6f Jaargang,
Zaterdag 1 Februari 1908
No. 12606
Kijkjes op het leven in
een groote stad.
V
BUITENLAND.
BINNENLAND,
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pi ijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen. fl. 1.25. Franco
pgr post fl. 1.65.
Prijs per weckVoor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nuanmeis 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën. voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóóieen
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lungo Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige vooiwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, "die Dinsda g-, D onder d a g- en Z ater d a g avond
verschijnen, worden zoogenaamde kloino advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, hij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon j
de Redactie No. 123.
de Administratie No. 103.
Schiedam, 31 Jan. 1908.
DUITSCHLAND.
D e wet tegen d e P o 1 e n.
Gisteren begon in het Pruisische Heeren
huis do beraadslaging over de onteigen ings-
«ct voor Polen of, zooals het ontwerp in
officieelo Pruisische taal heet, maatregel
tot versterking van 'den Duitschen invloed
in de provincies Westpruisen en Po.-en. Zoo-
als men weet hoeft de Landdag het ontwerp
aangenomen, dat beoogt Poolsche landgoede
ren te onteigenen on in Duitsche handen
tc brengen.
Do aartsbisschop van Breslau, kardinaal
Kopp, 'deed gisteren nog een poging, ten gun
ste van zijn geloofsgenootcn. De kardinaal
spiak den wenseli uit, dat de regeering
hot ontwcip nog eens rijpelijk overwoge. Het
bevat uitzonderingsmaatregelen, die de bevol
king ia de armen, van bet radicalisme moe
ten 'drijven. Spreker heeft niet do overtui
ging gekregen, dat het doel der rogcering door
het ontwerp zou worden bereikt. Tiet pri
vaat-eigendom is een ideëel beginsel van de
geheele beschaafde wereld, dat niet aangetast
mag worden. Hij stelde voor het ontwerp in
handen van een comnvreie te stellen.
Prins Bidow antwoordde dat hij nooit do
rechtmatig verkregen rechten der katho
lieke kerk ha'd aangetast en dat hij zorg zou
dragen, dat zulks niet geschieden zon. Tiet
verzot 'der Polen in 'de „Gist mark" is eon
zwak punt voor "Duit-rilland waarin tijdig
verbetering diende to worden aangebracht.
Het werk van F red er ik den Oroote moest
voortgezet worden en tegenover de Polen
moesten daarom DtiiRrhe kolonisten worden
gesteld. Deze wet kan nooit worden be
schouwd als een precedent voor onteigening
vnn het grondbezit, er wordt een .uitzonde
ringsmaatregel toegepast op een uitzonde
ringstoestand (le bedoeling is blijvend te
verzekeren wat 'de Duitsche beschaving tot
stand beeft gebracht. Er moet voor worden
gezorgd, dat de vrucht van den arbeid van
Dnitscho vaders aan Duitsche kleinzoons ten
gw'de komt. (Toejuichingen.)
De Poolsche map-naaf, prins Radziwill.
verklaarde dat het ontwerp in -strijd is met
liet in de grondwet erkende beginsel van het
particulier eigendom en dat 'de Poolsche be
volking gerechtigheid oischt.
..Oherhürgemeister" Aclichés zcido, dat om
redenen van militaire veilirrhojd strenge
maatregelen noodig zijn en 'dat men daar
om de onteigening moet goedkeuren. ,,Oher-
biirgempister Korte was van meaning, dat
liet wetsontwerp ben, die er door worden
getroffen, vijandig moot stemmende staat
is on een keerpunt en 'daarom is de vraag
gewettigd of het niet de taak van liet Hoe
renhuis is om „neen" tc zeggen.
Do minister van financiën, Eheinbnben.
verklaarde, dat de onteigening niet om rtnat-
Roman van
LOUISE WESTKIRCH.
44)
Zoo had hij zich, onder voorwendsel van
rust noodig te hebben, ingerold als een egel,
had vermeden, antwooid te moeten geven
°p vragen, geduld, wat bij in zijn zwakheid
niet ontberen kon, vastbesloten baar iedere
bete broods terug to betalen.
