61- laargang, Zondag 5 Mei 1907 No. 12378 Derde Blad. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s-, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25.Franco per post fl. 1.65. Prijs per weck: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Adverfcntiën voor hot eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een sur aan het bureau bezorgd zijn. Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.) Prijs der Advertentiën: Van 1G regels fl. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Grootc letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven biervan zijn gratis* aan hot Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te voldoen. Interc. Telefoon voor de Redactie No. 123. voor de Administratie No. 103. FRANSC11E RRIEAEN. De Parijsche koffiehuisknecht, oertype ran beleefd li eid, scherpzinnigheid en ele- 'gance, in zooverre die hoedanigheden van dienende broederen gevorderd kunnen worden en tevens van slimheid, geslepen heid en gladheid (zonder woordspeling op 'smans ongeschoren gelaat) de Parijsche kr.ffieliuisknccht is „en grève" anders gezegd staakt het werk. Doch hij staakt op zoo'n manier, dat er tocih 'bediend en ge dronken wordi en zonder dat er, gelijk bij zekere spoorwegstaking, vrijwilligers en militairen het weirk doen. Dat wil zeggen hij staakt vooreerst lang niet „algemeen" en vervolgens wordt zijn plaats doorgaans spoedig ingenomen door losse kellnors, zoogenaamde „extra's", wier beroep het anders is bij groote drukte het perso neel van een koffiehuis te komen verster ken. Voor hen, die op de hoogte zijn van Parijsche toestanden is er in die staking iets vrij abnormaals, en ik zou bijna zeg gen iets gedwongens gelegen. De Parijsche tellners hebben bijna zonder uitzondering een goed beslaan. Ze verdienen tusschen de 10 en 20 franks daags en. hebben bo vendien meestal hun maaltijden -vrij. Hun ontevredenheid komt dan ook meer voort uit een vormen- of naamquaestiö dan uit nooddruft of te zwaren arbeid.» Daar is vooreerst de eisch, dat hun toegestaan zal worden, als een gewoon mensch eensnor te laten staan. Niemand zal beweren daler ooit een zuiverder modequaesfie geweest is, dan de gewoonte, dat de kellners nu een maal glad geschoren dienen te zijn, wil len zo u naar behoor® eon absinth, een „glacé" of oen „chocolat" toedienen. Men behoeft, gelijk de stakers doen, ér nog niet eens do rechten van den mensch hij te halen om toe te stemmen, dat het dragen van oen snor, zij het een „impériale" dn een republiek aan niemand behoorde be- Jot to worden. Ten hoogste zou inert een tooneelspoler, die niet in 't bijzonder den „premier Ainouneux" speelt, in zijn eigen belang kunnen aanraden, zich van tijd tot lijd to 'laten scheren. De patroons hebben dan ook reeds den eisch van bet slakend personeel ingewilligd en eerlang zal men ongetwijfeld het genoegen hebben op den Boulevard door kellners mol snorren a la Victor Emanuel bediend te worden. Veel grootex tegenstand onlmoet een an dere eisch, namelijk de afschaffing van de zoogenaamde „Irais" anders gezegd van do betaling der onkosten. Een Parijsdi kellnor begint namelijk zijn dag door aan zijn patroon oen zekere som (soms 10 of 12 frank bedragende) te storten, hetgeen 'on geveer overeenkomt met het koopen van bet recht om bij hem te bedienen. Zij be talen natuurlijk dat geld van hun verdiens te, welke uitsluitend uit fooien bestaat. Hun grief is derhalve als volgt geformu leerd: Het is in strijd met de Tiilfijktheid en de rechten van den mensch (want die laatste brengen zij er als ware zonen der revolutie weer bij te pas) dat wc aan hom, in wiens dienst wij