59'" jaargang.
Zondag 2 April 1905.
No 11740
Berde Blad
Van Amstel en Y.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingenü. 1.25. Franco
per post fl. 1.65.
prijs per weekYoor Schiedam en Ylaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen,
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vódr een uvir
jan het bureau bezorgd zijn.
Bnreani Boterstraat
Prijs der A-dvertentiën: Yan 16 regels fl. 0.92iedere regel
meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
Innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden
van z\jn gratis aan het Bureau te bekomen.
Tarieven hier
in de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde ïtleine adverlentiën opgenomen tot den prijs
tan 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te voldoen.
Intere. Telefbon Ho. 188.
Napoleon I, Jeanne d'Arc, Madame Pom
padour, Maria Staart, Prinses Fatzima, een
doopeling uit Schoourewocrd, een vrouwe
lijke Eskimo en Jacoba van Beieren zie
daar slechts enkele namen van het merk
waardig, circa 40 personen tellend gezel
schap dat deze week alhier op de N. Z.
Voorburgwal, in het gebouw „Coucoidia",
zijn intrek genomen heeft en eiken dag druk
bezocht wordt door do Amsterdam mors.
Niettegenstaande liet enorm verschil in
rang en stand (om maar wat te noemen
slaat Lodewijk XVI naast een Schcvcning-
sclie badvrouw) liecrscht er daar in die
zaal van „Concordia" een uitnemende orde
en een plechtstatige stilte. Zelfs ito schit
terende galakloecling der hecren en dames,
ruischl niet van do kostbare zïjde, de spo
ren en degens kletteren niet over do par
ketvloer en zelfs de Fransclie officieren hou
den hun mond vlak naast hel aardige mar
ketens tertje.
Die stilte, dat decorum, vindt men wel
meer dftar waar poppen tentoongesteld zijn,
maar zoo onbeweeglijk als deze poppen in
„Concordia" staan
'tls alsof ze voelen dat zij zich de bescher
ming van de Amstordamsche Vereeniging
van liet Vreemdelingenverkeer moeien waar
dig maken. Door bemiddeling dezer vereen,
werd namelijk die poppententoons telling in
„Concordia" ondergebracht, na in Utrecht
veel succes gehad te hebben. Voor een studie
der kleederdrachten, wanneer namelijk de
dames deze poppcnkleedercn een ernstige
bronnenstudie der historische eostuumkunde
zich hebben getroost, is deze poppenlen-
toonstolling een aanwinst. Maar ook om'
de Nederlandschc provinciale kleederdrach
ten iets beter te zien dan in de donkere
gangen van het Rijksmuseum, is hier, in
het mooie zaaltje van „Het Nieuwsblad v.
Ncderl,", gelegenheid. Overigens zijn poppen
poppen en goed voor de jeugd en is er
voor vreemdelingen iets beters te zien in
de z.g. militiezaal tip den Singel. liet is
een tachtigtal schilderijen van voorname
meesters, met veel smaak tentoongesteld
door de Lonilcnschc firma Koekkoek en Lo
Fèvre.
Doordat deze schilderijen niet te lahijk
zijn (het gewone euvel dat men in musea
en op giooic sehilderijtenloonstcllingen aan
belt) komt ieder stuk hier tol rust, vloekt
mol tegen zijn buurman, declineert niet door
omvang en lijstlawaai con kleiner on beter
paneeltje dat er vlak naast hangt.
In die militiezaal, een der zeldzame ruime
tcntoonsteUingzalen in hol centrum der
stad, is het dus deze week, evenals op
de poppcntcntoonstelling, ceu kalm, prettig
oogenfeestjo, Lc midden van drukdoend Am
sterdam. Toch zijn er forscli-rake romans
van dc paletten gevloeid.
De „Clou" der tentoonstelling cn tevens
het reclamewoord daarvan is: het Duel.
Het is Rosa Bonheur's groote schilderij
van twee vechtende Arabische hengsten, eon
glanzende schimmel die in den kop wordt
gebeten door een geweldig vuiig bruin paard,
liet kapitale 'doek treft niel iedereen on
middellijk, dunkt me, tenzij door het bui
tengewone der voorstelling, waaraan een
ware historie moet ten grondslag liggen.-
De critici van naam beweren dat het
knap gedaan is, sappig, enz. (zie woorden
boek voor kunstcritici).
