30.
go-* Jaargang
:US,
Praatjes oier vee, welde ei ti val.
Zondag 3 Februari 190?
No. 1230
Tweede Blad
Schilderachtige cijfers.
IR.
Was hij mislukt?
J
lil
.62.
de
veel
Het buitenste uiterlijk.
3000"
3000
2700
2800
3100
2G00
2600
2500
2500
3000
2200
1800
2000
4500
4000
3000
3200
3500
3500
3000
3000
3000
3000
3000
3000
2500
f 3500
3500
3300
2700
2800
2200
„4125
2500
2700
2800
2200
2400
2500
ffl.
SCHBIEDUMSCH E C9UR.1U
't
Friss
Schie-
ÏCTEL
ENEN,
peze courant vee schijnt dage! ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs P« kwartaalVoor Schiedam en VI a aiding en fl. 1.25. Franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam on VI a ar ding on 10 cent
Afzonderlijke nuimnors 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advcrtenliön voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
m feu het bureau bezorgd zyn.
Bureau-Lange Haven Ho. 141 (hoek Korte Haren.)
Prijs der Advertentiën: Van 1regels fl. 0,92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents por regel. Groote letters nam do plaats die zij
innemen.
Advert en tiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tariove"
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag-en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine ndvertentiën opgenomen tot den.prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het. Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor
voor
de Redactie No. 123.
de Administratie No.
103.
vrsafi
sen
VII.
In een vorig artikel hebben wij o. m.
dat wat de grootere steden aangaat
koeten van politie vrij geregeld toenemen
naarmate de stad grooter wordt en dat dit
ook voor enkele kleinere steden waar is,
waarbij zich echter toch nog het merkwaar
dige verschijnsel voordeed, dat Delfzijl 5 en
6 maal zoo weinig voor zijn politie betaalt
als de kleinere steden Zierikzee en Enk-
huizen.
Gaan wij nu in de eerste plaats de kosten
van b e s t u ur derpol i tie eens na, dan
krijgen wij voor onderstaande plaatsen de
daarnevens staande cijfers voor den commis
saris van politie, waaraan wij ter verge
lijking de vroeger reeds meegedeelde cijfers
voor salarissen van secretaris en ontvanger
toevoegen.
Salarissen.
Groningen
Haarlem
Arnhem
Nijmegen
Dordrecht
Leeuwarden
Den Bosch
Delft
Zwolle
Schiedam
Gouda
Alkmaar
Middelburg
Assen
Commissaris. Secretaris. Ontvanger.
nge«
Wat in deze cijfers de aandacht trekt, is
dat de Koningin, den Raad en de Gedepu
teerde Staten gehoord, (art. 101 Gem.-wet),
hier een andere salarisregeling geeft dan
geldt voor de gemeenteambtenaren, waarvan
de benoeming (zoonl niet het bedrag van het
salaris) uitsluitend afhangt van 's raads in
richten, in casu den secretaris en den ont
vanger.
Zoo zijn er zes gemeenten, die den ont
vanger meer betalen dan den commissaris
(tot 1525 meer toe). Drie betalen hun even
veel, terwijl vier gemeenten d»n commissaris
meer betalen. Schiedam betaalt evenveel
aan secretaris en aan commissaris, Gronin
gen anderhalf en Haarlem een en een deidc
maal zoovee! nan eerstgenoemde dan aan den
laatste.
Nemen wij nu het aantal en de beloonin-
gen van do inspecteurs
aanbal salaris
Groningen 4 5700
Haarlem 11 13150
Arnhem 4 4600
sera
roble.
midi
n Ac-
Bob
chen.
ionist
Eeuw.
lectr.
Ame*
-De
kter-
r.
rette.
1,
aan-
s«n
jord-
ling:
cis.,
ents
De sneeuw ^viel tegen do ramen van
fe studeerkamer van '3en predikant. Het
een heel koude Januari-avond, en de
wereld lag bedekt onder een mantel van
sneeuw. Binnen in de pastorie was het
'hl en vredig; alleen in de studeerkamer
bewoog zich iemand. De predikant liep in
de Heine ruimte op en neer mot gebogen
hoofd en de handen op den rug Zijn ge-
Wt droeg de sporen, van een inwendigen
j|Nd, zijn oogen stonden somber. Hot ge
keurde njot dikwijls, dat Langton zich
aw droefheid overgaf, wat hij'"dien avond
^5®kwara slechts zelden bijhem - op.
