N. 59"* laargang. Zondag 5 November no. 11922. Tweede Blad Zelfwerkende forandMusscher. )S ikt, 625 ma- aar, md. Hl I Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1 23. Fianco per post D. 165. Prijs Per week Voor Schiedam en V 1 a a r d i n g e ri 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór' een uur 'aau het bureau bezorgd zijn. Bureau r Itofcrstraat Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel, Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hier van zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, woiden zoogenaamde Kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan hul Bureau te voldoen. Intere. Telefoon No, 123. Sedert een paar maanden was aan do zuidzijde van de kaarsenfabriek „Apollo" verrezen een stellage, van ijzer gecon strueerd en mei groote rondo ijzeren bak ten voorzien, die al heel spoedig do nieuwsgierigheid van het publick opwekte en ook ons prikkelde, om daarvan iets na ders te vernemen. Hel bleek ons weldra, dat de kaarsen fabriek zou worden voorzien van den Grin- nel Zelfwerkenden Brandbiusscher, en op ons verzoek aan de Directie, om die te mogen bezichtigen, ontvingen wij dc mede- deeling, dat wij daartoe zouden worden in de gelegenheid gesteld, zoodra de installa tion gereed zouden zijn. Thans zijn die gereed en hebben wij die installation be zichtigd. Het bleek ons daarbij, dal de theorie, waarop deze zelfwerkende brand* blusscheris gebaseerd, zeer eenvoudig, doch dat de inrichting zelf zeer gecompliceerd en daardoor zeer kostbaar is. Doch het suc ces, dat er door verkregen wordt, lijkt, ons bijzonder groot en vrijwel afdoende. Het stelsel is aldusDoor de geheole fa briek liggen buizen langs de zolderingen ongeveer 2% a 3 M. van elkander, die door verlikale aanvoerbuizen zijn verbonden met do publieke waterleiding en mei een 18i/2 M. hooge reservoir, die door stoompompen gevuld gehouden kan wordenterwijl R bovendien die sloompompen zoo noodigop de leidingen zelf kunnen overgebracht woi- den. la deze huizenrijen zijn op 21/2 a 3 M. van elkaar de zelfwerkende „Sprinklers" aan gebracht. Wanneer er nu op eenig punt van het gebouw brand ontslaat, stijgt de onmiddellijk paar de zoldering, waai spoedig de temperatuur zoo hoog zal wor den dat hel soldeer smelt waarmede de veerkrachtige klep van don sprinkler wordt dichtgehouden. Zoodra deze geopend wordt, spuit het water door de opening en komt te recht op een aan den rand omgeb'o- getand plaatje, waardoor het wafer verspreid tegen de zoldering spuit en in boogvormige stralen naar don vloer valt, op deze wijze wordt onderwater ge zet. Zooals wij reeds gezegd hebben, wordt de leiding gevoerd door het water uil een hoog- reservoir, de waterleiding en zoonoodig, tor de stoompompen die hel water tril jfe Maas oppompen. Dit schijnbaar overtoi ls is geschied met het oog op dc mogelijk heid, dat in ecnigen aanvoer stoornis kan- ontstaan, waardoor dan natuurlijk alle ef fect van de inrichting zou verloien gaan. Zooals reeds gezegd, is de sprinkler do rinchting, die de blusleiding in rus! ge sloten houdt doch bij hot ontstaan van een fspn van brand door de ontwikkelende warmte zich opent en dan gelegenheid geef! uu bet water om zich over dc* warmic- de plaats waar de biand ont stond uit te storten. Be sprinkler wordt afgesloten dooreen flazon bolvormig plaatje, dat tegen de ope- ®iï wordt aangedrukt zoolang door het ®Weer het wegdringen van een pen die «top drukt, wordt verhinderd. Smelt nu °°r «le warmte