V
BINNENLAND.
Kerk en School.
Ingezonden Mctledeeïingeii.
Vriend of vijand.
in eng tl Nieuws.
Handel en Bedrijf.
on e*on half jaar me© 'bezig eu baar schuld
bekentenis is nog steeds van vollet kracht
Waar zoo'n getulband© wotekora.u' op cêu
dergelijke* wijzo met eeni Eurepecsebo chris
tenvrouw durft handelen, daar behoof ik u
wel nict to zeggen, ho© of liijl togen z"n dom
me geloofsgenoot en optreedt.
Toen ik nog luitenant te Bataviai was,
heb ik zoo'n sinjeur zijn kunsten eens in
gepeperd. Mijn huisbediende Ali had nl. bij
eeu Arabier een mooie ,,'kain" (gebatikte
doók) gdkociht cn Wel op afbetaling a, ƒ5
's maands. Do dedk was slechts 15 pop
wa-ai'd, maar do sluwe schacheraar had biji
den koop bepaald, dat bijl, als vergoeding
voor zijn lange* vachten, gedurende tien
maanden telkens f 5 zon komen innen.
Plotseling void ik overgeplaatst naar
A'tjeh en mijn stomme, doch eerlijke jongen
vroeg nu „po-orskot" (voorschot) om do ach
terstallige vijf maanden ineens te kunnen
afbetalen.
Onmiddellijk besloot ik dien woekeraar
eens ferm op zijn plaats te zetten en ik zei-
de Ali, dat ill ij) den Arabier maar moest roe*
pen, want dat ik hom gaarne persoonlijk
hot nog ontbrekende zou bijpassen. Do niets
ikwaads vermoedende zoon van Hadramaut
kwam al spoedig opdagen. In bijtziju van den
jongen liet ilk liem de zaak uitleggen en toen
ik hem daarop verweet, dat hiji op die) ma
nier de arme Inlanders uitzoog, begon hij
fijntjes te lachen en zeide, dat het tooli eer
lijke handel was. Zijn valsehe grijns maakte
mei woedend en ondanks den doodsangst van
Ali, greep ik m'u kanvats en betaalde den
jankenden Arabier earBjk liet ontbrekende
geld op zeker lichaamsdeel uit
Don volgenden morgen vertrok do boot
naar Atjeli en Ali stalk zijn vrees voor het
noodlottig gevolg, daarginds op hot oorlogs
ter-rein, niet onder- stoelen cn banken Hij
ging echter mee en ondervond toen tot zijn
verbazing, dat Allah blijkbaar onverschillig
bleef voor miijta, in zijn oogen, zoo hoilig-
schenneude daad1
Gelukkig durfde de Arabier geen klacht
indienen, want anders hadden het dure
klappen Voor mij kunnen volden De boe
te van' f 25 zou nog wol te dragen zijn ge
weest, doch do kosten van 't geding kopen
in do Oost altijd ontzettend op.
TögenS S uur kiio-elt het van volk op do
„passar", van kooplui zoovol als van koop
lustigen. De kampong-inlander m zijn ar
moedige plunje maakt eon scherp contrast
met do soms zoo bout opgedirkte, sterk ge
parfumeerde) dametjes van inlandschen en
mdo-europeeschen bloede. De sarong en ka
baja flatteert diei geiblankette wezentjes an
ders wel. Al heupwiegend, verliefd lonkend,
bewegen die dochter-en Eva's zich tusschsn
de massa passargangers.
Baer en daar merken wij een corpulente,
echt Indische „njonja" (mevrouw) op, die,
in gezelschap van „baboe en „kokkie" (van
kinder- en keukenmeid) hier haar lust tot
uiterlijk vertoon, alsmede de behoeften van
haar „goedang" (keukenkast) komt bevre
digen.
