25428 537 2 9 25620 557 2 90 25260 584 3 1 25371 511 1 2 25280 551 3 25573 407 3 4 25983 409 5 26233 486 1 6 26627 508 1 7 26884 456 1 8 26943 469 3 9 27081 508 1 1900 26716 451 1 1 27069 474 1 2 27494 416 2 Ver. Staten. De verkiezing van Mac Clellan tot burge meester van New-York, is een groote over winning van de democratische partij. Me. byna 70000 stemmen meerderheid won Mac Cleilan het van Low, die tot de hervormings gezinde partij behoort. De nieuwe mayor van New-Yoik is 38 jaar oud en de zoon van generaal George Mac Clellan. Hij maakte schitterende studies aan de universiteit te Princeton en na eenige jaren journalist te zijn geweest, werd hij advocaat te New-York. De nieuwe burger vader bekleedt sedert 15 jaren een hooge plaats in de gemeente-politiek. De uitslag der verkiezingen in de Stalen toonen, dat de republikeinsche meerderheid is toegenomen in Ohio en Pennsylvania de republikeinen behaalden eveneens de over winning in Massachusetts, Nebraska en Rhode- Island. In Mai y land, Kentucky en Virginia behaalden de democraten de overwinning. Columbia. Het is op de landengte van Panama weer aan 't spoken. Er is opstand uitgebroken, waarschijnlijk over de verwerping van het kanaal-verdrag, en de Yer. Staten zijn er natuuilijk als de kippen bij. Uit Colon wordt n. 1. geseind dat 50 matrozen van de Ame- rikaansche kanonneerboot Nash v i 11 e aan land zijn gezet ter bescherming van de Ame rikanen en andere vreem !e ingezetenen. In de stad heerscht een paniek. De vice-consul der Ver. Staten te Panama, Ehrman, seinde gisteren dat het Columbi- aansch oorlogsschip Bogota de stad be schoten heeft. Elf Chineczen werden gedood. Ehrman diende een protest in tegen dit bombardement. Mocht daaraan geen gehoor gegeven worden dan zal het oorlogsschip Boston, thans op weg naar Panama, de Columbiaansche kanonneerboot nemen. Men is te Washington van meening dat een bom bardement niet voorafgegaan door de ver- eischte waarschuwing, een 'schending is der oorlogsregelen. Het feit dat het eene eindpunt van den Panama-spoorweg bezet is door de regeeringstroepen en het andere door de op standelingen maakt den toestand ingewikkeld Er is geen twijfel aan of de regeeiing der Vereenigde Staten za! matrozen doen landen aan de eindpunten der spoorlijn. Volgens de «Frankf. Ztg." wordt de onaf hankelijkheidsverklaring van Panama door de Ver. Staten moreel gesteund. De opstan delingen zullen door de Amenkaansche tioe- pen geholpen worden, dat is de algemeene opinie. Het Amerikaansche eskader in den Stillen Oceaan wordt gereed gehouden om naar Columbia te vertrekken. Volgens de «New-York Herald" zijn te Panama de gouverneur en de autoriteiten ge vangen genomen. Alle Columbiaansche oor logsscheepjes op de kust van den Grooten Oceaan zijn ingepikt en te Colon denkt men dat de kruiser Carthagena vandaag zal genomen worden. Wie of dit alles deed staat er niet bij, doch het veroveren der schepen kan moeilijk aan de opstandelingen worden toegeschreven en indien het bericht waar is, zullen de Ver. Staten daarin wel de hand hebben. Hofberichten Gisteren is bij Rabensteinfeld een St, Hui- bertsjachtparty georganiseerd door de officie ren van het regiment artillerie. De Koningin, prins Hendrik en groothertogin Marie wareu getuige van den jachtrit. Uit Schwerin De Koningin, prins Hendrik, groothertogin Marie en de hertogin Marie Antoinette, de dochter van hertog Paul, zijn gisteren van Rabensteinfeld naar den hofschouwburg alhier gereden, waar een hier zeer geliefd blijspel «Der gute Ton" vertoond