zijn en die ons geen cent salaris betaalt, een gedeelte afstaan v,an hetgeen de klanten ons geven als bc- looning voor persoonlijk door ons bewezen diensten. Voor die rcdenecring is wel iets te zeggen. Doch van den andoren kant is bet onloochenbaar (en daarom juist meen 'k dat het geschil eigenlijk over een vorm kwestie en niet over een leitétijkon toestand loopt) dat èn dc patroon èn de bedienden van den klant of afnemer leven. Uit dc zakken van dezen alleen komt de verdien de, Het salaris van dc bedienden zal ten s'utte slechts door dezelfde economische wetten beheexscht worden, welken vorm me'" er ook ,aan geve. En hot valt sterk te betwijfelen of «e patroon in staat zal zijn bedienden een salaris van 10 a '0 frank per dag uit te betalen, indien h-ct unkostengold, dat de kellners hem eiken dug stert-en, niet meer in zijn kas Vloeit. Hf de prijzen der consumptiën zouden ver hoogd moeten worden en in dat geval zou bet debiet altijd eenigszins afnemen. Te fóecr daar de fooien, ook al werden zo tl ^gemeenen maatregel van syndikaai be stuur afgeschaft, zoowel voor reizigers, die gaarne spoedig en vriendelijk bediend zijn als voor de habitué's, i.b 1 an cjenzelfden «garjon" gewend zijn, 1 mjk, voor een ^°°t gedeelte toch zouden blijven bestaan. "°0 de afloop van 'dezen kellnersop- stand ook zjj, valt het te betwijfelen of de zen zelf er bij winnen zullen, terwijl het vrij zeker is dat niet de p'alroons, maar do klanten dc schade zullen lijden, die aan niemand anders ten goede zal komen dan aan diezelfde paLroons. Is ex gedurende deze week, niettegen staande de staking, wéinig verandering ge bracht in de gewoonten van het Parijsche, meer speciale publiek van den Boulevard (waar zich de meeste groote etablissemen ten bevinden, tegen welke de beweging groolendeels gericht is), zoo was de aan blik van genoemden hartader van Parijs 's morgens van 11 tot 12 en 's avonds van 5 tot 7 tocli eenigszins anders dan ge woonlijk. Het was of er revolutie in <k lucht hing. Ik schrijf „hot was", ofschoon op dit oogenb'lik de toestand nog dezelfde is en ik in 't geheel niet weet of hij nor maal geworden zal zijn, wanneer deze re gelen onder de oogen van den lezer zul len komen. H,ot revolutionair uiterlijk werd en wordt nog teweeggebracht 'door een on gewoon aantal van agenten en vooral door de aanwezigheid van pelotons kurassiers, die óver den Boulevard stappen of dra ven, en posten van gardes municipaux, met gemelde agenten als schildwachten naast de deuren dei* café's uitgezet. Het rood der uniform vormt inderdaad een schilderach tig en 'historisch contrast met het jonge groen der op de trottoirs geplante hoornen. Doch ik hoop1 van harte, dat de herinnering aan Camüte Desmoulin en zijn optreden in het toon, als nu in dezen tijd, groenend Palais Royal, geen actualiteit ver- krijge in de komende gebeurtenissen. Er zijn lieden 'en ernstige personen, die zulks denken en "die van meening zijn dat de moeilijkheden op sociaal-politiek gebied, waarin het ministerie (of liever Clérnen- ceau) verkeert, onvermijdelijk op een om wenteling zullen uitloopem. Doch, mij dunkt dat deze pessimisten eenigszins te veel meegesleept worden door hun zwartgallig heid. Een sociale omwenteling, een ver breking van hel contracl der liuidigemaat- schappelijke klassen, zal wellicht eens door bet komend geslacht aanschouwd worden en misschien zal, dan ook weer, tot die gebeurtenissen, de stoot gegeven worden door Fxankrijks hoofdstad, maar... in do eerste jaren zal èr, volgens mijn beschei den meening, nog menig nieuw ministerie benoemd worden, dio don tegenwoordïgen toestand te bestendigen 