Dat Meester Cornelis een vriji groot gar
nizoen beeft, zien we aan de vele) militairen,
die blijkbaar niet mede uitgerukt zijn, en
ook de u reeds bekende' „boaja's" van Ba
tavia ontbreken na et op 'b appèl
Daar men in Indië nu eenmaal gewoon is
te „tawarren" (af te) dingen), zoo zijn de ge
vraagde prijzen daarop berekend em meestal
100 to hoog, zoodat dan ook bijna iedere
koop tob een levendige discussie aanleiding
geeft. Het lawaai en vooral do eigenaardige
onsamenhaigndo rijmelarij van den Hol-
landsehem marktsdlu'ecuver, ontbreken hier
echter. Wel hoort men overal den OJiinee-
schern rammelaar, waarmede do „staarten"
de aandacht van koopars en koopsters wil
len trokken.
„Op zoo'n Indische „passar" kan men nu
zoovab van alles en nog wat krijgen sa
rongs, krissen, hoofddoeken, muilen, ringen,
armbanden, pajesigs (parasols), horloges, ko
rans (Móhammedaanseihe bijbels), groenten,
bijspijzem voor de rijsttafel, karbouwen-
vleesch, kippen, geiten, cica-en en vooral ook
niet te vergoten, de zoo onaangenaam rio-
kendei „ikan koning", of te wel gedroogde
viscli.
De tram voert ons al pratende dwars
doorliet vroolijjke „Meester", zooals bet hier
in do wandeling genoemd wordt.
Het wemelt op den grooten weg thans
van militairen, meest jonge Javaantjes van
het Depótbataljon.
Bij zoo'n Depót worden nl. d© recauten
ingedeeld om gedurende* G a 8 maanden ge
drild te worden en eerst daarna over te gaan
bij da zgn. Veldbabaljons, waar d© soldaat
zijn eigenlijke oorlagsopleiding krijgt
Meester Coauelis heeft verder ©en Kader-
sohool tot vorming van korporaals en onder
officieren, terwijl er ook een cursus is voor
sergeanten, dio naar ICampeu wilden om
daar voor Infantorieofficicsr of Kwartier
meester te worden opgeleid.
Vroeger kon men hief aan dio zgn Mili
taire) School den luitenantsrang bereiken,
do-öh thans moeten de jongelui eerst een
tijdje naar Holland, wat vooral op de) hier-
geboronen gunstig werkt.
l!k ga in 't geheel niet mee met "hen, dio
de oude regeling terug wenschen*. Integen
deel, zoowel voor Inlanders als Indo's, adht
ik een tijdölijik verblijf in Europa meer dan
heilzaam.
Meester Cornells ontleent zijn naam aan
een militair bouwmeester onder D'acndels,
die in 1810 hier ©en! geretraucheerd kamp
aanlegde, dat echter 26 Augustus 1811 reeds
door den Engelschman genomen werd, waar
op do Brit tijdelijk meester van Java was.
Daar aan onzo rechterhand passeeren vvo
thans tal van netto officierswoningen on ook
de toegangen tot heb militair© kampement.
Links zien we) lub exorcitóeten-eiü, waar
juist de) jongelui van de doktor-cljawasohaol
een voetbal ma lah houden tegen do club van
„Meester"
Plotseling wordt het snol duister. Sche
meren doen wo hier in Indus niet. Zóó is 't
nog vol dag en bmnon 't kwartier zitten we
in stikdonker.
Gelukkig hebben wo nog neb alles Van den
weg kunnen zien, want wo zijn thans bij
ons doel Gang Boeuggoor en stapjicn nib,
om den laatsten avond van ons veiblijtf op
Batavia gezellig te hoornen in do kleine wo
ning van onzen dokter-djava.
Lt. Clockener Brousson, b. d.
Batavia, 30 Juni 1903.
lombok.
De correspondent van de »N. R. Crt." te
Batavia seint
Bjj de aanstelling van een districtshoofd
in Sakie (Oost-Lombok) had een gewapend
verzet plaats ten gunste van Mami Darmadji.
De assistent-resident en de con'roleur
moesten terugtrekken naar Midden-Lombok.
Mami veiklaarde het gouvernement gewa
pend te zullen weerstaan.
