61- Jaarg&ig.
Donderdag 19 December 1901,
No. 12571
Hot Schieüafflsclie Byionasinm.
lijkjes op het leven in
een groote stad.
<P
- i
Beril lit.
Kennisgeving.
Stads-Ziekeiilmis,
1
1
1
BUITENLAMP
M
SCHIEDAMSCHE COURAN
Dezo courant v-erechijnt d a g o l ij k 8 met uitsondering van Zon- en Feaatd «en
Etjjs por kwartaal: Voor Schiedam en Vla ar ding on fl 1 25
p# post fl. 1.65.
prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen,
Advertentiën. voor het eerstvolgend nummer moeten dea middaas vóór«en
nur aan het bureau bezorgd zijn. s
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 18 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 oenis per regel. Groote letters naar* de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. 1
I11 de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactio No. 123.
voor de Administratie No. 103.
Zij, die zich met ingang van 1 Januari
s,8.op de „Schiedamathe Courant" abon-
Bceren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Drankwet.
Burgemeester en Wethouders van
Soriedam,
brengen, ingevolge artikel 12, le lid, dei-
Drankwet, ter openbare kennis, fiat bij hen
een verzoek is ingekomen van 1 IK ND UI NA
VASlVELj, echtgenootc van Anionics Bon
man, om verlof voor don verkoop van al-
coholhoudenden drank, anderen dan ster
ken 'drank, voor de benedenlokaüleit van
kt pand Broei sveld No. 55;
en herinneren dat, ingevolge het 3c lid
ren art. 12 der Drankwet, binnen 2 weken
na deze bekendmaking, tegen hot verleenen
\an het verlof, schriftelijk bij hun College
bezwaren kunnen worden ingebracht.
Schiedam, 18 December 1907.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. A. BRANTS.
De Secretaris,
V. SICKENGA.
Burgemeester es Wethouders van
Schiedam,
zijn voornemens op Vrijdag 2? Decem
ber a. s, des middags ten 12 ure ten
Raadhuiza aan te besteden de levering van
Ijzerwaren, gereedschappen, borstels,
Hoeken, droglstartikoion en verdere ma
terialen, ten behoeve yan den dienst der
gemeentewerken gedurende het jaar
1808.
Het bestek ligt ter inzage op het Bureau
van Gemeentewerken cn is ter 'Gemeente-
Secretarie (afdeeling A.) tegen betaling van
30 cents verkrijgbaar.
Iirchrjjvingsbiljetten in te leveren een
uur voor de aanbesteding ten raadhuize.
Aanbesteding.
De Commissie van Admiuis'.ratie voor het
Slads-Ziekenhuis te Schiedam, zal op Vrij
dag 30 December lööi?, aanbesteden de
levering gedurende het jaar 1908 van:
Tleeseh, Yet, Brood, Melk en Krul-
deniers*, Grutters- en Koloniale waren,
alles ten dienste van het gesticht
Roman van
LOUISE WESTKIRCH.
Ifisbeth straalde van vreugde. Het pikante
>an dit gesprek, zoonu. zij hot nog nooit
gevoerd hnd, bedwelmde haar meer nog dim
w'jni dien Wicelius haar voortdurend in
schonk. Haar gezicht gloeide als een oven.
1 Is warm, niet waar?" vroeg Wicelius,
zonder haar antwoord af te wachten, riep
®n bediende.
i,Toe, Tingiger, maak dat raam daar eens
?Pen' dat laatste. Maar aan óón kant, zoodat
e' de dames niet in den rug kan tochten."
«Ah, dat is heerlijk," zeide Lisbclli bovre-
'gd, het hoofdje naar den koelen iucht-
«room keerend'.
De regeeringsraad dronk op het welzijn
|'8Q de dames. De bediende diende do 'azan-
f°ndj J'ohann vulde de glazen met een
'"Ponder kostbaren wijn, waarvan hij den
"tam iederen gast in het oor zeide. Ilaitne
Cn, 6 koetsier droegen salade- cn compote
otels van de keuken naar de dessertkamer
de eerste verdieping. Het was het lioogte-
van het feest. En alles ging goed. Mc-
vro}™ Püllemann constateerde dat met een
0l)a'<demcn en gaf haar getrouwde
^°c ter aan jen 0Verknnt een bcteekenisvol
'kje. Nu alleen nog maar het ijs en het
- araan viel niet veel te bederven.