«jj droeg de gevolgen van zijn eigen
andeling; nu had een artikel in een
raht hem de oude pijn' weer opnieuw doen
W t en streed er, tevergeefs tegen.
gaf het hem nu, of hij' zich al her-
1,? i .^udge jaren geleden het go-
hem had toegelachen? Wat gaf het
cm of hij er al aan dacht, dat hij in
o wereld had kunnen vooruitkomen, dat
5 z|jn schitterende loopbaan aan de uni-
ersiteit door iets beters en, grootershad
feen doen volgen dan het stille loven
een ^onbekend dorpsdominee? letsbe-
B Hij lachte bitter, terwijl hij op en
iWr "eP, en voor zich zag, wat hij had
krijn, als -
I""as de man van zijn jaar geweest
tt 0 universiteit. Men voorspelde hem
•.bitterende toekomst, en men zag
a's naaTi Demand, die het ver
kit Maar ze hadden gerekend
de idealistische hoedanigheden, die
aantal
4
4
3
salaris
f 4700
4600
2950
Nijmegen
Dordrecht
Leeuwarden
Den Bosch
Delft 4 4200
Zwolle 2 2200
Schiedam 2 2650
Gouda 1 1200
Alkmaar 1 900
Middelburg 3 2100
Assen
Leeuwarden is hier bizonder goedkoop uit,
Haarlem bizonder duur, zoo duur bijna als
Arnhem, Nijmegen en Dordt samen, die
met hun drieën dan ook maar één inspectcui
meer hebben dan in de rijk geïnspecteerde
stad van Sint Bavo.
Wij geven nu twee andere posten op de
politierekening, die ook voor vergelijking
vatbaar zijn: het aantal agenten, den post
der salarissen van de agenten en dien voor
ldeeding en uitrusting. Wij krijgen dan het
volgende staatje:
Politie.
Aant. agenten,
Salaris
Kosten
plantsoen-,
agenten,
kleeding
veldwaihteri
veldw.
en uit
enz.
enz.
rusting.
Groningen
118
f 72,550
9025
Haarlem
96
75,320
9060
Arnhem
89
60,025
6000
Nijmegen
86
53,425
Dordrecht
64
42,569
4480
Leeuwarden
51
30,334
4042
Den Bosch
„22,7-10
4025
Delft
40
25,250
3400
Zwolle
35
20,950
2990
Schiedam
36
30,110
335
Schiedam
36
30,110
3350
Gouda
23
14,250
„2050
Alkmaar
23
14,530
„1S25
Middelburg
26
14,990
20S9
Assen
1100
Bij dit
staatje zij
aangeteeknd, dat het
salariscijfer voor Den Bosch niet opgaat, om
dat daarin niet begrepen zijn de hoofdagen
ten, en dat het Schiedamscho cijfer voor het
aanbal agenten blijkens de begrootingen niet
zonder meer met dat van de andere gemeen
ten vergeleken kan worden. Nog zij aan ge-
teekend, dat Arnhem voor oen reorganisatie
der politie staat, waarvoor op „onvoorziene
uitgaven" 16,000 is uitgeliokken.
In het algemeen trekt hot de aandacht,
dat hier het aantal agenten en de kosten van
uitrusting geleidelijk afnemen naarmate het
aantal inworens kleiner wordt. Voor de sala
rissen is dat niet in dezelfde mate het ge
val, doch ook hier zijn niet de groote en
onverwachte verschillen, die wij bij andere
posten herhaaldelijk gevonden hebben.
Overigens moeten wij er nog de aandacht
op vestigen, dat vooral het aantal agenten
niet precies vaststaat, omdat de grens tus-
schen vast en los personeel niet overal even
scherp en niet overal op dezelfde plaats is
getrokken. (Wordt vervolgd.)
m den man sluimerden. Alen sprak soms
over hem als over een enthousiast en een
hervormer, maar hij was de knapste man
van zijn "jaar en genoot als zoodanig hun
bewondering. Toch waren enkelen niet
verbaasd, toon ze hoorden van do daad,
die een eind maakte aan al zijn eerzuch
tige plannen voor de toekomst.
