59"" Jaargang. Zondag 21 IVlei 1905 Mo. 11780. Tweede Blad. Het Propagandaboek. Be Kloostertoren. BINNENLAND. URAIIT Dc/e courant verschijnt dn ge lijk", met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaalVoor S c h i e a in en VI a a r d i n g e n fl. 4 So. Fmnco P°r PrJ/per weekVoor Schiedam en Viaardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. AdveitentiSa voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur run bet bureau bezorgd zijn. BureauBotcrstraat CS. Prijs der A d v e r t e n t i n Van 16 regels 11. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. A d v e r t e n t i n bij abonnement op vcordeelige voorwaarden. Tarieven hier van zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Z a t e r d a ga v o n d verschijnen, winden zoogenaamde ltleine adeeftenliSn opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan bel Bureau te voldoen. ïntcrc. Telefoon No. 123. „De politiek slaat van ouds in een kwa den reuk. Zij netel do hartstochten, ver bittert hel. gemoed on bederft hot karak ter. Zoo oordeelen (alloos velen, ook in onze dagen. Wie kalmlc van geest, rein heid ran gemoed en een ongerept karaklor wil bewaren, schuwe liet tooncel van den polilieken strijd en wijde zijn krachten aan wetenschappelijk onderzoek, beoefening der schoono kunsten, phiiantropisehen of reli- gieusen arbeid, desnoods alleen aan hol gezellig vorkoor. Zelfs hel laatste vctdienf de voorkeur hoven politieke bemoeiingen." Atol do vermelding van deze wijd ver breide meening opent mr. ,T. de Louter zijn bekend artikel over de Libeiale Concen tratie, opgenomen in de „Gids" van Waart 1905. En inderdaad, iedereen ervaar! het in eigen kring maar al te dikwijls, in 'I bij zonder in den tegenwoordige» verkiezings strijd, hoe digp de afkeei voor alle poli tiek bij sommigen gowoitcld is. Iifn nu moge deze afkeer deels gemak kelijk zijn Ie verklaren, deels zijn te ver ontschuldigen, de politiek heeft inderdaad voel op haar geweien, dat pijnlijk aan doet voor wie gevoel heef! voor waarheid en oprechtheid, voor billijkheid en lechl- vanidigheid; maar is daarmede goed Ie praten oen egoïstische "envoisehilligiieid, die in laatdunkend zelfbehagen oogen en ooren sluit voor de nonden van zijn volk en die de behartiging der openbare bolun gen lijdelijk aan amicten overlaat,dikwijls zelfs aan hen, op wie hij met minachting neerziet is hel niet ieders plicht naar de male zijner klachten mede Ie weiken aan de oplossing der brandende vraagstukken waarvan liet wel en wee van nel vader land afhangt, in 't bijzonder in den legen woordigen tijd, waarin de staalkundige toe stand zoo iioogsl ernstig is? Is het niet die hutkluue Onverschillig beid, die zoo treurig afstak hij den ijver van alle aanhangers der lechlsche partijen, uelke voor een spoot deel tie oorzaak was van de nederlaag dei liberalen in 1901.? Gelukkig overal in den lande open baai I zich op dit 'oogenblik een opgewekt politiek leven, uveial weiden vergadeiin gen gehouden en druk bezocht, propagau dabladen verspreid en gelezen, brochures hij brochures uit gereikt en met gretigheid aa n genomen. Helaas van dat alles merken we in ons district nog zoo weinig. Of zou het. niet waar zijn, dat geen van heide propagandabladen, noch „De Vader lander" der Lib. Unie, noch de „Vrijz. De mocraat" meer dan slechts enkele lezers in ons district lellen? Bladen, die hij duizendtallen gedrukt, in andere districten 'bij honderdtallen worden verspreid onder de kiezers 1 Hoe geheel anders is het werken der te- genpaitij, der kerkdijken zoowel als der sec.