57"° Jaargang.
Woensdag 20 Januari 1904.
No. 11369.
Het Geheim van het Moeras.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Trijs per kwartaalVoor Schiedam en V1 a a r dingen fl. 1,25. Franco
per post fl. 1.65.
Prijs per weekVoor Schiedam en V1 a a r d i n g e n 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur
pan het bureau bezorgd zijn.
Bureau t Boterstraat 68.
Prijs der Advertentiën: Van '1G regels fl. 0.92iedere regel
meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hier
van zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde Itleine advertenliün opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te voldoen,
latere. Telefoon At». 123.
19 Januari 1904.
Bultschland.
Uit den Rijksdag,
De Rijkskanselier von Biilow verklaarde
omtrent den opstand der 'Hleroro's in
Duitscli Z.-W. Afrika, dat deze inboorlin
gen schijnbaar en geheel onverwachts opge
daan waren. De vruchten van een arbeid
van tientallen jaren zijn in 'het opsta ndsge-
bied vernield. De opstand is uitgebroken op
het tijdstip dat de gouverneur met hel
grootste deel van de troepen ten zuiden van
jset protectoraats-göbied was, meer dan
twintig dagmarsohen verwijderd van de
plaats van de ramp. Reeds de eerste berich
ten over den opstand wezen er op dat een
aanzienlijke versterking der troepen nood
zakelijk was. Dientengevolge wordt een zeu-
ding van 5001 man met zes machi 11 o-geweren
en zes machine-kanonnen voorbereid.
Dia toestemming voor deze- expeditie
wordt den Rijksdag verzocht. Het desbetref
fende voorstel doe ik hier toekomen aan den
voorzitter, nadat het reeds goedgekeurd is
door den Bondsraad. De bedoel do troepen
kunnen niet voor den 30en Januari eu deu
oen Februari de1 reis ondernemen.
Do berichten Zaterdag ontvangen, maken
het nemen van dadelijke vordere1 maatrege
len noodzakelijk. Derhalve zijn gisteren
voorbereidingen getroffen om 500 man ma-
rine-infanterie met eenige kanonnen en een
detachement spoorwegtroepen met de groot
ste haast naar Swakopmuivd te zenden. Deze
troepen gaan Donderdagnacht in ze© op een
Lloyd-stoomboot, die den Sen Februari to
Swakopmund aankomt. Voor de thans nog
niet met zekerheid te bepalen ikosten zal na
derhand de goedkeuriug van den Rijksdag
gevraagd worden.
Het thans reeds onderweg zijnde aflos
sing-transport van 230 man, dat den 3en
Februari te Swakopmund verwacht wordt,
zal reeds ©enige hulp geboden hebben tot de
marine-infanteristen in het gebied zullen
ziiu aangekomen. Bovendien komt lieden
de kanonneerboot ITabieht in Swakop
mund aan, van Kaapstad. De thans geno
men maatregelen zijin de meest dringend
noodzakelijke, het minste wat geëisckt kan
worden. De gebeurtenissen van de laatste
dagen, de hulpbeden van onze landslieden
zullen naar de verbonden regeermgen
met vertrouwen liopon het Duitsclie volk
en zijn vertegenwoordiging eensgezind vin
den om dadelijk iu te grijpen tot bescher
ming van de bedreigden en verdediging van
de eer onzer vlag. (Levendige bewijzen van
instemming.)
Hieraa volgde do interpoliatiei dei' con
servatieven, naar aanleiding van het niet-
opzeggen der douane-overeenkomsten.
De afgevaardigde Kanitz lichtte de inter
pellatie toe en zei dat de oude overeenkom
sten mot hot buitonland moesten plaats ma
ken voor het nieuwe toltarief.
Romau vau
FRIEDRICH JACOB SEN.
i)
Toen kwam do dag dat de instructie-rech
ter bij eeu pauze ter gerechtszitting bij deu
president werd ontboden, Toenmaals was
"het nog niet de heer von Osten, maar een
oudo man iu den dienst vergrijsd."
