gr Jaargang, Zondag 20 October 1907, No. 12520 Tweede Blad Uit de Tweede Kamer Kamerverkiezing. SCHIEDAMSCHE C Ml Deze courant verschijn t <1 a g o 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal: Voor Scliicdam en VI aardiagen fl. 1.25.Franco pei post tk 1.65. Prijs per week: Voor Schiedam en VI aardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen, Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur aan het bureau bezorgd zijn. Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.) Prijs der Advertentiën: Van 18 regels fl. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordcelige voorwaarden. Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag-en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs vaar 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau to voldoen. latere. Telefoon voor de Redactie No. 123. voor do Administratie No. 103. ICTWMtTfgS-iWWaBfir vsBKBXBtxsMBSaaeuxawsn Do hoeren, die aanvankelijk gemeend hebben te moeten aansturen op behandeling van het wetsontwerp-Stelling van Amster dam in Comité Generaal, of te wel geheime zitting, hebben dat voornemen blijkbaar laten varen. Althans de voorzitter begon met de medcdeeling, dat hij geen voorste! in dien zin zou doen, maar dat natuurlijk als de Minister ineendo dat bij een bepaald punt aan de Kamer inüchtngen moesten worden verstrekt, niet voor de ooron van het Bui tenland (want daar komt het natuurlijk per slot van rekening op neer) geschikt, hij voor zou stellen de zitting geheim to ma ken. Ook de leden zouden daarom geen ge bruik mogen maken van do wetenschap aan hen in hunne hoedanigheid van leden van de volksvertegenwoordiging verstrekt; zoo werd dan ook de hare Van Kol op zij no vingers getikt, toen hij cic zwakke punten van de Stelling wilde blootleggen, daar die kennis van die zwakke punten door hem was verkregen bij een bezoek als Kamerlid onder leiding van generaal Eland aldaar gebracht. Betweters beweren echter, dat ecne ge heime zitting in deze absoluut niet noodig is, om'dat do vijand (?).de zwakke punten daarvan even goed kent als onze legerhoof den, ja, misschien beter. Dat zijn echter van die onaangename uit spraken, die wij niet gaarne voor onze reke ning zouden nemen en wij zouden zoo zeg gen dat de détails in de wijze waarop wij ons bij eventueoien oorlog (God verhoede dien) willen verdedigen allerminst voor pu bliciteit geschikt zijn. De Regeering 'dan stelt in verband met de- toezegging in de eerste Troonrede voor een fonds in te stellen voor de spoedige afwer king van de Stelling Amsterdam, waarvan de inkomsten en uitkomsten jaarlijks bij af zonderlijke begrooting zullen worden vastge steld. Voor die afwerking is in rondo getal len gesproken acht m i 11 i o o n gulden noodig. En nu stelt dc Regeering zich ap het dubbele standpunt: lo. dat dc voltooide stelling Amsterdam een onmisbaar element is in onze landsverdediging; 2o. dat afwer king in eens veel goedkoopor is dun afwer ken ia zooveel tempo's. Het" laatste is, dunkt ons, moeilijk voor tegenspraak vatbaar, een ieder die even op de hoogte is van aanbe stedingen, weet dat men goedkoopor uit is als men 8 millioen in eens laat verwerken, dan dat men daar vijf aanbestedingen van maakt, ieder jaar een vijfde. Maar de eerste stelling vond in do Ka mer van meer dan eene zijde ernstige tegen spraak. Is die stelling onmisbaar? liet is na tic gehouden redevoeringen niet gemakkelijk als leek zich daarover een oordeel te vestigen. En wij benijden den Kamerleden, waarvan «e overgrooto meerderheid op dit gebied uit den aard der zaak leek is, hunne verant