-democraten. Zijn wij, on in 't bijzonder onze propa gandisten, op wie het in den verkiezings strijd zoozeer aankomt, strijdvaardig als zij en hun jonge garde? Zijn wo van goede strijdmiddelen voor zien, waar we tegenover de kerkdijken ko men te staan over de antithese, (de legon- slclling der Christelijke politiek) over de schoolwcinovelle, over het tarief, of waar we het ministerie moeten bestrijden in 't weinige, wat ze gaf, en 't vclo, waf zo beloofde en „de kleine luyden" onthield? Een leger van artikelen en vlugschriften hierover verscheen, maar is her- en der waarts verspreid. Een goede arbeid was het daarom, de belangrijkste kwesliën in kort en klaar be- slck in eon boekje bijeen te brengen, dat als „het propagandaboek" antwoordt op de vraag: „wat willen de vrijzinnigen?" Hol „Propagandaboek", moor in 't bijzon der hef boek voor do liberale propagandisten. Daarin vindón ze liet materiaal voor de verkiezing van 1905. Ifct Propagandaboek ter verspreiding on der ile kiezers iedere kiesvercenigïng kan zich die uilgavc veroorloven: een boek werk van 152 pagina's, dat por 100 exem plaren 5 gulden kost. Waarover liet Propagandaboek handelt? Het eerste artikel (van mr. II. Goeman Borgesius) spreekt over liet program van actie, waaronder Liberale Linie en Vrijz. Dom. Bond lot overeenstemming kwamen en waai op zij den vcikiesdngsstrijd van dit jaar zullen voeren. Dit program bevat in vijf punten eonige hoofdbeginselen der liberale politiek, liet bevat 1. ten aanzien der staatszorg voor stof felijke belangen: sociale hervormingen, waaronder a. verplichte invaliditeits- en ouderdomsverzekering met geldelijke Lij dingen van den Staal; b. herziening der amienwet waarbij de openbare armenzorg niet moer uitsluitend ais politiemaatregel worth opgevat; 2. ten opzichte dor staatszorg voor gees telijke belangenhervorming der openbare school met verheffing van het peil van „Monseigneur, ilk boa sfechts een anno edelman en die weinig meer gedaan hoeft, dan u eeiiigo mailen van dienst to zijn, en toch ton opzichte van doze zaak is er niemand in Frankrijk, die sterker sfcaau dan ilk, want ik steun on het eens gegeven woord van zijn eminentie den kardinaal do M'azaim. Zijiuo eminentie hoefde b'iji diifc compli ment. Do j*§|èaf do St. Mandé keerde zidli snel om vian hot vfetastor1, waarvoor hij stond. „Do juiste datum van die 'belofte?" Vroeg ilrijl uit d'o hoogte. Eugèno La. Sauvo wendde zijin Hik niet af van hew galaat van den kardinaal on dead alsof hij do ruwe vraag' niet gehoord had'. .„Heeft u hot. gehoord?" liep tMazarin, go prilkkokl'. „Mouseignouir, u hoeft niet gesproken." S't. Mandié verschoot van Meur. „To herinneren aan oen belofte d'oor u gegeven, zou con bcleoding zijn, tegenover uw eminentie," ging Ha Sanvci voort, traiehl- tondo onder hot maak or von klailmto, dó versahnikkoljjke agitatie to volbergen, dio hem het bloed dood koken; „maar solfert dio afzondering van monseigneur te BruhL is er veel gebeurd' en do liefdesgeschiedenis van eou zijner officieren iia zeker vleirtgpïfori 'bij| de conflicten on intrigues, waardoor uiw eminentie don prins v'anCondé ovorwonnnon hoeft. Dat dia geschiedenis aonigtermato uW belangstelling mocht trekken, was oon om standigheid Mooi' mij| ovon gelukkig als ou- 'vordioiid. Zij voort alleen do Oforinmorimg terug tot een zekeren