Hij begroette Curtius 'beleefd1, maai- met
een zekere verlegenheid nam hij een klein
rood-fluweeilen étui van zijn schrijftafel eu
zei
„Waaide collega, het doet mijl genoegen,
u to kunnen mededeel eu, dat nron in ver
band met de diensten die gijl den staat hebt
bewezen, het kruis van den roeden adelaar
vierde klasse hoeft verleend. Hiet is een ou
derscheiding te meer, omdat gij! eigonlijk
tiet aan d'o beurt- waart-. Ik wenseh u van
liarto geluk."
'Hij opende het etui, liet het dunne, zil
veren "kruis met het roode émail-schild ©011
oogenblik iu do zou schitteren en reikte het
wet een bevallige handbeweging aan den
instructio-reohter.
Curtius had eigenlijk iets anders ver
wacht.
In die dagen had hij gesolliciteerd naar
0011 presidentsplaats in ©eu kleine stad in
hef Oosten on ouder de collega's was mem
van meaning, dat Curtius allo kaus had.
Eu nu kwam or eeu a ml or eerbewij».
Staatssecretaris von Posadowsky beant
woordde de interpellatie en bctoogdo dat
het meeningsverschil; tusschou do regeering
©n interpellauten slechts berust op de te vol
gen tactiek.
Ons program was steeds de oude verdra
gen zooveel mogelijk in nieuw© to vervormen
om 't oeconomischo leVen in Duitscklaud
voor zware schokken te bewaren. Dat wij
tot dusver geen nieuwe verdragen voorge
steld ihöbben, toont dat wij aan zekere ele
mentaire eischen vast houden zullen, eu
slechts bij de inwilliging van deze eischen
nieuwe voldragen kunnen afsluiten. Wij la
ten het aan ijver en energie niet ontbx-eken.
De rijkskanselier staat aan liet roer van het
rij'kssehip eu heeft op grond van feiten al
leen den koers te bepalen. Hij mag zich
daarvan onder geen voorwaarden door een
interpellatie laten afbrengen, biji de gevaar
lijke vaart in vreemde watereu.
Na een langdurig verder debat werd de
'bespreking van de interpellatie afgebrokeu.
Op de agenda voor morgen staat een nieuw
vooretd betreffende D'uitsch Zuid-West-
Afrika. Bij' don Rijksdag werd ingediend
ecu suppletoire begrooting voor het rijks-
budget voor 1903, waarbijl de rijkskanselier
gemachtigd wordt tor bestrijding van bui
tengewone uitgaven iu eens voor oen bedrag
van 1,496,000 mark kredieten t© openen. In
de1 toelichting hij- do suppletoire bcgrootmg
voor 1903 wordt gezegd; 'De beveiliging van
do verbindingslijn tusscheu Swakopmund en
Windhoek eischt do •onmiddellijke onder
drukking van den opstand der Hieroro's. I11
het noorden van het protectoraat zijn onge
veer 400 man beschikbaar, tegenover wie
een belangrijk sterker vijandelijke macht
staat. Versterking van do t-roepemnacht tot
1125 man is noodig ter definitieve onder
werping van de Herero's. Gewaagd wordt
o. a. een eredict voor den aankoop van 750
paarden, daar slechts bereden troepen in
het protectoraat met succes kunnen gebruikt
werden. Verder worden aangevraagd zes
machine-geweren en zes revolver-kanonnen.
Ten slotte werd bij don R.ijiksdng inge
diend een suppletoire begrooting voor Zuid-
West-Afrika voor 1904 tot een 'bedrag van
1,325,200 mark.
Gemengde SHcdcrteclIngcn.
Be 1 g i
De kwestie over de annexatie van Mores
net is nog steeds niet geeregeld. De bewoners
zijn voor hun onafhankclijikhcid niet gerust,
sedert do opheffing van d'o speelbank. Dit
verbod schijnt alleen te zijn uitgegaan van
den Duitsehen commissaris wil Eupen, zon
der dat 'hij! er zijn Belgischen collega in
lieeft gekend.
