6T Jaargang,
No. 12575
Dinsdag 24 December 190?,
Kijkjes op het leven in
een groote stad.
IJS.
Bericht.
Kennisgeving.
Kon n i s g e v i n g.
Openbare Terkooping.
BUITENLAND.
SCHIEE MSCHE COURANT
D«» courant v-a-xHijrit <1 a lijl,r,ct Z„,
Bi, per M Voor Solrrodam on VlaardUgoo ILlaj*
my post II. l.bo.
Prijs pex week: Voor Schiedam en Vlaardingen. 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertenüën voor het eerstvolgend nummer moeien des middass vóór
B«r aan het bureau bezorgd zijn. 6
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Zij, die zich met ingang van 1 Januari
9,6. op do „Schiedamscho Courant" abon-
Beeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Evenals andore jaren zullen ook dit
jaar in do „Schiedamscho Courant"die
Dinsdagavond 31 December verschijnt,
Nieuwjaarsgroeten kunnen ge
plaatst worden togen den prijs vau
VIJFTIG CENTS.
Inrichtingen welke gevaar, schade
of hinder hunnen veroorzaken.
Bursehebster en Wethouders
VAK Sc H I E DA M,
Gezien het verzoek van de firma BRICE
V.'HYTE SONS, om vergunning tot u i t-
breiding harer kuiperij, staande aan
den Buitenhavenweg No. 100, kadaster sectie
L no. 1G0/1Ö1, met een inrichting tot het
heetsloken van fust;
Gelet op de bepalingen der Hinderwet,
Doen te weten
dat voormeld verzoek met de bijlagen op
de secretarie der gemeente is ter visie ge
legd
dat op Maandng den 6den Januari a.s.,
des middags ten 12 ure, ten raad huize gele
genheid zal worden gegeven om bezwaren
tegen het toestaan van dat verzoek in te
brengen en die mondeling of schriftelijk too
te lichtenen
dat gedurende drie dagenvóór het tijd
stip hierboven genoemd, op de secretarie der
gemeente, van de schrifturen, die ter zake
mochten zijn ingekomen, kennis kan worden
genomenen
dat volgens de bestaande jurisprudentie
niet tot beroep op eene beslissing ingevolge
de Hinderwet gerechtigd zijn zij, die niet
overeenkomstig Art. 7 dier Wet voor het
Gemeentebestuur of een ot meer zijner leden
ujn verschenen, ten einde hun bezwaren
mondeling toetelichten.
En is hiervan afkondiging geschied, waar
het behoort, den 23sten December 1907.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
M. A. BRANTS.
De Secretaris,
V. SICKENGA.
Inrichtingen welke gevaar, schntle ol
hinder kunnen veroorzaken
Burgemeester en Wethouders van
Schiedam,
Gelet op de bepalingen dor Hinderwet,
Geven kennis aan de ingezetenen dat,
Roman van
LOUISE WESTKIRCH.
13) -
Vóór den toonbank, welke het heilig
dom afsluit, gaat en komt het publiek, als
m oen duiventilloopeis in stevig schoci-
jü® zware lederen tasch om dc van het
gewicht gebogen schouders, eerzame rente
niers, die hun renten afhalen, kooplui, die
wissels incasseeren, groote spaarders, die
rente op rente laten staan, woeste specu-
anten, die driemaal in hot jaar hun have
en goed van het eene gevaarlijke papier
inn nog gevaarlijker omzetten, in de
hij de wisseling een paar honderd
mnrk te winnen.