van den onlslanen brand BQ0° Fahrenheit) hol soldeer, dan zal spanning in de leiding, die op lri/s at- ®°spheer gehouden wordt, in de gelegenheid %'hct balletje weg te drukken, de slni- ""s kleppen open le slaan en het wa- nfl «t gelegenheid te geven uil te slroomen, aarbij verwijderende wat haai; \telle uit- timing belemmert. iJ™ BrstaUaüe in werking blijkt 'dus wel ""ludig, Doch een gecompliceerde inrich- r instal!alic 's noodig 0111 ze in fdö. H n Cn s,teei*s gereed te honden. J e Buizen mogen niet steeds met water lift shian, omdat 1*11 den winter hel l!mnllaaril1 zm 'lcvru;zcn terwijl in de 6n' waar temperatuur steedsbe- "jL Bei. vriespunt blijft, het water altijd ling "Vroren zijn. Daarom wordt de ge- u !oidiuS nw>t lucht, gevuld en die lucht m, 111, en ls, 3918. lang n den Kun- gton rs. linkl. taw, •n. n the mor, Gom- leïin. een spanning van ongeveer H' in:j||f?lc,lt'onder uu.i j.®'®°spheer. Een manomelor op elke ,1, vul Hut. Sccfi. gelegenheid om dc span- hvi Voort(lurwidte controlearen., Dc'wn- nv°er word! afgesloten door een plaat nd te,,, jaren,,/ iteits- *AJJ£ ,j '6 cpehing van den aanvoerbuis. Die Wi 'n evenwicht gehouden door - uchtdnik, die daarop !s gebracht pn -..yederorn wordt gehandhaafd door een tweede plaat, op welke de spanning dor lei ding inwerktAangezien nu de laatste plaat eenige malen grooler is dan do eerstge noemde, en heide een hermetische af sluiting vormen in een komvormige bak der luchtpompis het mogelijk den zwaarderen druk van het water op den kleinsten plaat te wem-staan. Zoodra nu de sluiting van sprinkler door de wannier zich opent, zal do lucht uit de leiding kunnen wegsfroomon, het evenwicht van den druk op de beide platen, die hot water buiten de leiding hielden, wordt verbro ken en het water strooml in de buizen om zich vervolgens met kracht te werpen op het gedeelte, waar zich do brand ontwik keld heeft. In de kaarsenfabriek zijn 6 zulke instal laties aangebracht, die geheel op zich zelf werken. Zoodra nu de brandbiusscher in werking Ireedl komt een klok in beweging die alarm maakt en die daar elke instal- lalie in een afzonderlijke kleur geverfd is onmiddellijk aan ieder bekend maakt in wolk gedeelle der fabriek de brand is ontstaan. Dan worden natuurlijk verde re maatregelen genomen om dadelijk krach tig te kunnen optreden Ier bestrijding van het gevaar; de stoompompen worden op de leidingen gezet, slangen worden aange schroefd op een stoompomp die daarvoor geregeld onder stoom wordt gehouden, en enkele minuten na het zelf gegeven alarm, kan hot vuur op de meest krachtige wijze worden bestreden. In het geheel zijn in de kaarsenfabriek ongeveer 2200 sprinklers aangebracht en waar op elke 2y« a 3 Ureter in de rich ting der wanden door elke lokaliteit de sprinklers aanwezig zijn, zal reeds dadelijk hij de eerste verschijnselen van eenig brand gevaar een groote massa water worden uitgestort, ter plaatse waar de brand zich vertoont. Het. ligt dus voor de hand, dat de kans voor ^uitbreiding van don brand tot een minimum is teruggebracht. Tegenover de groote kosten die deze in stallaties vercischen, Slaan natuurlijk be langrijke voordeden. In de eerste plaats mag hierbij gewezen worden op dc veiligheid van hen, die op de fabriek werken. Wat menschenleveus heeft hot vuur reeds geèischt wanneer in fabrieken die, zooals de kaarsenfabriek hier daaraan zoo veel voedsel verschaft, een brand ontstaat die snel om zich heen grijpt alvorens nog gelegenheid is geweest de