woordelijkheid allerminst wanneer zij hunne ftem zullen uitbrengen. De heer Eland, oud-minister van oorlog pud-commandant van de Stelling Amster dam, hield een warm pleidooi vóór liet out- ^erp._ Hij erkende dat wij onze weermidde len niet kunnen opvoeren tot zoodanige hoog te, dat wij op den duur bestand zouden zijn tegen een rcchstrcekschen aanval door een der groote mogendheden, maar wees er op hoe of niet vergeten moest worden, dat juist uit onze pogingen tot bescherming dor neu traliteit een oorlog kan ontstaan, en len an jtere, dat wij in zulk een geval niet al een tegenover dc schendende mogendhei; zouden staan, en hoe in dat geval ,,tijd ge jonnen, alles gewonnen" mag lieeten, daar e mogendheid dio ons te hulp zou willen komen, niet altijd in de gelegenheid zal d]n dadelijk op te dagen tot hulp. n dit verband wees hij op Port-Arthur U't den Japansch-Russischen oorlog wclbe- •eild> dat met eene bezetting van 45.000 Man niet alleen den Japanners een verlies 'ao 0.000' man berokkende, maar boven 'en een andere 70.000 man 7 maanden ast meld. Het heeft, zoo ging de heer Eland joort, den Russen vele maanden lang %'enheid verschaft om versterkingen mm te poeren, waardoor een omkeer in het voor hen zoo ongunstig verloop van don oorlog moge- '1 zou zijn geworden. Dat liet hiertoe niet gekomen, is niet de schuld van de ves- maar wel van den opperbevelhebber en a!i den toestand van het leger. Een heel ander betoog kwam van den heer Thomson. Volgens hein moet de reorganisatie van dc levendo strijdkrachten voorafgaan, maar dat daargelaten bestreed hij het ont werp, omdat het onware verwachting doei koesteren, onder het mom van een eindtoe stand te scheppen, zoo sprak do afgevuar- igdo voor Leeuwarden, geeft het niet moer an een begin. Deze stelling toch zonder vleugels naar 'de zee is onlogisch, want dan ':an men daaruit niet aanvallend optre den, en die vleugels zullen 15 a 10 millioen kosten. Dan zullen or nog heel wat mihioe- nen bijkomen voor de approviandcering, en dat alles zal natuurlijk door de opvolgers van dezen ministers moeten worden gevraagd. De spreker zou echter ook tot deze uitgaven niet kunnen besluitenzóó groote waarde beeft in zijne oogen 'de stelling niet; in alle gevallen is dit ontwerp er in hoofdzaak een van een volk, dat gaarne zijne vrijheid zoekt achter muren, en niet begrijpt dat de levende strijdkrachten oneindig meer waard zijn dan do doode, mits die levende strijd- kr •achten vormen een volks leger. Ook de heer Van Kol bestreed ten,sterkste het ontwerpniemand zou trouwens ver wachten dat een sociaal-democraat zijne stem aan dit voorstel zou geven. Hij vond dat door bet toestaan van de gevraagde 8 mil lioen de Kamer den minister feitelijk blanco credict gaf, waar men vroeger jaar in jaar uit de gelegenheid had om in tc grijpen bij den bouw van oen fort of anderszins; wordt dit aangenomen, dan kan deze minister en dan kunnen, zijn opvolgers naar welgevallen handelen. Maai- waar tegenover hen die in ons vaderland de onmisbaarheid dor stelling erdedigen, ook onder de militairen het aan tal toeneemt van hen, dio deze betwijfelen, meent hij dat 'de Kamer moer voorlichting behoeft om hare stem in deze uit te bren gen. Hij stelde daarom dc volgende motie voor „De Kamer overwegende, dat haar de noo- dige gegevens ontbreken voor de beoordee ling der vraag, of eene verdere afwerking 'der stelling van Amsterdam, in den geest alw tot lieden geschiedde, wensclieiijk is, besluit de behandeling van liet wetsontwerp lot instelling van een fonds tof spoedige af werking dier stelling te schorsen en inmid