58"" Jaargang.
Zondag 24 Juli 1904.
No. 11525.
Tweede Blad.
Verkorte leertijd voor
jonge schoolkind.
De Mededinger.
STADSNIEUWS.
Gemeenteraad.
Del» dOflHmt Herschijnt dagelfjka, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal"Voor Schiedam en "Vlaardingen 1.25. Franc#
per poSt fl. 1.65.
Prijs per weekYoor Schiedam en "Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advcrtentiên voor het eerstvolgend nummer moeten dea middags vódr een uur
..n het bureau beiorgd zjjn.
Bureau i Botentraat $8,
Prigs der Advertentlën: Tan 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel
meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naa? de plaats die zjj
innemen.
Advcrtentiên bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hier
van zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde "kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon Sfo. £23.
het
II. (Slot.)
Gelijk we zeiden, constateert Krae-
pelin in zijn zeer interessant werkje
„Uber geistige Arbeit", dat de school
aan hare leerlingen to hooge
eischen stelt.
Te hoog ten opzichte van:
lo. het aantal (lagelijksehe lesuren,
vooral voor het jonge schoolkind (men
zie de door ons gegeven label van Axel
Key, die zijne onderzoekingen niet op
1500, zooals in 't vorige artikel stond,
maar op 1.5000 jongens nam);
2o. den duur van eene les;
3o. de pauzen Lusschen de lesuren.
Dat het kind gedurende liet onder
wijs „er bij" moet zijn, zal ieder toe
geven; dat het dit niet altijd is, weet
ieder onderwijzer bij ervaring; maar
dat bet zitten op d e school
bank, zonder het onderwijs te
volgen, enkel op schade voor
het kind kan uitloopen, zal
door geen enkel hygiënist wor
den tegengesproken.
We hebben reeds gewezen op de
proeven van Sikouki, Büngerstein, Krae-
pelin en Hopfer, die de vermoeidheid
van de hersenen afmaten naar den
slechteren geestesarbeid, gelijk Gries-
bach die constateerde uit afstomping
van het huidgevoel.
Sprekend is de lijst van namen van
wetenschappelijke namen en onderwijs
commissies, door dr. Theodor Weil aan
gehaald op pag. 235 en v.v. in zijn be
kend „Handbuch der Hygiëne, sieben-
ter Band", die voor het schoolkind, in
't bijzonder al weer voor het jonge
schoolkind, krachtig pleiten voor een
korteren lesduur en pauzen na iedere
les.
Het meerendecl wil lessen van een
half uur, gevolgd door oen pauze van
10 minuten.
Do Straszburger Ivommission wil
zelfs, dat bij de kleinen allo 10 min., bij
de grooteren alle 15 of 20 min. er
oogenblikken zullen volgen, waarop de
kinderen zich „lichamelijk bewogen kun
nen".
Krachtig wordt opgekomen tegen het
lange „rustig op zijn plaats zitten",
„kleine kinderen mogen niet langer dan
een kwartier schrijven".
Chadwiek komt na lange en geduldi
ge waarnemingen tot de conclusie, dat
de oplettendheid bij de kinderen sterk
vermindert, bij die
van 57 jaar na iz 15 min.,
7-10 20
10-12 25
12-16 30
Rustpoozen tusschcn de verschillende
lessen zijn van het standpunt der hy
giëne onvoorwaardelijk noodzakelijk;
Waar Paul de G-arros,
Het was den avond van den veldslag
van Segdemoor (in 1865 waarbij de hertog
van Monmouth slag lever-de tegen den Bar
gelachen, koning Jacob II).
Do nacht was ingetreden, en de oude kerk
van Weston IZoyland waai" 50O gevangenen
waren saamgepakt als haringen m een ton;
bood eem luguber schouwspel aan. Men
®°v. don indruk hebben gekregen van een
deel der hel met zijln verdoemden.