J veroorloofde liet zich eindelijk haar gas-
te zien, inplaats van den diep-em-
uedlendc en haar vriendelijk grim
Do inschrjjvingsbiljetten, zooveel mogelijk
i gezel.van monsters, moeten op den dag
i' aanbesteding vóór 's morgens 9 uren aan
tiet ziekenhuis bezorgd zijn.
De voorwaarden van aanbesteding liggen
aldaar ter lezing op iederen werkdag, des
morgens van 9 tot 12 uren.
De Commissie voornoemd.-
M. A. BRANTS,
Voorzitter.
W. A. v. DOLDER Dz.,
Secr.-Pennm.
11.
Daar er in deze kwestie moeielijk sprake
.tui zijn van een algemeen sociaal-democra
tisch dogma zag niet Ferdinand Lassale
in do klassieke opvoeding ,,ein giuekliches
Gcgengcvviclit gegen das Manchc&tcrtum" en
noemde haar niet een „unvcrlicrbare Grand-
agc des deulsclien Geistek'? en er dan
uok liij de begrootmgsdebatten in de Twee
de Kamer, voor zoover ons bekend, nog
nooit door de Kamerfractie der S. D. A. P.
legen het gymnasiaal onderwijs is geoppo
neerd, rijst de vraag: Wat kan de Scliie-
damsche aldeeling bewogen hebben dezen
strijd aan te binden?
Op het eerste gezicht lijkt deze vraag
moeielijk te beantwoorden. Men zou zoo zeg
gen. meiwelien die inteliectuecle ontwikkc-
ing zoozeer op den voorgrond dringen, zul
len Ie hoop loopen tegen ailes, wat deze
tracht tegen te houden en gaarne ais onwil
lekeurige bondgonooten beschouwen allen, die
ontwikkeling bevorderen en daarin het hoofd
doel zien van hun maatschappelijk werk,
overtuigd ais zij voor zicli moeten zijn dat
de zegepraal in den strijd, dien zij voeren,
moet zijn aan liet inteiiect. En nu mag men
tegen het Gymnasium hebben wat. men wil
men mag beweren 'dat do daar geboden ont
wikkeling zich meer moet aansluiten aan de
eisclien van den modernen tijddat clit,
met het tegenwoordige door de wet bepaalde
programma niet mogelijk is, kan menigeen
betreurende stelling verdedigen dat een in
richting waar juristen, theologen en litera
toren lnm vooropleiding moeten genieten
cn die nog steeds door een groot aantal ann-
taande medici en philosophen bezocht wordt,
zoodat veilig mag worden aangenomen dat
liet niecren'deel der wetenschappelijke man
nen, die later, na volbrachte academische
studiën, in Staat of Kerk de geestelijke lei
ding hebben, daar hun eerste schreden heb
ben ieercn zetten op het pad der wetenschap
een inrichting, waar do methode van onder
wijs gericht is niet op het w c t e n, 'dat weer
vervliegt, maar op het leeren weten,
niet op het kennen, raaar op het k u n-
n e n, niet een machtige factor is voor de
geestelijke ontwikkeling van een volk, zal
zelfs de mwst-in-de-lecr-zuiverc Scliiedam-
sche sociaal-democraat niet kunnen verdedi
gen, zonder zich belachelijk to maken. Durft
hij deze stelling tegen het gymnasiaal onder
wijs in liet algemeen niet volhouden, dan zal
liij öf moeten bewijzen dat liet S c h i e d a m-
s c li e Gymnasium bij uitzondering niet
in bovcnaangeduide richting werkt cn dat
kan hij niet, of in naam der geestelijke vor
ming van on» volk en der intcileclueele ont
wikkeling van de plaats zijner inwoning,
van p r i n c i p ye e 1 standpunt be
schouwd, dezen strijd moeten opgeven.