werd Het blijspel hekelt de bizondere voorliefde van een ambte naarsweduwe voor den «goeden toon", waar door zij hare dochter in hare liefde tegen werkt en haar bijna van haar levem-geiuk beroofd zou hebben, als niet het jongste dochtertje zich daartegen dapper verzet en gehandeld had, zooals haar hart en de ware plicht van de liefde verlangden. Het stuk behaagde de vorstelijke bezoeknis zeer, die herhaaldelijk applaudisseerden. Gedurende de pauze gebruikten zij de thee in de vorstelijke vertrekken van den schouwburg. Na de voor stelling keerden zij naar Rabensteinfeld terug. **-* Bij terugkomst van II. M. de Koningin en Z. K. H. den Prins der Nederlanden op het Loo, zullen aldaar van dienst zijn: H. W. J. E, baron Taets van Amerongen, kamerheer ceremoniemeester van H. M. de Koningin de luitenant ter zee der le klasse C. C. Zegers Rijser, adjudant van H. M. de Koningin de luitenant ter zee der le klasse jhr. C. Hooft Graafland, adjudant van Z. K. II. den Prins der Nederlanden en de le luitenant jhr. E. R. van der Wijck, ordonnans-officier van H, M. de Koningin. P. W. Janssen, f Do slag is gevallen. Ouzo alom au don 3au- de on ook daarbuiten bekende stadgenoot, do achtenswaardige P. W. Janssen, is na eenige maanden van ongesteldheid, op 82- jarigen leeftijd bezweken. De vriend van kinderen en bloemen, de vriend ook van zoovelen dio hij heeft bemoedigd', gesteund, tob nieuw leven gebracht. Ecu beschrijving van dit 'loven in zijn veelzijdige be teekenis kaa niet aanstonds verwacht worden. Wie zich daartoe zet, zal de uitgebreide stof over heel wat hoofdstuk ken hebben to verdeden. Wat de overledene gedaan heeft als directeur der Düli-Maat- schappij, welk een ihvloed hij' als zoodanig op den tab,ikshandel'hoeft geoefend; wat hij iu Friesland in liet belang dor landontgin- nsiig, teu voordode van den kleinen boeren stand heeft tot stand gebracht; wat hij1 tor practisch© oplossing van het moeilijk wo ningvraagstuk voor den arbeidenden stand 'hooft verrichtwat hij tea- behartiging van heb vrijzinnig godsdienstig leven van ons volk met medewerking van den Protestan tenbond .hooft volvoerd: wat hij gedaan lieoft om allerlei instellingen van openbaar nut op krachtige wijze te steunenwe don- kon am kerken cn pastorieën, ziekenhuizen oil sanatoria, die geheel of ton deelo aan zijn mildheid hun ontstaan to danken heb ben, dit alles, om het voornaamste slechts te noemen, zal bij een beschrijving van het thans geëindigde leven een afzonderlijke vermelding verdienen. Mij worde thans vergund aan ecu plicht der dankbaarheid te voldoen, en in do vol gende regelen den lezer een beeld to ontwer pen van den "beminnelijk en man als den bliji moedigen gever cu als den stichter van „Ons Huis". Zoo spreekt de heer J. A. Tours, da di recteur van „Ons Huis" to Amsterdam in zijn inleiding tot een. korte schots omtrent den lieer P. W. Janssen, aan hot „Handels blad" toegezonden. 'Itot „Hbld." voegt er o. m. ook deze mededeeling bij dat iu Februari! jl. zich voor hot eerst de verschijnselen openbaarden van een acute ziekte, ook al ten gevolge van hoogen ouderdom. Dei keer Janssen borstel- do hiervan, doch ging tot volledige terug keer van krachten naar Duitschland, waai de ziekte evenwel in hevigheid toenam. Hij overleed gisterochtend to half elf, zacht en kalm. De teraardebestelling van het stoffelijk o-evrscbot des heeren Janssen zal a s. Zater dag 7 Nov. plaats hebben op „Zorgvlied", waarschijnlijk tegen twaalf uur. Scheidsgerecht. In liet. vervolg van de zitting van het scheidsgerecht