61"° Jaargang,
Dinsdag 3 September 1907
No. 12479
BROEDER EN ZUSTER,
Aanbesteding.
imTENLAm
O EMENG DE MED EDEEL1NGEN.
BINNENLAND,
greep,
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt <1 a g o 1 ij k' s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs por kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25. Franco
per post fl. I.b5.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
AtlvcrLen liün voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
BureauLange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote lettors naar de plaats die zij
innemen.
Advcrtentiën bij abonnement op voordeeligo voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zatoidagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advcrtentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, hij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Inferc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor do Administratie No. 103.
t,,y»
Op Vrijdag O öepteinhci* 9, zal
door de Commissie voor de Gemeentelijke
Gasfabriek en Drinkwaterleiding te Schiedam,
ten Randhuize, des voormiddags te '11 uren
openbaar worden aanbesteed, doch
alleen onder aannemers in deze gemeente
gevestigd
liet bonwen \an den machinisten- en twee
Stokorswoningon op een terrein nan do
Westzijde van den Watertoren.
Aanwijzing op het bouwterrein Dinsdag
3 September a. s. des morgens te 11 uren.
Bestek en teekeningen ten kantore der
Gasfabriek en Waterleiding verkrijgbaar ad
f 1.50 per stel, vanaf 29 Augustus a. s.
Inlichtingen op het bureau van architect
P. Sanpers, Korte Haven 37 alhier.
Schiedam, 2 Sept. 1907.
MAROKKO.
De zaken in Marokko vei beteren niet. lion
belangrijke gebeurtenis mag genoemd wor
den dat Moeley IJafid de nieuwe sultan van
liet Wetten, vioir» macht en aanzien groeien,
zich openlijk verkleurd heeft voor den Hei
ligen Oorlog, die door de fanatieke stammen
wordt uitgeroepen.
De proclamatie van den oorlog togen 'de
vieemclelingeii zou niet alleen in Marokko
ven aigemeenen opstand kunnen doen ont
staan, maar ook weerklank vinden in Al
giers en Tunis en voor Frankrijk zeer
zware moeilijkheden opleveren.
De langduiige be preking, die Zaterdag
werd gehouden tuswoHn den Franschen mi
nister-president Clemcnceau en den minister
van oorlog Picqunrfc en de voortdurende
oorlogstoerustingen voor Marokko, zoo seint
men uit Parijs aan de „Koln. Ztg." bewijzen
duidelijk, dat men den toestand ernstig be
gint in te zien.
Van Or,ui is Vrijdagnacht het transport
schip ,,Xive" mei 1700 man naar Casa
blanca vertrokkenook zijn er twee militaire
ballon*- daarheen gezonden.
De „Fnmkf. Ztg." publiceert een onder
houd dat haai- correspondent, to Tanger had
niet den Mamkkaanschcn minister van
financiën El Mokri. Deze stolt Frankrijk
volkomen verantwoordelijk voor den lutidigcn
slant van zaken in Marokko, De, Franschen,
zei I'll Mokri, zijn dc diepe oorzaak van al
on>5 ongeluk. Zij hebben zich steeds op in
dringerige wijze gemengd in onze zaken,
waarin zij de hand wilden hebben. Do Moo-
ren werden stelselmatig tot woede geprik
keld ea er was slechts geringe aanleiding
Roman naar het Duitseh van
AUG. GEONER.
30)
Lautenbnch stond dus op het punt zijn
rede te eindigen, toen een der bedienden bi-
zondcr vlug kwam binnenstormen en den
president oen naamkaartje overhandigen.
De president wierp eerst slechts even een
blik op het kaartje, plots echter steeg hem
het bloed naar zijn hoofdhij verschoof zijn
lorgnet «1 herlas wat op het kaartje stond.
Toen stond hij haastig op.
Lautenbaeh hield midden in een zin op.
„Zoo zien we," had hij het laatst ge-
„weer bedroevend duidelijk welke ver
schrikkelijke afgronden in de menschelijko
snel zijn. Deze man is lerwille van louter ge
notzucht moordenaar van zijn meester ge
worden, van iemand nog wel, die in zoo
houge mate liefde aan de menschheid gaf.