Er moeten dus wel zeer e x c e p t i o-
n e e 1 e bezwaren tegen onze stedelijke
inrichting aangevoerd kunnen worden, als de
Schicdamsclie afdeeling toch met haar op
positie doorgaatLaten we de argumenten,
die zij tot nog toe in het vuur gebracht heeft,
eens wat nader bekijken.
Het eerste argument is: Hot Gymnasium
kost zooveel. We hebben moeite om aan te
nemen dat het met dit argument volle ernst
is. Immers, zoo iets zou meu kunnen ver
wachten van de lippen van oen benepen
„bourgeois" en hoort toch eigenlijk niet thuis
in den mond van een sociaal-democraat. Van
hot exceptioneeic, dat wc verwachtten, is in
ieder geval hierbij geen spoor te ontdekken.
Wij zullen op clit argument voor hel
oogenblik niet ingaan. Binnenkort zal het
rapport van B. en W. vvel verschijnen,
waarin deze zaak natuurlijk besproken
wordt, en aan do hand van <le hierin voor
komende cijfers zullen wc dan gelegenheid
hebben de financieels zijde van hot vraag
stuk nader te bekijken. We kunnen ech
ter alvast mededeeleiy, 'dat we nu reeds
voor ons zelf een berekening gemaakt heb
ben en daarbij bevonden, dat die onkosten
heel wat meevallen.
Hot is echter mogelijk, dat er hier of
daar iets door ons over 't hoofd gezien
is en er zoodoende ergens een fout inge
slopen is; we willen dus maar liever wat
voorzichtig zijn. eri het voorbeeld van de
besüijders, die telkensmotonjuiste
cijfers komen aanzetten, niet na
volgen. j
Correctie In ons eerste artikel, eer
ste kolom, regel 38, is oen zinstorende
drukfout blijven staan, die door den wel-
willcnden lezer zelf reeds verbeterd zal zijn.
In plaats van: „In 1893 telde het 2 9 leer
lingen", moet natuurlijk gelezen woiden:
„In 1893 telde het 2 7 leerlingen".
Schiedam, 18 Dec. 1907.
PEEZIË.
De crisis.
Uit Teheran komen de meest sensationcele
berichten, van revolutie cn contra-revolutie
lachenden Johanu. Toen gebeurde het, dat
haar blik en die van haar tafelheer, den
bankdirecteur Fronkel, dcnzelfden weg na
men en aan he1, ondereinde van de tafel
rusten bleven op do lachende gezichten v»n
Hcllmuth Wicelius er Lisbcth Dulleniann.
En toen zagen ze eikaar aan en de bank
directeur en mevrouw Püllemann lachten ook.
„Aardig toch die jeugd," zeide do tr M-
YTOUW.
Frenkel hief zijn glas op. „Op wat wij
hopen, mevrouw."
„Ziet u," zeide mevrouw Püllemann op
haar eigenaardige voortvarende manier,
„men vertelt veel van Wicelius, jeugd kent
geen deugd, maar mij bevalt hij, dat moet ik
eerlijk zeggen. Dat bevalt me juist zoo in
hein, dat ïiij bij zijn enorm inkomen, nog
plichtgetrouwer en vlijtiger werkt, dan do
meeste arme duivels."
„Hij is van dat hout, waarvan men plan
ken zaagt," bevestigde de directeur. „De
menschen, die werken kunnen zonder den
prikkel der nood, hebben altijd een groote
voorsprong bij anderen.''
Dc stoelen werden achteruit geschoven.
Uit 'de eetzaal met zijn verwelkende bloe
men, ledige borden en verkreukte servetten,
keerde het gezelschap naar de woonkamers
terug om dadelijk uit elkaar te gaan als
olie en water, de dames in het salon van
mevrouw Püllemann, de hecren in mijnheer
Püllemann's rookkamer.