Ai zoodra hij weer voort kon, ging
hij er op uit, om werk te zoeken, Dat
was vanmorgen geweest. Maar in smidsjon-
o6® met hollo wangen, die zich nauwelijks
°1> de been konden houden, had geen baas
vertrouwen,, Hij kwam thuis, zonder betrek
king, zonder werk, verslagener en wanhopen
der dan ooit. Maar loor de huisdeur geko
roer hield hij, niettegenstaande zijn neer
slachtigheid, zijn schreden in. Op de rood
stccnen muur zag hij een groot wit kruis,
losweg. Zooals spelende kinderen het op de
wanden teekenen, en in don driehoek rechts
hoven stond een Romeinsche één. Het was
dezelfde teekening, die hem in het flikker-
licht der lantaarn op de deurpost vnn Pülle-
ronan s villa opgevallen was. toen men hem,
beschuldigd van dieNal, preventief gevan-
ërot nam. En hij verwonderde er zich nog
°'<-r mzijn kamer gekomen, hoe zoo'n ge-
woon iets zoo in zijn herinnering kon Mij
ten. Daar werd aan do deur geklopt. Hij
hoorde .Aerolitha roepen
kundige maar om nationale redenen wordt
geëischt. Van die onteigening zal niet te
'dikwijls gebruik gemaakt worden; men
dwaalt, wanneer men meent, dat het ontwerp
het begin is van de onteigening van het
grootgrondbezit. Een enkele blik op de ka
dastrale kaart van de Oostmarken toont aan,
dat het grootgrondbezit onontbeerlijk is.
jOberlan'desgericlitpriisident" ïïamm zegt,
dat aan do Polen in lioogc mate gerechtig
heid is wedervaren.wanneer nu kleine mid
delen niet worden goedgekeurd, 'dan zouden
scherpere maatregelen noodig kunnen zijn.
Graaf Tide "Winkler houdt de geheele ko
lonisatiepolitiek voor verkeerd en is van
meening, "clat 'de beste ambtenaren naar de
Oostm arken gezonden moesten worden,
waarop minister Arnim antwoordde, dat zulks
reeds geschied is, maar dat de aaneenslui
ting der Polen en hun boycot maatregelen
van verweer noodzakelijk maken.
..Obevbürgemeister" Kersten betuigt, dank
aan de regeering, die voor krasse maatrege
len niet terugdeinst.
Graaf Droste-Vischering verklaart het
ontwerp voor onaannemelijk, omdat het een
uitzonderingswet is. Daarop wordt 'd© be
raad da «ring gesloten en bet ontwerp in ban
den eesiold van een uit 25 leden beslaan
de commissie, waarop de vergadering voor
onbepnnlden tijd verdaagd wordt.
Tot loorzitter van liet Hoerenhuis werd
tot opvolger van den overleden prins z.u
Knvnhnuren gekozen de eerste onder-voor-
z.iitor v. Manteuffel.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
Engeland.
Bij het adresdebat in het Lagerhuis werd
gisteren een amendement van de arbeiders
partij, waarbij de noodzakelijkheid van een
wettelijke regeling der werkloosheid werd
betoogd, verworpen met 195 tegen 146 stem
men. De minderheid bestond uit leden der
arbeiderspartij, leren en Unionisten.
De regeering ontkende, dat de omstan
digheden dei Britten, wat de werkloosheid
betrof, slechter zijn dan die in andere landen
of dat de weikloo.sheid bij den dag toenam.
Afgewezen werden de beweringen, dat het
socialisme of' tariefherziening een oplossing
waren voor de kwestie, welke de regeering
tracht door verschillende maatregelen van
socialen aard tot een goed einde te brengen.
Het debat werd verdaagd.
4 suffragettes die gistermorgen een standje
veroorzaakten voor de particuliere woningen
van ministers zijn door den politie-rechter
veroordeeld tot 30 pond sterling boete of een
hechtenis van 6 weken. De a martelaressen"
verkozen de gevangenis.
Frankrijk.
De zaak van den marine-officier Ullmo,
een spion in dienst van Duitschland, zal
spoedig voor den krijgsraad komen,
Te Parijs is een commissie samengesteld,
onder leiding van de voorzitters van Kamer
en Senaat, Brisson en Dubosl, orn een stand
beeld op te richten voor Jean Jacques Rous
seau. liet monument wordt opgericht te
Ermenonvilie. De regeermg draagt de helft
by in de ko&ten.
België.
De Senaat nam gisteren een wetsontwerp
aan op de vervaardiging van een nikkelen
muntstuk van 25 centimes.