Langton was een wees en hij "was op
gevoed door zijn voogd, dio, zelf predi
kant in het Noorden van Engeland, vurig
hoopte dat zijn pupil in zijn voetstappen
zou treden. Rawson was zeer trotsch op
het succes van den jongen man evenals
Agatha, zijn eenig kind.
„Ik heb altijd gezegd, dat je 't ver zou
brengen," schreef ze hom, „het is zoo
prettig om te kunnen herinneren „he,b ik
't niet gezegd", als 't iets goods bevat. En
we zijn verbazend trotsch op je."
Dit alles vermeerderde bet gevoel van
blijdschap en geluk in de dagen van Lang-
tons succes; er kwam een verandering in.
toen hij een telegram ontving, dat hem
onmiddellijk naar de pastorie ontbood.
Rawson was ernstig ziek en er was geen
tijd te verliezen. Langton vertrok dus van
do universiteit en kwam nog in lijd om
het laaste verzoek van zijn stervenden
voogd te hooren.
„Je zult voor Agatha zorgen?" fluis
terde hy met moeite, „en als je hier mijn
plaats wilde vervullen zou ik gelukkig
sterven
Zijn stem begaf hem, en met een brok
in zijif keel beloofde Langton toen de
zorg voor het oude huis en voor Aga
tha op zich te nemen.
Hy dacht or niet over wat _hü eetlaan
Een en. ander over de verpleging van om
vee en wat daarmede samenhangt.
(Vervolg).
Reeds bij herhaling heb ik gelegenheid
gehad, in verband met het behandelde onder
werp, ente wijzen, hoe de regeering door
het \tispreiden van eenvoudige brochures
de vakkennis bij land- en tuinbouwer tracht
te verbeteren en te vergrooten. Vooral daar
om acht ik dit van gioot belang, wijl het
lezen van zulke kleine ge&ehriiten allicht aan
leiding geeft tot het wisselen van gedachten
over hot erin behandelde, wat later dan ook
weer oorzaak kan zijn, dat hetzelfde onder
werp met deskundigen wordt besproken. Do
brochures moeten echter in dc eerste plaats
gelezen worden en vandaar mijn herhaalde
aanspormg, toch kennis van den inhoud dier
brochures te nemen. Om de kosten behoeft
men het niet te laten, want. gratis worden
zulke brochures verspreid. Wendt het be
stuur eener landbouw- of tuinbouwvereeni-
ging zich tot het ministerie van Landbouw,
Nijverheid en Handel, afdeeling Landbouw,
zoo ontvangt het op aanvraag meerdere
exemplaren kosteloos ter verspreiding onder
zijn leden. Willen de brochures echter ge
lezen worden, zoo dienen ze de te behande
len zaken goed duidelijk uitéén te zetten,
maar dit moet tevens beknopt en eenvoudig
gedaan worden. Is zoo'n werkje dan boven
dien vlot geschreven, zoodat het zich gemak
kelijk laat lezen, dan is er veel kans, dat
het eenmaal ter hand genomen niet zal blij
ven bij een vluchtig in of doorzien, maar
werkelijk geheel gelezen zal worden.
In den loop van 1905 is er vanwege dc
afdeeling Landbouw een brochure, hande
lend over de schurftziekte bij schapen, ver
spreid, die werkelijk aan de bovengestelde
eischen beantwoord, ze is in elk opzicht le
zenswaardig.
De bij de lezers van liet Landbouw-week-
blad zeker welbekende districts-veenrts A.
van Leeuwen is er de schrijver van.
In een tiental bladzijden behandelt hij de
oorzaak, den aard, de verspreiding, der ziek
te en geeft de middelen aan ter voorkoming
en bestrijding ervan. Dit alles is gedaan be
knopt en eenvoudig en toch zoo, dat men
een goed inzicht krijgt in al wat op deze
ziekte betrekking heeft. Het is voor niet des
kundigen een leerzaam boekje; dringend
beveel ik bet ter lezing aan.