inzake de Vemezuelaanschëi kwestie, heeft do agent van België, Woeste, uitvoerig de gronden bestreden waarop de drie blokkeerende Mogendheden aanspraak maken op privilege en de gegrondheid ver dedigd van de vordering van do Compagnie des Eaux te Caracas, waarvoor België op komt. Daarna voerde de raadsman van Frank rijk, mr. Clunet, het woord. Deze gihg uit voerig alle feiten na, -waaruit hij afleidde, dat de drie blokkeerende Mogendheden to voren nimmer aanspraak op privilege heb ben gemaakt, doch stilzwijgend goedgekeurd hebben dat zij op wet van gelijkheid met de andere Mogendheden zouden warden be handeld, behoudens speciale voordeden door hen van Venezuela bedongen en ver kregen.Ook de rechtskundige grondenwaar- op erkenning van een recht van privilege door de blokkeerende Mogendheden werd gevraagd, achtte pleiter niet afdoende. Tor zitting is bericht ingekomen van den agent van Mexico, den Mexicaanschen ge zant Pardo te Brussel, dat bijl door onge steldheid verhinderd is tegenwoordig te zijn. Drankwetactie. Door eene eommissip voor de drankwetactie is bij de Tweede Kamer een verzoekschrift ingediend om het ontwerp tot herziening van de drankwet, hetwelk snaar haar oordeel veel goeds bevat", zeer spoedig iri behandeling te nemen. De afdeelingen Apeldoorn, Den Helder en Maarssen en omstr. van den "Volksbond, ver- eeniging tegen drankmisbruik hebben in adres sen aan de Tweede Kamer aangedrongen op een spoedig in behandeling neroen van het ontwerp-drankwet. Yereen. van burgemeesters. De verschillende vereenigingen van burge meesters en secretarissen zullen een krachtige propaganda in 't leven gaan roepen ter ver krijging eener betere salarieering. Te's-Her- togenbosch zal a.s. Zondag de eerste propa- gandavergadering worden gehouden. 25-jarfg Jubileum van den intocht van II. 51. Koningin Emma In Nederland. Te 's-Gravenhage heeft zich een comité gevormd hetwelk zich ten doel stelt in Janu ari a. s. het tijdstip te herdenken waarop vóór 25 jaren H, M. de Koningin der Neder landen Haren intocht deed hier te lande. De bedoeling is op die dagen groote wel dadigheidsfeesten over het geheele land te organiseeren. Onze oorlogsvloot. Hr. Ms. pantserschip De R u ij ter, com mandant kapitein ter zee van der Sande Lacoste, zal eerlang uit West-lndië naar Nederland terugkeeren. Onze Consuls. Bij Koninklijk besluit is de heer C. W. H. van Dam erkend eri toegelaten als consul van Cuba te Rotterdam, («Stct,") Standbeeld voor stadhouder Willem III. «De Tijd" schrijft «De Standaard" plaatste heden zonder commentaar of voorbehoud als hoofdartikel een schrijven van den afgevallen priester mr. A. van Daehne van Varick, waarin aan de oprichting van een standbeeld voor Wil lem III een beteekenis wordt gehecht, zóó grievend en beleedigend voor de Katholieken, dat wij ons genoopt gevoelen om onze, zij het ook voorwaardelijke en vrjj koele, in stemming met dit plan terug te roepen en onze geloofsgenooten uitdrukkelijk te waar schuwen tegen de bedenkelijke tendenzen, waarvan het calvinistisch orgaan zich ten tolk maakt. Provinciale Antl-Eevolutlonnalre Partijdag. Gistermorgen, 10 uur, weird in het ge bouw „Irene" te Utrecht bovengenoemde partijdag gehouden. Na psalmgezang cu gebed, uitgesproken door ds. Buitenhuis uit Vreeswijk, werd door het Kamerlid J. H. de Waal MaMijjt de vergadering geopend met een! korte uit eenzetting wat de provinciale -partijdag be oogt. Hierna kreeg bet woord prof. mr. D. P. D. Fabius, met liet onderwerpVrijheid van Lager Ondrewijte, Spr. beantwoordde allereerst, dö vraag wat onder vrijheid van onderwijs is to verstaan. Dit is niet hetzelfde als dö vrijp school, maat- bc teek ent, dat de ouders in de rechten van het onderwijs niet van overheidswege bemoeilijkt wordendat niet de overheid op do richting invloed oefent. 