En te midden van deze bonte mengeling
^v.tcgt zich dr. HeUmuth Wieelius, klaar
wakker, levendig en elastisch, iederen
wensch radend, ieder verlangen halfweg te
gemoetkomend, met het vlugge overzicht,
U,™hfrdige beheersching der slof ver
eent. Ieder, die binnenkomt, kijkt eerst naar
e® uit. De meesten aarzelen, wachten,
73,z® hem aan het Werk vinden. Als de
nid-Duitsche bank gezien is, dan heeft
vo°r een niet gering aandeel te
aari zijn wereldsche hoffelijkheid,
n zijn vertrouwen wekkende zekerheid
•a «on omgang met het publiek. Directeur
enkel weet dat en kan hom daarom van
wJfv "Ul^: van dienst niet ontheffen. Hij-
.eft dat ook nooit verlangd. Zijn
Prijs der Advertentiën.: Yan 1—6 regels £1. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zjj
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeeligo voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleino advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, hij vooruitbetaling aam het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor do Redactie No. 123.
voor de Administratio No. 103.
vermits het deskundig onderzoek met be
trekking tot de aanvraag van de Firma
J. OU CERLOOD, om veigunning tot
oprichting van een gistpakkerij
met een gasmotor van M/2 paarden
kracht, in het pand "staande aan de Scliie
no. 1, kadaster sectie B no. 1320, nog
met geëindigd is, hun College besloten heeft
<ie beslissing over genoemde aanvraag
te verdagen.
Schiedam, den 23sten December 1907.
Burgemeester rn Wethouders veornoemit,
M. A. BRANTS.
l)e Secretaris
V. SICKENGA.
BTJRGI' HEESTER en WETHOUDERS der
Gemeente SCHIEDAM zijn voornemens ten
overstaan van den Deurwaarder G. S. MONT-
FOORT, op Yrfjdag den 27 Oecember
1907, des namiddags te 2 uur, publiek k
contant te verkoopen
aan het Stoomgemaal bij de Algemeene
Begraafplaats
een paiRI oud Giet-, Plaat- enStaa f
Ijzer.
Te voren te zien.
II.
Ter wilie van de volledigheid willen we
er even op wijzen dat hier ter stede bij do
laatste reorganisatie der schoolTij], een
goedbedoelde poging gedaan is om de leer-
lingenstroom in plaats van in twee, in drie
beddingen te leiden. We kunnen op deze zaak
hier niet ingaan; wel dient hier even te
worden geconstateerd, dat deze poging jam
merlijk mislukt is en er dientengevolge, ge
lijk elders, zoo ook te Schiedam, voor de jon
gens, nadat- ze de Lagere School hebben af-
geloopen, indien ze aan dit onderwijs niet
genoeg hebben, eigenlijk geen andere Icons
overblijft dan öf naar hot Gymnasium, öf
naar de II. B. S. Terloops worde er hier
even op gewezen dat voor de meisjes hier
ter stede de toestand veel beter is: we heb
ben bier een uitstekende meisjesschool met
uitgebreid leerplan en menige beschaafde
vrouw hier ter stede heeft daar haar geeste
lijke ontwikkeling gekregen,
Terugkcerend van ons kort uitstapje op
gemeentelijk terrein, rijst dc vraag bij ons
op: In welke richting moet dan deze toe
stand gewijzigd worden? liet antwoord kan
geen ander zijn dan dit: In de verleg*
gi ng van do beroepskeuze, om
het zoo een-, uit te drukken, van den
twaalfjarigen 1 eoftij d naar
di en van vijftien. We krijgen, door
dit tc doen, een volslagen omwenteling in
ons tegenwoordig systeem van voorbereidend
onderwijs en men kan ons den eisch stellen
groote arbeidskracht doet hem ook nog de
daarnaast liggende plichten van hot be
stuur waarnemen. Nooit wordt dc arbeid
hem te voel, dc arbeid niet en hot genot
ook niet.
Hij knijpt Nathanael in den arm. „Word
toch wakker, ongeluksvogel 1 Professor Noth-
nagel wacht al een kwartier op zijn cas
sette."
„Ja, dadelijk! Hebt u mijn lijst soms
gezien, mijnheer Wieelius?"