naalit, lang geileden, toen tere majesteit de iconingin-nögonties, op aansporing van monseigneur, een beval van aanihouiimg uitvaardigde tegen. den pains on zijn brooders ooas uw vrienden, dio u tot aanzien hebt gebracht ooi nul uw vijpn- don, die u vomk-rigifc. Er was eonige tegen- •stand, oon bcpi'ocfdü ontvluchting,; maar ik was zoo gel'U'klkig tin staat to zijn de autoriteit vau xnv ommeatie en hare maje steit te helpen handhaven en dei gevangenis to Vinccnues sloot blaar deuren achter deze rebellen, liet) was vrarzetker een dienst van geringe babedkenis. Maar uiWo eminentie beloofde mij grootmoedig de hand van ma- domoisolle Lucille d-Ebinay, wie ik oprookt Hof bad." La Sauvo zweeg een oogonblilki en hij wisdlite rijn voorhoofd af®, clat "bleek was van omotio. „G<a voort, mijnheer," zeid'e Mazarin, met ecu zweem van vermoeidheid. „Woh.iu, mademoiselle d'Epinay is uio Fairijjs verdwenen." Indien u haar liefhdbt, zult u haair vin den," zeide do kardinaal, niet eon ongedul dige •handfb'eweigi<ng. „En voor dat dool tetb ik uw eminentie om een onderhoud verzocht." „Kan ik ui helpen?" La Saiuvo begreep, dat hij op gevaarlijk terrelin was, maar hij' willde een wanhopige poging doon. „Monseigneur, stond rij niëb ondor uw voogdij?" „Eu. indien ik niettegenstaande dat, niet kan zoggen, waar zii| is?" „"Dan zial ik d'o vraag doen aan don. graaf do St. Mandé. De graaif, d'e wodor naar hoiicden had ge zien in do line St, Antenna, toonde dfoor een bijna oiibemorktarü beweging van. rijn sdhoudcirtsb dat hij had gdl'uiistord. Een glimlach speelde om de dunne lippen van Mazarin, toen 'hij zeidei: „Doe dfat. La Sauvo igingi eonige schreden iu, de rich het volksonderwijs in al zijn vertakkingen; 3. op het gebied der landsveidediging: uiibreiding der volksweerbaarheid mol be zuiniging op miliiairc uitgaven, (dus als doel een volksleger); 4. op financieel terrein: verbetering in de verhouding van rijks- en gemeenlcfinan- ciën, handhaving van don vrijen handel doch herziening der directe belastingen en van hei successierecht. Daarnevens worde, zonder dal andere wet gevende arbeid hierbij behoeft, achter te staan, wijziging van cle Grondwet, in dien zin dat aan den gewonen wetgever vol komen vrijheid bij cle regeling van hel kiesrecht wordt 'toegekend Ier hand ge nomen. Bij deze verschillende onderdeel en van hel programma worden dan toelichtingen gegeven. Ten opzichte van 1. wordt er op gewe zen, hoe tegenwoordig door allo partijen sociale wetten worden gewensclit; hoe onder het vorig ministerie lot stand kwam de ongevallenwet, de gezondheidswet, de woningwet, de leerplichtwet, cle wet, op den persoonlijken dienstplicht; hoe ook het ministorie-Kuypor in zijn eerste Troonrede lal van beloften omlrcnl sociale wetgeving deed, en hoe er van deze beloften niet 'één is vervuldniet ééno nieuwe sociale wet kwam in liet Staatsblad. „Maar er is toch zooveel ingediend," voeren 'de aanhangers van het "Minirierm hier "tegen aan. Zeker, maar de meest noodige, do ouder domsverzekering moest blijven liggen voor die ecchte par lijwei, die miliioenen moet ver zekeren aan de confessioneele school. En ook doze verzekeringswet heleekent al heel weinig, daar ze aanspraak geeft op een il te mager pensioen op z e v e n t i g j a- rigen leeftijd, nadat er «erst 50 jaren voor is gestort. Over punt 2 zijn behalve de toelichtingen van mr. Borgesius twee pittige artikelen geschreven in dit hoekje: de openbare school