Een sportman van naam maakte mij de
opmerking, dal die bruine hengst een on
mogelijke hals had.
Voorts zijn op deze tentoonstelling kost
bare schilderijen' van Alina Tadema, Jozef
Israels, Willem én Jacob Maris, Ncuhuijs,
ommers e.a. en ook Louis Gallarls"Dc
laatste eerbewijzen aan do onthoofde gra
ven van Egmond en Hoorne» een somber
stemmend stuk.
Den eersten jprijs zou ik liever loego-
ena zien aan het door mij (in gedachten)
aangekochte sink van Termculen, voorslel-
piekje thakkers °P 2cn zonnig botch-
Van paardennekken heb ik geen versland,
oo niet van onthoofde graven, maar dat
nosch van ^crmculen i s bosch, die kcr-
ng ails i s glans, die dorre takken knalc-
n en het soemt on geurt daar onder dat
b oomio van zomersche boschweelde. Maar
is alles kwestie van smaak,
örnnak boheerschte ook hel vox dei vox
opuu inzake do incest geliefde muziek
werken 'die de leden van het concertge
bouw hooren. Het Bestuur dier onderne
ming stelde een enquête in en do uitslag
was dat Beethoven de meeste stemmen als
componist op zicli verwierf, daarna volgde
Slrauss en Wagner kwam op de derde plaats.
Smaak is 't niet bepaald geweest, doch
meer sleur, om tot nog toe inbrekers lii e r
in Amsterdam maar zoo'n beetje te la
ten belobbeu cn niel eens flink een razzia
le houden of eens aan de Amsleidamsclie
recheiebe een ribbenstoot te geven om bij
do pinken te zijn. Die sleur schijnt nu ein
delijk verbroken te zijn en wel naar ik
uit goede bron veram, dooi een uit Har
derwijk naar hier gekomen politie-ambte-
uaar. De commissaris van politie, de hoer
Koster Ifenko namelijk, komt do eer toe
van het groote succes dor inval in het in
brekersnest in de Driehoekstraat, waar men
zulke belangrijke zaken ontdekte, dat hier
van groote processen on zeer interessante
ontdekkingen ten nadeele van het dieven-
gespuis dat ongestraft de hoofdstad zoo
Jang onveilig maakte, hot gevolg zullen zijn.
Genoemde commissaris nam het initia
tief voor die razzia en do Amsteidammers
kunnen met zijn debuut meer dan tevreden
zijn, terwijl zij die licm voor een benoeming
tot commissaris voordroegen, alle eer
daarvan hebben. Een wonder is het inder
daad dat in het district van do St. Pietors-
hal (het poli!ieclistrict waartoe ook de Drie
hoekstraat behoort) nooit vroeger iemand
heeft kunnen zien of vermoeden wat deze
Hardorwijkschc politieman ontdekte, na en
kele maanden de Amslerdamsche straat
keien bewandeld te hebben.
Van wonderen gesproken er slaat thans
een wonder te geschieden op den hoek van
de Paleisstraat en N.Z. Voorburgwal, waar
het hotel Palais Royal uit den grond moet
schieten. Eerste wonder: de houw van dat
hotel werd geraamd op 80 mille, de laagste
inschrijver was daar 22 mille hove n. Het
werd daarna aan een aannemer gegund voor
82 mille.
Tweede wonder: het café moet gereed zijn
op 1 Juli en het hotel 1 Augustus; op dit
oogenbiik zijn zoo ongeveer de fundeerin-
gen le zien.
Maar zij die den Ainsteidamschen his
torieschrijver Commelin uit hun hoofd ken
nen, weten dal er een aantal wonderen
binnen onze goede veste geschied zijn, zoo-
dat men nooit kan welen wat er thans
nog in dit zonncvlekkig en winterloos jaar
zal gebeuren.
INDISCHE PENKHASSEN.