„De duivel halo je lijstI"
Hij vliegt voorbij. Hij hoeft oen reislus
tige jongedame reecis voor duizend mark
Italiaanse!) geld ingewisseld, als Natha
nael de glazen van zijn lorgnet opwrijft
en zich bezint. „Mijn hemel, mijnheer Wi
eelius, u bent gisteravond toch ook in de
„ibloenizaal" geweest en daarna en
„En nu ben ik op het kantoor en u ook."
zegt Wieelius. Zijn bruinachtig gelaat ziet
geen spier blocker. Geen spoor van ver
moeienis verraadt zich in de wijd geopende
oogleden, in de vlugge bewegingen.
Een dame in do rouw komt schuchter
nader. Zo heeft geërfd, niet veel, maar
zij moot haar geheele levensstandaard naar
dat weinige inrichten, haar gezondheid is
van dien aard, dat ze niets bij kan ver
dienen. Ze 'zou haar kapitaal liefst zoo
voordeelig mogelijk beleggen, haar vrien
den hebben haar dringend aangeraden, dr.
Wieelius, om raad te vragen.
,U moet Pruisische consols koopen, me
vrouw."
Maar de dame komt. daar tegenop. Ze
heeft rente, hoogo rente noodig. Ze heeft
ook al eenige effecten uitgezocht. Aarzelend
reikt zo hem' het papier over.
aan te geven hoe we ons dan de toekomstige
regeling voorstellen. De billijkheid van dit
verlangen erkennende, willen we deze hier
in de hoofdlijnen aangeven.
Het ondenvijs begint, liefst niet eerder dan
op zesjarigen leeftijd, met de Lagere
School. Deze behoudt haar tegenwoordigen
cursus van zes jaar en volgt eon eigen,
afgerond programma van onderwijs; ze is
volkomen vrij en behoeft zich in geen enkel
opzicht, wat zij tegenwoordig wol verplicht
is te doen, te bekommeren om de speciale
eisclien van de inrichtingen, die thans haar
leerlingen opnemen. Zij zal dan eindelijk
verlost zijn van een kwaad, 'dat grooter on
heil sticht in kinderhersenen, dan men
meent, van het paedagogisch
nooit te verdedigen onderwijs
in liet Franse h op een leeft ij d
waarop het kind zijnmoedrtaal
nog op geen stukken naken t.
Menig moeder, 'die thans in de avonduren
haar kind ziet tobben met „Fransehe
woordjes", was dan van een altijd door te-
rugkeerende zorg verlost en menig kind zou
frisscher en met meer vreugde 's morgens
naar school gaan.
Voor toekomstige ambachtslieden moet
dan aan 'dit afgeloopen onderwijs op de
Lagere School aansluiten voortgezet
lager o n d o r w ij s, gedurende een paar
jaar en daarna de Ambachte-
school. Zij, die wat andere moeten wor
den gaan naar een school voor meer uitge
breid lager onderwijs, waar zij drie jaar lang
onderwijs ontvangen in Nederlandscbe taal
en letterkunde. Franscb, Duitseh en En-
gelsoh, wiskunde, geschiedenis en aardrijks
kunde, natuur- en scheikunde en natuurlijke
historie. Wanneer zij deze school hebben af
geloopen, die men ook een H. B. S. met
driejarigen cursus zou kunnen noemen, zijn
ze gemiddeld vijftien jaar en kan er door on
derwijzers eenerzijds, door ouders en voog
den anderzijds, een behoorlijk oordeel ge
vormd zijn aangaande hun aanleg, of deze
een verder studceren wettigt en in welke
richting deze dan moet worden geleid, of 'dat
bet beter is hen te bestemmen voor 'de prak
tijk. Bij de hier plaats vindende selectie gaat
dus een gedeelte, bijv. zij, die voor den win
kelstand bestemd zijn, niet verder stu'deeren.
Dezen kunnen geacht worden voor lmn toe
komstige positie behoorlijk te zijn voorbereid
cn voor ben is het oogenblik gekomen om
zich, liefst in een andere stad, als bediende
in de praktijk van hun toekomstig bedrijf tc
oefenen, tenzij ouders of voosden hun vooraf
nog eenig voorbereidend handelsonderwijs
wenschen gegeven te zien. In dit geval
eaan zij met hen, die voor een wotenschap-
nelijke betrokking worden opgeleid, op een
school, die, als derde in de rij, het voorberei
dend onderwijs voortzet en eindelijk afsluit.