van mr. 3. A. Levy en do Lager ondenvijs- novellc van Th. M. Ketelaar. De heer Levy hield hier over 't zelfde onderwerp een gloedvolle rede, in zijn ar tikel vinden we veel daaruit terug; de on- derwijsnovelle werd in dit blad meer dan eens uitvoerig besproken. Eveneens werd door ons geschreven over de Liberale Concentratie cu het blanco-ar tikel, die op zeer duidelijke wijze doormr. J. de Louter in dit propagandaboek wor den behandeld. Dan volgt van dr. P. II. Roessingh een zeer lezenswaardig geschrift over de te genstelling der „Christelijke" politiek,waar in hij achtereen',olgons spreekt over: Voor of tegen Christus? ting van St. Maaide en zeiido op een eim- sbigen, afgemeten toon„Meneer de graaf, waar is mademoiselle d'Epinay?" De graaf keerde zidli om, zijjnj vingerei die van woelde beefden, frommelden aian e«n massieve gouden •ketting', dt'tel over een wam buis van. zwart fluweel Giing. Hij zeide, met moeite zijn stopi bcthearscihoude„Mon seigneur, zult u dlcizci onbeschaamdheid toe staan aan een eonVoudigen cavaleriekapi tein? Iledft u mij) uiibgenoodigd bij| dit onderhoud tegenwoordig te zijn om belce- digd te worden?" Geien antwoord ontvan gende, wendde 'hij ricth tot rijm vijiand. „In dien ik 'liet wistj zou ik u eerst bestraffen on daarna wieigföreni uw vraag te beant woorden. „Dab ia de uitvlucht van een lafaard, maar 20 zal u niet baten." „Wat, u maakt de gevolgtrekking .^Pardon,. ik constateer feiten. 'Mijn ge dachten druk ik duidetlijik uit. D liegt, mij'n li'eer!" St. 'Mandé onderdrukte een verwonsahing en 'biji greep naar het gevest van zijin zwaard, maar do kardinaal kwam tusscilieu- beide. „U is zoeir aölitea'dodhtig, wat is de be schuldiging, die u tegen don graaf hebt in to brengen V' vroeg Mj op koelen toon. „Monseigneur^ twaalf maanden lang hefb ik op mijn huwelijk: göwiacht; dn oorlogen dar Froucle laeiren geduld'. Ik kom terug 0111 een grooto 'belooning op te cisck.oiv, m'aar ,'lk word' als een dood man beschouwd; want een gerucht, dat reeds zoo Vale harten gc- vbrokeu heeft, heeft van mijn dood gespro ken. Ik volg het spoor van dit leugenachtig gerucht, en ilk kom tot de plaats waar St, Mande staat want door hem is het ont staan. Zij, wie ik lief heb, is v-ordweiiciii ge vlucht van heb Qiof. Ik doe overal navraag Waarom vroeger de Katholieken uitge sloten? Een wortel den geioofs? Buitengewone openbaring tegenover de rode. Dc tegenstelling toegepast op hel hooger onderwijs. De tegenstelling voor ons volksleven. Wal beteekenl „God in het staatsrecht"? Godsdienst, politiek en volksleven. De vruchten der „Christelijke" politiek. Wat ons volk weten moet. Slechts uit het tweede hoofdstuk willen wc iois aanhalen Na er op gewezen ie hob- hen, dat, nu het Roomsch-Katholïoke deel moet helpen om de natie van het „ver derf' to redden, haalt de schrijver aan, wat Dr. Kuyper in 1901 schreef: „Steeds zou ik dan ook van verraad aan onze historie, van ecu verraad aan onze be ginselen roepon, zoo er ooit van ineensmel- ting of ook maar van te nauwe aaneenslui ting met onze Roomsche landgenoalen spia- ke viel. Immers, wat tusschcn hen en ons ligt is hot. heilig pleit voor de vrijheid van consciëntie, waarvoor wij nogmaals, als onze vaderen, ons bloed zouden laten 011 waar legen zij, hoe toeschietelijk ook in de prak tijk, toch iu beginsel steeds blijven aange- gekant." „En," vraagt de schr, verder, „zijn in ons volksleven de toestanden lusschen do jaren 1897 en 