'H!efc schijht, dat de Pruisische regeering
den'" Moresnetauen in het geheim beloofd
heeft, dat zijl gedurende 20 jaar vrijstelling
van militairen dienst zullen krijgen, indieu
zij zicli niet tegen een annexatie door Brui
sen verzetten. Tot nog toe weigeren da in
Curtius hield intusscheu de eer aan zich
zelf en zei hoogelijk vereerd1:
„Ik dank u, mijnheer de president, want
gij hebt mij zeker voorgedragen. Ik meen
ook de oorzaak vau deze vroegtijdig© ouder
scheiding te kunnen gissen."
Do oude president geleidde Curtius naai
de sofa, nam naast 'hem plaats en legde zijn
hand op zijn arm.
„Nu ja, collega, men noemt dat ook wel
eeu pleister. Wat uw sollicitatie 'betreft
hm men heeft een jonge kracht aldaar be
noemd. Dit is dus belaas voor u niet te ver
anderen, ik verzoek 11 wel mijn openhartig
heid te willen verontschuldigen, en uit het
verleeucn van do ridderorde blijkt dat men
overigens uw verdiensten erkent. Wat voor
den vader niet meer is weggelegd, dat kun
nen misschien de zoons bereiken."
Curtius nam afscheid. Iliijl was een eer
bewijs rijker en een hoop armer, maai- de
laatste welwillende woorden van zijn supe
rieur 'klonken hem troostvol in do ooren.
„Paul zal het niet verdof brengen," dacht
de rechter, „maar Gottfried o ja!"
De zitting was laat afgeloopen. De col
lega's wilden deu nieuwen „ridder" uog ge-
lukwensohen en later dan gewoonlijk ging
Curtius huiswaarts.
De schemering was reeds ingevallen, toen
Curtius do huiskamer binnentrad, moeder
Martliai zat tegen haar gewoont-o onledig
aan heb venster' en 'keek naai' den bewolkten
liemel, die eeu regenaebtigen avond voor
spelde.
„Lieve," zied Curtius, „ik heb je iets to
vertellen,"
wooers van Moresnet, en eischen dat. oen
volksstemming hierin beslissen zal.
Ital ië.
Het zoovele maanden -aanhangig geweest
zijnde proces van den gewezen minister van
marine Bettolo tegen den soeialistischcn af
gevaardigde Ferri loopt- 'nu tech ten einde.
Het openbaar ministerie vorderde Ferri'3
vetoordeeling tot 14 mdanden gevangenis
straf. Fcrri lieeft in den afgeloopen zomer
in do bladen eu 111 'het parlement deu toen-
maligen minister beschuldigd van oneerlijke'
handelingen bij leveranties.
Duitschland.
Het Pruisisch© Heerenhuis koos tot pre
sident, in de plaats van den prins von Wied,
die wegens gezondheidsredenen niet weder
in aanmerking wensolite te 'komen, den
prins von Iun- und Knypliauseu.
Een telegram uit Krinnnitschau d.d. gis
teren meldtDoor een door het comité der-
staking hedenavond verspreid' communiqué
worden de arbeiders van Rrimmitschau en
omstreken uitgenoodïgd, morgen bet werk
onvoorwaardelijk te hervatten,
Te' Berlijn hebben Duitseho industrieelen
beraadslaagd over den steun to verieencn
aan de weverspatroons tö Krimmitsehau,
die door langdurige staking zware verlie
zen lijden. Onlangs brachten de Hamburg-
scho arbeiders 85.000 mark bijeen voor d©
stakers. Nadere berichten omtrent do op
heffing der staking ontbreken nog.
Zweden,
De Rijksdag is geopend In de troonrede
wordt medegedeeld, dat met eenige mogend
heden onderhandelingen zijp aangeknoopt
over liet sluiten van ai bi trage-v erdra gen
Mot andere mogendheden zal men binnen
kort beginnen tc onderhandelen. Yerder
kondigt do troonrede een wetsvoorstel aan
tot herziening van de Kieswet-, gebaseerd
op algemeen stemrecht, met inachtneming
van den aanslag in do belastingen en vol
gens het stelsel van proportioneele vertegen
woordiging.