Deze school dc naam doet niets ter
zake sluit aan bovengenoemde inrich
ting voor meer uitgebreid lager onderwijs
Wieelius schudt het hoofd. „Dat is spe
culatie, mevrouw. U hebt zekerheid noo
dig." Hij maakte een andere lijst. Hij telt
dc moeite niet, rekent en rekent nog eens.
Ten laatste rekent hij haar een bevredi
gende renteopbrengst voor. Daarbij zijn dc
papieren solide. Hij heeft ook niet alles
op één kaart gezet. Getroost gaat de dame
weg.
Een landman wisselt haar af. Hij wil
het verdiende melkgeld beleggen. De sjpaar-
bank betaalt hem niet genoeg uit. Het is
een heel iets het met hem eens te worden.
Maar Wicehus spreekt zijn eigen taal „niet
hom, dringt bij den voorziclitigon man ook
niet op een besluit aan, maar maakt een
papier voor hem klaar vol mooie, dikke
cijfers, eenvoudig en duidelijk, en geeft het
hem mee naar huis, om er eens over te
denken.
De klok staat bij oenen. De rijen van het
publiek worden minder. Nathanael zoekt
met hernieuwden ijver zijn lijst.
Nu komt er een dame binnen. Haar zwarte
japon is versloten, haar gelaat staat ver
drietig. Maar in de oogen brandt een fiere
vastberadenheid. Verlegen staat ze voorde
toonbank. Wieelius komt voor. De collega's
weten het al. Hij heeft een voorliefde voor
deze arme, hulpelooze klanten. De heele
kleine en de heele groote zaken sluit hij
altijd af.
„Wat wenscht u?"
De dame haalt uit een handtaschje een
papier te voorschijn, duizend gulden Oos-
tenrijksche waarde.
„Ik zou dit graag verkoopen," zeide ze
zacht. „Wat betaalt u daarvoor?"
Wieelius neemt het papier in de hand,
apn en ontvangt dus alle leerlingen, die
aan het tot nog toe gegeven programma
niet genoeg hebben. Deze school heeft een
algemeene afdeeiing, waarin alle
leerlingen, natuurlijk in klassen ingedeeld,
voortgezet, cn herhalingsonderwijs ont
vangen in de vakken, die zo tot nog toe
hebben bestudeerd, en verder d r i e b ij-
zondere afdeolingen, 'die we Ali
en C zullen noemen. /Udccling A omvat
alle leerlingen, die zich voor wetenschap
pelijke studie voorbereiden, een program
ma heeft dat, behoudens gebleken nood
zakelijke wijzigingen, gelijk is aan dat van
het tegenwoordige Gymnasium, met een
afzonderlijke onderafdeeling dus voor de
toekomstige juristen, theologen en litera
toren, en een voor de aanstaande medici
en natuurphilisophen; Afdeeiing B trekt
tot zich allen, die gaan studeeren aan de
Technische Iloogeschoolhier wordt geen
Latijn of Grieksch onderwezen en valt de
volle nadruk op jle wiskundige vakken;
in Afdeeiing C komen ien slotte terecht
zij, die voor den handel zijn bestemdi Of
het onderwijs hier eindonderwijs zal
kunnen zijn, of dat dit zal moeten aan
sluiten aan een Handelsacadcmie, zooals
er, gelooven wij, in Duitschland bestaan,
zal uitgemaakt moeten worden 'door de
vertegenwoordigers van den Nederland-
schen Handel.
Een legeling, als hier in hoofdlijnen is
aangegeven, heeft hel voordeel dat zij re
kening houdt met leeftijd on aanleg enroot
een geleidelijke verstandelijke ontwikkeling
der leerlingen, en ze maakt in geen enkel
opzicht de voorbereidende studie te lang.