Mijnheer Werner! Toe, mijnheer Wer
ner! Een oogenblikje, als u kunt. Ik ben
het! Aerolitha
Hij opende haastig 'de deur. „Ilebt n
geen dienst, juffrouw?"
„Ik ben gevullen. Neen, schrik maar niet.
Het is niets. Maar ik kon niet verder wer
ken. En ik ik ben zoo zenuwachtig."
„Zal ik een dokter halen?"
„O, neenMaar u zoudt me een grooten
dienst kunnen bewijzen. Blijft u een uurtje
bij me? ja, of twee uurtjes misschien
wilt u?"
Rob keek haar verrast, doch wantrouwend
in het gelaat. Wat betcokende dat nu?"
„Zooals u beveelt."
„Ik heb niets te bevelen," zeide ze heftig,
want sedert hij onder hetzelfde dak met
haar sliep, ergerde zij zich over zijn geslo
tenheid. „Als u niet van harte komen wilt,
als een oud vriend, een eerlijk kameraad,
omdat ik liet u vraag, blijf dan maar weg.
Maar het is slecht van u."
„Hoe kunt u dat denken?" Hij ging in
zijn kamer terug en deed het licht uit.
„Ziezoo, daar ben ik. En vergeef me. Ik
kan alleen maar niet begrijpen, dat u tijd
over bobt, voor zoo'n nllednagschen man, als
ik ben."
Ze waren in Aerolitlia's kamer gekomen.
Op do tafel met hot rond© kleed brandde
de petroleumlamp. De wittc.vliorlakken geur
den voor het venster en deden de ijverzucht,
'die in den jongen man kookte, nog toenemen.
Tiet meisje zag hem open in het. gelaat,
licbt in het geheel geen recht dit tegen
mij te zeggen, weet u?"
„Neen, ik weet het, u hebt mij van on-
Portugal.
De „Matin" ontvangt uit Lissabon de
volgende op waarheid gegronde mededeeün-
gen van zijn correspondent. Dinsdag hebben
eenige weinig talrijke gewapende benden
ongeveer te 11 uur in de nabijheid van de
woning van den president van den minister
raad de politie aangevallen Te middernacht
was de orde hersteld zonder dat de gewa
pende rnacht of de stedelijke garde tusschen-
beide behoefde te treden. Geen enkel mili
tair of matroos nam deel aan den aanval.
Ongeveer 100 personen werden in hechtenis
genomen.
Naar aanleiding van het gebeurde werden
gedurende den nacht en in den vroegen mor
gen een aantal politieke personen in hech
tenis genomen ril. Alfonso Costa, lid van het
uitvoerende republikeinsoh comité, dr. Egaz
Mouiz, Jaoa Pinto dos Santos, burggraaf da
Ribeira Brava, dessidente progressisten.
Volgens de „Correro da Noite" hehben af
gevaardigden en senatoren in een vergade
ring te Lissabon geprotesteerd tegen de aan
randing van de parlementaire onschendbaar
heid.
Italië.
Te Palermo en te Napels heerscht staking
onder de zeelieden en havenwerkers. Tusschen
stakers en politie is te Napels hevig gevoch
ten. Te Palermo zijn troepen aangekomen.
Verschillende afgevaardigden en oud mi
nisters hebben in het Nasi-proces voor den
beklaagde gunstige verklaringen afgelegd.
O o s t e n r ij k-H o n g a r ij e.
In de Oostenrijksche Kamercommissie
voor buitenlandse!)© zaken sprak do afgev.
Biilirenreiter over de vijandige houding van
de Italiaansche bevolking tegenover Oosten
rijk, ondanks het Drievoudig verbond. Spr,
erkend© punten van wrijving tusschen de
Italiaansche politiek en dc Oostenrijksche,
bijv. in de AdriatEchc zee on Albanië. Men
behoeft dit echter niet te tragisch op te vat
ten. De Oostenrijkers moeten dc Italianen
loyaal behandelen, maar hen tevens overtui
gen, meer door feiten dan door woorden, dat
wij geen benadeeling van onze belangen in
de Adrintische zee, Albanië of Macedonië
zullen dulden.
De Pool Glabinski zinspeelde op de Pool
sche uitroeiïngspolitiek in Pruisen, evenals
op dc houding van Duitschland in het Ma.
rokkaansclie conflict en zeide, dat sedert den
dergang gered; van den hongerdood, voor
het werkhuis bewaard. Ik behoor u eigen
lijk toe niet huid en haar, en ik ben een
heel slecht menseh, dat ik u niet op do
knieën dank zeg. Ik kan liet niet! Daar
voor niet?"