Uit Mataiam en Praja worden 100 prad-
joerits naar Sakre gezonden.
Aljeli.
De correspondent van d© „N. B-. Cl." te
Batavia seint
Radja Lbo Soumawteh heeft zich. met 120
volgelingen onderworpen.
Luitenant Darlang doodde in Pedir T.
Mat Seuman.
Over Radja Dho SoumaWteh leert moil in
het Koloniaal Verslag van 1903 liet vol
gende:
Benige- malen werd. overlast ondervonden
van den in 1901 uitgeweken T. Radja Lho',
die doorgaans in do bovenstteken dm' Pasé-
stieken bij'Panglima Polem eu zijn familie
leden, de Genclongscli© hoofden, verblijf
hield, do-ch af en toe naar Lho' Soumawé
kwam, dan wel volk daarheen zond, om zich
van geld, leveumiddelen of (Meeren te voor
zien. Zelfs kwam hij tweemalen in het land
schap Lho Seumawé, namelijk in Pebraari,
toen liij op een laffe) wijze 2 Cliineesolio koe
lies vermoordde* en 7 vorwoudd*e, ear in Aug.
toen hij c*en patrouille, dio to zijner opspo
ring was uitgezonden, een verlies van één
gesneuvelde) en 3 gewonden toebracht. Van
de bevolking, die in hem steeds een adat-
lioofd blijft zien, en die hem* vreest wegens
zijn wreedheid, ontvangt ilnj steun; velen
zijn daarvoor dan oök gearresteerd en ge
straft.
Arbitrageverdrag.
Desgevraagd, verklaarde minister Kuyper
aan de Agence-Hollando-Belge te 's-Graven-
hage, dat het bericht van de New-York He
rald (Parijsche editie), volgens hetwelk de
minister in een intervieuw van den Haagschen
correspondent van dat blad zou gezegd hebben,
dat door ons land ook met Dufischland onder
handeld wordt overeen arbitrage-verdrag, op
een misverstrand moet berusten.
nZoo iets", verklaarde de minister, »heb
ik niet kunnen zeggen." (»N. v. d. D.")
Deutsche Ost-Afrika liuie.
"Wij vernemen, dat de Deutsche Ost-Afrika
Linie besloten heeft de booten, die tot nu
toe van Amsterdam via Las Palmas naar
Kaapstad enz. vertrokken, voortaan en wel
van 30 Januari 1904 af van Rotterdam uit
te expedieeren, terwij! de booten, die nu
via het Suez Kanaal tot Beira, vice-versa
varen, ook van Rotterdam blijven vertrekken.
De dienst word' zoo geregeld dat 30 Januari
a. s. een boot vei trekt naar Kaapstad en
verder langs de Oostkust terug, om telkens
om de 4 weken door andere gevolgd te
worden.
Deze booten doen op de uitreis alleen Las
Palmas aan, waardoor een snelle overtocht,
zonder-overscheping in Engelsche of andere
havens, verz-kerd is.
Telkens 4 dagen vóór liet vertrek dezer
booten en ook geregeld om de 4 weken, gaat
een boot van hier via het Suez Kanaal naar
de Oost-Afrikaansche havens tot en met Geira,
om dan langs denzelfden weg terug te keeren.
(ïN. R. Ct.")
Drankwetactie.
Aan de Twe*ed© Kamer is thans het vol
gende adres gezonden doo-r het bestuur der
'Veroeniging van Eigenaren rant Huizen met
Vergunning te Amsterdam, waarin o*. m.
wordt gezegd
Allen dio dus na 1881, hetzij1 om ziohhun
bestaan te vetraclkeircii, thotziji om hun met
moeite voor den ouden dag bijeengespaard
geld te beleggen, hun gold staken in' dio
perceeleu, die doo-r de* wet van 1881 zooveel
hooger waarde hadden verkregen, metenden
dat zij dit zonder gevaar konden dóendat
er geen Regeering zou zijn, dio zonder ver
goeding do vett'gunning van hun* percëelen
zou afnemen en deze daardoor de helft,
althans een derde minder waard zou doem
worclen, dan de) som die zij or voor betaald
hadden.