Het budget wijst aan voor uitgaven 178
en voor inkomsten 189 millioen door lee-
ning tc dekken. Deze elf millioen strekken
tot aankoop ten dienste van spoorwegaan
leg, en voor aanleg der lijnen Goteburg
Snee en 'MarjanKarungi.
T u 1- k ij e.
Hel Oostenrijikscbe en Russische gezant
schap te Konstantinopel zijh weinig voldaan
over de laatste nota der Porte, die, niet
tegenstaande ze don schijn aannam alle her
vormingen aan een controle te onderwerpen,
toch andere veranderingen invoerde, strij
dig met den geest en de nreoning van heb
Austro-'Russisch program. Men beschouwt
den toestand als weinig verbeterd1 en betwij
felt heb slagen der hervormingen.
Z u i d-A inci'ika,
Do Wetgevende vergadering van dc Be-
publico del Tstlmio' is Zaterdag geopend cn
koos Pablo Arosemiua tot voorzitter.
„Van den oorlog", die Columbia, heet
te willen beginnen, weet niemand 't rechte.
Iu Panama gelooft men, dat de inval reeds
begonnen is, maar men wa-cht nog nadere
berichten van de grens af. De lichtingen
van manschappen voor het pas gevormde
leger is afgeJoopcn, cn men verzekert, dat
thans 12.000 man in 'het veld gebracht kun
nen worden. De Indianen in het binnen
land hecten verdeeld te zijp in twee par
tijen, voor Panama, en voor Columbia.
Japan.
Omtrent den toestand in Oost-Azië meldt
Reuter dat de Japanschei regeering het ant
woord van Rusland niet voor óver een week
verwacht. Intusschen is' ziji volkomen 071 den
oorlog voorbereid, dien zijl met kalmte af
wacht.
Aian de „Standard" wordt uit Tientsin ge
seind dat de Russische troepen uit Peking
en Tientsin in extra-treinen naai' Port-
Arthur vertrokken zijii. Een zeer 'Ideiu gar
nizoen is, ter bescherming dei' aldaar wo
nende Russen, te Peking gelaten. Te
Tientsin is geen enkel Russisch soldaat
meer. 'De Russcsn hebben Hisin-Min-Tun op
30 mijleu van Moekden bezet.
Het Amerikaansche Aziatisdho eskader
is te Manilla op de Filippijnen aange
komen.
De particuliere correspondent van Ren
ter's bureau te Parijs verneemt uit liooge
Petersburgsrihei kringen dat de Japansche
gezant gisteren naar het paleis te Tsarkoë
Selo is vertrokken op uituoodigiug van den
czaar, met het doel samen te beraadslagen.
Het Russische Telegrambureau meldt dat
de audiëntie van deu Japansdien gezant bij
den czaai' niét plaats bad. Dodi te Petei's-
burg gaat ook het gerucht dat eeu audiën
tie nog vandaag of morgen verwacht wordt.
Zonder twijfel is een dergelijke daad van
groote beteekenia voor een vredelievende
oplossing dor crisis cn tegelijk de beste
tegenspraak van alle sensatie-berichten uit
Engelscho bron, die den oorlog nog steeds
onvermijdelijk besdiouwen. Intusscheu is de
algemeens toestand in 't geheel niet ge
wijzigd.
Zij sloeg geen acht op zijn woorden, maar
wees naar het schrijfbureau.
„Daar 'ligt een brief van Gottfried."
„Wat schrijft de bengel gaat "t hem
goed?"
„Ik weet het niet Ludwig, de brief is aau
jou geadresseerd, en „eigenhandig" staat
er op."
Curtius had het étui met de ridderorde
geopend op do sofa gelegd, daar moest zijn
vrouw het zelf ontdekken, en er zich over
verheugen uu echter 1 de rechter
zich haastig om.