Welke wel de laatste gedachte van Perthal
'zal zijn geweest van den man, 'dio zoo ver
was Lautenbnch gekomen toen de president
ten zijn stool opsprong en met van opwin-
m'jg bevende stem aankondigde: „als ge
tuige wenscht dr. Franz Perthal von Lanen
gehoord te worden."
Aclemiooze stilte 1 Niemand begreep eigen-
'jk, dat liet onmogelijke toch nog mogelijk
r-?S' °.ok Dantenbneh begreep het niet dadc-
'■jk hij staarde den president, nan, toon strek-
0 hij do hnnd. die begon te beven, naar
'c kamt uil en toen hij die had gelezen,
zonk hij ;n zijn stoel terug.
En nu begrepen allen, dat het bijna onge-
noodig om gebeurtenissen als dio te Casa-
''lane,a te voorschijn te roepen. Als men
het Moorenland en de bevolking tot rust wil
brengen, moet Frankrijk allereerst beginnen
zijn agressieve houding te laten varen. In
dien het wil zal de algemeene opstand, die
dreigt los te barsten, nog in zijn geboorte
kunnen worden gesmoord.
De Maghzen zal zich tegen elke den
vreemdelingen vijandige beweging verzetten,
want Abdoel Aziz is nog de soeverein die
flo werkelijke regeering in handen heeft.
Er is geen andere sultan en wie, r.ooals
Moeley IJafid, zich als sultan laat uitroe
pen, is in de oogen der wet niets meer dan
een oproerling.
El Mokri bevestigt dat do gisting, die op
het oogenblik onder de stammen heerscht,
geen godsdienstig karakter heeft. Geen „hei
lige oorlog" dus. De beweging is voor het
oogenblik uitsluitend een politieke, zonder
ocnig anti-Christen of vreemdelingenhatend
karakter, maar zij is gericht tegen de Fran
schen, tegen de voroveringszuchtigen.
El Mokri beschuldigt Frankrijk van on
trouw nan de acte van Algésiras, Duitsch-
land handhaaft do hoste houding. De ont
scheping van troepen was een grove fout
want dn kalmte was reeds hersteld en de
moordenaars zouden niet aan hun recht
vaardige bestraffing zijn ontsnapt.
Uit dit onderhoud blijkt dat deze Marok-
kaansehe minister vertrouwen blijft stel
len in Duitschland, die. naar zij hopen, er
voor waken zal dat Frankrijk zijn veroverings
plannen te ver uitstrekt.
Volgens de „Temps" heeft 'de stam der
Chaoeïns tien notabelen afgevaardigd om te
onderhandelen over hun onderwerping aan
het Fransche gezag.
Te Tanger is men niet genist op dc ko
mende dingen in Marokko; dd. 1 Septem
ber seint Reuter uit die stad
De paniek duurt hier voort. Een speciale
stoomboot is gecharterd, die heden naar Al-
gósiros vertrekt met vele families aan boord.
Vele Europeanen zenden hun vrouwen en
gezinnen do volgende week weg.
R n i s o e 1 i is teruggekeerd naar Sibi-
nbd-el-Salem. In een vergadering van nota
belen van drie stammen werd besloten dc
noodige troepen tot zijn beschikking Ie stel
len om Bocchïa ben Bagdadi te verdrijven.
Deze is echter niet van plan af te wachten
totdat Raisoeli hem aanvalt, maar trekt zich
naar Tetuan tenig. Dan staat aan Raisoeli
niets meer in don weg 0111 naar Zinat, zijn
oude residentie, 1c trekken en van daar
naar Tanger, dat op het oogenblik vrijwel
van garnizoen ontbloot is. Het aantal volge
lingen van den ex-klialief-roovor neemt met
den dag toe en zou thans over de ,12000
bedragen. Zijn nadering veroorzaakt te Tan-
ver groote opwinding, vandaar het vertrek
van vele Europeanen. De aehterbl ij vonden,
besloten een burgerwacht te vormen om de
stad to verdedigen.
looflijke waarheid was en er ontstond een
geroezemoes, dat een opgewonden menigte
kan voortbrengen.