Dib zoude immers zijn* een onteigening
zonder Schadevergoeding en, *gelijlk later
uiteen zal worden gezet, nog niot eens eert
onteigening ten algemeenen nutte*.
En toch hoeft d© Regeering nu een wets
voorstel ingediend, dat, wordt het wet, dit
gevolg zal hebben.
Do sdheddmg tussdhen vetkoopem van
sterken drank voor gebruik in öf buiten de
plaats van verkoop is onbillijk', onnoodig
en ondoelmatig,
Eoni tweede belangrijk© grief tegen* het
ontwcirp is dat en do wijlze Waarop men het
GoLlienbiuiger stolsel wil invoeren.
Del samenstellers van dit stuk juichen toe
do voorgesteld© maatregelen om* heb clan
destiene tappen tegen te gaan Alleen vree-
ren zij dab liet voorgestel de) niet afdoend©
zal blijken. Een bepaling in den gteost van
de Amsterdamsclio politiövei'oa'dening op de
bordeclcn zou meer resultaten opleveren*.
Zij zien voorts volstrekt nict ove*ï beb
hoofd dat tc'gen het drankmisbruik moet
opgetreden worclen en dat do web van 1881
onvoldoende) is; doch zij| ikotaeta' alleen op
togen liet onnoodige* bcnadeal'en van hun
belangen en tegen liet onnoodig zoek ma
ken van het kapitaal dat ui do pci'oeolon
met vergunning gestoken is.
Zij willen ook niet alleen afbreken, doch
ook opbouwen. Plet is daarom dat zij! reeds
een request zonden zoowel aan den minister
van binnon'landseh© zaken als aan dei Twee-
do Kamer en daarin mededeelden* wat zij'-
als del meest bevoegde deskundigen dei beste
maatregelen achtten.
Volksbond.
Te NijltPik is in een vergadering vm
algemeene leden van den Volksbond, ver-
eeniging tegen diankmisbi uik, besloten tot
het oplichten van eer.e afdeeiing aldaar. De
nieuwe afdeehng telt 04 leden.
Tojrnbeo werk.
Uit Knijpe wordt gemeld: In eene ver
gadering der vereeuiging »De Eendiacht"
alhier werd e-n voorstel behandeld om in
dit dorp het Toynbee weik aan te vangen
Er weid op gewezen hoe in dit dorp. meer
dan in elk ander, des avonds jongelingen en
jongedochters langs de stemt slenteren, daarna
vaak in de heibeig teieehlkomen, bij gebri-k
aan eene plaats, waar men gezellig en rustig
bijeen kan zijn. Het voorstel, door dun dei
leden gedaan, werd door hel bestuur krachtig
gesteund en besloten werd pogingen aan te
wenden om de zaak tot stand te biengen.
In de eeislvolgende vergadermg (met dames)
zal een spreker optreden om de zaak nader
niteen te zetten en het beslunt zal cenigp
personen uitnoodigen om eene commissie van
uitvoering te vormen.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Hiaure c.a de beer J. A.
Hoek, cand. te Utrecht; te Hoogbl'kiand
de heer G. Benes, cand.te Zandvoort
ds. Bolwerk te Loenen o/d. Veluwete
Hellouw (Geld.) ds, W. van Esveld le Opijnen.
Bedankt voor het beroep te Oud- en
Nieuw Gastel door ds. W. A. Eetdbeek te
Schore.
30 cent per regel,
Gebruikt Uw maag, het ia een vriend.
Misbruikt Uw maag, en dezelve wordt een
v'g'and.
Indien Uw spijsvertering slecht is neemt
de Pink Pillen. Zij genezen de maagziekten,
vermeerderen den eetlust, maken de spijs
vertering en de voeding gemakkelijk en falen
nimmer, de krachten op snelle wyze te her
stellen.
De Pink Pdlen hebben juffrouw G. Vre-
develd wonende te Hyken gemeente Bellen
prov. Drenthe genezen. Ik gevoel mg geluk
kig, zoo schrijft zij, U te doen weten dat
de Pink Pillen mij geheel genezen hebben.
