BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
eutt
Rijksdag con wetsontwerp ingediend betref
fende de uitbreiding Tan bet stenm-eciht bij
de verkiezingen voor de Tweede Kamer. In
dit ontwerp wordt aan mannelijke inwoners
boven do 25 jaar stemredbt gegeven, mits
rij in do laatste 3 jaar rijfks- en gemeentebe
lasting betaalden en voldaan bobben aan
liun dienstplicibt. Dia verkiezingen zullen
proportioneel plaats bobben.
O o s t o n r iji k-H o n g a r ij, e.
De commissie voor buitonlaudscbo zaken
uit do Hongaarsdio delegatie keurde giste
ren bet rapport ovcx* de begrootdng van bui-
beid andsclie zaken goed en nam een motie
Van vertrouwen in minister Goluctkowski
aan.
Servië.
Het nieuwe ministerie is als volgt samen
gesteld minister-president zonder porte
feuille: Grouitch; binnenl. zaken: Stoian
Plrotitch oorlog: Radcwnir Putnik; finan
ciën Naza Patehoffbuitonl. zakenNico
las Passitch.
Het nieuwe kabinet is do konings-moor-
■denaars met gunstig gezind en van dit ka
binet kan men dau ook maatregelen ver
wachten tegen de moordenaars, als deze
tenminste niet bet bestaan van dit kabinet
onmogelijk maken.
Columbia.
Tot president van deze republiek is in
plaats vau Marroqum gekozen generaal
"Reyes, de Panamasolio vredcsgezant. Het
gevaar voor een. inval van CdTumbia in Pa
nama is daardoor geweken. Da nieuwe pre
sident zal naar Europa vertrekken met het
doel de behandeling van de rechten, van de
P an am a-k a n aa I-maat schappij voor de Parije
sche rechtbank bij te wonen.
Ilofberichien.
H. M. de Koningin en Z. K. H. do Prins
Woonden gisteravond in hot Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen het concert bij,
gegeven door bet Residentie-Orkest, ouder
leiding van mr. J. H. A. baron van Zuylcn
van Nijcvelt. Bij huu komst werden de
vorstelijke personen ontvangen door baron
van Zuyleu van Nijevelt, en do heoren Pier-
son, van Eijsinga, Viotta on Rose, commis
sieleden vau genoemde orkest. Het koninkl.
paar woonde het concert tot- het einde toe
bij. Vóór hun vertrek gaven H. AI. de Ko
ningin en Z. K. H. de Prins, die door dezelf
de beeren der commissie uitgeleide weiden
gedaan, bun bijzondere ingenomenheid te
kennen met de uitvoering van dezen avond,
terwijl TE. M. de Koningin tevens baar ge
noegen er over uitsprak, dat dit orkest uit
sluitend uit Haagsche musici bestaat.
Helde nan 7, K, II, Prins Hendrik.
Gistei middag .te half vijf uur werd aan
Z. K. tl. den Prins der Nederlanden ten
paleize een huldeblijk aangeboden van een
aantal vertegenwoordigers \an nijveiheid,
handel, scheepvaart, land- en tuinbouw en
zeevisschery.
De aanbieding van het huldeblijk geschiedde
door de Commissie met een korte .toespraak
van den lieer D. W. Stork, die den Prins
wees op de eigenaardige samenstelling van
den inhoud en 7.. K. H. eerbiedig verzocht
dit overzicht van db voornaamste bronnen
van onze welvaart wel te willen aanvaarden.
Hot vorstelijk huwelijk to Windsor.
Reuter seinde gisterenHet huwelijk van
prinses Alice met prins Alexander van Teek
is hedenmiddag «i half één plechtig vol
trokken in de St. Geotrge-fcape! van het kas
teel. De kapel zag er zeer feestelijk uit; alle
plaatsen waren bezet. Onmiddellijk achter
den koning had koningin Emma plaats ge
nomen, die een prachtig roomkleurig kan
ten kostuum droeg. Koningin Alexandra, de
koningin van Wurtenburg; do hertogin van
Albany, de prins en prinses vau Wales en
andera vorstelijke personen vvaien tegen
woordig.