'heeft. Ik neem dus aan dat de revolutionaire nuance, ge vormd door de roode monteering der ca valerie, in deze dagen op den Boulevard waargenomen, een voorbijgaand lente-inci dent is. Den lien Mei zulten waarschijn lijk nog meerdere van dio monteeringen waarneembaar zijn en dan zal, op deeene of andere wijs, voor eenigen tijd alles tot het oude terugkeeren. Waarmede dat niet liet geval zal zijn, is, o-m op mijn onderwerp terug te komen, do vorm, het aanzien, het uiterlijk der café's en ook het verkeer daarbinnen. Meer on meer lodh gaan de Parijsche koffiehui zen, gelijk men die twintig on dertig jaar geleden gekend heeft, verloren. Verdwenen zijn do glories, op dit gebied van hel keizerrijk, Tortoni op den hoek van den Boulevard des Italicns en de Ruc Sartboust is weg; in hef „Maison Doréo", daarnaast- gelegen is een café van minde ren rang. He' café Anglais, daar schuin over, lijdt een zieltogend leven. De cxploi tatio ervan wordt door den tegenwoordi- gen eigenaar en waarschijnlijk met ver lies alleen voortgezet ter wille van naam van zijn huis. In Bignon op den „Avenue de TOpera" is thans een porce lcinwinkel, het café de Madrid, jarenlang het herbergzaam verblijf van literatoren als Concourt, Renan, Tourgeneff en anderen die een heel tijdperk vertegenwoordigen, is in een echte Duitsclie kneipe (firma Mul ler en Blaisot, Löwcn of een ander Brau, veranderd. In het café de Suède naast de Variété's zou men thans vergeefs litera toren, tooneelspckrs en zelfs Zweden zoe ken. Het café de la Paix is de verzamel plaats geworden ,van voorbijtrekkende gas ten van het daarooven en daarnaast gde gen Grand-Hotel, van vreemdelingen, en niet van de beste soort in weerwil van hun zwierige klcedij 1die in Parijs, onder welk voorwendsel ook, fortuin komen zoe ken. De andere café's van den Boulevard hebben alle den vorm aangenomen van „brasseries", met donker, door verguldsel omlijste, eikenhouten betimmering en be schilderde jdafoncls. Het wit gelakt, met rood fluweel er e§n gouden biesje afgezet Parijsch café behoort tot liet verleden en voor telen daarmede het gezellig en in tiem karakter, waardoor liet gekenmerkt wordt. Naar een café toch, gaat men he den ten dage niet meer althans in Pa rijs om uitspanning of verpoozing te zoeken, oin over dc gebeurtenissen van den dag Ie praten of vrinden en bekenden to ontmoeten den Zondagswandelaar buiten spel gelaten, en eveneens sommige zoogenaamde „café's de qunrticr" (wijk- koffiehuizen) We bijna met koffiehuizen in de provincie gelijk gesteld kunnen worden zijn dc Parijsche café's plaatsen gewor den waar alleenloopcnde lediggangers heen gaan om den tijd te dooden of gehaaste „hommes d'affaires" zich rendez-vons ge ven om zaken af te doen of elkaar in het ooljj 4© nemen. De bekoring, die het ver leden had, is weggevaagd door hel koorts achtige, gemaakte of onnatuurlijke, waar van thans alle klassen 'der maatschappij bezield schijnen. Is het wonder datdaar- mede ook het karakter van den vroegeren Parijsehen „gargon" is verloren gegaan? Is het wonder, dat er geen „aannemers" meer gevonden worden, die zich aan don „ha bitué" hechten als een oude huisknecht aan zijn neer? Is liet wonder dat de he- dendaagsche koffiehuisknecht zich laatmee- slcepen door socialistische theorieën ver kondigende volksmenners die hen tot niets beters zullen brengen dan een werkstaking, die voor hen met groote schade gepaard gaat en in de toekomst geenszins een lots verbetering belooft, die ze trouwens niet noodig hebben? Zoo ergens dan zullen bij deze staking de nuttelooze, zoo niet ver derfelijke gevolgen aan den dag komen van een onbegrepen, slecht