dels een commissie uit haar midden te benoe men, die over de bovengenoemde vraag ecu rapport bij de Kamer indient." Deze motie zou bij aanneming alle verdere discussie voorloopig overbodig gemaakt heb benmaar de lieer Troelstra trad tusschen beiden, hij vond blijkbaar dat zijn partge- noot hiermee een verkeerden zet op het poli tieke schaakbord 'deed, en dc heer Van Kol trok voorloopig zijne motie in De beer Van Karnebeek, voor wien do militaire uitgaven no. 1 zijn, tapte natuur lijk uit een geheel ander vaatje. Hij gaat ge heel met het ontwerp mee, ninnr zou gaarne van den minister willen weten of het uit een defensie-oogpunt niet beter ware eerst eens te beginnen met de Hollandse]» water linie af te werken, al zouden wij dan, wat de Stelling Amsterdam betreft, nog een paar jaar moeten voortgaan met het niet aanbe velenswaardig stelsel, ia dc laatste jaren toegepast. We kregen toen nog de militaire speciali teit van 'de Vrijzinnig-democraten, den fleer Merchant, die beweerde, dat zoo'n sterke stelling in den rug de kracht van het veld leger verlamt, omdat hei dan eene on weerstaanbare neiging vertoont om op die stelling terug te trekken, waartegenover de heer Verhey beweerde, dat. door zoo'n stel ling het veldleger juist tot grooter weer stand komt, omdat het zoo'n gerust gevoel in deli rug maar uitzoeken. geeft. Een meusch moet het De heer Tydeman, steeds zoo bereid om alles wat voor de landsverdediging ge vraagd wordt, toe tc staan, beklaagde zie dat dit ontwerp lang niet. ver genoeg ging. Hij wilde niet alleen 'de stelling afwerken maar tevens geld Iconen voor dc approvinn deering en bewapening daarvan en voor de kustdefensie. En van hieruit rodoncerende kwam hij tot dezelfde conclusie als dc heer Van Kol, en achtte hij schorsing van do be handeling van het wetsontwerp vensclie lijk om de Regeering gelegenheid te geven rriet een gewijzigd ontwerp te komen, waar bij dit alles wordt aangevraagd. Tot dusverre kon men vrijwel zeggen, dat de politiek nog niet in het vraagstuk ge mengd scheen. Dnt ze daarin gemengd werd aarvoor zorgden dc hecron -Talma en Duy- maer van Twist, 'die wel de aangevraagde gelden wilden geven mits de'Minister daarnevens behoorlijk zorgde voor de 1 e- e n d e strijdkracht, Instemmens dus met den lieer Thomson zou men zeggen? Aller minst. Want, weldra kwam de politieke ap uit do mouw cn liet bleek dat de liee- en onder die versterking dor levende strijd krachten verstaan liet behoud van liet blijvend gedeelte. Aangezien nu weldra bij do Kamer oen ontwerp van dezen minister tot afschaffing van hef blijvend ge deelte in behandeling zal komen, staat deze betuiging gelijk met het dreigement: Als Ge bij uw plan blijft Excellentie, zult Ge onze stom voor de Stelling Amsterdam niet krijgen. liet zal wel geen betoog behoeven, dat het eene weinig aanbelevenswaardigo manier van doen is twee geheel ongelijksoortige wetsont werpen op eene gelukkig zeldzaam voorko mende wijze in verwarrend verband te bren gen. Eindelijk Woensdagmiddag kwam 'de Mi nister aan het woord. Zijne verdediging was zeer zeker uitmuntend. Met een beroep op onze militaire ge schiedenis toonde hij aan, dat de bewering, dat de ontwikkeling van onze levende strijd kracht opgeofferd zou zijn aan die van de doode strijdkrachten, geen steek houdt. Ook dc Minister vindt, dat het leger hoofd zaak is, maar hef moet steun vinden in onze vestingwerken, llier werd zeei geiluk- kig het i'cit gemoreerd, dat generaal Wcit- ztd, die oorspronkelijk tegen vestingen was, naderhand als minister zelf de Vestingwet indiende. Met tal van buitenlandsche