Voorheen heb ik veel geneesmiddelen zonder
eenig resultaat gebruikt, op mgnen 5I-jangen
leeftijd dacht ik niet meer mij van een kwaal
te genezen waaraan ik sedert vijftien jaren
geleden had. Alle ongemakken voortvloeiende
uit een slechte maag, waren mijn deel, zooals
gebrek aan eetlust, slechte spijsvertering,
maagkrampen, steken in de zijde, kortademig,
schele hoofdpijn enz., welke ongemakken
mij op den langen duur bepaald deden wan
hopen. Thans lijd ik niet meer, al mijn on
gemakken zijn vetdwenen.
Wenscht gg dat Uw lichaam in gezonder
en krachtiger toestand verkeert? Verzekert
U omtrent de volmaakte spijsvertering en de
opneming van het voedsel. Indien de spijs
vertering slecht is, is het lichaam niet alleen
van voeding berooid, maa* de spijzen die niet
verteerd worden verstoppen de ingewanden
en veroorzaken door hun ODlbimhng gassen
die het bloed vergiftigen. De slechte spijs
vertering is oorzaak van maag zwaarte en
slaperigheid na het eten, als met hoofdpijnen,
branderig gevoel, walgingen en baiikloppin-
gen. De slechte spijsvertering vernietigt den
eetlust, maakt dat het eten een last wordt,
verzwakt de hersenen, maakt het werken
vermoeiend en geeft een tegenzin in alle
genoegens. Als geneesmiddel tegen maagkwa
len, slechte spijsvertering is er niet-- prakti
scher dan eene behandeling met de Pink pd
len. Zij bevorderen de spijsvertering tegelijker
tijd dat zij de maag versterken en zuiveren,
tot dat dit orgaan de kracht terug gevonden
heeft zonder eenige hulp zijne weikingen te
verrichten. De uitwerkingen der Pink Pillen
zjjn snel en zeker. Zij verwekken merkwaar
dige resultaten zelfs in gevallen waarin alle
andere behandelingen weerstand hebben ge
boden.
Wat vooral in aanmerking moet worden ge
nomen is, dat de uitwerking der Pink Pillen
van blijvenden aard is. De eenmaal verkregen
genezing duurt voort. Door hunne werking
op het bloed zgn de Pink Pdlen onovertref-
lijk tegen bloedarmoede, bleekzucht, rheuma-
tiek, neurasthenie, zenuwziekte algemeene
zwakte, zenuwpijnen, heupjicht en alle onre
gelmatigheden.
Prijs f 1.75 de doos, f 9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabiiié, Steiger 27, Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederiand eu
Apotheken. Franco toezending tegen post
wissel.
Tref}\ nde collegialiteit.
Iu een ze'kea' -dorpje, zoo verhaalt do
„Winschotar Ct.", moert een nieuw hoofd!
dei' school wezen. E©n drietal der vele solli
citanten was opgeroepen om proefles te go-
ven. Twee verschenen, één bleef afwezig.
Toen de hoeren, zich te*r plaatse vervoegden,
deelde dei burgervader hun med©: „I'k heb
mijm raadsleden maai' medegenomen, dan
kunnen wij na de les ©Ven stemmen.In
derdaad waren do edelachtbare boeren be
oordeelaars present, eerzame boeren- en bur
ger vadertjes der gemeente*. „Wie moeit be
ginnen?" vroeg een der sollicitanten. D'at
was den hee-ren precies galijik cn nol 1 ving
dusi maar aan. Geschiedenis moest word.on
onderwezen. Blijkbaar scheen het onderwijs
den) hcteren raadsleden wel to bevallen, te
o'ordeelen naar cl© goedkeurende 'knikjes vi n
menig edelachtbaar hoofd. No*. 1 scheer óus
wel kans te hebben. Echtst' toen 2 zich voor
de- klasse plaatst© en ontegenzeggelijk inet
meter talent do Jcleine kinderschare wist be
zig ta houden en met meer losheid ten friach-
heid lan zijn voorganger „geschiedenis" gaf,
'begon d© gelukster van no. 1 to dalen om
ten slótte geheel onder te 'gaan. Niet alleen
goedkeurende knikjes maar zelfs openlijke
woo-rden van lof oogstte no*. 2. „Dat hef ie
flink gedaan, meester," liet ee*n< der vroede
vaderen zieh ontvallen en) 200 schenen da
hoeren er algemeen over te* denkon. „Nu
moet u maar '11 oogonblik wachten," meilkto
de burgervader op, „wijl zullen dadelijk tot
stemmen overgaan, zo-odat n de uitslag spoe
dig bekend zal zijn."