Onder de aanwezigen bevonden zich de
gezanten van Duitschland, Rusland en Ne
derland, do leden van het kabinet en koog-
waardigbeidsbokleeders. Om tien minuten
over twaalf verscheen de bruidegom, tien
minuten later kwam de koninklijke stoet,
met den koning en de koningin aan het
hoofd; om even over half een verscheen de
bruidstoet; prinses Alioe droeg een ivoor
kleurig satijnen Ideed. met oa-anjebloesams;
de hertog van Saksen Goburg liep naast
baar.
Uit Windsor seinde Reuter gisteren
Na den dienst verlieten bruid en bruide
gom, door de vorstelijke personen gevolgd
en onder de tonen van Mendelssohn's Bruid-
marsch, de kapel en begaven zich naar het
slot. Hier werd in de wittezaal het huwelijks-
register geteekend.
Ër werden vervolgens twee déjeuners ge
houden een voor de vorstelijke familie en
een voor de gasten. Aan het eerste toostte
koning Eduard op bruid eu bruidegom, aan
het tweede de Lord High Steward. De gasten
vertrokken om halfvier naar Londen. Iets
later ïeed het getrouwde paar samen naar
het station, en verder ging het naar Hatfield
Hedenmiddag was er op hat slot te Wind
sor een feestmaal.
Ook wordt door Reuter nog geseind, dat ko
ningin Emma as. Zaterdag op bet Nedex*-
landsohe gezantschap de aangekondigde ont
vangst houdt. Na afloop is er een tweede
ontbijt, waarvoor baron Gerioke de uitnoo-
digingen rondgezonden heeft.
Corps diplomatique.
De minister van buiten landsche zaken
brengt ter kennis van belanghebbenden, dat,
blijkens meedeeüng van den Amerikaanschen
gezant, de consuls der Vereenigde Staten
van Amerika hier te lande tijdelijk briau
worden met de behartiging der belangen
van Panama.
Neutralltolts verklaring.
De gezant vaa Ru-land heeft, in opdracht
zijner regeering, onder dagteekening van 10
dezer, tot den minister van buitenlandsche
zaken eene schriftelijke mededeeling gericht,
waaruit blijkt, dat door het aanvangen der
vijandelijkheden de slaat van oorlog tusschen
Japan en Rusland is ingetiedom
Dientengevolge heeft het Harei Majesteit
de Koningin behaagd te be-lissen, dat Ne
derland in den oorlog tusschen de beide met
Nfdeiland beviionde mogendheden volstrek
te onzijdigheid /al bewaren. (sStaatsct".)
Naar wij vernemen heeft de minister van
kolomen gisteien epn lelegtam afgezmden
mm den gouverneur generaal vau Nedeil.-
Indië met vei zoek om in India af te kondigen
een pioclomatie van neiitialileit in den oorlog
tu-vchen Rusland en Japan. De tekst der
pioclamaiie is in het telegram in hoofdzaak
mtDgegeven. Den ing-zetenen van Nedeil,-
Indid wordt daarin vei zocht geenei lei hande
ling te plegen, die de neutraliteit zou kannen
schenden. De beslissing m twijfelachtige ge
vallen vvoidt overgelaten aan de plaatselijke
autoriteiten Zoo zal o. a. over het al of niet
verschaffen van kolpn aan ooi logsschep-n van
een der beide partijen in de Sabangbaai de
gouverneur van Atjeh hebben te beslissen.
(»Vad,")
Tweede Kamor.
De afdeelingen dor Tweede Kamer heb
ben gekozen tot rapporteurs over de gisteren
onderzochte wetsontwerpenuitvoering van
art. 96, 2e lid dor Grondwet; wijziging van
de Provinciale web; nadere wijziging van
de Artsen web van 25 Doe. 1878; nadere wij
ziging van do Krankziiuiigenwet on van art.