Bj'ór on daar waren flambouwen aan do
pilaren bevestigd die eon spookachtig lioht
verspreidden op do groepen sombergest/vn-
de mannon, do overwonnen opstandelingen,
die- op banken zaten of op don igrond lagen
ui onverschillige, bewogingloozc houding,
ordeloos door elkaar, do moesten teoi prooi
aan wanhoop.
Stilte heorgoht irr de benauwde ruimte,
«leen afgebroken door do afgemeten pas-
Wn van de 'hellcbardiers, die de wacht Mel
oen, of door do smartkreten der gewonden.
Enkelen hunner baden, anderen vloekten
m doffe Vertwijfeling, niemand maaikte zich
echter i Hussies over zijin lob. Allon wisten
oat een opstandeling met de Wapens iu de
'Mid gervat, door de soldaten van generaal
lovoruhain onmeedoogend wei-den opgehan-
lo. voor rust en herstel van den
geesl,
2o. voor ventilatie van het lokaal.
Geen gelegenheidsrusLpoozen tüs-
schen het eene vak en 't andere, maar
werkelijke rust, buiten 't lokaal, opdat
dit terdege kan worden gelucht.
Ze zijn noodig, cn in 't bijzonder voor
kinderen, waar Kraepelin reeds aan
toont uit zijne proeven, dat bij volwas
senen een rustpoos van 10 min. na een
geestesarbeid van een half uur slechts
voor twee maal voldoende is om den
geest frisch te maken, terwijl er ver
der een langere noodig is.
Er blijkt dus uit het bovenstaande
voldoende, dat me t klem moe t aan
gedrongen worden op eene ver
korting van den arbeidsduur
onzer schoolkinderen.
Niet de veiligheidsklep der onoplet
tendheid is hier het goede medicijn,
noch de waarheid dei' bewering, dat de
lange schooldag niet is een dag van
doorgaande strenge inspanning van den
geest. Dit laalste zou ze niet kunnen
zijn, maar de bewering zelve, als ver
dediging bedoeld, is een bestrijding van
den nutteloozen arbeidstijd, die te lang
is.
Geheel afgezien daarvan, dat het zin
kende opnemingsvermogen der leerlin
gen het onderwijs onvruchtbaar maakt,
kan de voortgezette inspanning om' trots
de vermoeidheid verder te arbeiden,
voor het jeugdige organisme niet on
verschillig zijn. Axel Key vond reeds,
dat het aantal ziekten bij kinderen met
langeren arbeidstijd toeneemt.
Hierbij moet men wel in 't oog hou
den, dat niet iedere overmatige inspan
ning bepaald een ziekte tengevolge
heeft; niet minder gevaarlijk wellicht
aan arbeids- en weerstandsvermogen
is do schade, die op sluipende wijze
wordt toegebracht.
Een zonderling verschijnsel mag het
zeker genoemd worden, dal na alles wat
er in de laatste 25 jaren is aangevoerd
door deskundigen, ten betooge van k o r-
teren schooltijd, korteren les-
d uur, nood zak cl ij k e pauzen na
iedere les, er van de mannen van
hot onderwijs zelf zoo weinig stemmen
opgaan ten behoeve van het schoolkind,
dat onder die overlading lijdt. Onbegrij
pelijk schijnt het, dat de bestrijding der
aangewezen verbeteringen juist dikwijls
van de onderwijzers uitgaat.
Wordt door hen dan aan de uitspra
ken der hygiënisten geen waarde ge
hecht, gelooven zij niet in de door de
zen geconstateerde overlading?
Men mag het niet veronderstellen.
Maar gelukkig denken niet allen er
zoo over on steunen velen de „Vereoni-
gingen tot vereenvoudiging van onder
wijs en examens".