bluschmiddelen gereed te maken. De hon derden arbeiders en arbeidsters worden verrast door het vuur dat hen don uitweg afsluit en dikwijls door levensgevaarlijke sprongen wordt getracht om den vuur dood lo ontkomen. De kaarsenfabriek hier heeft gelukkig nog nooit zoo'n ramp gelrad. Doch de mogelijkheid beslaal (lat het ge schieden kan. Thans wordt automatisch het geheole per soneel gewaarschuwd en te gelijkertijd dat hol vuur ontstaat wordt hel reeds bestre den; geen tijd gaat verloren met het aan brengen van hot blusschingsmateriaal. En zelfs, wanneer het vuur toch nog zich zal uitbreiden, de massa's water die daarop woiden uitgestort, zullen de snelheid van uitbreiding stellig verminderen, want zoo dra de warmte grooler wordt en zich dus vorder van de plaats Vaar de brand ont stond verwijderd, zullen er meerdere sprink lers zich openen en vindt het vuur slechts geïnundeerde vloeren en van water drui pende wanden en trappen, zoodal het per soneel, zelfs in ongunstige omstandigheden, ria het oogonhlikkelijke alarm gelegenheid zal hebben zich te redden. Naast dit zeer groote belang, slaat het bedrijfsbelang. Iloe sneller het vuur wordt aangetast en bestreden, hoe meer do kans bestaat dat een begin van brand beperkt blijft, hoo minder gevaar er beslaat dal hot bedrijf, door vernietiging der fabriek' wordt stop gezet. Dat is hel belang dor aandeel houders, maar dat is ook' hel belang van het fabriekspersoneel, (lal bij het stopzet ten van hel bedrijf werkeloos en broode loos wordt. Maar ook geeft hel in de derde plaats trog «een dadelijke tegemoetkoming in de kosten doordal do ussurairtiemaa(schap pijen, rekening houdende met de verminde ring van .hol gevaar van brand err onge lukken, (1e prairiën van de verschillende verzekeringen met 20 tot 50 pel. verlagen wanneer deze zelfwerkende brandbiusscher in de fabriek is aangebracht. Met groote ingenomenheid hebben we van deze uitstekende veiligheidsman!regel kennis genomen. INDISCHE PENKHA.SSEN. CXXVIII. We moeten in kampong Tjiwaringin we zen. Daar wonen de Pangerans in 'n eenvou dig doch nel Europeosch buisje, dicht bij den grooten weg. Als de Adjunct-Djaksa on ik het erf opwandelen, komt Goesti Pan- geran Moehanmd Arsad ons hoffelijk hui gend tegemoet en stelt zich voor. Die ban neling maakt op mij al dadelijk een zeer sympathieke» indruk. Hij lijkt mij toe 'n jaar of dertig te zijn, heeft een prettig open gelaat, sprekende oogen en zeer vorme lijke manieren. In de helverlichte voorgalerij wacht ons een geheel vorstelijk gezelschap, de fami lieleden en medebannelingen van Goesti Ar sad. Het zijn de heeren Goesti Pangeran Anloeng Doerachman Tl net gekleed jong- menseh van om en bij de twintig; Goesti Pangoran AljiJ, 'n klein verschrompeld ouwelijk mannetje, wien men 'theusclrniel aanzien zou, dat hij eens zoo dapper tegen „de Kompenie" wist te vechtenGoesti Pari; geran Bandang, 'n knap aardig jong van dertien jaar; Goesti Pan ge ran Oesman, die hier op Java (Tjiandjoer) geboren en ge logen, de zoon is van wijlen den banne ling Goesti Pangeran Abdoel Rachnran en ten slotte nog 'n vrij önoogolijk' type, Goesti Pangeran Imat, '11 verre rreef van Arsad. De Adjunct-Djaksa is zoo beleefd de hee ren aan mij voor te sleden en nadat mei allen een handddruk gewisseld is, gaan we zitten. Het ziel er hier keurig en kraakzinde lijk uit, iets wat men nu juist niet altijd van het interieur onzer Inlandsche grooten kan zeggen. De Kratons en Dalems in Solo en .Togja bv. waren wel