'Mr. van Hou ten heeft dit laatste clericelismo genoemd, hetgeen bestaan kan ook met do franche- menfc godsdienstlooze school, als deze der na tie opgedrongen wordt. In do tweede plaats betoogt spreker, dat vrijheid van onderwijs gemist, wordt. Wel is het iets beter dan vroeger, maar daardoor is er nog geen vrij heid. Tot 1S57 moest zelfs vergunning wor den gevraagd tot het hebben Van een vrije school. Blijkens de onlangs uitgegeven ge- dcuksdiriften van Ilogcudorp, aclrtte deze reeds in 1825 de wet van 1S06 ongrondwet tig, omdat do vrijheid, die ösni natuurlijk recht is, door de Grondwet onverkort werd gelaten. Do wet van 1857 maakte de vrij heid goeddeels illusoir. Eerst bijl de wet- Mackay is er in beginsel gro-otc verandering gekomen, maar do fmanciealo toestand is nog ^betrekkelijk weinig verbeterdop al lerlei wijzen wordt de bevolking gelokt cn gedwongen naar de openbare school. Dat. met de Grondwet van 1S4S do vrij heid niet gekomen is, werd erkend door Al- lard, Pica-sou en mr. Cort van der Linden zelfs na de wet-Mackay sprak mr. Hubrocht uit, dat er een dwingeland is in ons land. Ten derde behandelde spreker de vraag wat n-oodig is om vrijheid van onderwijis tel verkrijgen. Hij kwam daarbiji tob de conclu sie, dat de vrije scthool het best do vrijheid van -onderwijs waarborgt. 'Het is daarom niet te doen om iets meer steun voor het vrije onderwijs, maar om het tocht. Er is geen enkele reden om de openbare school aan ouzo tegenstanders te laten. In zekeren zin hebben wij minder te vragen verandering in het vrij®, dan wel verande ring in het openbaar onderwijs. De geeste lijke vrijmaking van liet volk is dö voorname taak van dit Kabinet. Van haar goede gezindheid gaf de Re- geering "blijde door do pensioenwetten. Toch is bedenkelijk, dat dö staat zich het recht aanmatigt, de bijzondere ouderwijzers te verplichten, bij' te dragen voor pensioen, alsmede het pensioen uitkeeren, aan wie geen ambtenaar is. In allen geval komt do eigenlijke onderwijskwestie hiermede niet verder. Iu die richting ligt het Unierapport, in net voorstel, om van staatswege uit te betalen, allo onderwijlersminima en wette lijke verhoogingen. De Min. van! Binnen!. Zaken heeft 6 December jl. verklaard, dab de laatste weg veel onderzoek eischb en veel geld. "Wellicht, dat do Regeering toch. dat middel kiest. Maar men dient wel te begrij pen, dat bij al wat reeds aanhangig is, dan ook niet veel belangrijks vóór 1905 meer kan worden afgedaan. Deze rede werd warm toe-gejuicht. Men besloot een telegram te zenden aan di-. A. Kuyper, minister van Binneriland- sche Zaken. Hierna 'kreeg do hoor mr. A. det Jong hot O O woord om to spreken over „sociaal' gezag". Do heer do Jong sprak eerst over do ver schillende! vormen van gezag. Naast het gezag van God over dom mensdh, onder scheidde hij het gezag van den oenen mensch over don anderen. Hiorbiji treden politiek en sociaal gezag op den voorgrond. Sociaal gezag is hot gezag, dat hoersclit in do verschillende 'kringen, waar do eene mernscb staat tegenover den ander. In do Heilige Schrift,, vooral in den brief aan de Ephczieërs, hoofdstuk 6, waren Volgens spr. beginselen neergelegd, dïö hot sociaal gezag beheerschen. Da dienstbetrekking tusschen patroon on arbeider draagt dan ook een goddelijk