voor beelden, waarbij de Minister de Kamer vrijwel een reis door geheel Europa liet maken, toonde de lieer Uappard, aan wat groot nut van dergelijke stellingen voor liet veldleger te trekken is. Noch de 'liol- landseho waterlinie, noch de kustverdedi ging worden door den Minister uil betoog verloren, daarvoor moot tegelijk, met de Stelling gezorgd worden, maar de hoofd stelling komt in de eerste plaats. Om tot goede kustverdediging te komen, worden plannen door onze Marine voorbereid en onderzoekingen gedaan. De Minister vertoonde oenige kaarten, opdat de leden zijn betoog beier zouden kunnen volgen. De leden schaarden zich toen in dichten drom om dc ininisterstafel, waardoor het van de perstribune wol eens wat moeilijk werd het gesprokene te ver slaan. Maar wij hoorden toch dat, als de stelling niet afgemaald wordt, Amsterdam niet beveiligd is voor bombardement, liet kanaal van Ununden uit onze handen kan genomen worden en wij afgesneden kunnen worden van de Zuiderzee. Daarvoor moe ten in de gapingen forten aangebouwd wor den, en dat moeien geoi in der haast op geworpen aarden wallo.i wezen, maar per manente forten, d. i. blijvende vo,ssterkings werken. Hetzelfde Port-Arthur leert ons, cfal, terwijl de Japanners in een paar uren die geïmproviseerde versterkingen omver wierpen, ze niet. minder dan 7 dagen noo dig hadden om die permanente forten te nemen. Waren er genoeg permanente for ten geweest, Port-Arthur was niet gevallen. Van een zich terugtrekken in de stelling, wil de heer Rappord absoluut niöts weten, hij heeft juist bij alle ma noeuvres, die hij geleid beeft, er den na druk op gelegd, dat de strijd vóór do stel ling moet gevoerd worden, en men zich eerst den, ate deze verloren is, in d stelling moet terugtrekken. Eindelijk wees de Minister er op, dat dc 'Ai millioen, die totnogtoe aan de Stolling zijn veiwerkl, voor een groot gedeelte voor grondverbetering zijn gebruikt, ook al weer geheel zooals 'in het buitenland geschiedde. Voor 9/10 is de stelling afgewerkt, zal de Kamer het laatste tiende weigeren'?De Minister hoopt, dat do geschiedenis totlee- ring zal strekken en herinnert aan 1795, toen do i'raiisehen nog wel als v r I c n- d e n zonder slag of stoot in de onverde d'igde stelling Amsterdam trokken, welke „vriendschap" ons oen kleine duizend mil iioen gulden gekost heeft. Ten slotte wees de Afluister er op, da wij met deze uitgave onze draagkracht niet overschrijden. Staat de Kamer deze S mil lioen toe, dan zal in 33 jaren 40 millioen aan de stolling Amsterdam zijn verwerkt, terwijl België reeds in I860 S1\L millioen had verwerkt aan dc vesting Antwerpen. En leen kwam de Allnister aan zijn in- l'jchliiigéii omtrent de approviandeering, de inundatie, do watervoorziening, de licht voorziening, maar Toen kroeg meteen de. pers en njet alleen de pers, maar allen die geen lid van de Kamer of minister waren, consigne om het gebouw te verlaten, daar deze Inlichtingen gegeven werden in geheime zitting of te wel comité-generaal. Wc gingejn in goed gezelschap heen, want ook de oud-minister Staal en de oud-minis ter Seyifardf, die in de diplomatenloge de zitting bijwoonden, moesten vertrekken, niettegenstaande de eerste de ontwerper is van het plan, dat thans van ach te,r dc minislorstaCet wordt verdedigd, niettegen staande zij met zijn beiden van dat alles wat in het comité-generaal verteld is, na tuurlijk moer weten dan de heete Kamer met eikaar. IMaar het reglement moet ge handhaafd worden. Dit comité-generaal is een gewichtig feit iti onze parte.rnentaire geschiedenis, sinds 1S93 kwam het niet voor