Ia snellen gang 'ging 't nu oVer de Aloen-
Aloen Lor langs het smalle rijpad, openge
houden door de Pradjoerit's Arahan en de
Wira R ra dj a's, die door gamelan en ang-
kloengmuziek, door tromgeroffel en liom-
pefgeschaJ, door het presenteeren dor wa
pens en het ter aarde nijgen van de vanen,
de noodige eer bewezen.
Het aantal „nontomiens" schat ik ruw
ongeveer op 50000 mannen en vrouwen.
„Nontonners" noemt men hier de lui, die
bij een fuif hl kijkje komen nemen.
Als we bij de Tia.lag Pagelaren uit hel
rijtuig stappen, staat de resident reeds op
de Setinggil Lor, waar Zijnhoogedelgestren-
ge wacht tol allen zich tot één groep ach
ter hem vcreenigd hebben, en daarna gaat
jiet in zijn gevolg en geleid door Iweo
Kralonbeambten, langs vcrsdiillende voor
hoven cn pleinen, trappen op en trappen
pf, naar den Sultan.
Al dadelijk merk ik op, dat dc bouworde
precies dezelfde is als in den Kraton to
Soerakarta, alleen ziet alles er hier meer
vervallen uit. Dc Soesoohoenan is dan ook
rijk en dc Jogjascho Vorst betrekkelijk arm.
Wc gaan dan langs do Tratag Rambat
en do batigsal's Mangocntoer en Witana,
'L z.g. „hooge terras" over en de achter
trappen weer af naar den doorgang Brad-
janala en verder dan over bet Plein Ke-
niandocngan Lor, cn dat sleeds maar lus-
schen gepresenteerde sabels, pieken cn ge
weren en süJueerendc vaandels door, icr-
wijl tromgeroffel, hoorngetooter, troiripctge-
schal, bekkenslag en fluitmuziek een leven
;ils oen o. rdecl maken, net als indertijd
op Solo! Hoogst interessant!
Eu. zoo komen wjj dan eindelijk op het
Plein Srimcnganti, waar prinsen en regen
ten ons wachten, om ons in naani van Zijne
Hoogheid te ontvangen.
De kroonprins cn prins Mangkoe Boemi
treden naar voren en drukken den. resident,
overste en de assistent-residenten de hand.
De Pangéran's hier schijnen geen uniform
Heigala te dragen, die van Solo wel. Ze
zien er echter prachfig uit en vooral de
sympathieke kroonprins is een nadere be
schrijving overwaard.
Een zijden kampoeli, met 't vorstelijk ba-
likpatroon beteekend, plooit zich om heu
pen eu bovenbeen en valt links naar ach
teren in een sieilijkcn sloep neder. Een
prachtige ijindóbroek (batik) omsluit de
fraai gevormde beenen Lot op den blooten
voet. Een lichtblauw zijden silcepan of buis,
versieid met de officierskruizen der Oranje
Nassauorde eu der Oidc van den Witten
Olifant van Siam, bekleedt liet bovenlijf.
Een doorschijnende lichtblauwe koeloek
dekt het ongedoeKtc hoofd en de glanzende
haarwrong wordt door een van diamanten
«chitleienden kam gekroond.
Een wankingan (vorstelijke kris) van
groote waarde, met haai gedreven gouden
scheede, steekt achter in den gordel, ter
wijl groote brillanten aan de fijne vingers
fonkelen.
Wat ons echter hel meeste aantrekt in
dezen vorstentelg, dat is wel het zoo sym
pathieke nobele gelaal, dat do afspiegeling
moet wezen van een mooie, -edele ziel.
„Zoo moet Radhen Ardjoena or uit ge
zien hebben," zeide mij op Maloman Seli-
koer een opgetogen Javaan, en als men
nu weet dat Radhen Auljocna dc meest
populaire figuur uit de oude Hindoesngen
en wajaugverhalon is, dan spreekt zoo'n
opmerking voldoende voor de liefde, die
de onderdanen van Zijne Hoogheid voor hun
kroonprins koesteren.
De resident biedt intusschcn den kroon
prins zijn arm, de assistent resident den
zijnen aan prins Mangkoe Boemi, en de
overige Pangéran's mengen zich onder de
Europeanen.