begonnen en kwa lijk geëindigde actie der socialisten! JUVENIS. INDISCHE CAUSERIE. Dat is nu eindelijk eens een begrooting van de daad, de Indische hagroo ting voor 1907 Tot nu toe had men den geduldigen Ja vaan, die snakt naar lotsverbetering, steeds met een kluitje: in 't riel gestuurd, gepaard mot mooie beloften eit commissies van on derzoek en meer dergelijke wissels op de toekomst; stecnen vour brood! De Javaan is don: in de superlativus; '1 is den Mo riaan geschuurd, hem te willen opheffen lot een hooger peil van beschaving, waar voor bij niet vatbaar is, en "ook niets voelt! Die dooddoener heeft uitgediend, in 'de eerste plaats hij den minister van Kolo niën, getuige de begrooting voor dit jaar, en wel voornamelijk heit hoofdstuk onder wijs; de lectuur van de Memorie van toelichting op dat hoofdstuk, waaruit een krachtige wil spreekt om nu eens brood voor stecnen te geven, bracht mij in de juiste stemming voor een opgewekte Cau serie over <lat onderwerp. Crreift nur hinein, (in bedoelde begroo tte g), und wo man 'spac-kt da ist es in teressant! Wij zijn ton. lange leste tot da overtui ging gekomen dat de tradition esje domheid, van den Javaan' volstrekt geen organisch gebrek is of iets aangeborens, maar uit sluitend te wijten is aan ons verzuim in zake het inlandsclie volksonderwijs, dat steeds als stiefkind werd behandeld. Vol gons de volkstelling van 1900 genoten nog geen 0.09 pot. der inlandsclie bevolking be hoorlijk schoolonderwijs, waartegenover ruim 11000 Europcesche schoolgaande kin deren op oen bevolking van ruim G2000 zielen! Is dat nu een' verhouding? Neen, zegt do minister, dat moet anders wor den, wij zullen Kromo van' stiefkind ons troetelkindje maken, en al dadelijk begin nen met verbetering en uitbreiding van bot volksonderwijs, en als wij dan daar gelei delijk mee doorgaan, dan zie ik cr nog van komen, dat de Spanjaard het in ken nis en ontwikkeling aflegt togen onze Rro- mo's; 'in Spanje zijn nota bene meer dan GO pel. der bevolking analphabetcn 1 Alles goed en wel, maar wat moet dat kosten, vraagt Droogstoppel natuurlijk! Vol ledigheidshalve volgt hier clan ook prijs- opgaaï. De totale vermeerdering van uitgaven ten behoeve van het inlandsclie onderwijs is voor 1907 geraamd op .L 740.000 netto. Die uitgaven zullen weder geleidelijk stij gen van ongeveer 2 millioen (over 1904) fot pl. m. 3Va millioen, ongerekend tie 2% millioen voor „kosten in eens", wan neer de gchecie reorganisatie en uitbrei ding tot stand gekomen is. Dit is nu mijn mïllioenespeech! Wij hebben in onze Oost twee catego rieën o. I. inlandsclie scholen. De scholen eerste klasse, meer in 't bijzonder bestemd voor de kinderen van inlandsclie hoofden en van andere aanzienlijke of gegoede in landers, met scboolgcldhcffing; de scholen tweede klasse, bestemd voor de inlandsclie bevolking in 'l algemeen; dat zijn dus do eigenlijke volksscholen: in die scho len worden de vruchten van den boom der kennis gratis verstrekt. Nu is liet plan die volksscholen op Java en Madoern maar eventjes met 70 0 te vermeerderen, niet in eens, maar zoetjes aan: om tc beginnen in 1907 met 1SG, zoodat wij met deze uitbreiding komen op een 100 0 scholen met pl. m, 10000 0 leerlingen; geen bagatel zeker, maar toch nog een druppel in een emmer water, op een bevolking van bijna 30 millioen zie lent Maar wij zijn er nog niet! Nu komen wij aan een splinternieuwe instelling, de dorpsscholen, waarmede voor t ccist een proef zal worden genomen inde lesidenliën Prcangcr-rogentschappen, Chc- ribon, Kedoe en KccUri, voor welke 'proef f20000 op de 'begrooting van dit jaar is uitgetrokken. Dat