26 der Armenwet; wijziging dor heffing van
tolgelden voor liet gebruik dor provinciale
kunstwegen in Groningen, de lieoren Jans
sen, Van Asck van Wijek, Pompe van
Meerdervoort, Gookoop eu Van der Borcb
van Verwoldö.
Goninio-expeditie.
De leden der Goninie-expeditie, uitgezonden
door de commissie tot wetenschappelijk onder
zoek van Suriname, zijn van hun onder
zoekingstocht teruggekeerd.
De leider der expeditie, de lieer A. Frans-
sen Herderschee en de ingenieur Von Faber,
kwamen beden-chtend van Parijs te 's-Gra-
venliage aan, aan het Hollandsche spooistation
ontvangen door den heer Bakhuis, secretaris
van bovengenoemde commissie. De overige
leden der expeditie waren naar hun woon
plaatsen dooi gereisd, terwjjl de heer Goeye
nog te Parijs is,
IRd B. y Handels- en kantoorbedienden.
In een algemeene veigadeiing van afge-
vaaidigden en bondsbestuur van den Ned.
Bond van handels- en kantoorbediende ïMer-
cuiius", op a. st. Zaterdag te Rotterdam te
houden, zal o. a. behandeld worden het voor
stel om toe te treden tot de op te richten
Federatie van handels- en kantoorbedienden-
vereenigingen in Nederland.
Wethouder van Finantiën.
De wethouder van Finantiën te'sGraven-
hage, heeft gisteren als zoodanig zijn ontslag
ingediend.
Blijkens vorenstaande kennisgeving is het
verkeer voor rij- en voertuigen over de Ooie-
vaarsbrug lot nader aankondiging gestremd.
Zoonis men weet is de brug al eenjgen
t"d in reperalie. Tot tweemaal toe is deze
lieoen doorgezakt. Gevaar voor voetgangeis
mils met in g'oote men gie, schijnt de brug
echter ruet op te leunen.
Fehris typlioïdea.
Blijkens med' deeling van den vooizitterin
de raadsveigadei ing van heden was het ver
loop dei zit kte ill- vog t Aangegeven werden:
Op 20 Jnnuan 1, 25 Jan. 1, 28 <n. 4,
29 Jan. 1, 30 Jan. 2, 1 Febr, 4, 2 Febr. 2,
3 Febr. 1, 5 Febr. 4, 8 Eebr 1 9 Febr. 4,
II Febr. I te zamen 23 gevallen, waarbij
in een gezin één of meer gevallen van febris
lypboïm voos kwamen. In het ziekenhuis
werden 10 patiënten opgenomen.
Zooals uit achterstaande advertentie blijkt
is liet Volksbadhuis alhier wederom Vrijdag
en Zaterdag geopend.
Van nacht is door de politie opgevangen
een witharige lox-terrier, reu. De eigenaar
kan den hond binnen 2 maal 24 uur recla
meeren, terwijl de hond anders na dien tijd
wordt afgemaakt.
Om 10 uur hedenmorgen is de 62-jarige
F., wonende aan de Rotterd. dijk, op de
Koemaikt tegen een bakkerswagen opgeloo-
pen, waarvoor zij wilde uitwijken. De vrouw
viel en was niet meer in staat te ioopen.
Per as werd zij naar hare woning overge
bracht en de ontboden geneesheer verklaarde,
dat hier hoofdzakelijk de schrik in 't spel
was, daarbjj was ook het linkerbeen aan den
enkel ontveld en eenigszins gezwollen.
Gisteravond liep de bejaarde weduwe G.
bij ongeluk in den sloot gelegen achter het
Maashofje aan de Hoofdstraat. Zij werd door
eenige buren weer op 't droge geholpen en
per ijjtuig vervoerd naar de woning van haar
getrouwden zoon.