1901 in de schatting der chrislelijk-hisiorischen zoo bedorven, dal er nu onder de vaan „vóór Christus" opgetrok ken wordt meL roomsch-kalholieken en an ti-revolutionairen, terwijl in 1897 dom- haar gekozen word onder de leuze: legc.i het gevaar, dat Rome over Nederland brengt, en tegen het gevaar van de gereformeer den voor de Ned. lierv. Kerk?" Een oven uitgebreid artikel is dat van K. Royne over de Tariolwel, waarin hij met cijfers aantoon! hoe liet Tarief-llarto een werkelijke he lasting op de ar moede is te noemen, en waarnaast hij in herinnering brengt de wooiden van dc „Standaard" van 4 April '94, naar aanlei ding van 'I hoifen van belasting van onver mogende» „Komt, waar ge dit ziel, uw betere in borst, uw rechtsgevoel, uw ontferming, de liefde Christi in u hiertegen niet in ver zet en schier in opstand?" Van kapitein Thomson volgt een verde diging van de hervorming van ons defensie wezen in do richting van ons volksleger. Toen dc heer Thomson zijn meeningen voor de eciate maal in een openbaie ver gadering van vrijzinnigen uitsprak, schreef de „Standaard" ongeveer 't volgende on der den titel„Het gaat ver": „Do lieer Thomson vciklaarde zich voor opheffing van elk blijvend gedeelte; wat zonder nadere verklaring beteekenl, dal er in do wintermaanden zoo goed ais geen man onder de wapenen zal zijn. Vrijwilligers zijn er schier niet. Ten tweede moest volgens hem dc over heid hij „misdadige woelingen" niet te snel van militaire macht gohiuik maken. Ten derde, dut er van de zijde der socia listen zoo goed als geen gevaar dreigt. Denk u nu een Kabinet, dal zich door zulke overwegingen leiden Iaat, en ieder voeli, lroo dc anarchisten de handen vrij krijgen en weet, dat do socialisten met hen op sleeptouw zullen gaan. Deze siellingen prees dc lieer Goeman Borgesius, de kandidaat-premier. Thans weet men dus, waar hol heen gaal. Goed, dat we althans gewaarschuwd zijn." We hegrijpen, welk een verschrikkclijkcn indruk deze woorden op de (rouwe lezers van dr. Kuyper's lijfblad en op zijn na- volgelingen moet maken. Nu zie je eens, waar hoi heengaat! Red deloos is ons land overgeleverd aan de so cialisten en anarchisten, als de stembus ons niet de overwinning bezorgt. Een re volutie dreigt reeds, die clan door geen kracht van wapenen zal kunnen worden bestreden, zooaïs de „misdadige woeling van 1903". Zo is kras, deze voorstelling van de. „Standaard", maar dubbel kras, dal juist clil brave, eerlijke Chrisienhlad ze moet geven. Want het is nog geen vier jaar gele den, dat dr. Kuyper en deze zelfde „Slan- daa rd" voorstanders waren van een volksleger, en sedert nam dr. Kuyper zijn draai en de „Standaard" met hem. En nu wordt deze gelegenheid aangegre pen, om dien draai te verdedigen, door onjuiste voorstellingen en 'I verwekken van vrees voor de toekomst. „De koloniale politiek" van mr. C.Th. van Deventer; „Partijdige benoemingen", van A. van Rij en eonig mengelweik, waar onder veel „oiule plunje" voorkomt, slui ten dit zeer interessante hoekje, dal wo zouden wenscken in de hand van iedere» vrijzinnige, vooral om, zooais we reeds zei don, daaruit zijn wapen voorraad aan te milieu in den strijd voor zijn liberale be ginselen en togen een elericale pnrlij-iegee- ring. •ear wodieaiom ikoxn ik daar, waar St. 