gaat op een koopje, zal'men wel denken; dat doet liet ook. Men vergeto ecliler niel, dat 't hier gekit, het geven van 'n eersten stoot, 'n voorioopigen gcklclijken steun van gouveniemenfswege, want, zegt de toelichting, zoodra mogelijk moet de school uit plaatselijke of persoonlijke mid delen worden bekostigdde bevolking moei do opriclüing pis een voordcel en niet als een last beschouwendwang blijft uil- gesloten. Het slagen van de jiroef hangt in do eerste plaats af van do medewer king van dc bevolking, zegt dc Memorie van Toelichting, liet onderwijs op die dorpsscholen zal zich bepalen tot lezen, schrijven en rekenen met dc vier hoofd regels, en dat is voorloopig ook voldoende om Kromo in de toekomst "1c wapenen te gen dc aanvallen zijner belagers, die nu nog maar ai 1e veel munt slaan, in de woordelijke botcekenis, uit zijn onkunde en liclilgcloovigboid. Aldus 'verstandelijk ge wapend, zal het in liet vervolg niel meer voorkomen, dal de eenvoudige "dessnnian onnadenkend zonder te lezen een kruisje zet onder een contract, dat hem van grondbezitter proletariër maakt. Zijn er zoo? Ja, zoo zijn er! Ook zal'hij dan be grijpen, dat het opnemen van geld "tegen 10 pot. 'smaands gekkenwerk is, dan zal hij zich in één woord voortaan niet meer in do luren laten leggen, door wie ook I Wjuu* halen ze nu in vredesnaam de on derwijzers voor ai die dorpsscholen van daan? l>ic vfaag ligt voor de hand, maar men zal toch wel begrijpen, dat ook daarin voorzien zal worden, want een school zon der onderwijzer is hazenpeper zonder haas. Oud-leerlingen der 2e klasse-scholen wor den ^gepromovcörd tot hoofd der school en die lui doen dat voor een prikje, met een salaris van f 10 af 15 per maand zijn ze 't heertje1. 'Om hun kennis te vermeerderen en aan te vullen, zullen geschriften worden uit gegeven, waarin zaken én verschijnselen worden behandeld uit dc "aas'te omgeving der dessa's, en aangezien nu de Javaan een aangeboren talent voor vertellen hceJt, zullen de onderwijzers1 liet gclczene zeker met succes voor de klasse weten tc be handelen, (cr afwisseling van hot a, b, c en het v2 maal 2. En dat zij aandachtige toehoorders zul len hebben aan de Kromotjcs c. s., daar voor staat ons borg het bij den Javaan eveneens aangeboren talent van luisteren; kunnen ze toch niet dagen en nachten ach tereen geduldig zitten wachten op den af loop van die langgerekte Wajangverhalen uit den ouden tijd, waarbij altijd een ge schaakte prinses of zoo iets te pas komt, welke verhalen volgons linn smaak zóó boeiend en spannend zijn, dat ze niet op staan voor en aleer die prinses weer te recht gekomen is. En nu heb ik een idéé, niet van mijzelf, de bron geef ik u straks op. Elke leer ling, die lot de dorpsschool wordt ■"toe gelaten, verbindt zich na afloop van den cursus 'n stuk qf drie kameraadjes, gratis schrijven, iozen en rekenen te kereneen o n d e r w ij s-s n o e u w b a 11 e t j el Word t dat stelsel consequent doorgevoerd, dan hebben wij op Java na verloop van tijd geen enkelen analphabeet meer. Het vol gende bericht bracht mij op dat idéé: „Te Modan is in 1906 een gralis-cursus geopend voor boekhouden cu handelsre- kenen. Bij elk verzuim wordt f5 boete per lesuur verbeurd voor een liefdadig doel. De leerlingen zijn verplicht na volbrachte studio minstens twee personen gratis op te leiden voor de vakken, waarin zij'on derwijs "hebben genoten Ofschoon ik over onderwijs nog lang niet uitgepraat ben, voor lieden bastaI CAUSEUR. ALLERLEI. DE CZAAR. Do keizer van Rusland is van nature allesbehalve een autocraat. Zijn voornaam ste karaktertrek is besluiteloosheid. Hij kan niet tot een