Gelukkig is het aantal gevallen van
schurfzickte niet zeer groot; in 1905 waren
bekend 402 gevallen tegen 070 in 1904.
Vergelijkt men deze getallen mot die voor de
jaren 1806 en 1307, toen het aantal geval
len respectievelijk 15480 en 23625 be
droeg, dan mogen we tevreden zijn. Toch
zijn de getallen voor 1005 en 1904 lang
nog niet hijzonder gunstig. In de jiren 1893
en 1804 bedroeg het aantal gevallen slechts
328 en 380, terwijl het totaal aantal scha-
had, voor de begrafenis voorbij was, en
hij genoodzaakt was schikkingen te tref
fen niet alleen voor zijn eigen toekomst,
maar ook voor het ouderlooze meisje. Zij
was alleen in do wereld; ze had alleen
verre bloedverwanten, en ze zag er tegen
op in den eersten tijd bij een neef van
baar vader te moeten gaan.
„Ik moet hier terugkomen als je hier
bent, Giles," zei ze in tranen, maar met
het vertrouwen, dat ze altijd in ha ar ouden
speelmakker had gesteld.
„Natuurlijk kom je terug, Agatha," zei
hij. En toen wel dit was het begin
van het eirul. Hij volgde Rawson op en
trouwde met Agatha.
Hij hield van haar, zeker, maar hij had
ook medelijden met haar om wat zij ver
loren had. Voor Agatha was lnj alles en
hy begon zijn nieuw leven gelukkig ge
noeg. Toen kwam het verlangen naar wal
had kunnen zijn; de geestelijke hongeren
dorst naar do aantrekkelijkheden van het
letterkundig leven, waarop hij gehoopt
hadhet gevoel van gebondenheid, dat hem
nu en dan overviel en het verlangen om
do ketens te verbreken en een jaar of tien
terug te gaan.
■Op dezen winteravond vervolgde het hem
onweerstaanbaar. Hij dacht dat hij die
oude droorncn he d diep bad begraven, zoo-
dat zij nooit meer boven zouden komen,
maar daar waren ze weer. Men zei, dat
hij mislukt was. ITij wist dat en die we
tenschap voegde bitterheid bij zijn ver
driet. AVaar hij eerst gewonnen had
om zich daarna terug te trekken waren
anderen geslaagd; zij maalden zich naam
en fortuin, terwijl hij
pen op bet oogenblik ongeveer 600.000
bedraagt waren er in die gunstiger jarer
bijna 100.000 meer. Er bestaat dus nog wel
degelijk reden den landbouwer voor te lich
ten omtrent dc bestrijding der schurft
ziekte.
Het aantal schapen in ons land vei min
dert in de laatste 40 jaren "eregeld. Telde
onze veestapel in 1S67 nog ruim 1 millioen
schapen, tegenwoordig telt ze bijna 400.000
schapen minder. Deze teruggang is aan ver
schillende oorzaken te wijten. Behalve een
verminderden uitvoer naar het buitenland
komt als een der oorzaken ook in aanmer-
het gebruik van hulpmeststoffen. Op
eerste gezicht, moge dit vreemd blijken,
king
het
maar bet is toch zeer goed te verklaren, als
men aan de steeds toenemende ontginningen
onzer heidevelden denkt.
Vroeger vereischte die ontginningen heel
wat kapitaal, niet alleen aan arbeidsloon,
maar ook aan meststoffen. Do aankoop en
het transport ervan veroorzaakten uitgaven,
die door de schrale opbrengsten in de eerste
jaren slechts spaarzaam werden vergoed. We!
werd door bemesting met compost en stal
mest de structuur van den bodem snel ver
beterd en nam de vruchtbaarheid toe, maar
het er ingestoken kapitaal wierp in den aan
vang geen of zeer geringe rente af.
Toen echter het gebruik van hulpmeststof
fen, gepaard aan een zoogenaamde groen-
bemesting, in de praktijk goede uitkomsten
gaf, was de weg geopend om op grooter
schaal de ontginningen aan te vatten. Tn de
eerste plaats werd door de groonbemosting
de grond buitengewoon verrijkt met humas-
vormende en plantenvoodende stoffen en het
voor de groenbemesting dienende gewas kan
door de aanwending van een matige bemes
ting met hulpmeststoffen verkregen worden.