Nu passeoren we nog jjen poort, de légol
Dana Pertapa, en het lawaai houdt plot
seling op, want hier zijn we dan bij den
sultan en de Javaansche hofkapel ontvangt
ons met het Wilhelmus van Nassauwe
(oude toonzetting), zeer verdienstelijk en
zuiver gespeeld.
Daar verrijst hij van zijn zetel, de oude
voi-st met het goede doch waardige gelaat.
Zijne Hoogheid is in groot gala.
Op 1 hoofd draagt hij, in slede van een
doek, een lichtblauw doorschijnende koe
loek met juweelen knop versierd, achter
op do grijze haarwrong een zwaren dia
manten kam en onder togen den haaiknop
een juweelen vlinder.
Gevleugelde zilveren met diamanten be
zette oorvcrsierselen, soempings genaamd,
schitteren om 's vorsten ooren, als twee
rechtopstaande boombladoren.
Op zijn borst draagt de vorst het com
mandeurskruis van den Nederlandschen
Leeuw en de Groo (.officierskruisen der Or
den van Oranje Nassau en van de Kroon
van Siam. Ook het eereteckcn voor lang-
durigen dienst als officier siert zijn borst,
want "Zijne Hoogheid is, evenals de Soe
soohoenan, genoraal-majoor van het Indi
sche leger.
Ook merken wij de groote achtpunfige
met diamanted bezaaide ster op, eenmaal
door Dacndels aan de vorsten van Soera
karta en Ngajogyakarta geschonken, on die
sedert tegelijk met de vorstelijke waardig
heid, als poesaka (erfstuk) telkens van va
der zoon is overgegaan.
De sultan treedt naai voren den ïesi-
dent tegemoet tot op den rand van den
marmeren binnenvloei'.
De heide freuletjes, do sleep draagster en
't meisje met hel gouder kwispedoor, vol
gen.
Deze tegemoetkoming van den vorst is
precies zoo volgens 't contract voorgeschre
ven en een groote eer voor den resident,
in de oogen 'der sultansonrdordanen.
De kroonprins, prins Mangkoc-Boemi en
alle andere Pangórans zitten thans golmrkt
met neergeslagen blik en de handen gevou
wen. Dit is nu de houding van het dódèk,
die dc Javaan aanneemt, wanneer hij er
gens slechts voor korten tijd in eerbiedige
houding moet verblijven.
Bij eenigszins ïangeren duur wordt 't
silo nf 'I mei. do beenen gekruist onder
het lichaam zitten, toegepast. In 't eer
ste geval raakt 't zitvlak dus niet, in 't
laatste w e 1 den grond.
De president en daarna do overste en
ook de assistenl-rcsidenlcn naderen den
vorst; bestijgen 'den marmeren binnenvloei'
en drukken hem de hand.
De overige Europeanen blijven onder het
afdak slaan en. huigen diep, welke collec
tieve groet dan door den sultan met een
lichte vorstelijke Legenbuiging beantwoord
wordt.
Nu piosenteert de resident aan Zijne
Hoogheid den arm, de kroonprins on prins
Mangkoe Boemi nemen in sila houding op
een smiinaasch lapijl, dat onder en voor
dc troonzetels op den marmeren vloer ligt
uitgespreid eu wij Europeanen volgen lang
zaam eu zwijgend, om onze plaatsen in te
nemen.
Wij zijn nu in de Bangsal kentjana of
troonzaal, gebouwd in denzclfden stijl als
ons reeds bekende van Solo. Hier zijn
echter 'de pilaren met veel fraaier snij
werk versierd en onze indruk 'is, dat al
mogen dan ook de voorhoven en muren
van dezen Kraton niet zoo orideihouden
zijn als die op Soerakarta, dal dan toch
hot heilige der heiligen,", het verblijf van
den vorst zelf, er hier mooier uitziet.
Do sultan neemt plaats op den dampar,
een gouden tabouret op vier gouden poo
len en bedekt met een groenfluweel goud
gerand kussen.
De resident gaat links van den sultan
zitten op oen leuningstoel, met gele zijde
bekleed.