Vrijzinnige Democraten.
In liet Volkshuis trad gisteren voor oen
openbare vergadering dor kiesverceniging
„Schiedam" als spr. op do heer senr. J. A.
van Gilse.
De voorzitter opende de vergade
ring mot er op te wijben dat „Schiedam"
had besloten met de traditie te breken om
alleen nu dagen van verkiezingsstrijd spre
kers in openbare1 vergaderingen te doen
optreden.
>Do lieer v. G i 1 s e zal spreken over de
vraagWat willen de VrijrinnigDemo-
crateu
Dat antwoord' zou. zeer kort kunnen zijn,
omdat dat is opgenomen in de „beginsel
verklaring" van den Bond.
Kort vóór de verkiezing van 1901 die den
Boud in het leven heeft geroepen, werd een
ontwerp-beginsel door bet bestuur vast
gesteld, en d'at ontwerp is in een algo-
meenü vergadering van den Bond, in Jan.
1902 in Amsterdam gehouden, door de af
gevaardigden definitief vastgesteld.
Hoewel toen ter tijd de bespreking daar
over reeds uitvoerig heeft plaats galiad, acht
de spr. het noodig voorixturend en steeds
meer openbaarheid aan de strekïking daar
van te geven.
Da Vrijrinnig-Dlernoeratisohe Bond stelt
zich ten doel oen georganiseerd optreden te
bevorderen van allo democratisch gezande
vorcenigingen eu personen, die zicih mot de
onderstaande beginselen vercenigen
I. D'ö Vrijrinnig-Diemooratischo Bond
streeft naar ontwikkeling van onzen con-
stitutioneel-paxienxantairen regeeriugsvorm
in domoaratischen zin en t-e dien einde naar
algemeen kiesrecht voor do tegenwoordige
lichamen en naar gelijkstelling, ook wat do
verkiesbaarheid tot lid dier lichamen be
treft, van mannon eu vrouwen.
II. De "Vrijrinnig-Dbnxocratisdh© Bond
spreekt als beginsel uit, dat door een krach
tige sociale wetgeving moet wonden aange
stuurd op het wegnemen van do maat
schappelijke oorzaken, welke tusschen de
leden van het volk ongelijkheid scheppen of
versterken ten aanzien van htm ontwikke-
Ji n gsv oorwaarden
■Hij! is"van oordeel, d'at, ter verkrijging
van nraafediappelijken vooruitgang, tempe
ring, niet verscherping van den klassen
strijd noodzakelijk is. E enerzijds keurt hij
af het streven naar afschaffing van het per
soonlijk eigendomsrecht op de productie
middelen; anderzijds verwerpt hij) dö mee-
ning, dat de staat in het econoimsidk leven
aijtoer burgers slechts noodgedrongen,
schoorvoetend behoort in te grijlpen.
De Vrijrinnig-D'emotaratisehö Bond staat
op den bodem van onzen tegenwoordigeu
regeeringsrvorm, zooals die in de Grondwet
is omschreven met rechten en verplichtin
gen van Kroon en volk. Zijn streven is niet
gericht op verandering in de verhouding
tusschen die beidemaai' hierop, d'at ganseli
het Volk op den gang van wetgeving en
staatsbestuur den invloed! orlange, welke
tot dusver slechts aan een bevoorrecht deel
ervan is toegekend Met and'ex'e woorden
zijn beginsel is algemeen kiesrecht voor alle
vertegenwoordigende lichamen; het demo
cratische beginsel van gelijk recht voor allo
staatsburgers, zoodat da stem van allen
worde gehoord over hetgeen allen raakt.
D'at beginsel wordt niet aangetast, wan
neer aan bepaalde personen, zoovaak en
zoolang zij1 in nauwkeurig omschreven om
standigheden verkeoTon, de uitoefening van
het kiesrecht wordt ontzego.
Gelijkstelling dus ook van de vrouw met
den an an.