En tusschen dit verward gegons van stem
men klonk plots een schelle schreeuw en
tegelijk stortte Bruno op den grond en om
vatte luid snikkend de knie van den man, die
zoo juist, door een jongeren heer cn gerechts
dienaar ondersteund was binnengebracht.
Toen Perthal zich op zulk een vreemde
wijze voelde vasthouden, toen hij bemerkte,
dat iemand zich tegen zijn knie aandrong,
boog hij zich liefderijk over Bruno heen cn
streek met. zijn witte, smalle hand over
Bruno's haar.
Toen leidde men hem verder naar de stoel,
die de verdediger den blcekcn man vlug had
toegeschoven.
Nadat de storm, die bij Porthals verschij
nen was opgestoken, wat was bedaard, ze. de
blreke man mot ietwat lieesche stem cn een
ironisch glimlachje: „Ik ben dus, zooals u
ziet niet vermoord."
Zacht en heesch was Perthals stem en
toch hoorde men wat hij zei, tot zelfs in de
verste hoeken van de zaal, want liet was nu
in die groote ruimte zoo stil, dat men elk
geluid er kon liooron. Zoo ook het fladderen
van een zwaluw die naar vrijheid joekend,
telkens en telkens weer tegen de venster
ruiten stootte zoo ook het zware ademha
len van den rijksadvocaat, wiens borst schok
kend op en neer ging.
Zoo straks nog de personificatie van h ven-
disheid en ijver, mot boo= flikkerende or-gen
011 roode wangen zat hij nu geheel in elkaar
gezonken, zijn oogen neergeslagen, met
blocke wangen en zijn lange, magere vin
gers bewoog hij zenuwachtig op do papieren
Engeland.
John Burns, de werkman-minister in het
kabinet-Campbell Bannerman, zal een studie
reis maken door Duitschland om aldaar de
werking der sociale wetten, werklieden-ver
zekering, -pensioenen en de werkloosheid-
bestrijding te bestudeeren.
Volgens de ïDaily Mail" heeft het Engel-
sehe legerbestuur bijna zijn bestuurbaar
luchtschip klaar. In alle stilte en, sinds
Frankrijk en Duitschland getoond hebben
reeds een goed luchtschip te bezitten, met
verhoogden spoed, is men te Aldershot met
de vervaardiging bezig geweest. En nu zijn
zoo 't heet, de moeilijkheden overwonnen.
Weldra zal het gevaarte, dat op de Fran
sche Patrie lijkt, gereed zijn.
S p a n f
Een beruchte roover Pernales genaamd
is in de buurt van Yillaverde in Andalusië
door de gendarmen doodgeschoten.
Portugal.
Volgens een officieel telegram uit Mossa-
rnédes (Portugeesch gebied in West-Afrika)
had er een botsing plaats tusschen Portu-
geesehe cavallerie en 7000 Ouamados. Tien
blanke soldaten werden gedood, 2 luitenants
en 29 soldaten werden gewond. De vijand
leed groote verliezen.
Rusland.
De czaar is gisteren (Zondag) te Peters
burg geweest. Een ongekende gebeurtenis,
want sedert de opening der eerste Doema, 10
Mei 1906 was vadertje" niet meer in de
hoofdstad geweest. Uit vrees voor aanslagen
bleef hij de ïgevangene van Tsarskoje Selo",
van waaruit hij zich nu en dan uitstapjes
veroorloofde naar Peterhof en in de Finsche
golf. Zóo buitengewoon was het bezoek van
den czaar aan zijn hoofdstad dat het publiek
niet \an zijn komst op de hoogte was gesteld
en ook geen officieele ontvangst plaats had.
De czaar kwam de kerk inwijden, die ge
bouwd was op de plek waar czaar Alexander II
in 1881 door een bom werd gedood. Toen
de sloepen, waarin de czaar en zijn gevolg
zaten, zich op de Newa bewogen, werd geen
enkele demonstratie t- ehouden door de duizen
den wandelaars op de oevers. Nabij de En-
gelsehe ambassade ging de czaar aan wal.