Beide zetels zijn met inolatibloemen be
strooid cn slaan in 't Westen, net als op
Solo. 1
Vóór "den clampar van Zijne Hoogheid
staat de tjantjadan, een ïood met goud drijf
werk beslagen voetenbankje, dat door een
hofdame in silahouding, onder de mot
edelgesteenten bezette muilen des sullans
wordt vastgehouden.
Zoowel de vorst als de resident hebben
groote gouden spuwvazen en natuurlijk ook
alle benoodigdheden Lot het genieten van
een sirihpruimpje, naast zich op vergulde
tafeljes slaan»
De resident legt op één er van zijn sleek
en maakt evenmin als de vorst gebruik
van de sirih.
Achter sultan en icsident zitten nog een
achttal hofdames in silahouding op den
grond met de noodige ampilan's bij zich.
Ook de mooie freuleljos nemer er plaats.
Achter den damnar eu den zetel van den
resident bevindt zich do staatsiezaal dor
vrouwen, waar dc Raloe's en prinsessen
vergaderd zijn, in afwachting van liet be
zoek der autoriteiten.
Op den achtergrond zien we nog hel
builengewool Cranio bruidsbed van den
voist.
Wij igaan nu zitten op de in rijen ge
plaatste stoelen, met het front naar het
zuiden. Ik zorg naast Dr, Groneman te ko
men.
I>t. Clockéner Brousson, b. d.
Jogjakarta.
ALLEELEL
ran den laatslen dag dos jaars sedert de
laatste nieuwe maan verloopen zijn. Naar
deze epacta, waarmee doorgaans dc kerke
lijke bijgevoegde dagen worden bedoeld, be-
paalde men van Le voren het Paasehfoest.
In verband met de berekening van liet
Concilie en met de Juliaansclie tijdreke
ning, die na alle vier jaren een schrik
keljaar voorschreef, moesten na verloop van
532 jaar de Paaschdata in dezelfde volg
orde terugkeoren.
Maar dc voorschriften van het Concilie
van Niccaea cn ook do Juliaansclie kalander
bicken in de praktijk mank le gaan. Zoo
schoof het Juliaansclie Paschcn in den
loop der eeuwen sleeds vorder af van de
volle maan en van don wcrkelijkcn aanvang
van do lente. In 1582 bedioeg hot verschil
ïecds 11 dagen cn pas de kalend erverbele-
ring, die Paus Grogorius XIII invoerde,
bracht het voorjaar weer op 21 Maart en
hot bleef sedert op dien datum staan. De
volgende afwijkingen zullen zich pas over
eemge duizenden jaren Ialen bespeuren. En
wie dan leeft
Ook de aanduiding van den Paasch-volle-
maan werd aldus verbeterd.
In dc vorige eeuw viel Paschen slechts
éénmaal op den laatslen datum, dien van
25 April, n.l. in 1886. Do volgende maal
zal dit pas weer gebeuren in 1943, dan weer
in 2038. Vroeg Paschcn, op den allervroeg-
sten datum van 22 Maart, viel het laatst
in 1818. In dc eerstvolgende 150 jaar zal
dit niet meer gebeuren.
Laat Paschen.
Dit jaar valt het Paasclifeest pas op 23
April; zoo moppeit men over hot late Pa
schen. Weet men, dat er legelmuai bestaat
bij den oogouscliijulijk onrcgelmatigen da
tum van Paschen, dat dan eens einde
Maart, dan weer in het laatst van April
komt?
De reden daarvan moet gezocht worden
in de bepalingen, vastgesteld door het Con
cilie van Nicaea in den jare 325 en die
nóg heden nageleefd worden.
Daarin werd beschreven, dal hot Paaseh
foest in alle kerken tegelijk gevierd zou
worden op den Zondag, die op dc eerste
volle maan na den aanvang van de lente
volgt. Valt deze volle maan zelf op een
Zondag, dan moet Paschen op den daarop-
volgendcn Zondag gevierd worden. Deze
bepalingen zijn vooral daarom getroffen oai
een samenvallen van het Christelijk Paasch-
feest met het Israëlitisch Paaschfeest te
voorkomen.