mooi gemeubileerd, doch slecht onderhouden. Alleen Prins Slang- koe Negoro Ie Soerakarla laat blijkbaar nu en dan eens flinke schoonmaak houden 1 De voorgalerij van Arsad is op z'n Euro- peesch gemeubeld en liefst door acht gas- gloeilampen verlicht! Wel wat overdadig voor z'n geiinge middelen! Daar alle deu ren en venstors wagenwijd open staan en ook binnen overal de luchters zijn aange stoken, zie ik „en passant", hoe ook dóór alles er netjes, nieuw" en proper uifziet. Ze wisten reeds, de Prinsen, wie ik" was, want Goesti Pangeran Antoeng Doerach man, die Wcstersche neigingen heeft, ja 'tnog zoo onaardig niet vindt, dal onvrij willig verblijf hier op Java, die o.a. fietst en van 'n paar magangs op Buitenzorg lezen eti schrijven heeft geleerd, ja zelfs zich op 'tHollandsch wil gaan toeleggen, dat jonge menscli is abonné van de „Bin ding Ilindia!" Ze zijn dan ook verrukt over mijn plan 0111 hen le kieken voor oen plaatje in dat iijdschriil. Groote goedige kinderen toch, zelfs die vijandige bannelingen! Ik zio bij hen weer diezelfde wijsgeo- rige berusting in hun lot, die ik' vroeger ook opmerkte hij" den ongelukkigcn Lombok- schen Vorstenzoon te Soekaboemi. „God heeft het zóó alles gewild en de mensöli kan toch niets daartegen! Ons rest slechts ons zwijgend te onderwerpen aan Hem, die wel weet, wat het beste voor Zijne schep selen is!" Werkelijk, ik had 'tnrij anders voorge steld, ik had gerekend op jammerklachten, op uitingen van smart, en haal zelfs jegens het opperbestuur en vind thans een ge zellig clubje schijnbaar zeer tevreden in landers, nel jes gekleed in zwarte jasjes met vergulde „W.-knoopen", zooals die ook door de ambtenaren van het Gouvernement wor den gedragen. 'tls waar, de Regeering geeft, hun „pen sioen" cn materieel hebben zij het. hier veel boter dan op het oorlogspad, in hun bos- schen cn moorassen, maar met dit al zijn ze hun vrijheid kwijt, zullen ze nooit hun vaderland terugzien Wilt ge weten lezers, hoe of we dien Arsad hier op Buitenzorg hebben gekregen ik zal het u vertellen. Op het. Jaatst van 1902 waren verschil lende Prinsen en. hoofden, die de zoogenaam de Pegoestian vormden, het -verzet moede geworden en loon dit der Regeering uil Bandjennasiu geseind weid, kwam er eon officieel ultimatum, waarin de onderwer ping van allen geëischt werd, vóór 1 Ja nuari 1903 0111 twaalf uur's nachts. De Assistenl-Rc-aident Hosselaar bevond zich te Poeroek Tjalioe en werkelijk kwa men, vóór nog de tormijn verstreken was, ongeveer veertig prauwen vol aanzienlijken en Prinsen to Djoeking Padjang aan en be gaven zich Goesti Pangeran Moehamad Ar sad,. Goesti Pangeran Antoeng Doerachman en. Goesti Pangeran Atjil aan wal, om zicli te melden hij" den Assistent-Resident Hosselaar. Zij onderwierpen zich volkomen, met het dringend verzoek echter om zich rustig le Marlapoera, dicht bij Bandjer- masin, le mogen vestigen. De Assistent- Resident vond alles goed, doch inlusschon hadden Toemenggoeng Djadam en de roo- verhoofdman Batoer (le achtergeblevenen bang gemaakt en gezegd, dat zij' allen ver bannen zouden worden. Arsad, die oprecht vrede met de Kompenie wenschte, was er niet om hem het zwijgen op le leggen en de Pegoestian ging, nog juist even vóór de tijd verstreken was, er weer van door! In deze zaak heeft ook zekere Raden Djaja Koesoema, Regent van do Boven Doosoen, een minder- mooie rol gespeeld. Hij is se dert ontslagen uit 's Lands dienst en ver bannen naar Marabaham. De drie, die ge- bloven