Nu brengt ook het vervoer van hulpmeststof
fen kosten met zich. Bedenkt men echter
dat in het laatste geval het vervoer nog
niet zooveel honderden kilo's beloopt,
nis het. bij den aanvoer van stalmest d u i-
zenden bedraagt, dan springt het verschil
sterk in bet oog. Het verschil in transport
kosten hij ontginningen van ecnige betee-
kenis vormt op zieh zelf al oen aardig kapi
taal. Met bet gebruik van hulpmeststoffen
nam ook de ontginning toe, en waar de
heidevelden inkrimpen, verdwijnen ook de
schepers met hun talrijke schaapskudden. Al
leen in de provincie Drente is in de 5 laat
ste jaren liet getal heidesohapon met 30.000
verminderd, alzoo een janrlijksche achteruit
gang van 607)0 schapen en dat op een be
volking in. die provincie, niet half zoo groot
als de bevolking van Rotterdam. En zoo is
het in al onze heidestreken. In ons geheelc
land daalde sedert 1900 het getal heidescha-
pen van ruim 220.000 op ïuim 140.000,
dus een gemiddelde jaarlijksehe verminde
ring van ruim 150.000 schapen.
,,A!!e verandering is geen verbetering",
zal allicht de „herder" zeggen, doch wan
neer we de bruine hei met haar eigenaardige
In die treurige overdenkingen werd hij
gestoord. De deur werd zachtjes geopend
en zijn vrouw kwam binnen. Het licht
Vein de lamp scheen op haar lief gelaat
Agatha Rawson had nog niets van haar
aantrekkelijkheid verloren, en de jaren,
die voorbijgegaan waren, hadden haar in
nemendheid nog vermeerderd.
„Zul je niet langer werken, Giles?" vroeg
ze, „het is al zoo laat, en werken na
middernacht is niet goed voor je."
Hij keek haar glimlachend aan. Zij mocht
nooit die gedachten van hem aan zijn
verleden kennen.
„Ik moet alleen nog maar een brief af
maken," zei hij VTOolijk. „Wat een avond,
Agatha! Ik herinner me niet ooit zoo'n
storm te hebben bijgewoond. Ik ben bang,
dat er ongelukken zullen gebeuren."
Ze knikte en haar man maakte zijn brief
af en hield op met werken.
Hij dacht met een, gevoel van berouw
aan wat hij bezat, zijn vrouw en kind,
Zoolang ze gelukkig met elkaar waren, kon
hij toch niet mislukt "heeten,
„Is er geen mogelijkheid om vandaag
nog verder te gaan?"
„Neen, meneer. Er is geen kans op. We
zijn ingesneeuwd en de dichtstbijzijnde
stad ligt mijlen ver."
Sir Philip Maynard mompelde iets bin
nensmonds en keek knorrig om zich heen
Een tegenwerking in zijn plannen was heel
onaangenaam voor een man, die steeds
oen gunsteling was van de fortuin. Alles
wat hij ondernam gelukte hem; hij was
een gelukkig man. Vanaf den dag waar
op hy aam de universiteit een mooie be-
bokooid ijklieid voor den natuurliefhebber,
zien veranderd in oen welig roggeveld, dan
noemen we dat vooruitganghondoiden vin
den een bestaan, waar voorheen tientallen
slechts een kommerlijk stuk brood verdien
den.
En de schapenmest van voorheen, waar
mede de magere bouwgronden in die stroken
bemest werden? Sterk verminderd, maar
niet tot schade van dat bouwlandde Hulp-
mest heeft zijn werk voortgezet en ook daar
de oogsten verhoogd en de zandboer tot meer
dere welvaart gebracht.
Voorloopig acht ik de verdringing der
hcideschapen nog geen ramp.