karakter. Sterk verklaarde spreker zioh togen do verschillende richtingen die in) onzen tijd aan do vormen van sociaal gezag een andeï als een goddelijk karakter willen geven. Als grens van. liet patroonsgezag noemde spr. den kring der arbeidsbetrekking. Hij verklaarde zioh voor een wettelijke regeling der arbeidsovere'enlkomst, doch hierbijl moest er vooral aan gedacht worden), dat h'eb ge zag in de arbeidsbetrekking gezag is van God. Door'enkele aanwezigen werden aan don inleider inlichtingen gevraagd. Ds. Adriaans© van 'MMden-Java, besprak in de avondvergadering het volgende onder worp: Do rechtstoestand der Inlandsehte christenen. De anti-revolutionaire partij' höcft altoos uit beginsel beleden, dat Indië moet geker stend worden, blijkens art. 18 van1 haar program. Niet dat zij, wilde, dat do overheid dö zending zou drijtvem, maar dat dei rögeering alie belemmering van den voortgang van het Christendom zou wegnemen. Roeds ia 1874 heeft dr. Kuyper dat in d'ei Tweede Kamer uitgesproken etii sinds is dat begin sel bepleit en toegeüioht, in do pers en in) do Staten- Generaal "Vetrvodgeus zette spr. uitvoerig en duide lijk den huidigen toestand der Inlandschö Christenen uiteen en gaf daarbij aan de verscliillende nadeelen dio daaruit voort vloeien. Spreker meent, dat het thans ieder wel duidelijk zijn zal, dat de rechtstoestand en de rechtsbedoeling dor inlandschö christe nen 'beter móet geregeld. Mr. v. d. Berg heeft met het oog hierop gezegd, dat de wetgeving den voortgang van het christen dom, bepaald heeft tögougewerkt.'Was minis ter Ivc-uehomus aangebleven', dan zou er al vóór edn dozijn jaren eeai poging gewaagd zijta, om verandering aan te brengen. Doch, worde 't nu aan minister Idenburg gegund, deze belemmering van do uitbrei ding van 't christendom op te ruimen.. Het zou voor dit ministerie een blijvende cea* zijn, zoo het aanving met do toepassing van liet A.-R. koloniaal program, waarvan do kerstening van Indië uitgangspunt en be zielend hoofdbestanddeel moet blijven 1 MAASSLUIS, 5 November. By Kon» besl, is bepaald, dat dr. H. J, M. Boonacker alhier, bij ontstentenis van den arts W. Thiebout, aldaar zal belast zjjn met het gezondheids onderzoek van uit zee te Maassluis aan komende schepen en met de behandeling van lijders aan eene der ziekten, bedoeld by art. 2 der wet van 28 Maart 1877 (Staatsblad no. 35) in de ziekenbarak aan het Arnersgat, gemeente Naaldwijk. Pcrsmnnieron, De Redactie der «Nieuwe Sch. Crt." schrijft in het nummer van gisteravond «Als we ons niet minder prikkelbaar toon deri, dan de sScln'ed. Ct zich onlangs ge toond heeft, zouden wij wraken de wijze waarop ons bericht over de tentoonstelling te Schiedam door haar werd oiergenomen. Nu wilbn wij shchts even zeggen, dat bedoeld bericht volstrekt geen «communiqué" was, al lagen er ook de mededeelingen van het bestuur van «Schiedam Vooruit" aan ten grond-lag". Kan het bescheidener en meer vergevens gezind Wij zijn onzen collega dan ook innig dankbaar voor zijn welwillendheid ten onzen opzichte. En weikelijk, zooals de «Nieuwe Schie darmche Courant" reeds teiondeistelt, hebben wij gemeend dat dit stukje een communiqué was. Aanleiding gaf daaitoe hei ingezonden stukje van den Voorzitter van «Schiedam Vooruit," dat toch zeker door de Redaclie der «Nieuwe," die zoo herhaaldelijk toont ons blad met de grootste aandacht in te zien, ook wel zal zijn gelezen. Waar de Redactie er zoo grooten prijs op schijnt te stellen dat het algemeen bekend is dat dit stukje door baar zelf geredigeerd