'Deze kiesrechtregeling, algemeen kies
recht, beoogt dus afgescheiden van heb ver
dere doel, de toepassing van billijkheid en
recht.
Spr. geeft een kort overzicht van onze
staatsgeschiedenis. In 1848 werd in de
Grondwet vastgesteld ds rechten en de
plichten van den vorst benevens die van de
vertegenwoordiging en do verantwoordelijk
heid dor ministers. Da regeeringsvorm,
daarin neergelegd, bestaat nog, en op dien
vorm. wil do V. D. P. voortwerken, omdat
een zeer groot deel van ons volk door tra
ditie) daaraan gehecht is. Zoolang er een
telg uit het Oranje-huis is, moet, zonder
dat daardoor de belangen van het volk
worden geschaad, do band niet verbroken
worden dl© vorst en volk thans verbindt.
Van een „monarchale" reigeeriiigsvarm is
hier geen sprake meer. De koning is even
zeer aan de bepalingen dor Grondwet on
derworpen als elk. ander Nederlander;
zijn imacht is diridelijk omschreven en be
perkt door het begrootingsrecfht der vólks-
vertegenwoordiging.
Da koning is het uitvoerend gezag, doch
voor elke daad des konings is noodig de
handtedkening van twee) ministers dio daar
door ton volle de verantwoordelijkheid van
de daad. overnemen.
Men kan dus zeggen dat Nederland feite
lijk is een republiek met een erfelijk hoofd;
zoolang Oranje! oen afstammeling zal heb
ben is het gerw'enscht daib zoo te laten, om
dat daarmede wordt vermeden de noode-
Ioozet personenstrijd zooaffis dia periodiek in
Amerika en Frankrijk plaast heoft.
Staande) dus op den grondslag van den
togenwoordigen regeringsvorm wil do Bond
dezen ontwikkelen in democratische rich
ting. Het algemeen ikwrireclit moet worden
toegekend opdat alle kunnen anedtespreken
over de regeling d'ie alikr belangen raken,
en dei fictie dat do Sbaten-Generaal zijin do
vertegenwoordigers van hot Nederlandscho
volk niet langea* een fictie blijlve. AJleen
die door do wet als volwassen worden be
schouwd moeten dus kiesrecht hebben, bei-
houdens enkele uitsluitingen.
Spr. wijst er vervolgens op dat de) par
lementair© regeringsvorm van '48 niet zon
der ernstigen strijd, is verkregen evenmin
als d'ö daaruit voortvloeiende kieswet van
1851 van Thorhecke. Toch was de census
voor kiesbevoegdheid (belasting in hoofd
som van f 20 tot f 160) zoodanig dat zelfs
kamerleden onbevoegd weiden verklaard
'het kiesrecht uit te Oefenen.
En ook daarna is 'heel wat strijld gevoerd
voor eOn wijiriging der' kieswet. In 1872
was die bij'na gelukt door het voorstel van
minister G e-ertaeina, die behalve voor de
groot© steden een census bepaalde van f 20.
De wet viel op de merkwaardige kwestie
of voor Leeuwarden een censua van f 26 of
van f 28 zou gelden.
D'ö grootste stoot tot wijpdgïng der kies
wet, voorafgegovon door die der grondwet,
was het rapport omtrent den „kiezersteelt"
in het district Eist. In 1887 had men ten
slotte do grondwetsherziening tot stand ge
bracht en nu werd algemeen erkend', dat
voor de nieuwe kieswet do eerst edsch moest
zijn do afschaffing Van den census. D'och,
toon hot ontwerp-kieswet kwam, deinsde de
vertegenwoordiging voor de consequentie
terug, en een groot© angst bleek te bestaan
voor algemeen kiesrecht. Die daarvan voor
stander was, werd' geschuwd'.
In '92 heoft minister Tak van Poort
vliet een verge'efsche poging gedaan om al
gemeen kiesrecht to verkrijgen. Het betref
fende artikel dex* grondwet is torai gebleken
'het algemeen fcicsröciht uit te sluiten.