waren, moesten liet gelag betalen! De Assistent-Resident zond ze onmiddellijk mei het Gouvemementssioomschip „Barito" naar Bandjemasin, Waar hun werd medege deeld, dat de Gouverneur-Generaal ze spre ken wou I Ze lieten zich toen gewillig naar Batavia wegvoeren. Zijne Excellentie de Gou verneur-Generaal Rooseboom heeft ze ech ter nooit gezien en wist trouwens te wei nig van Indische zaken af, om te begrij pen welk een groote onhandigheid er nu weer begaan was, door Toemenggoeng Dja dam, Hoofd der SoerapatymiUe en den roover Batoer, tegenover den Pegoestian zoo netjes in 'tgelijk te stellen! Had men de drie Prinsen toch rustig- op Martapoera ge laten, dan waren de anderen van zelf te ruggekeerd, terwijl men mi zal hebben te vechten, lot de laatste is gesneuveld of ge vangen genomen Ik vermeen, dat een begenadiging van wege Hare Majesteit de Koningin en het terugzonden der bannelingen naar hun va derland, een schitterend succes zou hebben. Het is nooit le laar om fouten te herstel len en recht te doen. Goesti Arsad verklaarde mij, dal. hij de Kompenie nimmer vijandig gezind was ge weest, dal hij als kind en aankomend jonge ling, wel eens clandestien Koetei en zelfs Bandjermasin had bezocht. Hij bad daar toen do mooie wegen bewonderd en de mooie huizen, hij had gezien hoe de In landsche kinderen er school gingen, hij had in huurkarretjes gereden en de „komedie stamboel" bezocht en Loen had zich het verlangen van hem meester gemaakt, om ook eenmaal rustig onder de hoede van het Gouvernement te kunnen wonen, in stede van dat eeuwige zwerven in de rim'- boe, om ook mede te mogen genieten van de beschaving die de Hollanders daar ge bracht hadden. Dit was dan ook' de reden, waarom hij zijn familie eindelijk wist te bewegen mede te gaan naar Assistent-Re sident Hosselaar „E11", zoo sprak hij, „het is hier op Bui tenzorg wel mooi, nog mooier zelfs dan op Bandjermasin, maar het is hier- mijn vader land niet en ik woon zoo ver van mijn volk, dat ik liefheb. Het Gouvernement zorgt goed voor mij. Ik krijg driehonderd gulden in de maand, Doerachman krijgt honderd cn Atjil vijftig en we komen dus niets te kort, wal eten, drinken pn kleeding be treft, maar toch zou ik liever, zonder eeni- ge toelage, weer teruggaan naar Bandjer masin of Martapoera!" Ik heb.^rsad beloofd con en ander in de Hollandsche couranten ie schrijven, „op dat", zoo zei hij, „(le machtige Koningin van Nederland, die zoo mooi is en goed, kasian zal hebben mol ons, ongelukkige Prinsen uit een oud roemruchtig vorsten geslacht." De Sultansfamilie stamt af van de Ja- vaanscho vorsten van Modjopahit, die ook de stamvaders zijn van den Soesoehoenan van Solo cn den Sultan van Djokjakarta. Zekere Pangeran Soevio Win.a to was van Java gekomen, nu 7 eeuwen geleden, en daar gehuwd met de Vorstin van het land, Poetei Djoedjoeng Boeih genaamd. Goesti Pangeran Moehamad Arsad is de zoon van wijlen Pangeran Moehamad Said, deze weer van Goesti Pangeran Antasarie en de laatste van Sultan Masohot. Goesli Pangeran Antoeng Doerachman is de zoon van Goesti Arsad's broeder, Goesti Pangeran Perbatasaii, die in 1885 ook al op minder netto wijze gevangen genomen en naar Menaflo verbannen werd! Nog een kleine bijzonderheid Goesti Arsad heeft me als "tware be zworen, dat hij persoonlijk nimmer aan den strijd had deelgenomen pn wel, omdat hij steeds voor- vrede gestemd was geweest. 