De gastvrouw en haar getrouwde dochters
spraken over do kinderen, 'de dienstboden en
de fijne worth. Achter een tafeltje tegen
elkaar aangedrukt keken de jonge meisjes
sprakeloos en toornig door de 1 leugeldeuren
in het boudoir, waar de gezelschapsjuffrouw
van mevrouw Frenkel, sigaretten rookend,
en zij stemmen op een punt overeen, n.l. 'dat
de Engeischu gezant zijn invloed heeft doen
gelden om dc gevangen genomen ministers
voor eiger te behoeden. liet gerucht ging
dat de eerste minister Xasir el Sluik een
geeseling had ondergaan. Nadat het Brit-
sclie gezantschap \ernomen had dat Nnsir el
Sluik gioote kans liep kop kleiner to
worden gemaakt, werd onmiddellijk de secre
taris, mr. Churchill naar den sjah gezonden
met liet or/oek om lijfsbehoud voor den
eersten minister de bezitter van een liooge
EngeKclie ridderorde. Churchill verkreeg
de \riilating van Nasir el Sluik, die onder
geleide van de gezunlschapswaeht naar Resjt
vertrok om naar Europa tc vertrekken en
daar in ballingschap rond te dolen. Deze
gebeurtenis verhoogde het Britschc prestige
bij de nationalisten en belette ten deele de
staatsgreep door den sjah en do reactionairen
voorbereid om de liberale ministers en de
leiders der nationalisten achter slot, te zetten
en liet parlement te ontbinden. Dc minister
van binnenlzaken Ma e'd Dowleh cn zijn
broeder zijn in vrijheid gesteld, maar uit
Berrie verbannen.
De staatsgreep van sjah Mohammed Alï is
mislukt want tot ontbinding van het parle
ment is hot niet gekomen. 2 it 3000 gewa
pende nationalisten hielden geregeld do
wacht rondom het parlementsgebouw, 'dat 'door
de Yolksvorteoenwoordigerc, niet word ver
in ten. Do sjah verzocht de Kamer ze weg
Ie zenden, maar dc voorzitter weigerde, z.og-
cernie dat de sjah verraad aan de grondwet
heeft gepleegd cn z. ij n a f z e 11 i n g d a a r-
o m n o o cl i g i s.
Tiet ..Berliner Taeebiatt" vernam gisteren
uit TeheranDe sjah schijnt toe te geven,
aamrezien hij niet zeker is van de troepen
en dc gchoolo bevolking op de hand van do
Kamer is. Daarom zrm- hii ook af van de be
noeming van een reactionair ministerie. Toch
is de opwinding groot, en men gaat den
nacht met vrees in, daar men den sjah niet.
vertrouwt.
Reuter seinde gister uit Teheran, dat Ni-
znm-es-sultaneh. een der afgetreden ministers,
bezig is een nieuw ministerie te vormen.
Do onderhandelingen tussclmn den sjah
en liet parlement duren voort. Alle winkels
en postkantoren te Teheran zijn ges'oten.
Geen enkele courant verscheen gisteren. Dc
afgetreden minister0, hchnlv* de 3 verba n-
nenon. vergaderden ten paleize om een nieuw
kabinet te vormen.
Nn°ir el Mulk. de banneling zou op weg
naar Europa weer gearresteerd zijn op last
van bot gemeentobc«tuur van Kazvin.
Per/ie slaat ongetwijfeld voor een burger
oorlog indien de sjah in openlijk conflict met
'de volksvertegenwoordigers niet toegeeft. Do
nationalisten en de reactionairen leveren ge
vochten in ,1e straten en de typische bewa
king van hot parlement door oerst.genocmden,
heniist wel dat zij bereid ziin te vechten
voor de burgerlijke vrijheden, dezelfde toe
stand die zich voordeed in verschillende
Europeesche staten in het revolutiejaar 1S48.
Het parlement, sterk door den steun van
een goed deel der bevolking, iieefi zich per
manent verklaard, d.vv.z. blijft voortdu
rend bijeen om eventueel 'n nieuwe regee
ring, en 'n nieuwe dynastie of misschien
'n republiek te vestigen.