is, willen wij dit feit wel onzen lezers mede- deelen. Wij vei klaren daarom thans gaarne dat het gedeelte van ons bericht betreflende die tentoonstelling, in ons nnmmer van Dinsdag avond opgenomen, voor zoover dit boven de staat, geredigeeid is door den heer Redac teur van de Nieuwe Schiedamsche Courant en dus geen communiqué is. Aan den heer L. M. v. d. Most, consul der Nederlanden te Banana, is bij Kon. besluit vergunning verleend tot het aannemen der onderscheiding van ridder der orde van den Leeuw van den Congostaat, De Beursbrug. Deze brug is wegens reparatie hedennacht na lOl/a uur afgesloten. Gezondheidstoestand. Door een aanvrage uit het Buitenland werden dezer dagen eenige cijfers op het stadhuis alhier verzameld, betrekking heb bende op de algemeene gezondheid. Wij laten die hier achter volgen, omdat zij zeer merk waardig zijn Hieruit toch blijkt dat sedert 1880 de bevolking is vermeerderd met bijna 3000 inwoners, terwyl het aantal overledenen is gedaald met 200. Van 18801886 bleef het aantal steifgevallen behoudens eenige schom melingen vrijwel stationnair, doch dan dalen de cjjfers bijna regelmatig. In het jaar (1886) waarin die gunstige verandering begon, werd hier de gemeente- drinkwaterleiding geopend. Ons dunkt dat hierbij commentaar over bodig is. Schiedam Yoornlt. Wij herinneren onze lezers aan de ver gadering van hedenavond van «Schiedam Vooruit" waarvoor zooals men weet, een be stuurslid zal worden gekozen en mededeelingen zullen worden gedaan omtrent de voorgenomen tentoonstelling te dezer stede. De Slager-Tentoonstelling. De Singer-teotoonstelling ondervindt bij hen die daar een "kijkje zijn wezen nemen wel waardeering en zy mag zich dan ook naar wij vernemen, wel in een druk bezoek verheugen. Het was trouwens te verwachten dat, waar zooveel fraai's te zien is, ook ve»| belangstellenden zouden zyn. Gisternamiddag ongeveer G uur ontstond brand op den zolder van het manufactuien- magazyn «de Zon" aan de Boterstraat, door dien een vonk in de kapok viel. De politie, die dadelijk met een slangen, wagen aanwezig was, slaagden er weldra in het vuur te doven, zoodat er weinig brand- schade, doch daarbij veel watei schade werd veroorzaakt. Springtij: Vrijdag 6 November. Constant!». Gisteravond trad de boor Franc van der Goös, voor een goodbezotta zaal, in 't gebouw der afd, S. D. A. P. als spreker op, niet het onderworpdo S. D. A. P. en de revolutie, Do rede was een ialoidikg op do door den heer Jos. Loopuyt voor genoemde afd. te •houden cursnsvergaderingen, Dö spreker begon met te verklaren wat te veusbaau door revolutie, d. i. arie- heele vervanging van do kapitalistische maatschappij! door do socialistische gemeen schap en wonscht het verband tusschen. do arbcdderspartiji en dö revolutie uiteen te zet ten. Deze arbeiderspartij' toeh stelt zich niet slechts tot taak hcrvormilu'gön, dooli oen om mekeer van de maatschappelijke toestanden. D'ö redoa ligt voor d© hand. Het kapitalis me wordt voor de arbeidende klasse meer en moer verderfelijk. Hot stolsel van) uitbuiting •en uitzuiging treft de overgroot© meerder heid der arbeiders en daardoor is revolutie reeds noodzakelijk. Waarop de kapitalistisch© maatschappij berust en hoe zij is ontstaan, geeft ecu hel deren kijik op do wijze ho© zij' moet worden bestreden on afgeschaft. Lang zal spr. zich niet bezighouden) met geschiedkundige bo- sehouwingen over het ontstaan Van 't kapi talisme; teruggaande tob de Middeleeuwen, zien we dab de lijfeigenschap meer en moor om verge stöotou wordt door den handel. Do