1 lij woonde hij de Menawingiivior, zeven dagen mot de stoomboot van Bandjemasin. De andere Prinsen zeiden mij ronduit, (lat zij dikwijls met benden ten oorlog wa ren getrokken, doch dat Arsad hen steeds had gesproken van onderwerping. Officieel was Arsad echter bekend als het hoofd van 'tverzet. Het was met 'n gevoel van oprecht mede lijden dat ik deze ongelukkige Prinsen ver liet. Lt. Clockeneb Bbousson, b. d. Buitenzorg. "BINNENLAND» Het Vorstelijk Echtpaar in het buitenland. Uit Baden word! aan de „Kóln. Ztg." gemeld, dat Koningin Wilbelmina en haar gemaal den lOden "dezer te Baden zullen komen, om den groothertog een bezoek to brengen. De „Schwab. Merkur" weet daaraan nog toe te voegen, dat de Koningin de de Prins daarna ook te Stuttgart komen, om eenige dagen de gasten van den koning van Wur- temburg te zijn. Krijgsverrichtingen in Ned.-Indlë. Blijkens uit Indië ontvangen telegrafische berichten zijn sedert de jongste mede- deelingen dienaangaande in de „Ned. Staats courant" van 4 October '1905 no. 232' bij de krijgsverrichtingen; a. in Atjeh en onrlerhoorigheden lichtgewond de sergeanten .1, Diephuis en A. van Poorten en ""de fuseliers B. Lei 1 oir en N. A. van den Brekel b. op Celebes: gesneuveld de sergeant P. L. At. Buiten huis en de fuselier T. ten Cate; zwaar gewond, de fuseliers B. Schippers en J. Visser en do cavalerist J. A. Golto; geivond de sergeant J. Duin; licht gewond de "kapitein der infanterie E. den Douren do Jong, de officier van gezondheid 2de klasse H. C. Nauta, de2dc luit. der infanterie J. Beutner en de fuse lier J. M. Engels cn tl. M. Woelde rs, alsmedo dooi een schampschot de fuselier J. C. Laterveer; c. op Cerani: aan bekomen wonden overleden de fu seliers J. Hulster en F. Klaassen; onbeduidend gewond de majoor der in fanterie' AP. van de Siepkamp, de sergeant ziekenopzichfer Th. Bürker en de fuselier F. Heussels. („Stct.") Oranje Nassau's oord. Tot rentmeester der instelling Oranje Nas sau's Oord, belast met het administratief beheer, dat voortaan afzonderlijk zal wor den gevoerd, is benoemd do heer J. J. Hivpscher, gepens. majoor-intendant van het Indische leger. Algemeen e Rekenkamer Aan het verslag' der Algermeeiiie R-oken- tkaimer oven 1904 wordt o a. nog 'het vdlgan- d© ontdoend': In 1903 verzocht da Alg, Rekenkamer aan den d>rootculr 011 commandant der ma- rite t-o Amitoitdaan. inlichting omtrent do blijkens een vaal 'hom ontvangen rekening en vemantwoordimg wegens een. gehoudteu vortkoopaug van onfctrut&Ibsuro goederen aan eon 'beiroopsafslhger beta'altd'o viïjj hooge be- Iooning van f 36 voor 19 koorpen. Zijl ontving toon ton antwoord! dat, over eenkomst'g ten minisfceriiedl voomehtnift voor d'cn verkoop v.au da koopan bijl laifsüaig da hulp was injgoioepm van oen heroepsafslia- gar mot wien vóór dfen aanvang dbr ver- kooip'ing, het bedlrag wws Vastgesteld, waar voor llrij de koopen bij afslag zou bedlienoa, en hoewel' zijp. efetctli zeker vriji (boog w«s, moest niot uit h'et oog worden Vendoren dat men te doem Hired' met een partibuilioren be- tfoapsafsJaigetr, die voor verkoop ngeai Sbajj do ■mariner niet minder vilder reken cn dian bij andlemen. De Kamer heeft toon am dial antwoord berust-, maan- is bij eoni l'atörcr gelegon'heiid! andietrmaai1 op d'e aa-ak teruggekomen. Ds braroapsafsllargm- is thams geneigd) bervondten om wenkaaam te rijm tegen bdoonmg van. fl pea- koop (in ipllaatsi van f 2) tot" eau maximum bedrag van f 20 petr darg. gsL. W| ails. SCHBEDfiMSCHE COURA! e i illlW f ill J j 1

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1905 | | pagina 5