Overeenkomstig een eergisteren door het
parlement genomen besluit zal een m a n i-
fest, uitgaande van liet Perzische volk,
worden toegezonden aan do mogendheden. In
dit manifest wordt verklaard, dat <lc jonge
Sjah Mohammed Ali ondei den invloed van
personen gehecht aan liet oude, demotische
regccringsstelscl, do grondwet schendt, en
worden de volkeren van dc wereld aange
spoord om het Perzische volk to ondersteu
nen bij de verdediging van zijn rechten.
Uit Petersburg wordt gemold dat Tswoiski
de Russische minister van buitenl. zaken
gisteren een langdurig gesprek hnd mei sir
\rflnir Nicholson, den Engclschcn gezant,
over den toestand in Per/.ie. Volgens 'do
aateto berichten in de Russische hoofdstad
hebben dc troepen vn.n 't garnizoen te Te
heran zich met do nationalisten verbroederd.
GEM EN G DE ME EDEETANG EN.
een kring van hecren om zich heen had ver
zameld, met welke ze zich op luchtigen trant
onderhield. Op de schoorsteen tikte do klok
cn moe Je oogen volgden verlangend de lang
zaam rondkruipende wijzers. De tijd stond
stil in deze kamer.
Maar bij de hecren ging liet levendig toe.
De fabrikanten en de geldlui spraken over
kapitaalbelegging, loonen en ergerden zich
aan de begeeriglieid der niet met kapitaal
g.zegend zijnde massa, vooral Püllemann,
die do woede over mevrouw Asroth nog niet
geheel tc boven was gekomen.
„Is er ooit een tijd geweest, waarin do
gelegenheid om zicli op te werken, voor ieder
een, zoo gemakkelijk was? Ik vraag u
mijne heerenHet ideaal van onze voorva
ders, wij hebben hetvrije ontwikkeling
voor iedere begaafdheid, elk streven, ieder
idééGeen vooroordeel, geen standverschil,
geen dwang, die ijverige elementen vciliin-
deren, tot het bezit te geraken."
„O, toch," bromde de regeeringsraad in
den baard, „enkele wetten hebben we nog."
Püiiemann hoorde hem niet. „En de onbe-
kwamen, dio alles ten spijt, niets bereiken,
we dragen ze op de handen, door onze ver
zekeringswetten, wier lasten wij, do bezitten-
den dragenDoor onze overgroote liefdadig
heid. En niettegenstaande dit alles, wan
trouwen Werkelijk, mijn belangstelling i'n
die menschen begint te verflauwen. Alle
bczittenden zulle! 'en laatste liet. geduld ver
liezen. En dan? Ik vraag, wat dan?"
„Dan schieten wc erop los," zeide Wice
lius. Hij stond, het koffiekopje in de hand
houdend, aan het raam, dat men van wege
de warmte en den sigarenrook geopend had
en keek in den natten tuin.
„Ik begrijp keelemastl niet, wat tb men
schen verlangen," verzekerde langzaam een
vriendelijk uitziende, grijsharige heer, die
reeds sedert vijftig jaar van zijn renten leef
de. „Wat zou er dan toch nog verbeterd
moeten worden? Wat mij betreft, ik knip
iedere eersto van het kwartaal mijn cou
pons en bekommer me om geen mensch. En
niettegenstaande dat, koesteren de kleine
luidjes in de buurt een soort vijandschap
tegen mij, en verbitterde vijandschap. Wat
zal men daarvan zeggen?"
Püllemann's oudste zoon, een slanke jonge
man met een schrander, baardeloos gezfeht,
de directeur van een ijzergieterij, nam het
woord: „Met de arbeidersklasse zal de maat
schappij der twintigste eeuw geen moeite
hebben. De arbeiders, ook de meest, op roe
rige, zijn vieesch van ons viecsch. Die wil
len in den grond slechts, wat wij willen
door flinke arbeid hun positie verbeteren
Komt er verschil van mcening onder ons
voor, dan is de grondslag tot overeenstem
ming toch voorhanden. Wat mij beangst en
verschrikt, dat is het toenemen van de in
brekers van beroep, de, als ik mij zoo uit
mag 'drukken, de roofdierklasse onder het
monschengeslacht, welke geen wet erkent
geen nuttige nrheid verricht, alleen op kos
ten der .yo'kzame leden dev maatschappij
leeft en tot nu toe door geen beschaving
geen straf, geen toespraak en geen politie
maatregel uit te voeren of ook slechts te
beperken was.