beslissing komen en laat zich leiden door ieder, md wion Lij in aanraking komt. Lichamelijk is hij niel zooals de andere vorsten uit liet huis Romanoff mooie krachtige mannen. Hij lijkt meer op zijn moeder, is zwak, klein van parsoon, ze nuwachtig en mist dc eigenschap, 'die iemand doet voelen: daar staat een vorst. Hij houdt niet van ceremoniën, en vindt zijn grootste genoegen m liet gezelschap der keizerin en lnm kinderen. De vorst van Rusland is oe.n beminnelijk man, dio zeer aan zijn huis en de zijnen is gehecht. Als hij een gewoon edelman was, zou hij algemeen geacht zijn, maar Rusland heeft in dezen tijd ecu krachtiger man noodig. In do laatste jaren wijdde 'dc keizer zich meer aan liet huiselijk leven danaan liet openbare. Daar brengt de toestand van het land natuurlijk veel toe hij; maar Ni- kolaas II heeft de staatszaken altijd ver velend gevonden. Tot voor twee jaar was het zijn gewoonte een maand of zes we ken in hef Winterpaleis to Petersburg door te brongen. Hij kwam even voor het Rus sische Nicuwejaar te Petersburg dat dertien 'dagen na hef onze invalt ont ving de diplomaten en dc liooge ambtena ren, Daarna werd er een hofbal gegeven, waarop vier tot zes duizend menscben ge vraagd weiden. Alen kan eenigszins een denkbeeld van de grootte van liet Winter paleis krijgen, als men denkt dat allen 1c- géiijk aan het souper konden plaats namen. liet hofleven is in Rusland akelig vor melijk en dal drukt, vooral op den keizer en de keizerin. Tijdens zijn verblijf te Pe tersburg gaf do keizer gewoonlijk Dinsdags een bal en Vrijdags een comedievoorstel ling. Verder werden er partijen gegeven aan do groothertogen, gezanten en voor naamste officieren. Maar na 'den lilden Januari 1905, toen de vensters van het paleis stukgeschoten .werden wordt liet Winterpaleis niet .moor door de keizerlijke familie betrokken. Do keizer verdeelt zijn tijd 'tusschen Pc- tarhof in Finland en Tsarskoo Selo, op vijf en twintig Engelsohe mijion Van de hoofdstad; soms ook maakt hij oen tochtje met zijn jacht langs de Finschc kust. In de Russische bladen wordt nooit vermeld, wanneer de keizer op reis gaat, maar alleen wanneer hij vertrokken is. Dit is natuurlijk ter* voorkoming van aansla gen. Ilel rijtuig van den czaar is ook in niets te onderscheiden van die van an deren. Soms zit hij in hel eerste, soms in hel Lafste. Nikolaas II werkt gaarne, ofschoon hij er niet van houdt voor groote vraagstuk ken geplaatst te worden, llij doet 'donken aan een zakenman, dio niet weet, hoe hij do zaken moet aanpakken, maar het weak van zijn klerken doet. Maar de toestand van Rusland 'is dan ook zeer ingewikkeld. liet is niet alleen een strijd tusschen de a'llcenhccrsMiappij en een grondwet, maar ook tusschen wet en anarchisme, oen samenhangend rijk of vcrsclii llendc staatjes, de overheerscliing der 'joden en nog andere zaken. De revo lutionairen mesonen, dat de keizer gedood moet worden. Als Lij hun ter wille was,, zou hij nog do partij der groothertogen te gen zich hébben, die aansprakelijk is voor den moord op Alexander 11, toen hij voor vijf en twintig jaar eon grondwet wilde geven. Niet de keizer, maat* de groolliertogen houden dc verbetering van don toestand tegenzij smeden ook samenzweringen te gen den keizer, als alles rustig is, om hem schrik aan te jagen en hem te nood zaken met strengheid op to treden. Nikolaas II is do keizer van Rusland, maar do .groolliertogen hebben do macht in handen. Sommige treden op als bloed zuigers. Een voorbeeld daarvan Een rijk koopman gaf oen millioen roe- SCHIEDAMSCHE COURANT.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1907 | | pagina 9