Het heide-schaap is een ras dat men nooit
heeft getracht door kruising met andere
rassen te verbeteren, het is nog onver-
valscht; maal'zal langzamerhand ver
dwijnen. Waar men op ontgonnen gronden
schapen wil houden, daar zal een zwaarder
vleesclischnap meer op zijn plmts zijn. ITet
heideschaap is, wanneer het r' od verpleegd
wordt, een levendig en goed gebouwd dier;
bet heeft een fijnen lichaamsbouw en wordt
dan ook niet zwaar. De krachtige horenS
op den fijnen kop, door een sierlijk gebogen
hals goed hoog gedragen, de fijne pootjes,
dat alles geeft aan het dier iets vlugs, dat
aantrekt en bekoort. ITet vleesch is smake
lijk en door kenners om zijn wilds maak
zeer geprezen. Ook leent het zich vrij goed
voor het mesten, doch daar het. te licht
blijft, moet hot onder doen voor de zwaar
dere vleeschschnpen. De vruchtbaarheid en
melkrijkheid zijn niet groot en deze twee
nadeden worden door de vorige eigenschap
pen niet vergoed. Het best voldoen zo^nog,
wanneer ze in goede weiden kunnen gemest
worden, wat in Friesland en in de Betuwe
nog veel gedaan wordt.
Het Friesche schaap is een geheel ander
type dan het voorgaande. ITet is een echt
melkschaap met groote vruchtbaarheiddo
geschiktheid voor mesten mist het en dit ia
wel jammer. Dit oorspronkelijk type ver
dwijnt ook langzamerhand door kruising met
Engelsche schapen, waardoor de geschikt
heid voor vleesch- on vctannzetting meer op
den voorgrond komt. Het oorspronkelijk
schaap is groot, gerekt en hoog op do poo-
ten. Kop, staait en pooten zijn onbewold en
steeds wit; terwijl de groote, slappe ooren
meer hangen dan staan. Toch komen onder
de Friesche schapen groepen voor van meer
gedrongen vorm, mot een wolkuif op den
kop en meer bewolden stnurt en pooten. Het
zijn de zoogenaamde bokjes, en vee!
lichter dan de overigen. Tu&schen het groote
Friesche melkschaap en de hokjes treft men
een overgangsvorm aan, wel gedrongen van
vorm doch zwaarder dan de laatstgenoemden.
Dezen tusschenvorm treft men in onze om
geving nog al eens aan. De vruchtbaarheid
bij het friesche schaap is zoo groot, dat
worpen van 2 en 3 lammeren geen uitzonde
ring, maar regel zijn. Meer dan eens heeft
men worpen van 4 lammeren en bij een
trekking had gekregen, die opengekomen
was door wat hij noemde de idiote dwaas
heid van een ander, was alles goed met
hem gegaan en hij rustte nu op zijn lau
weren, bijna een millionair, dank zij een
groote erfenis, en een man wiens woord
wet was in zaken "van letterkunde en
schoono kunsten. Nu bevond hij zich op
weg naar huis en werd plotseling door
de sneeuw opgehouden.
Hij keerde zich naar zijn bediende, die
in een eerbiedige houding naast hem stond.
„Wat is dat voor een dorp? Ik zie daar
een toren."
„Ik zal het eens vragen, meneer." -
Sir Philip wachtte ongeduldig.
„Het dorp heet Chalford, meneer," zei
de bediende bij zijn terugkomst; „een klein
dorpje, zooals men my zei, maar er is
een herberg en een postkantoor,"
„Hm! De wandeling er heen is niet ver,
denk ik? Alles is bctei dan hier in de
kou do wachten, Zorg jij voor do bagage,
Symes, en kom mij dan maar achterop.
Öc zal den nacht in de herberg doorbren
gen. De hemel geve, dat er ordentelykebod
den zijn 1"
De avond viol, en de besneeuwde weg
was niet aangenaam te bewandelen, maar
Sir Philip liep door, den toren in het oog
houdende.
Even voor hij aan het dorp was, haalde
een dogcart hom in. Hij hoorde zijn naam
noemen, zag, toen hij opkeek, een lang
man in geestelijke kleeding, die de teugels
hield.
„Langton," riep hij verbaasd uit. „Wie
zou er aan gedacht hebben je hier aan
het eindje der wereld te vinden?"
«es .-i
'fe
IR.?