Op hoogen prijs mógen we het stellen,
dat die groote beweging: „de zorg voor
het (school)kind", die aan onzen tijd den
eerenaam gaf van „de eeuw van hot
gen of doodgeschoten. De wxeede overwin
naar wachtte slechts op hot aanbreken van
den dag om bet bloedbad te begi mum. On
danks dit vooruitzicht hadden verscheide-
nen hun -koelbloedigheid niet verloren. On
der anderen, twee gevangenen, did m do
schaduw van een pilaar naast elkaar zaten
gehurkt. In heb gevecht hadden, zijl gevocb
ton als leeuwen m zijl waren niet onopge
merkt gebleven, hetgeen hen weinig hoop
op hun lot voorspelde1: met bet aanbre
ken van den dag, zou ook: hun doodsuur
zijn geslagen. De oudste was een nan van
30 jaren, met harde trekken en kort in
eengedrongen lichaam, die paardentemmer
van zijn beroep was on in het gevecht groote
onverschrokkenheid had getoond.
Zijn kameraad was omstreeks zes of acht
jaar jonger, fflüji w'as lang en slank, en stond
bekend als - de eerste hardlooper van zijn
graafscilfttp. Ilij heette David D'are en do
andere was Jolm Quixarvyn.
Roewei zij bewoners van hetzelfde dorpje
waren, hadden zijl elkaar nooit gezien vcor
don avond van den bloedigen slag van
Segdemoor, Waar het toeval hen tot elkaar
gevoerd ihad met het Voortutzickt cm een
zelfde lot.
QuixarVyn had bedaard een pijp ivb den
zak gebaald, met tabak volgestopt en rook
te alsof bij veilig ttiuis zat.
David Dare had eveneens in den salt ge
tast, er geen pijp uitgehaald maai" een
kind", aan onze stad niet onopgemerkt
voorbij gaat. Integendeel, Schiedam was
een der eerste gemeenten, die school
artsen aanstelde; de Plaatselijke Com
missie van Toezicht op het lager onder
wijs alhier een der eerste, die Burge
meester en Wethouders adviseerde in
het nieuwe leerplan den schooltijd voor
de drie laagste leerjaren to verkorten
tot ongeveer 18 uren por week.
Dat geschiedde reeds voor een paar
jaren, en schoon de toenmalige Wet
houder van Onderwijs met die veran
dering sympathiseerde, kon ze toen we
gens bezwaren voor de uitvoering dat
jaar niet meer in het leerplan worden
opgenomen.
De ijverige C. v. T. liet de zaak niet
rusten en vroeg er het oordeel van do
hoofden der scholen over, zoo bijzonde
re als openbare, en stelde dit in han
den van een commissie van praeadvies,
uit welker verslag genoemd oordeel vol
doende blijkt.
Uit dit verslag nemen we het volgende
over (terwijl wij spaticeren).
Op den voorgrond meent de commissie
te moeten stellen de gegevens door 'hy
giënisten en medici verstrekt, verkregen
aan de hand van waarnemingen, proeven
of statistieken.
De kinderen van de laagste klassen van
den leeftijd van 6—8 jaar bevinden zich
in het begin der zoogenaamde 2de denii-
tie-periodo (verwisseling melkgcbit); al
zijn de lasten van het tandjeskrïjgen bij
kinderen van jeugdigen leeftijd meer Be
kend en populair, zoo kan het begrijpelijk
zijn voor den leek, en is het zeker voor
den geneesheer, dat het kind. zich bevindt
in. een critieko levensperiode.
In deze periode, die op zich zelf reeds
gekenmerkt wordt door een hoog ziekte-
cijfer, terwijl mindere gioei en lichaams
ontwikkeling, zwakte en aanleg tot ziekte
en gebreken onder den invloed van onvol
doende hygiënische toestanden, als 'tware
worden voorboieid tot het volgend leven,
komen deze kinderen, zonder
e e n i g e n of noemenswaardiger!
overgang van li e t huisgezin,
de buitenlucht, desnoods „de
straat", in het schoollokaal.
Waar overigens dooi een ieder wordt
ingezien en begiepen, dat om te komen tot
leven onder gewijzigde voorwaarden,
langzame overgang en accomodatie
gewenscht en noodig zijn, schijnt bij hol
schoolkind hieitegcn ongestraft te mogen
worden gezondigd en reeds dadelijk op in
grijpende wijze.