Daar voor de laatstbedoelde school niet
meer dan een driejarige cursus behoeft te
worden aangenomen, zijn de leerlingen,
wanneer zij naar de Universiteit of de
Technische Iloogeschool kunnen gaan,, ge
middeld achttien jaar pud, welke leeftijd
ook thans als de gemiddelde kan wol den
aangenomen. Voor afdeeiing C zou mis
schien een tweejarige cursus voldoende zijn.
Het spreekt vanzelf, dat aan bovenstaand
schema vele gebreken kleven, maar het is
dc vraag of deze niet door deskundige be
spreking uit den weg zijn te .ruimen, liet
ware al veel gewonnen als ieder, die ken
nis heeft van den tegenwoordigen toestand,
zich eens ging zetten tot hel aangeven van
dc noodige verbeteringen; verbetering
immers is dringend noodzakelijk; de
tegenwoordige toestand van ons
voorbereidend onderwijs deugt
heele maal niet.
De zaak' is er een van het hoogste be
lang voor ons volk. Wie in onze stad aan
de verbetering daarvan wil meewerken,
vindt ons steeds aa,n zjjn zijde.
enkel 'leerling uit een arbeidersgezin op
het Gymnasium geweest Avn^s, onjuist is.
Bij nader onderzoek (blijkt ons, daj men go-
lijk 'heeft; er is er één geweest; deze
heeft echter zijn studie moeten staken,
niet om f i n a n c i e e 1 o redenen. Het
fcomt ons voor, dat deze onwillekeurige
vergissing, waarvoor wij bij dezen aan
onze lezers onze verontschuldigingen aan
bieden, aap de strekking van ons betoog
geen afbreuk doet, veeleer deze versterkt.
Wanneer in, onze artikelen meer onnauw
keurigheden mochten voorkomen, houden
we ons voor de mcdedeeling daarvan ten
zeerste aanbevolen. Ons doel is geweest:
voorlichting te geven, niet: ge
lijk te, willen Ji^Lben.
Verbetering. Van welwillende zijde
heeft men ons ,er op attent gemaakt, dat
onze bewering, dat pr sedert 1895 geen
krabbelt een paar getallen, noemt de som.
„Meer niet?" De oogen der dame hangen
aan het papier, als kon ze er niet van
scheiden. „Ik hoopte, dat het meer zou
rijn."
Wieelius, die vlug begrijpt, buigt zich
voren en zegt heel zachtjes: „Als u zich
misschien in een voorbijgaande verlegen
heid bevindt, zou ik u raden, het papier
niet te verkoopen. De bank leent u op
dit pand een groote som, welke u langza
merhand terug kunt betalen."
De dame schudde het hoofd. „Ik kan het
niet terugbetalen, nooit I Ik heb het noodig
voor de opvoeding van mijn jongsten zoon.'
„Mag ik uw naam weten?"
„Mevrouw Asroth."
„Mevrouw Asroth?" Wieelius kijkt op.
„Ja, zeide de dame, „mijn man was
vroeger compagnon van commissaris Pülle-
manji. Hij is dood." En daar ze in Wieelius'
bleek gelaat iets als deelneming scheert te
lezen, ging ze voort: „Mijn oudste zoon, die,
zooveel hij kon, voor zijn broeder afstond,
is op 't oogenblik zonder betrekking."
„Is uw oudste zoon koopman?"
„Hij is voor koopman opgeleid. Na mijn
man's dood nam bankier Prechtal hem in
de leer. Hij wilde het volstrekt. Hij be
loofde voor hem te zorgen. Wij meenden,
dat het een groot geluk voor hem was
En toen mijn Frits twee jaar en negen
maanden bij hem geweest was, sloeg zijn
chef bankroet en ging er vandoor. Fritz
kreeg geen salaris en wat erger is, geen
getuigschrift Dat merkt hij. U begrijpt, wij
hadden do middelen niet, hem nogmaals
in de leer te doen. Hijmoest en wilde
ook verdienen. Maar de betrekkingen, die
Schiedam, 23 Dec. 1907.