Het begin van de lente is 21 Maart, al
dus vastgesteld door 'liet Concilie om de
dag- en nachtevening; men meende loen,
dat deze datum onveranderlijk was. In
verband hiermede moest Paschen dus tus-
schen 22 Maart cn 25 April vallen.. De
vaststelling van den dag der volle maan
geschiedde echter niet door astronomische
berekening, 'doch volgens een berekening,'
die aangaf, dat allo 19 jaar alle nieuwe
manen weer op denzclfden Zondag zouden
vallen.
Dezo periode, de maancirkcl, noemt men
het Guldengetal; na verloop van 19 jaar
de maan juist weer op dezelfde dagen, en
vallen do verschillende schijngestalten van
tijdstippen van hel, zonnejaar. De epacta, of
bijgovoegdc dagen, vormen het getal dagen,
dat aanduidt hoeveel dagen bij het eindigen
Paarlemueelde in Amerika.
Dc paarlen verheugen zich in dezen lijd
te New-York in een geheel buitengewone
gewildheid. In den loop der laatste maan
den zijn naar de schatting van iemand, die
hel wel kan welen, zoo schrijft „Der Welt
Spiegel", zeker '20,000,000 maik te Now-
York voor paarlen uitgegeven, en daardoor
moet dc Ameiikaansche paarlen voorraad
wol uitgeput zijn. Ook volgens zijne schat
ting bezitten do dames in New-Yoik o.a.
een 400-tal paailcn Ier waarde van over
do 40,000,000 mark le amen.
Hel rijkste volk op aarde.
Het rijkste volk op aarde is de stam der
Osagen, oen der laatste overblijfselen van
de oorspronkelijke bewoners van Noord-
Amenka. De Osagen bewonen een gedeelte
van het gebied van den Oklahoma en be
zitten staatkundige vrijheid noch bestuur.
Zij hebben echter geld en grond, waarvan
zij wel riet de eigenaars zijn, maar die zij
toch niet kunnen verliezen. Die eigen
dommen zijn hun namelijk gegarandeerd
door de regecring der Vcreenigd o Staten.
Maar zij hebben er slechts liet viuchtge-
bruik van: wanneer de stam is uitgestor
ven, vervallen dc bezittingen aan den Slaat.
Er zijn thans 1833 Osagen, die ieder een
kapitaal van 5000 dollars bezitten, dal hij
de Nationale Bank in Washington belegd
is en waarvan zip 5 pCt. rente trekken.
Bovendien heeft iedere Osage 350 of 400
hectaren land, waarvan een vijfde is be
bouwd, terwijl de rest aan veefokkers uit
Texas is verhuurd. Die gronden nemen
sterk in waarden toe, daar zij petroleums
en steenkool bevatten. De waarde van
het grondbezit van iederen Osage wordt
op ongeveer 7000 dollais geschat, zoodat
hij dus een vermogen van 12,000 dollars
heeft. Van al liet geld, dat hom jaarlijks
toekomt, ziet hij echter slechts een gedeelte.
De Staat houdt er een zekere som af, als
bijdrage in dc onkosten voor onderwijs,
publieke werken enz. liet overblijvend ge
deelte, ongeveer 300 dollars por hoofd,
wordt uitbetaald. Ieder wordt bovendien
behouden, wat hij door den arbeid op zijn
hoeve verdient. Alen ziet dus, dat hel
volk op zeer voldoende wijze kan leven.
Hot voogdijschap, waaronder de Osage
wordt, gehouden, wat zijn geld belrelt, heeft
misschien wel iets stuitends, maar zonder
twijfel wordt zoodoende het meest in zijn
eigen belang gehandeld.
Gaf men hem de vrije beschikking over
zijn kapitaal, dan zou hij het verkwisten
of hot zich door minder eerlijke blanken
laten afstelen, zoodal hij ten slotte ten
laste van den Staat zott komen, Door hem
kapitalist cn grondbezitter tc maken zon
der dal bij over zijn kapitaal of zijn giond
kan beschikken, blijft zijn vermogen voor
hem bewaard, terwijl dc Staal zich de erle-
nis daarvan heeft verzekerd.
5CHIEDAMSCHE COURANT.