Zoowel de inrichting van het schoollo
kaal, veelal met hygiënische eischen spot
tend, als de lange lijd daarin doorgebracht
en de groote inspanning, die van jeugdige
horsenen wordt gevergd, werken samen
om het weerstandsvermogen van het kind
te verzwakken en zijn zenuwstelsel in la
biel evenwicht te brengen. Ware het nu
nog aan te toonen, dat de hoeveelheid ver
richte arbeid evenredig was aan den daar
aan besteden tijd, dan zou men desnoods
de opinie van sommige schoolhoofden nog
portret. Het was -de beeltenis van een ver-
lukkelijlk nioo-i meisje. -Iiijj .bekeek het por
tret langeu tijd. on slaakte een diepen
zucht.
Quixarvyn keek van terzijde naar ziju
kameraad, hiji kon de trekken van het por
tret niet ondersüheideu, maar hij! dacht -dat
het de verloofde of de vrouw van zijn mak
ker was.
„Ai-me -kerelfluisterde hij'.
In die woorden lag meer teederkeid dan
zijn ruwe natuur zou doen vermoeden.
Daarop vervolgd© liijl luid
„Helaas ik ben meer to'beklagen dau jij!.
Ik beminde ook, wat zeg ik! Ifc bemin nog
er. zal altijd beminnen Ik heb hier haal"
portret Mijn God zou ik er de oogeu op
kunnen vestigen? Daro keek zijn lotgenot
verbaasd aan
„Wat," zei .hij, „h-ebt gij hetzelfde ver
driet? Ook gij! weet dus dat bij liet ongeluk
wat u treft oen vrouw misschien het ver
stand of :het leveu zal verliezen?"
„Neen, dat niet," .hernam Jo-lin met een
bitteren lach, „geen vrouw zal liet ver
sland verliezen om mijnentwil Dio
vrouw, die ik bemin, bemint mij! niet meer...
O en ik zal sterven zonder dw voldoe
ning- te hebben gesmaakt mijl to wreken op
don roover van mijn liefde1."
„Wie hoeft dan die misdaad1 kunnen be
gaan?" vroeg D'avid.
„Wie, wie? G-elooft gijl als ik den
kunnen verdedigen. Edoch, zoo duidelijk
als dit blijkt uit de waarnemingen over den
verkorten arbeidsduur bij volwassenen,
volgt uit de proeven van Axel Keij, Krae
pelin, Sikorsky, Bürgersfein, Oort e.a„ dat
door de verminderde aandacht en hersen
functie de hoeveelheid geleverde hersen
arbeid steik vermindert en onnauwkeurig
wordt. Zelfs bjj kortere leertijden.
Ook dit argument laat dus don voorstan
ders van het huidige regime in den steek.
Daarbij vorderen de nieuweie onderwijs
methoden op aanschouwelijk onderrichten
zelf-doen gebaseerd, een heel wat intensie
vere geestesinspanning dan oudeie leerwij
zen.
De verveling, onoplettendheid, en wan
orde, die zoo dikwijls en vooral in de na-
middagschooltijdcn, de meest op den voor
grond tredende eigenschappen dor klasse
vormen, zijn dm ook het natuurlijk ge
volg van de zelfregulatie, die het kinderlijk
organisme, ondanks leerplannen en lesuren
vertoont. Gelukkig dat somtijds ook „ver
velend onderwijs" een natuurlijk correc
tief is op overladen leerplannen. In alle
nieuwere schoolroosters, ontstaan uit sa
menwerking van onderwijzers en hygiënis
ten, is met deze gegevens rekening gehou
den. In do bij ons te land meest bekende
tijdsindeelmg voor leeilingen van 613 jaar,
ontworpen door Axel Keij, geeft de sa
mensteller op als wekelijkschcn schooltijd
voor kindoren van 6— 8 jaar, ongeveer
1221 uren, voor oudere kindeion van
1832 uren.