De keizerlijke sloepen waren geëscorteerd
door tal van politie-vaartuigen.
De bruggen wareri vo ir het verkeer afge
sloten. Buitengewone politie maatregelen wa
ren getroffen voor de veiligheid in de straten.
Bij de landingsplaats werd liet publiek op
honderden meters alsland gehouden.
De kerk kostte 121/a millioen roebel, de
eerste steen werd gelegd in 1887. Zij is
geheel in Russischen stijl opgetrokken en van
binnen kwistig versierd met mozaïekwerk en
muurschilderingen. Aan de wanden hangen
schilderjjen met tafereelen uit iiet leven der
heiligen, door Russische kunstschilders ver
vaardigd. Het altaar is grootendeels van zilver
en bezet met ikonen (heiligenbeelden) met
edelsteeneu van groote waarde. De plek waar
de cza-i r werd vermoord is gelaten in den
zelfden toestand. Men ziet nog de bloedplek-
ken. Boven deze plek is een baldakijn
opgericht van malachiet en roode steenen uit
den Oeral, waaronder kroon en scepter liggen.
De >Roess" meldt dat de onderhandelingen
over een nieuwe leening tusschen de regee
ring te Petersburg en de Duitsche bankiers
voor goed zijn afgebroken.
De Engelsch-Russischeovereenkomst, waar
bij de wederzijdsclie belangen van beide
mogendheden in Azië (Perzië, Afghanistan,
Tibet) worden geregeld, is Zaterdag te Peters-
burg geteekend door den minister van buiten-
landsche zaken Iswolsky en den Engelschen
gezant Nicholson.
Russische en Engelsche bladen geven hoog
op van de politieke beteekenis van dit ver
drag, dat beschouwd wordt als aanvulling
van het Engeisch-Fransch Japansche tractaat.
De »Roess" zegt dat het nieuwe verdrag den
status quo, vooral wat Perzië betreft, zal
handhaven.
Te Londen is men overtuigd dat de En
gelsch-Russische overeenkomst veel zal bij
dragen tot het handhaven van den Euro
peesehen vrede.
Een officier, die een bij een huiszoeking
te Odessa gevonden bom wilde ontladen, liet
deze vallen. De bom ontplofte en doodde den
officier en twee politie-beamblen, een officier
en 5 beambten werden zwaar gekwetst.
Te Sosnowiee hebben 3000 mijnwerkers
Zaterdag den arbeid neergelegd.
In de afgeloopcn weck zijn 5 terroristen
in de citadel te Warschau terechtgesteld.
Vrijdagavond doodden eenige terroristen te
Lodz een rechercheur en een soldaat in een
tram. Een patrouille die voorbijging beant
woordde het schieten en verwondde den tram
conducteur en 3 reizigers. 5 man met revol
vers gewapend werden gearresteerd.
Te Novorossisk heeft een individu, als
vrouw vermomd, deu commissaris van politie
in den schouwburg doodgeschoten. Tijdens
het ontstane tumult werden nog 5 toeschou
wers gewond. De dader ontvluchtte.
als 'n slachtoffer van reactionnaire wraak
zucht, De binnenlandsche toestand wordt met
dezen moord er niet rooskleuriger op.
heen en weer, waarop hij zijn hand had ge
legd.
Perthal hief met moeite zijn hoofd op en
sprak verder: „Vittone's bewering, dat ik
hom het geld, dat bij hom werd gevonden,
had gegeven is juist, evenals het ook waar
is, dat wij in vrede van elkaar zijn gegaan.
Dat het zoover is gekomen, dat hij hier op
het beklaagdenbankje zit is te wijten aan de
typhus, waardoor ik hevig werd aangegre
pen. Nu echter ben ik gekomen om volgens
waarheid alles te getuigen."
Woei' moest hij een oogenblik z vijgen,
moest hij zicli het zweet van zijn voorhoofd
afwisschen en een teugje water nemen, dat
men hem aanbood.