„Maar ik smeek je, M'artha familie
brieven ajit todi voor ons beiden bestemd
Hm zou er een onbetaalde rekening bij
zijn Gerust ben ik toch niet."
Het was nog licht genoog om het groote
schrift met de krulletters te lezen, waar
van Gottfried zich gewoonlijk 'bediende, het
was zoo geheel anders dan luet kleine hoe
kige schrift des vaders eu het pedante steile
schrift des breeders het had iets geniaals,
zei moeder M'artha dikwijls.
Gottfried schreef
„Het is nu eenmaal niet te veranderen,
ik geloof dat onz© tijd daarvan de schuld
draagt., maar wanneer iedereen van de hand
iu de tand leeft, zonder aau clou dag' van
morgen te denken, dau gaat hot moeilijk
een uitzondering te maken. Overigens wil
ik mij. hiermede niet verontschuldigen,
maar a-lleon een droevige omstandigheid
mededeel en. Als het mij mogelijk geweest
vare, zonder ontberingen rond te komen,
dan had het wellicht zoo'n vaart niet geno
men daar dit echter niet mogelijk was, ben
Hofberichten
De Prins der Nederlanden keerde heden
ochtend met de heeren van zijn gevolg uit
Berlijn in de residentie terug.
Onze oorlogsvloot.
Blijkens bij liet departement van marine
ontvangen bericht is Hr. Ms. pant ersclu'p
Kortenner, onder bevel van den kapitein
ter zee J. Cardinoal, 46 dezer van Sint Lucia
ik aan lager wal geraakt. Mijn schulden
staan op eeu nevengaand lijstje genoteerd,
zij te hoog 0111 het bedrag bij elkaar te lce.
nen en te beleeencn en omdat er een «ere
schuld in 't spel is. ontbreekt bet mij ook
aan tijd. Gij zult ze niet betalen, want als
ge dit leest zult ga verbitterd zijn, door uw
bedrogen verwachtingen. Miji rest slechts
eeu kogel of de wijlde wereld.
Ik heb aan moeder gedacht en hei laatste
gekozen. Als men op ze© omkomt, heet dat
geen zelfmoord. Ik ga naar zee. Vaarwel.
Gottfried."
Iu een hoek van 't papier stonden dwars
en ©enigszins onzeker geschreven de woor
den „Kus mijn klein zustertje, wijl hielden
altijjd veel van elkaar."
Da •rechter Curtius was door zijn beroep
gewoon steeds zijn zelfbeheersehing te be
waren wanneer de wet het voorschreef,
kon hij zonder een spier te vertrokken, de
zwaarste tuchthuisstraf eischen, waar zijn
hart don schuldige zou hebben vrijgespro
ken. Eu die geestelijke discipline kwam hem
te pas bij1 rijn eigen smart; men had hem
uog nooit zien weencai, ofschoon hij, geen
ongevoelig menseh was.
Maar de gestrengheid die zich nu over
des rechters gelaat afteekendc, was onheil
spellend.
Hij verfrommeld© don brief met de han
den, dan streek 'hij heb papier weer glad en
las werktuiglijk de schulden die op het
tweede blaadje aangeteekend stonden.
Zo bedroegen verscheidene duizenden.
Moeder Martha had op een antwoord ge-
vertrokken ter voortzetting van de reis naar
Curapao. (»Stct.")
Audiënties.
De gewone audiëntie van den minister van
koloniën zal Vrydng niet plaats hebben.
Ons gozantgclinp bij tie Forte.
Onze correspondent tc Konstantinopel
meldt ons dd. 13 Januari
Gisteren heeft onze waai nemende gezant,
jhr. van Eys, den minister vau buitenlaud-
sclio zaken officieel kennis gegeven van de
bestemming door onze regeering van den
lieer D. L. graaf van By landt, thans minis
ter-resident te Bei 11, tot buitengewoon ge-
uu en gevolmachtigd minister onzer Ko
ningin bij do Verhevene Porie.