Leerplannen, volgens deze of dergelijke
roosters opgesteld, zijn in sommige landen
wettelijk ingevoerd. Nu valt het niet te ont
kennen, dat de meeste schoolhoofden iets
voor het denkbeeld van den „verkollen
leertijd" gevoelen, doch zich verschuilen
achter allerlei bezwaren en moeilijkheden,
of wijzen op maatregelen reeds in het be
lang van afwisseling en pauzeering door hen
genomen. Nu zijn pauzen gedurende den
leertijd voor do leerlingen natuurlijk ten
sterkste aan te bevelen, doch behalve deze
pauzen, die voor alle leerlingen gelden,
hebben de lageio klassen, zooals de com
missie meent te hebben aangetoond, iccht
op meer, nl. op verkorten leertijd, sit vo-
nia verbo.
Waar deze pauzeeringen onmogelijk zijn
bij slechte weersgesteldheid, door het ont-
bieken van geschikte verblijfplaatsen, be
hoort o. i. de gemeente daarin te voorzien.
Groeten nadruk leggen sommige school
hoofden op de opvoedende kracht, die van
de school uitgaat en die ze zoo sterk mo
gelijk wenschen.
Dat van de school opvoedende kracht
behoort uit te gaan kan wel een ieder on
derschrijven, of men het zwaartepunt der
opvoeding wil verleggen naar de school
en onttrekken aan het huisgezin, daarme
de is misschien niet ieder het eens.
Practisch blijkt helaas van de opvoedende
kracht der school in vele gemeenten al
zeer weinig en zijn het juist oudere kin
doren, die dezen invloed reeds eenige ja
ren hebben ondergaan, welke straatschen
derijen en baldadigheden plegen.
Bovendien vraagt de commissie zich af,
naam van den schurk -wist, dat ik hem niet
zou gedood hebben? Neen, ik kende hem
helaas niet, alles wat ik weet is dat het
jonge meisje dat ik beminde, mijl niet be
mint. Toen heb ik opheldering gevraagd en
zijl zei dat ze liaar hart aam een ander ge
schonken had! erbij! voegend dat zij op mijn
edelmoedigheid rekende en dat ik vrij
willig afstand zou doen van. haar Ik was
dol van woede Ik stormte er evenwel in
toe op voorwaarde dat zijl mijl den naam van
mijn mededinger noemde. Ziji weigeide,
vieezende met recht dat ik hem wur
gen zou Zonder twijfel had ifc den ellen
deling toch gevonden, toen deze vervloekte
oorlog uitbrak. Het bloed kookte m mijn
aderen en ik was een dei" eersten die mee
vocht. Het lot heeft heb gewild. Movgen
word ik als een hond doodgeschoten
Welnu, ik zweer je dat ik niets zou, betreu
ren, dat ik zelf tevreden zo-u sterven als ik
mij vroeger had kunnen wreken."
„Zoo deuk ik er ook over," mompelde
David.
Quixarvyn dacht oen oogemMik na, trok
een portret te voorschijn cn, hield dit voor
de oogen van „.en jongen man.
„Zie eens, wat een engelachtig figuur.
Wat mooie, zachte oogon, vol teederheid.
O, die vrouwen 1
Dare had zijn portret aan Quixarvyn
overhandigd en beiden bekeken gelijktijdig
el kaats portret.
wat dan de samenstellers van het leerplan
kan hebben bewogen, om van den Woens
dag-middag ten behoeve der school afstand
te doen?
Ons dunkt, dit verslag is afdoende,
vooral waar de commissie de geopperde
bezwaren dor schoolhoofden stelt te
genover feiten, door wetenschappelijke
mannen geconstateerd, tegenover eon-
clusie's, uit proefnemingen en nauwge
zette waarnemingen vastgesteld.
Er zjjn andere bezwaren ja, maar
die zijn er bij de invoering van iederen
nieuwen maatregel, en waar een wil
is, is ook een weg.