Toen echter ging hij staan en duidelijk
en helder klonk zijn stem toen hij sprak
„En bovendien, mijnheer de rijksadvo
caat, heb ik speciaal u nog iets mee te doe
len, dat u zal interesseeren. Er is namelijk
niet alleen nu, maar ook in de zaak Schra-
nek veel te veel gewicht gehecht aan het be
wijs. Sedert korten tijd is bewezen 011 door
de rechtbank erkend, dat er met de \eroor-
dceling van Pia Vil tone een vergissing bij
de rechtbank heeft plaats gehad. Deze beide
gevallen van broer en zuster mogen werkelijk
wel voor oogen gehouden worden in de toe
komst."
Porthal's vlammende oogen bleven nes
steeds op Lautenbaeh rusten, die was opge
vlogen, hem aanstaarde en nu weer in zijn
stoel teriurzonk.
Ook Perthal's kracht was nu uitgeput;
hij werd overvallen door moeheid en 'duize
ligheid on indien Jenö hem niet snel luid
opgevangen zou hij op den grond zijn ge
vallen.
Vereenigde Staten.
Al de Midden-Amerikaansche republieken
hebben thans zonder eenig voorbehoud de
voorstellen van president Roosevelt, tot bij
legging der geschillen aangenomen.
Mexico en de Vereenigde Staten zullen nu
waarschijnlijk een gemeenschappelijke nota
richten tot de republieken, waarin zij deze
zullen verzoeken een tijdstip te bepalen voor
bet houden van een confererk Dsze con
ferentie zal vermoedelijk in het begin van
het volgende jaar te Washington plaats
hebben.
Hofbericht.
II. M. de Koningin hcefl benoemd tof
kamerheeren in bui.tengcwonen dienst de
lieeren: jhr. nu*. R. de Marees van Swin-
doren, buitengewoon gezant cn gevolmach
tigd minister bij de Vereenigde Stalen van
Amerika en. bij de vetconigde MoxicnaW-
sche Stalen; mr. AV. R. R. van Weideren
baron Rengers, minister-resident mei den
persoonlijken titel van buitengewoon ge
zant en gevolmachtigd minister bij de bo
ven te Boekarest en te Belgrado; T). .1.
G. .1. baron van Pallandti Duin el?, te Was
senaar, lid van de Provinciale Sinten van
Zuid-Holland.
Perzië.
De grootvizier van Perzië Mina Ali-Asghar
Khari-Amine-es-Sultan-Atabek-Azam is Zater
dagavond, toen hij het parlementsgebouw
verliet, door 4 revolverschoten gedood.
Nadere bijzonderheden omtrent dezen poii-
lieken moord ontbreken nog.
Deze grootvizier, opperste raadsman van
den sjah, was een vurig aanhanger van de
liberale hervorming van Perzië, Onder sjah
Moezaiïer ed Din werd Atabek-Azam in 1898
eerste minister. Waarschijnlijk is hij gevallen
Nu bleef hij doodsbleek daar zitten en
had langen tijd noodig om weer bij te komen.
Primo Viltone kon het niet langer op zijn
plaats uithouden, in een oogwenk stond hij
nan-t zijn meester, zonk bij hem neer en
kuste herhaaldelijk weer zijn handetf._
En niemand verhinderde hem dit. De
strenge otikette der rechtzaal was reeds sinds
het vctvchijnen van Perthal opgeheven.
Men hoorde do vrouwen snikken cn luide
woorden van bewondering en tevredenheid
uil den mond der mannen.
Mnnr toen dc president naar de bel greep,
hcerschte oogenblikkelijk diepe stilte. Aller
blikken waren op den totaal uitgeputten
Perthal gericht, die naar zijn begeleider
opkeek en eenige wcorden mompelde.
Jenö gaf den gerechtsdienaar een wenk
om naast den zieke te gaan staan.