Daarna is de kieswet-V. Houten gekomen.
Spr. zal hierover niet uitwijden. Hij wil
er alleeu op wijken dat 'blijkens do statis
tiek over 1903 in Nederland waren 2,647,444
mannen, waarvan de helft beneden de
25 jaar oud is. Toch zijn ar met de wei-Van
Houten slechts 644,000 kiezers of 48 der
volvass'en mannelijke bevolking.
Zooals gezegd, algemeen kiesrecht kan
niet verkrog'en worden zonder grondwetsher
ziening, zonder* verandering in het zgn.
caoutcihouc-artifceil. Daarom is voor don
Vrijz -D'exn. Bond d'e cersto eischl grondwets
herziening.
Ook) biji de S. Dl A. P. en biji de Liberale
Unie is dit het geVal. Toch bestaat ex* tus
schen deze partijlen een zeer gx*oot verschil.
De beid© eerste toch hebben getoond dat
het hen ernst is, doch biji de Liberale Unie
is die eiseh enkel op het program geplaatst.
Door do heeren Rink, Patijn en do Kantel*
is een zeer degelijk ïUpport uitgebracht over
het kxesrochtvraagstufc, waarbij! zijl tot de
conclusie kwamen dat algemeen kiesrecht
moet volgen. D'at rappoxt is in stadie gege
ven, maar* no'g steeds hoort men niets van
resultaten.
Bij do verkiezing in 1901 heeft de Libe
rale ITniei dan ook niet bijl haar candidaten
den eisch gesteldl van algemeen kiesrecht
en dat is dan ook dl© dorzaak geweest van
dc wording der Vrijjz.-detm. partij.
D'oox* de V. DL P. en do S. D. A. P. is ten
ontwerp voor grondwetsherziening inge
diend. Tot heden is dit punt nog niet op de
lijst van werkzaamheden geplaatst en «pr.
is zeer benieuwd of werkelijk die voorstallen
der Kamexdeden ter zijida zullen worden ge
legd.
Dan tot het tweede punt der beginselver
klaring overgaande, wijst spx*. ex* op dat
door de wetgeving niet alle ongelijkheid
tusschen de verschillende deel en van het
volk kunnen worden weggenomen, maar zijl
kan een belangrijken invloed uitoefenen op
de wegneming daarvan.
De tegenwoordig© wetgeving is het uit-
vl'oeisel der samcxiwex*king tusschen do
kroon en de vertegenwoordigers dex* bezit
tende klassen en zijl draagt daardoor het
kenmerk dier klassen. Dat is niet met opzet
maar het logische gevolg hiervan dat die
mensahen alléén kennen hun eigen om
geving, hun eigen 'bahoeften on g e 1 o o-
v e n dat zij. die dei* andei'e (klassen weten.
D'it blijlkt uit het voorbeeld, dooi* spr.
aangehaald, van deu heer v. d'. Loeff, die
aanvankelijk dö arboidsönqnêtö overbodig
achtte oxndat men de toestanden toch', wel
wist, doch daarna verklaairdó niet geweten
te hebben d'at er zóóveel ellende ihecrsdite.
Ontegenzeggelijk is het dan ook dat ieder
is het product van d'en lering waarin hij
leeft, Van de omgeving, waarm 'bijl zich be
weegt
Db V. D. B. heeft in zijn program een
aantal punten opgenomen ter verheffing
van de arheddeils in stoffelijlken en zedolij-
ken zin. Toch is hij overtuigd dat een vol
komen gelijkheid misschien na eeuwen mo
gelijk is, maai* zeker Voorloopig een uto
pie is.
D'e eorste eisch Voor verandering eu ver
betering dus is dat;, wier belangen gei'eigeld
worden, invloed uitoefenen op die regeling.
D© V. DL B. beoogt oak clo tempering van
den klassenstrijd'.