No) 1 begreep dat zij kans vó-orgoed ver
keken was en 110. 2 gevoelde* dab hijl onge
twijfeld de zege in dezen vreedzamen wed
strijd zon wegdragen. De oerrto was zeer
neerslachtig. En geen wonder ook. Hliji was
sedert eon aantal jaren werkzaam' geweest
aan een school, lock zon! meb heb ooig op te
weinig aantal leörlingiem, binnenkort o*p
Wadlibgeild worden gestold! Wat d'an t« be
gin 11 en, temeer daar hijl gehuwd! en* vadea'
was. Een. plaats als onderwijzen" wc'or te
krijgen zou niet zoo gemakkelijk1 gaan, cl'aar
aan goedkoope'r© werkkrachten door de 'ge
meentebesturen doorgaans de Voorkeur go-
geven wordt. Dte-zo omstandigheden* deelde
hij aan zijn collega mede, die, inmig mede
lijden met zijp, ongeluikkigen concurrent
(gevoelende*, plotseling een menschlievendë
gedachte in zioh. voelde opkomen. Zonder
zi'ehl lang te 'be'demketn, spoedde hij zich
naai* de raadzaal, klo-pte aan en trad! hiji de
vroede vaderen binnen.
„Is de benoeming *al gedaan heea'eu?"
„Neen, noig niet, ma-ar 't zal 20b dadelijk
wezen," was 't bescheid'.
„Mag ik do heei'en dan in overweging
geven mijn collega maai' te benoiemenJ"
Verbaasds gezichten*, dien spreker aansta
rend van all© kanten. Zooiets had men nog
nooit beleefd.
No*. 2 begreep dat nadere uitlegging nóód-
zakelijk was. En nu vertelde hij wat hijl
zoo juist van, zijn. collega had vernomen.
„En daarom trek ik me terug 'beteren."
Nu de heeren. begrepen er alles van,
maar 110. 2 was nu eenmaal de man naa-r
hun hart. Zei (kwaman daini oofe nog eerst
eens infotni'e'cretn of hij werkelijk bij, zijn
besluit bleef, waarop deze mededeólda een
benotemihg niet te zullen aannemen*. E11
't gevolg Was, dat zijn colflóga benoemd
werd.
D'öze natuurlijk over overgelukkig en no*.
2, hoewel vooreerst nóg geen hoofd der
schóól met grooter salaris dan zijn* tegen
woordige, toch ook voldaan omdat hiij, oen
ander gelukkig had gemaakt.
Terecht meikte dö burgervader op, d'at
hoewel er veel egoïsmei en eigenbelang in de
wereld is, het iui de onderwijzerswereld toch
nog aan opofferende collegialiteit niot ont
breekt. (Historisch.)
liet drama ie Berlijn.
Ovór de afschuweHjke daad, door vrouw
Winberstein', in baar woning aan dó Lands-
boiigersbrasze* gepleegd, verne'emt ds „Ws-
ser Ztg." nog het volgende
Bijl de) gehangen .kinderen werden aan
stonds pogingen in het werk gesteld tot op
wekking der levensgeesten, doch te vergeefs.