toen Minister Dedejn de Kamer inlichtingen gal om trent de, defensieplannen voor Oost-lndië. Toen duurde dit comité-generaal echter slechts een paar uur, thans van Donder dagmiddag 3 ure tot Vrijdagmiddag lnilf- twec, Naar wij vernemen, heeft dc Afluis ter ook al d i e, uren met dezelfde opge- weklheid liet woord gevoerd, cn toen dc zifting openhaar weriT, was niet aan hem te merken wat reuzentaak hij had verricht, liet is e,eii even prettig als onvermoeid spreker, onze Minister van Oorlog. Toon de openbare zitting weer geopend werd, stond de Minister van financiën op om hef voorgestelde uit een financieel oog punt te verdedigen. De heer Do Meester was trouwens gedurende de geheide be handeling van liet wetsontwerp achter de ministers tafel gezeten geweest. Hij zette, uiteen, hoe dit ontwerp jaar lijks niet me,er ten laste van de gewone middelen bracht voor de stelling Amster dam dan nu het geival was, en zijn streng logisch betoog maakte, zekor een goeden indruk. Het schijnt, dat wat in geheime zitting is verhandeld, het luister vermogen der Ka mer had uifgopul. Want bij dc replieken was weinig oplettendheid. Noch de heer Eland, die nog enkele argumenten ten gun ste v,an hot ontwerp aanvoerde, noch de lieer Thomson, die ccn ontzettende straf- predicatici tot den Minister hield, dat hij geen geloof had in de kracht der levendo strijdkrachten, vermochten de Kamer te boeien. Afen verlangde naar dc stemming, wat trouwens to billijken was op ecnoogen- bJak dat natuurlijk elk Kamerlid zijn stem repds had bepaald. En dan de schrik zat e,r indo voorzitter toch had zijn voor nemen te kennen gegeven, het voorstel te doop tot een avondaitting, als de Kamer an den middag nie,t gereedkwam. De korte verklaringen waarom men vóór of tegen zou stemmen, werden met de grootste belangstelling aangehoord. De hoe ren Talma, en Van Nispen van Sevenaer kwame/i aankondigen, dat. ze tegen zou den stemmen, en dat laatste nog wel namens eenige politieke vrienden, waardoor daka.il- sen o]) aanneming van liet wetsontwerp niet werden verhoogd. De hoeren. Lohman en Tydeman motiveerden hun stem vóór. En waar van de Unie door den heer Thom son verklaard was, dat hij en eenige van zijn naaste vrienden tegen hel ontwerp zouden stemmen, kwam er eon ander lid van dc Unie, do heer Smeenge, verklaren, dat hij met eenige vrienden vóór zou stem men. liet werd nu, om in Kamerstijl te spreken, een dubbeltje op zijn kant. De Minister diende nog kort van repliek en toen werden dc debatten gesloten. Eerst kwam de motie-Van Kol in stem ming, deze word met zeer groote meer derheid verworpen. Alleen de sociaal-demo craten ell vrijzinnig-democraten vóór. En toen begon onder diepe stilte de stemming. Het is ecu eigenaardig gezicht zoo'n stemming waar het om gaat. De leden der Kamer, anders zoo beweeglijk en wei nig stoelvast, nemen dan hun plaats in, dc meesten met pen of potlood gewapend, om den uitslag op te tcekenen. Duidelijk klinkt, bet vóór en tegen, en reeds vóór het einde hoorde men mompelen: „Ver worpen". Het was zoo. Alet 47 tegen 38 stemmen heeft de Kanier het ontwerp verworpen. De tegenstemmers waren, vau links: de G sociaal-democraten Van Kol, Schaper, Troelstra, Ter Laan, Ilugenhullz en Van der Zwaag; de 11 vrijzinnig-democraten Drucker, Treub, Sinidt, Bos, v. d. Bergh (Den Helder), Afces, Limburg, Nolting, Kete laar, Van Deventer en Alarchtmt; G Unie- liberalenThomson, Jaimink, Vau den Bergh (Rotterdam), Roodlntijzen, De Klerk en Patijn; l vrij-liberaal, de heer Van Forces t. En van rechts15 katholiekenVan Nispen, Passtoors, Van den Heuvel, Van