Hij keurt af da thbotrie der afschaffing
van het eigendomsrecht on plaatst zich ten
deze' tusschen de S. D'. Ai. P. on de Liberale
Unie. Db Bond wil uitbi*eiding van hot ont-
eigeningsredht. D'e ikieuzs van het woord
„klassenstrijd" in db toeOidhting op dö be
ginselverklaring vindt spr. niet gelukkig,
omdat dat woord bijl de S. 'DL A. P'. een an
dere b'ete'ekenis heeft dan welke ca' hier m&e
bedoeld is Beter had het daarom geweest
wanneei* het woord „belangenstrijd" ware
gekozen.
Er is stiijd Van belangen, zeex zeker, maar
spr. ontkent, dat dit dö ©enige oorzaak is
van den bestaandön strijld'.
Men kan trouwens do mbnschen onmogei-
lijik' zuiver scheiden in arbeiders en kapita
listen.
Uit strijld fcohit actie Voort en daarom
aaht spr. het goedl dat ©r shrijjd zij; maar
men moet dö mexisch'en niet fn twee viiande-
lijlke kampen, verdoelen. Men moet bedacht
zijjn om door wettelijke maatregelen den
strijd te temperen.
Do Bon dl wil beperking van heb eigen,
domsrecht en beter© vendealing der produc
tie-middelen. IEji acht (het eigen domsrecht
niet onschendbaar en daarom moot het
eigendomsrecht verder worden uitgestrekt
Men riet dus dat hij) niet wensdht „handha."
ving van den bestaande:! toesband", maar
dat liijl wil streven naar betere toestanden.
Spx*. meent thans Voldoend© stof te heb
ben gegeven voor d'ebat, maar alvorens tö
eindigen, wil hij nog ©ven spreken over een
artikel, Voorkomend© in „dö Moker", dio
hem door heb 'bestuur van „Schiedam" is
toegezonden. Hij dóet dit omdat daardoor
misschien het debat kan wox*dea bekort.
D'aarin leest spr. dat ex* een „reusachtig'
verschil bestaat tusschen dö ~V. DL P, on do
S. D. A. P. Spr. vraagt hoe m'en nui het ver.
schil moot aangeven tusschen de S. D'. A. P,
en d© conservatief-fcatholiekeu. Ia dat archi-
reusacihtig? Het geheel© artikel is trouwens
een wenken met „groot© woonden".
Spr. meent d'at beid© partijfen niet zoo
heel ver van olkaaa4 staan; wel echter wat
het einddoel betreft.
De parlementaire geschiedenis der laat
ste jaren heeft getoond dat "biji de toepas
sing dcx* praetisch© politiek, waar het gold
betera toestanden te Verkrijgen, do S. B, A.
P. en de V. DL P. steeds met elkaar gingen.
Door zulke igi'ooto woorden maakt men 't
verschil reusachtig.
Eb voorstelling in dat artikel als zou do
V. D. P. den tegenwoox*digen regeeriugs
vorm wensdhen te behouden, is reeds geble
ken bezijden de waarheid to zijn. Ook da be
wering dat het oen „monarchale" partij is,
is reeds weerlegd.
De V. Dl P. wönsclhb evenzeer de Eerste
Kamer? rechtstreeks door dö kiezers te doen
kiezen.
Be'webrd wordt voorts dat dö V. D. P.
zich stelt op den grondslag der kapitalisti
sche maatschappij!, maar al ia dit zoo, 1 ij
wil' daarbdji niet die' maatschappij] handha
ven in al rijn sliöclit© uitingen.
Voort® heeft spi*. omtrent do tempering
van den klassenstrijd reeds medegedeeld wat
daaronder moet worden vex-staan. Doch spr.
zal liet geilliöele artikel niet doorgaan, daar
door zou ex* te veel eer aan. höwezen worden.
Men moet niet beginnen m'et zijin tegenstan
ders Verdacht tö maken.