DUITSCHLAND.
De zaak MoltkeHarden.
De zitting van het gerechtshof in Moabit
was Zate,rdng geheim, ovenals den vorigen
dag en er lekte niet veel bizonders uit.
De geruchten omtrent het totstandkomen
van een vergelijk tusschen beide partijen
namen vasteren vorm aan, in verband met
hot feit, dat het graaf Kuno v. Moltke
zou zijn gelukt zich schoon tc wasschen
van de hem aangewreven beschuldigingen.
Maar van 'n volkomen voldoening kan na
tuurlijk geen sprake zijn, want v. Moltke's
verklaringen zijn achter de gesloten deur
afgelegd. Volgens 'de verdedigers zullen do
pleidooien, indien het zoover komt, in 't
openbaar worden gehouden. Reeds Vrijdag
zon Harden, volgens de geruchten, bereid
zijn geweest tot 'n vergelijk, waarvan de
tekst als volgt zou luiden: „Daar graaf
Kuno v. Moltke, als man van eer, onder
cede allo tegen hem gerichte beschuldigin
gen heeft afgewezen, wenscht Harden ver
der geen kwesties aan te roeren, maar ver
klaart in het belang van hel vaderland,
lat hij onder betuiging van zijn levendigen
spijt, zijn aanvallen tegen den graaf hor-
roept." De adv.-gen. zou deze verklaring
als onaannemelijk hebben ter zijde gelegd.
Hij wil dus de vexoordceling van Harden,
Maar bet proces werd intusschen voortgezet
en andermaal werd mevrouw v. Elbe on
dervraagd. Een gerucht in do „jBeri. Ztg."
zegt, dat deze get. niet alleen alle ver
wijten tegen haar vroegeren gemaal he-eft
herroepen, maar hem „heeft geschetst als
een waardig en ede! mensch. Van de be,-
scivuldigingen zou niets waar zijn.
Verhoord werden Zaterdagmorgen nog
mevr. v. Ileyden en prins Eulenburg, 's mid
dags kwamen graaf y. "Wartensleben en
luitenant v. Krnse, de zoon van mevr. v.
Elbe, voor de balie.
Heden, Maandag, voortzetting van het
hij zonder getuigschrift gekregen heeft
ach, lieve hemel!"
„Uw zoon zou na dit alles een of twee
jaar in een goede zaak moeten werken,
wier getuigenis waarde heeft."
„Ach, als dat eens mogelijk was! Hij is
flink en vlijtig, dat durf ik te zeggen. Maar
wij hebben geen geluk."
„Hoe is zijn opleiding geweest?"
„Hij is op het gymnasium geweest en
later op de handelsschool. Ilij kent ook
Engelsch en. Fransch. Mijn man stond erop,
dat do jongens wat leerden."
„Dat is uitstekend. Stuur u dien jongen
man eens naar mij toe, mevrouw Asroth,
in mijn privaathuis, Strelitzerstraat 14,
tusschen acht en negen uur 's morgens,
begrijpt u. Als hij bekwaam is, bezorg ik
hom een betrekking."
„0, mijnheer Wieelius I" Het bloed vloog
haar naar het verwelkte gelaat, de hoop
sprak uit haar sombere oogen, „Als u dat
wilde doen! Mijn heele leven zou ik er u
dankbaar voor zijnl En de jongen ook.
Die zeker 1"
Wieelius beduidde haar, met een blik
op de getuigen, zacht te spreken. Hijzelf
veranderde zijn gedempten, rustigen zaken
toon niet." 1
„Stuur hem dus dezer dagen eens naar
mij toe. En wat dat papier betreft, daarop
wil ik u een som leenen. Maar rnet den
verkoop wachten we nog, niet waar? Als
ik een betrekking voor uw oudsten zoon
vind, is een leening wel voldoende?"
(Wordt vervolgd.)