ITarkong liep nu naar de tafel, waaraan
de rechters zaten en verklaarde, dat hij be
reid was om inplaats van Porthal de ophel
deringen, die op 't oogenblik gewenscht wa
ren te geven. Tegelijkertijd overhandigde hij
den president zijn naamkaartje en legde de
courant voor Lautenbnch neer. Het was liet
pas verschenen nummer van een courant, die
in Weenen werd uitgegeven en die hij 's
morgens voor hel vertrek van den trein aan
hol station had gekocht. Ze was opengesla-
uen op do bladzijde, waarop de rubriek dor
rechtszaal stond en hierin was een groot ge
deelte met blauw potlood aangestreept. Lau-
ti nhacli's oogen bleven dadelijk op dit, ge
deelte rusten. ..Over het procos Schrannk-Vil
lone" stond daar en dadelijk daarna de vet
gedrukte titel: ..Een vergissing der recht -
bank."
Lautenbach's smal gelaat, was weer don-
Kon. bezoek aan Zcclaml.
liet programma van het bezoek van II. M.
de Koningin en Z. K. II. den Prins der Ne
derlanden aan Zeeland luidt als volgt(de
uren zijn aangegeven in Amstcrdamschen
tijd).
Donderdag 12 September, voorna. 11.10.
Aankomst te Middelburg per extra-trein,
rijtoer door de gemeente naar het gouverne-
inentshotel, nam. '12.30 dejeuner in het gou-
vernem.hotel, zanguitvoering door de school
kinderen op het Abdyplein en aangeboden
'loor de vereeniging Uit liet Volk voor
liet volk, nam. 1.50, vertrek per rijtuig van
het gouvernementshotel over Koudekerke
naar Vhssingcn, 3.05 nam. bezoek aan de
maatschappij de Schelde, te Ylissingen, nam.
4.05 bezoek aan het raadhuis te Ylissingen,
nam. 4.25 vertrek per rijtuig langs den
nieuwen weg naar Middelburg, oponthoud te
West-Souburg, nam. 5 bezoek aari het raad
huis te Middelburg, nam. 5 30 terugkomst
in het gouvernementshotelnam. 7 diner,
aangeboden door de Staten der provincie
Zeeland, 9 ram. uitvoering in de Concert
en gehoorzaal, aangeboden door de zangver-
eeniging Tot oefening en uitspanning, nam.
10 terugkeer naar liet gouvernementshotel.
Vrijdag 13 Septembei, voorm. 8 uur ver
trek per rijtuig van het gouvernementshotel
naar Veere, voorm. 8 35 bezoek aan het raad
huis te Veere, voorm. 8.50 vertrek per stoom
boot Westerschelde naar Zijpe, voorm. 11.35
kerrood geworden. Zijn hand beefde, toon ze
onwillekeurig naar de courant
die
onmiddellijk daarop in 'den zak van zijn jas
verdween.
Do president had een blik op het kaartje
geworpen, dat hem was overhandigd cn daar
op had hij het voor zich heen gelegd. Nu
keerde hij zich naar Lautenbaeh too m da
stem van den ouden heer klonk opvallend
scherp, toen hij zei„Mijnheer de rijksad
vocaat heeft het woord."
Een halve minuut verliep, toen richtte
Lautenbaeh het hoofd op, zenuwachtig beet
hij op zijn onderlip. Toen echter vas het
of er een glimlach over zijn gelaat- gleed cn
nu was hij gereed om le spreken.
Zijn blik richtte zich op don totaal uitge
putten Perthal, terwijl hij met nadruk begon
„Terwijl ik mij het recht voorbehoud legen
de getuigen, die het laatst ziin verschenen
wegens het eventueel opzettelijk op een
dwaalspoor brengen der rechters een onder
zoek in te stellen trek ik de aanklacht le
gen Bruno Vittonc in."
liet tweede deol van zijn korte, veclinhou-
den'de redo was oven mat als het eerste ge
deelte temperamentvol had geklonken.
De president stond op. Kort cn met groo
te vriendelijkheid verkondigde hij den be
klaagde. dat hij zich weer op vrije voeten
kon beschouwen. ..Ik geloof, die ".al wol
niet gauw weer voor verzoekingen bezwij
ken," zei hij hardop tot een collega, die
naast hem stond.
De vrij'et'ng van Biuno werd van den
I kant, van het publiek met groote vreugde toe-
bejuicht. Aller oogen waren op hem gericht
en veler gedachten waren met hem pezig.
(Wordt vervolgd