De moeder-moordenares is 32 jaar oud Zo
vertelde) aan de politie) do versölmkfceilijlk©
daad zonder ontroering. D'en* avond) te vo
ren had ziji een. sterk koord opgezocht ©11 in
den vroegen morgenstond gröep zijl haar
jongsteu. zoon, dis nog slieip, evenals do hei
de anderen, wond hem de strop om den hals
en 'hing hem op aan, d'o deurknop, voordat
heb arm© kind nog tot bewustzijn was geko
men. Met een horlóge in da hand' ginig da
moeder toen e'en half uur uit het raam lig
gen. Daarop nam zij het lijkje, en wiierp het
op* bed' om met den tweeden Zóón dezelfdei
gewelddaad tö b<edrij(vcn. Toon zijl na een
half nul" haaaJ ouidsten aangi'eep, ontwaalktd
deze en vroeg vetrwóndcrd„Moeddr! Wat
doet igijt toch? Wat wilt g© met mij doen*?"
„Ocili niets," antwoordde zij; „ilk wil je
sletehts in een andei' bed loggen." Gerustge
steld richtte do jongen- siah op, daolil 't vol
gend© ooigeablik bengelde ook; hiij! met den
strop om den halls aan d© deturknóp.
Over do oorzaak Van de gruweldaad
spreeikt e©n' brief, die in de Woning werd ge
vonden en aan den ©chtgenoób gericht was,
die in eten* lónglijidersgestiólxt wordt ver
pleegd. D'e v.manzitmige- vrouw sckriijift daar
in dat z© tot de overtuiging gekomen is, dat
haar man* toch niet moer gezond! wordt ©n
zij na zijn dood dan* alleen d© l'asb dar drie
kinderen te dragen zou hebben. Daarom
vreesde) ze, dat ©r slecht© menachen van de
kinderen zouden groeien en daarom maakte
ziy een eind a*aa kun lievens.
Openbare boekerij.
To Bemliijin bestaat thans gedurende 4
jaren een openbare) botekerijl met leiesealen
D© toegang is kosteloos en evenzoo worden
de* boeken uibgdeond. In hot 4do jaar weïxl
er van de inrichting dóór 126,343 pei"90ncn
gebruik gemaakt, dus 'gemiddels 350 daags
Uit de leesbibliotheek, waaraan 7475 p^..'
sonen deelnamen, werden 61675 doelen (van
wel'ke sleólits 16 vorioren gingen) uito-e-
leend; bijna 75 daarvan* behoorden tot
de „fraaie letteren", 25 tot de „nuttige"
lectuur. Van da deelnemers w<are*n 3812°of
ruim de* helft work]iaden1907 in den ban-
del, 616 ambtenaren of onderwijjzars van
de* leeszalen werd door 64,668 personen ge.
bruik gemaakt (waarvan 2412 vrouwen)
dus gemiddeld 175 par dag. D'aar liggen'
510 bladen on tijdsolnnften ter lezing ©n in
een werkkamea- zijp 1150 boekdoelen, aan
wezig over allerlei wetensethappen.
Uit doze* cijfers blijikt, dat althans te Ber
lijn zul'k een openbare* boe'kcriji volstrekt
geen wealde* is, maar zij* in ruimen krin»
nut sticht.
Be wereldtentoonstelling te Sint- louis,
Do machines, welke op deze tentoonstel
ling fa bedrijf zullen komen, óm de olec-
trisdie maohines on ander© ta drijiven, zul
len tezamen 40,000 P.K. vermogen kunnen
ontwikkelen. Slödbts do ïiölfb dór machines
uit Amerika, d© rest uit liet buiteniand
Die) steakstei zal van Engdlschen ooi-spronf
zijn, een stoomturbine van 3000 P.K. van
d© firma Gu'cenwood Batley, td Leeds. Be
grootst© liggend© stoommachines zullen
ieder v'an 1800 P.K. zijh en wol één Ita-
liaanscfli© vail* Ereneo en Tosi to Lugano en
een Belgisch© van d© „Société Karols frè-
i'es", te Gent.