handelaren toch moestem om de productie to vergrooteu, werklieden tot hun beschikking hebben en met bedriögelijko voorspiqgdm- gen werd toen del vrije arbeid geboren. Hoo bet toon met dien vrijen arbeid gesteld was, is eemigszitns na to gaan, wanneer we zien dat de tegenwoordige arbeidende klasse ge bed is overgeleverd aan. da bezitters. Hoo dit tegenwoordige st'elsd economisch is iu- geriobt, is niet gemakkelijk te zoggen. De voorioopers der sociaal-democratio Marx en Engels hebben dit 't eörst vastgesteld. In 't 'kort saamgevat, komt het hierop nöer: Dö huidige maatschappij berust op handel, op koop en verkoop. De arbeider beschikt over zijn) spierkracht en zijh vakkennis, met een woord, over zijh arbeidskracht, die hij zoo duur mogelijk tracht te vertkoopen. Wil de arbeider echter zijn arbeidskracht leve ren, dan moet hij dat doen waar de kapita list zulks goeddunkt, hetzij' honderden me ters onder don grond', bijv. iu de mijnen, of in een vunzige fabriek of elders, in alle ge val kan de arbeider zijh arbeidskracht niet aanwenden waar hijzelf zou willen. 'Hos nadeelig dit stolsel is voor do arbei dend© klasse, behoeft geen betoog. Toch was 't kapitalisniö een mate van vooruitgang iu de Middeleeuwen. Als levenwekkende kracht drong de concurrentie, boe nadeelig of ze voor sommigen wezen mag, tot grootöro productie, tot steeds goedkooper veikoopen. De revolutie togen bet 'kapitalisme komt voort uit het stelsel zelf. Da selmjkionde tegenstelling van rijkdom en armoede en ellenda is zoo duidelijk merkbaar, dat do gezindheid van afkeer, van baat tegen bet kapitalisme met dear dag toeneemt. Juist bet bestaan van een overvloed van alles cm Van een proletariaat daaruit vloeit voort een sterk revolutionaire) kracht. Buiten dc arbeiders om zijn' wijizigingen melkbaar dio op ecu komende omwontoling wijzen. Door do enorme1 concurrentie, drukt do grootero kapitalist do kleitere dood cn 't aantal kapitalisten vermindert er door. Dö 'kleino bezitters worden onteigend en verdrongen door groot-industri© en groot handel. Dö winkelier, de middenstand' in 't algemeen wordt met den ondergang be dreigd door de concentratie der productie, die meer en meer in minder handen komt; bet handwerk is tot ondergang gedoomd. I11 do geschiedenis beeft bet kapitalisme een nuttige rol achter den rug. Dö eigenaren van fabrieken, on handelsondernemingen zijin thans ndtat meer de leiders der zaken, •het zijn geworden da aandeelhouders dm* maatschappijendio hum werkelijk 011 arbeid overlaten aan bezoldigde ambtenaren, direc teuren genaamd. Dö verandering in do Mij. heeft zich geuit in ceu scheiding tusschen •bözit cu beheer. D'el productie is' langzamer hand! maatschappelijk géwordén, alld econo mische! crises doen haai- invloed gelden) oVcr de gabetelei wereld. Een hetero regeling van den arbeid fe dringend noodzakelijk en bet 'kan niet anders zijn, dan dat dö arbeidende klasse de) productib-middölen tot haar eigen dom maaikt. Het privaat-beizit, b'et kapitaal bezit (d© middelen' om ta ai-benldleiu) dient te worden omgezet in gemeenschappelijk bezit. Om daartoe) te geraken moet wordön over gegaan' tot onteigening, daartoei moet den) klassenstrijd gevoerd worden. Hoe tot diö onteigening te komen? Dö vraag schijfat moeilijk, doch spr. wijst op db verminde ring van producenten, dö werkelijk© bezit ters sijh te tellen ('t duidelijkst blijkt dit in, Amerika) ein volgens spr. zullen dezo liöden, wanneer 'bun tijd gekomen a's goed-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1903 | | pagina 2