„Ook door geen erop los schieten," vulde
Wicelius aan. Hij richtte zich op de teenen
op. Buiten scheen hem iets te interesseeren.
Toch gebeurde daar niets, zooals Franz Pül
lemann met. een vluggen blik vaststelde. F til
en verlaten lag de tuin daar.
Ernst Piillemnnii ging voort: „Zooals ik
F r a n k r jj k.
De Kamer nam gisteren de begroeting
oor Algiers aan en zette daarna dc beraad
slaging voort over het Wetsontwerp-Briaud op
dc verbeurdverklaring van de kerkelijke
goederen.
Italië.
De Italinanscbe generaal Degiorgis, com
mandant van de Turkscho gendarmerie in
Macedonië, is gisteren to Rome terugge-
rcerd. Alen gelooft dat hij, ontmoedigd door
dc tegenwerking der TurksClie autoriteiten,
zijn betrekking zal ncer'ogLwn, indien de mo
gendheden niet krachtiger het hervormings
werk in Macedonië willen doorvoeren.
Oostonrij k-H o n g a r ij e.
Ook in derde lezing heeft 'de Ooslenrijk-
sche Kamer de overeenkomst met Honga
rije aangenomen.
Tn 'de Ooatenrijksehe Kamer verklaarde
minister-pres. Bock dat men moest afzien
.•an elke inmenging in de binncnlandschc
zaken van Hongarije om conflicten le voor
komen. Dc Kamer besloot boden over deze
\erldnring te beraadslagen.
In do Ilongaarsche Kamer werden gis
teren harde woorden gericht aan denOos-
lonrijkschen Rijksraad, die onlangs ge
meend had Hongarije lo moeten wijzen op
zijn plichten jegens Oostenrijk. Graaf Theo-
dor Batthyany noemde de houding van
reeds zeide, met alles, wat sociaal heet, wil
ik te doen hebben. Wie een maatschappij
wil, wil ook een organisatie, 'die don enkele
steun en recht verschaft, wil een bestuur,
een wet. Maar wat moet er van den staat,
van onze cultuur worden, wanneer het bru
tale egoisme van deze atavistische gedege
neerden, deze, in den oertoestand der woest
heid, teruggezonden rooversbende er zich Yun
inoe-ster maakt?"
„De staat houdt het zicli wel van 't lijf,"
verklaarde Lorensen, de juwelier. „Maar de
enkele mensch is er, trots rechterlijke
en stautsbescherming aan overgegeven. Het
is tegenwoordig geen aangename taak, een
uitstalling van waarde te houden. U zou'dt
verbaasd zijn, als ik de sommen noemde, die
ik jaarlijks uitgeef voor stalen rolschermcn,
voor brandkasten, clectrische wekkers, nacht
wakers en dergeiijken meer. Mijnheer Wice
lius, u waart in de gelegenheid u van mijn
veiligheidsmaatregelen te overtuigen."
Wicelius wendde het hoofd om. „Bepaald
geniaalEenvoudig onneembaar."
„Dat zegt een ieder. En toch ben ik
nooit rustig, wanneer ik een paar uur van
huis weg ben."
„Ja, de handigheid van die lui is verba
zend," begon een der heeren een geschiede
nis. „Daar was mijn vriend Ilempelmeicr
De conversatie werd nu zeer levendig.
Men overschreeuwde elkaar. Bijna iedereen
wist eon bedriegerij, een diefstal van buiten
gewone brutaliteit. En het was aangenaam
griezelig deze verhalen aan te hooren, in 'de
goed gesloten woning, in een gezelschap, dai
niet behoefde te btelen.
(Wordt vervolgd.)