Maar waarom ook wordt die tegenstander
zoo bestreden? "Wanneer het volgend jaar
werkelijk de grondwetsherziening aan do
ord'ö komt, dan is het zeea* ziekea* dringend
noodzakelijk dat V. D. P. en S. DL A. P.
schouder aan schouder staan. Geen m au na
tje zal in dien strijd gemist kunnen worden.
Debat.
Na een kort© pauze treedt d'o 'lieer dr. V.
Leeuwen als debater op.
De methode dee spx-ckers om aan het slot
het artikel van „do Moker" to behandelen,
zon deze haast oen „reusachtige handigheid1'
noemen, daax*op komt hiji stralks wel terug.
Spr. tvil er iu do eerste plaats op wijzen
dat de hoer V. Gilse ihei'haald'clij|k, rijns in
ziens tex-edlit, heeft gesproken van d© toe-
liahtinig van het bestuur Van den Bond.
DL V. DL B. is niet voortgekomen uit de
omstandigheden, maar omdat enkelen be
grepen dat met da Vorming van zoo'n partij
de tegenwoordige rcgeeringsvoim in "betere
ï-icihting zou (kunnen wox-den geleid. Wan
neer het artikel dn „dö Mbker" wordt ge
bracht in verband met dit niet aansluiten
aan de ontstane beweging, zal men zien dat
de daarin gemaakt© opmerking juist is.
Eat de V. D. B. staat naast de S. D. A
P., ontkent spr. ten sterkste.
Dö V. D. B. behoort tot de "bourgeois-
partijlen en de S. Dl A. P. staat tegenover
die allen. De vraag of do ceno partij wat
meer of mindor democratisch is, doet niets
ter zaike. Spr. besti'ijdt ook de opvatting
dat de V. D. P. een republifceinsclie is, zij
hot dan met een erfelijk hoofd; hij noemt
dat een republiek zondier republikeinschen
vorm'.
Wat do traditie betreft, wijst spr. erop
dat dö historie leert hOe telkens nieuwe
oeoonomiscOie toestanden ontstaandie ooco-
nomische toestanden drijven dö menscheni
tot liet vei'krijlgen van politiek© rechten om
daardoor to komen tot politieke maciht die
in staat stelt do wetgeving te wijizigen naai
de nieuwe eischön. Ook de tegenwoordige
bourgeoisie is een x-csultaat van zoo'n bewe
ging-
In nDe Moker" staat dan ook het woord
conservatief, waar gesproken woidt om de
handhaving van de tegenwoordige rpgeeriügs-
vorm.
Uit de nieuwe oeconomische belangen is
de nieuwe politieke party, de arbeidersparty,
geboren, werkt de V. D. P. met den partij
mede tot verkiyging van het algemeen Kies
recht, dan werkt de party zelf mede tot de
toekomstige verandering in den tegenwoor-
digen regeeringsvorm.
Dat acht spr. juist het absurd. Wat de
klassenstrijd betreft merkt spr. op dat het
bestuur van den V. D. B. dat woord heeft
gebruikt naar de gewone beteekenis, wathy
afleidde uit de toelichting en wanneer de heer
Van Gilse die meening niet deelt, w'ykt zijn
opvatting af van die van den V. 1). B.
De heer Van Gilse heett beweerd dat de
Staalden klassenstiiyd moet temperen, doch
spreker acht dit niet mogelijk. De klassenstrijd
bestaat en het kapitaal overheerscht min of
meer. De strijd wordt hoe langer hoe scher
per, ter motiveeriog waarvan hy wijst op den
tegenwoordigeu strijd in de havenbedrijven
te Amsterdam. Waar het een zuivere kwestie
van tactiek betreft, stemt spr. dat samen
werking met een burgerparty mogelijk is.
Aan de wijziging der kapitalistische maat
schappij W0rkt de V. D. P. echter niet mede.
De heer Van Gilse handhaaft in z'yn
repliek zyn ingenomen standpunt; verdun