'Mandé is. Monseigneur, rijfn Luwdijksivoorstollen. aan mademoiselle d'Epinay, vormen liet on derwerp aillea' gesprekken, of zij ontvluchtte zij|n vervolging of anders anders ma foi. mijnheer de graaf, indien u. één haair op haan- hoofd 'gekrenkt hebt, zult u zwaar boeten voer die heriigsohennis. Vergeef mijl, uwe eminentie, alk wOot, d'at ik. dlredgda, maar de geschiedenis van Jeannd Marot leeft nog in do herinnering! dor menschel! Joan no Marot, de gebrokear vtrouwv wie die schurk baweerdo Iréf te hebben on om dat zij 'hem afstootte, omdat zijl haar hart en haar liefde aan een lander gegeven had, doodde hij' dien ander in ecu duel of was •liet een moord, nïijiu'hoer de graaf? En Joanno Marot, nu abacs van het klooster van St. Uzerthó, vea-jbengt Ihaair groote stma/t'i/ adlrtor de muiten van dio heilige gevangenis. Do graaf deed cenige söhrodcn voor waarts maar de kardinaal hibld hem terug. ,.D stolt niijiiri geduld op de proef," zeidb liiji tou La Sauvo„Maak vlug een einde aan uw vcahaaJ." „Uwe eminentie, ik heb slechts nog oen onkel woord te zeggen. Eon leugen doet de ronde, dat monseigneur, eveneens op het dwaalspoor gabradht 'beeft dbor toe borititó van mijn dood, niet ongenegen zou' zijn, zijn besdhcrmelingo aan den. graaf de St. Atandé ton huwelijk te geven. Ik heb dat ïriet- kunnen gclooveu. Dat is alles." La. Sauvo kruiste trijln armen over do borsiu er. wadlitto. De kardinaal stond) op en zeide lang zaam, terwijl hij op de tafel voer hem ■leunde: ...U hoeft openhartig gesproken, maar u had verlof daartoe. U beeft- mij her innerd aan mijln beloftq voorgevende niet de 'bedoeling te hebben dat to dben. Dat was niet noodiig. Ik zeddo, dat u mademoi selle d'Epinay bumeu het jaar zou. huiwen; Hofberichten. H. M. de Koningin-Moedor vertrek heden te 7.34 v.m. (Greeanwichtij|d) van Baaaur- H. S. M. naai' Bc-ntheim, aankomst aldaar te 11.19 MiE.T. H. ML vertrekt v'and'aar weer te 7.25 (M.E'.T.) en is dian wed'er te 9.10 n.jn- (Grecmwi'ohtijd) te Baam-Uil S. M'. zoo zal liet gebeuren stilte!" riep iiijj uit toen St. Mandé beproefde hom in idb rede tie valïon, „maar ik wil mijn gegeven woord beperken tot dio grens. Wilt u mijn geheu gen even opfrissohou, mijnheer de datum, van mijln belofte?" „Do vijfde Augustus. Ik ontving mijn bov'ol tot \0ctrok op dien dag." „Ik wist het. Hot is hier in mijn dagboek opgeteekond'. Het is nu dc eerste Augustus. U bemerkt dat .liet jaar bijna veaioopen is. daar blijven nog slcolit® dï'fe dugou voor u over?" La Sauvo beefde over hef geheele 'lichaam zijn bloed schoot hem naair de wangen Lij deze aaglirt van dcu wispel- furigen Italiaan. Mazarin vervoifgdo, dón ander nvofc half gesloten oog aanziende„Van de verblijf plaats van mademoibdlla d'Epinay weet SkJ niets en dit geldt ov'encens voor St. Mandé. Het staat u vrij, mij!n vriend, tel verdenken, wion u wit en zoolang als u het Wood- v ergictcn vermijdt mag u alle maddeiietii gebruiken, dia u goeddunken 0111 mijn be- sciliormoljngo te vinden en 'haar te huwen. U heeft drie dagen tijd om te handelen en geen uur langer. De zon brandde hevig in den. tuin van het klooster van St. Uzerdhé, met rijm, geu ren van tallooz© rozen om de rustig zich. voortbewegende gedaanten van gesluierde vrouwen. Op een heuvel', idilo een uitricht gaf over de wandelpaden mistten zes nomieu. „Zie je zuster Lucille? Zij spreekt tot iemand, die ergons orborgon is!" zoidio zuster Boi'uadotto op zonumidlitigon flut's- tertoon tot zuster Mario. Da aangesprokene hief 'haar rustige, spre kende oogen op eai zij sag Lucille, op

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1905 | | pagina 5