•Deze oplossing van de bekende gozauten-
Icwcstie is door de Nodcrlandeis alhier al
gemeen met vreugde en voldoening begroet.
(„N. R. Crt.")
I)e Zeeland.
Hi- Ms. pantscrdeksclrip Zeeland is
hedenochtend te Vlieringen aangekomen cn
naar de werf der maatschappij' Do Schelde
overgebracht voor de reparaties aan machi
nes en ketels.
Gezoudheidsi'oni missiën.
Ged. Staten van Zuid Holland hebben be
slist (begrooling gezondheidscommissie Oud-
Beierland) dut wel een bediag kan worden
uitgetrokken op de begrootingen van gezond-
heidscommiisiën voor '«onderzoekingen van
technischen aard", doch slechts tot een be
perkt bedrag; echter dal geen gelden mogen
worden beschikbaar gesteld voor onderzoe
kingen voortvloeiende uit as t. 11 der woning
wet.
Apotliekors en de it, Y. B.
Door de Rijksverzekei ingshauk werd tot
vóór korts» tijd .hu de npoihek"i.s bjj de
indiening, hunner declaiaiie veilangd de
overlegging van de afschriften der dooi' hen
voor rekeniog der Bank gereedgemaakte
recepten. Op giond van art. 42 der wet op
de uitoefening der artsenijbereidkun-t werd
hiertegen door de meeste apothekers bezwaar
gemaakt.
Naar wij vernemen, is thans een wets
ontwerp in vooi bereiding tot wijziging der
pharmaceutiscbe wet, teneinde deze moei
lijkheid op te hcflen.
Verzekering tegeu ongevallen van land- en
tuhiarbclders.
Door de hoofdbesturen van den Nederland-
schen Bond van landaibsiders, gevestigd te
Enkhuizen, den Nedeilandschen Bond van
tuinbouwwerktieden, gevestigd te Haarlem,
en de Noorderbond van landarbeiders, geves
tigd te "Wester-Emden (Groningen), is een
adres gericht aan de Tweede Kamer, waarbij
spoedige opneming wordt vei zocht van hunne
bedrijven in de Ongevallenwet. Adressanten
betoogen daarin, dat de kosten, voortvloeiende
uit de opneming der vakarbeiders in do Onge
vallenwet, verhaald worden op de gemeen
schap (de patroon verhaalt ze op zijne cliën-
waclrt, en stond onrustig op. Zij bemerkte
bet étui en naderbij' tredend, vroeg ze
„Man. Een kruis?"
„Ja, een kruis," antwoordde liiji zonder
zich om te wenden. „Een zwaar kruis, Mar
tha. Hoeveel kinderen Lebben wij I"
„Ludwig, mijn hemel, wat bedoel je daar
mee
Ilijl reikte haar den brief over.
„Er waren er drie, Martha, thans Lebben
wij er nog twee en toch is er geen gestor
ven. Wanneer hij berouw getoond Lad, dan
zou ik hem vergeven Lebben. Met studeeren
zou Leb natuurlijk uit zijn geweest, maar er
zijn nog eerlijke beroepen genoeg. Knnt ge
één woord van berouw in dezen brief vinden,
Maatlia
„Twee woorden liefde," zei de arme moe
der. „Hij heeft aan mij gedacht en dan
liet andere." Zij- wees met bevende vingers
naar den hoek van 'bet papier ©11 zag baar
man in de sombere oogen.
„Een mooie liefde, Martha. Hiji weet, dat
ik zijn schulden betalen moet, niet om zij
nentwil, maar omdat mijn eerlijke naam op
Let spel staat. Waarvan
„Hij kost ons niets meer, Ludwig."
„Neen, Lij zal ons niet® meer kosten.
Maai' die schulden moeten onmiddellijk ge
dokt worden, ik moet daarvoor Let geld ge
bruiken, dat voer onze Heleno bestemd was.
Dat is de broederkus
Wordt vcrvnlgd.)