D'o machinefabriek „Niirenbuag-Augs-
bung" stelt bovendien een sto-ommadlmi© op
van 3500 'P.K. en wel eten staand© met zes
voudige expansie. Frankrijk exposeert twee
snolloopende stoommachines van de fabriek
van Dclauny te Bellevilló en St. Denis. Deze
machina heeft een vermogen van 1500 PK.
eu doet 350 omwentelingen per minuut.
In gasmotoren is men1 in Amerika neg
niet zoo ver gevorderd' als in Europa.
Da Belgisch© firma „Sooiété Anomyma
John Cóckeril", te Seraniig, zal or een van
3000 P.K. opstellen; dat is de grootste, tot
nu gemaakt. Zij' bezit twe*a cylinders van
1300 miM, doorsnede*, met een slag van 1400
mM. D'a machine maakt 75 omwentelingen
per minuut en heeft een vliegwiel van* 8 M.
doorsned'o eu een grondplaata van 24 M.
lengte.
D© 'gasanotoireinfahriek „Deintz" is etehtdr,
maar men verneemt, bezig gasmotoren van
6000 P.K. te fabri'ceer-em. Voorts zullen or
nog d'ergeiijlke zijn van 1800 P.K. en 92 om
wentelingen, enz. Eindelijk nog een gasmo
tor, dio door genea'atorgas gedreven wordt,
van 1600 P.K., met eten generator van
Fintscli'.
LEEUWARDEN, 13 November.
Boter. Boereboter f49.af.Aanvoer
20 1/4, 9 i/8 en 4 vtn.
Fabrieksboter f44 50 a f51.Aanvoer
79 25 '/6 en Vu vaten.
Noteering van de Commissie, lekwal. Fabrieks
boter 150.50,
Landb. 1/4 vat; le keur f49.tot f
2e keur f 47.tot f 3e keur f 46.—-
tot 4e keur ftot f
Va vatle keur f 48.50 tot f2e keur
f47,50 tot f3e keur (46.tot f
4e keur f
Fabrieksboter f41a fbl,Aanvoer
'li en vaten.
HAMBURG, 13 November.
Petroleum loco 7.95, brief, dito gold.
Spiritus vast, per Nov. 17Vi, Dec./Jan. 173/4, rt
BUDAPEST, 13 November,
Tarwe. Per April 7,70kr. Mais per Mei 5.25 kr.
NEW-YORK, 13 Nov.
Dee. Jan. Mrt. Mei. Juli.
Tarwe 845/s8 U/s
Dec. Jan. Mrt. Mei. Juli
Mais 491/j47*y<
Faillissementen.
Uit de Staats-Cov rant.
Uitgesproken:
P. W. A. Reijers, bouwkundige te's-Gra-
venhage. Rechter-commissaris mr. J. F. van
der L»k de Clerq, curator mr. M. E le!
Castiltio Salomons.
S. II. Dallingo, landbouwer te Eexta, ge
meente Scheemda, Reehter-commissaris mr.
F. J. Camphuis, curator B. Keijzer Jzn.
B. H. J. Burgers, schoenmaker en koop
man te Deventer. Rechter-commissaris mr.
E. J. Dorhout Mees, curator mr. L. D. J.
Reeser Cuperius.
B. ICarsdorptimmerman te Woerden.
Rechter-commissaris mr. M. Orommelih,
curator rni. W. van Hoogenhuyze.
J. Wessels, weduwe van A. Olieslagers, ie
Rotterdam. Rechter-commissaris mr. T. Pol-
vliet, curator mr. K. A. Rombach.
Geëindigd:
R, B. van den Brink, veehouder le Sloten;
Z. 0. Bouwman, firma D. Bouwman en Zoon,
fe MoordrechtF. J. Heering en J. J-
Heering Jr., te zamen handelende als de
Gebroeders Heering, rectaurateurs en winke
liers te Middelburg.
Opgeheven:
H. C. Basart, kastelein te Scheveningen.
Hoogwater tc Schiedam.
Nov. 15 v.m, 12.13 nam. 1. 1
i* 16: 1.26 u 2.1
17: 2.19 2.4?