Wijnbergen, Regont, De Ram, Nolens, Van Sassa van iJssclt, Aalberse, Boogaerdl, Van Berch van Heemstede, Beckers, Boi- si.us, Ruijs de Beerenbrouck en Arts; 5 anti-revolutionairen: Talma, Van Vliet, Asch van Wijk, Okina en Van de Velde, en 3 CIi riste 1 ijk-HistorischcnVan Bedem, Van Veen, en Van Wassenaer Catwijk. Uit deze lijst blijkt, dat het geen poli tieke stemming was. Onzuiver was dc stemming zeker. Verecnigd hebben zich zij die 8 millioen te veel met hen die 8 mil lioen te weinig vonden, wellicht hebben ook ettelijke tegen gestemd als protest dat met die hoofdstelling Amsterdam als basis voor de operatie do grensgewesten direct prijsgegeven worden. Bijna allo afgevaar digden voor Brabant cn Limburg stemden tegen. I Polïtipko gevolgen kan deze stemming dus niet hebben. Minister Rappard had zeker voor zijn pitmuntendo verdediging heter verdiend, maar... de opeenvolgende ministers van oorlog zijn, dunkt ons, niet geheel zonder schuld, dat dc Kamer de. koorden van de beurs voor hen nauw loehoudt. De Kamer, die gehoopt had 14 dagen vrij te hebben vóór haar voorbereiding voor het begrootingsdebat, dat 5 Novem ber a.s. aanvangt, ziet zich daarin teleur gesteld. Ze komt nu Donderdag a.s. bijeen voor de Mijnwetten. Ds. Talma te Ylaardlngen. In een openbare vergadering van de Chr.- Hist. kiesverecniging te Vlaardingen, trad gisteravond ds. A. S. Talma, lid dor Tweede Kamer, als spreker op met het onderwerp: de herstemming, in het lokaal „Liefde en Vrede". Ds. II. Schokking open de de niet talrijk bezochte vergadering mot gebed. D s. Talma zegt zich te hebben af gevraagd, of het de moeite waard was, om tc komen pleiten voor den Chr.-Hist. can didaat, waar het district Schiedam zonder ecnig'en twijfel rechts is. Hef is e-eneisch van goede politiek, om met alle kracht, de cand. do Geer te steunen. De moeilijk heden, die bij de eerste stemming zich voordeden, die voortvloeiden uit dc ver bittering van anti-rev. zijde, welke naar spr.'s meaning geheel buiten dc politiek liggen, daarmee hebben wc thans niets meer te maken, want het is op dit oogen- blik de vraag: links of rechts. Het is geen zaak van beteekenis voor de Clir.- Hist., voor A.-R. of Katholieken, in het bijzonder, maar voor do geheele rechter zijde. Behalve do Anti-Rev., hebben bijv. ook dc Katholieken hun rechten in de coa litie, maar spr. legt er den nadruk op, dat de Katholieken steeds het voorbeeld geven van getrouw te stemmen op den candidaat der rechterzijde. Spr. noemt den heer de Geer-een bijzon der aannemelijk candidaat, ook voor de Anti-llev., omdat hij in 1902 in een ar tikel in „Onze Eeuw" heeft gepleit voor gezinslioofdcnkiesreeht en blijkens de jong ste depu laten vergadering gaat de Anti-Rev. partij in liet geweer voor dat/zelfde gezins hoofdenkiesrecht. De heer dc Geer was een kampioen voor het ministerieKuyper. Geen enkel dagblad in Nederland, zegt spr., hoeft zoo trouw en volhardend hot kabinet—Kuyper gesteund, als „De Neder lander" deed, waarvan de heer de Geer hoofdredacteur is. Spr. zegt, dat hel omgaan van Schiedam onzekerheid zal brengen in onze politieke verhoudingen, men zal geloovon, dat er een kentering in de politieke constellatie is gekomen. Wordt de heer do G. gekozen, dan is dit een bevestiging van de politiek der rechterzijde. Spr. tracht die politiek nader té" te lichten en zegt, dat deze ge baseerd is op de Chr. grondslagen van' ons volksleven. Het komt in de politiek niet er op aan oï men godsdienstig is of een voorstander dor kerk, maar of meji eerbied

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1907 | | pagina 5