Er zijn meerdere verbeteringen noo
dig, zeker, speelplaatsen allereerst
maar ze zullen nog meer noodig blij
ken on er te eerder komen, als de be
hoefte eraan meer wordt gevoeld door
meerdere en langere pauzen.
Sommige kinderen zullen meer op
straat zijn zeker, maar kunt ge ze
geheel aan den invloed der straat ont
trekken en zoo niet, wilt ge ze dan ter
wille van die paar uur schade doen aan
geest en lichaam door overmatige in
spanning of te lang „rustig zitten", of
ze overgeven aan de verveling die
moeder van alle kwaad?
Er wordt in hel reeds aangeduide
adres zoo weinig gevraagd, dat het af
wijzen van deze proefneming ons een
onmogelijkheid voorkomt.
Bijna alle ouders der leerlingen voor
wie de nieuwe maatregelt gevraagd
wordt, verzoeken er om. En in 't bij
zonder zij, die te vreezen hebben voor
hun kind in de groote tegenstelling van
leefwijze, zoo groot en zoo plotseling,
zullen do verandering van leerplan met
vreugde begroeten.
Laten we ten slotte nog wijzen op
wat mej. A. Snelen schreef in de „N.
R. Ct." van 9 Mei 1903 over het resul
taat van de invoering van den verkorten
leertijd van hare school.'Gaarne zou
den we er veel uit aanhalen, maar ons
artikel is reeds langer geworden dan we
dachlen. We kunnen het enkel bij onze
lezers aanbevelen.
Slechts dit nog, mej. Sn. zegt: „Deze
regeling heb ik nu sedert 4Vs jaar ge
volgd. Blijkt het nu werkelijk, dat op
mijne school do kinderen in de drie uren
per dag ovenver kunnen komen als op
andere scholen in langeren tijd? Vol
mondig kan ik daarop„Ja" antwoor
den."
Vergadering van Vrijdag 22 Juli 1904.
des namiddaqs ten 2 ure,
(Vervolg.)
School artsen.
Voorstel van 33. en W. tot vaststelling
van verordeningen in verband met de aan
stelling van schoolartsen,
(Zie ons nr. Van 21 Juli jl.)
Wordt goedgekeurd.
Beide portretten stelden dezelfde vrouw-
voor
Een pijnlijke stilte ontstond en Quixar
vyn verbrak m het eerst:
„"Wat? Zijt gijj het!" riep hij! met van
toorn bevende stem. En met een grijnslach
ging hij' voort:
„Nu is mijn liefste wensck! vervuld: ik
hob u gevonden. De .hemel zijl geprezen.!"
David keek zijn mededinger langen tijd
aan.
,,-Zooals gij ziet," zei hij! kalm., „ik 'ben
het! Ik moot bekennen, dat ik niet het
minste ideo had u een, poets te -hebben ge
spoeld Maar gij! noch ziiji zijt daarvan
de schuld. Mary Seldon had op zekeren dag
behagen gevonden in u. Toen zij. later met
mij keunis maakte, was zij| overtuigd u nooit
bemind te hebben. Zijl bekende liet mij,
zonder echter uw naam te zeggen Zijl
was bang voor u Nooit zoudt gij haar
gelukkig kunnen maken Zij beminde
mij] Wat hebt gijl mij dan te verwijten
„Niets," gromde Quixarvyn, het portiet
iu den zak stekend, „maar ik haat den matt
die liaar miji leerde haten, 'ik Ik heb gezworen
mij te wreken Verdedig jo
Ban tromgeroffel sneed hem het woord af.
Beid© mannen keken elkaar vol haat aan,
maa- bleven onbeweeglijk. Een doodsche
stilte heem-Arte iu de kerk, daarna ging een
xrilling door de terdood1 veroordeelden. Het
ti omgcroffel
kondigde het aanbreken van
SCHIEDAIISCHE ÏOURAKIT