,,U behoeft me ook niet te bedanken,"
verzekerde Aerolitha. „Ik stond bij u m
schuld. Als ti het volstrekt uit wilt rekenen,
dan kunt u aannemen, dat ik die betaald
heb en c'at we nu quitte zijn. Maar ik wilde
wel, dat u het niet zoo uitrekendet. Ik heb
ook niet gerekend. Ik heb het zoo prettig
gevonden, dat ik iets voor u doen kon."
„Ja, u zijt. zoo goed. Te goed. Maar, u
moet me goed begrijpenSedert dien Ou de-
jaareavond zijn we verschillende kanten uit
gegaan. U. zijt opgestegen als een vuurpijl,
en ik heb mijn beetje welstand, reputatie en
gezondheid van vroeger erbij ingeboet, ben
een stumpert geworden."
„Maai' vertel me toch eens eindelijk, wat
er mot u gebeurd is."
„Vertellen?"
„Ja, van mv leven vanaf Nieuwjaar."
Als een visioen trokken de gebeurtenis
sen voorbij Rob's blikzijn verwonding op
straat, zijn ziekbed, de gevangenis, het asvl,
zijn schoolvriend Will, de verschrikkelijke
naeht in Kusemami's kelder. Ilij lachte even.
„Die geschiedenis zal ik li niet vertel
len."
„Zooals u wilt. Ik ben andere. Ik heb u
openhartig gevraagd, mij een dienst te wil
len bewijzen."
Rob trad op de tafel toe.
„Als Ik dat kon! Een werkelijken dienst!
Over veel kracht en gezondheid heb ik
Russisch-Japanschen oorlog het evenwicht in
Europa ten gunste van Duitschland verstoord
is. Als gevolg van de Duitsche neigingen
tot uitbreiding en ook omdat de anti-Pool-
sche politiek van Pruisen niet. zonder in
vloed zal kunnen blijven op de. buitenhmd-
schc politiek van Duitschland, was de spre
ker van moening, dat het bondgenootschap
met Duitschland geen voldoende waarborg
meer Is voor den wereldvrede. Om die reden
beval hij aan de banden met de Westelijke
staten, vooral met Frankrijk en Engeland,
nauwer aan te halen.
Duitschland.
Een employé van de Krupp-fabrieken te
Essen is gearresteerd onder besehuldiging
van aan Italië een teekening van een Duitseh
kanon te hehben verkocht.
De socialisten hebben in den Rijksdag een
voorstel ingediend om den 'diensttijd van
recruten tot één jaar te beperken.
Marokko,
Volgens de »Petit Parisian" zal generaal
d'Amade met i Febr. opnieuw naar Settat
oprukken. Moeley Rachid is wegens zijn
nederlaag op 4 Jan. vervangen door Omar
Tessekhani, sjerif van Marakesj.
Moeley Hafid is met talrijke volgelingen
op weg naar Settat.
Sultan Abdoel Aziz heeft een invloedrijk
pasja, El Bachir, met een rnehalla uitgezon
den om te trachten Fez te heroveren. Vol
gens Fransehe bladen heerscht in de hoofd
stad ruzie onder de hevelhebbers.
Hofbericht,
De' Prins wordt Zon'dag a.s. uit Sclnve-
ring te 's-IInge terugverwacht.
Do Zwceilscbo zending
H. iM. de Koningin heeft den luit. t. z.
Jhr. von, Miihleh' toegevoegd aan de bui
tengewone Eweedsche zending gedurende
haar verblijf in, de hofstad.
lervolle vermelding,
B|j Koninklijk besluit is bepaald, dat als-
nog, ter zake van zijn gedrag bjj een tocht
van Brinhin Sanggoel naar Moeara Siaoe
(Djambi) van 11 tot 20 November 1902, bij
afzonderlijke dagorders, zoo in India als in
Nederland, eervol zal worden vermeld, de
kapitein der infanterie van liet leger in Ne
derlandsch-Indië W. Bekker, thans gedeta
cheerd aan de Normaal-schietschool te 's-Gra
venhage. (sSt.-Ct,")
Atjek.
De corresponpent te Batavia van de „N.
R, Ct." seint
Bij de passencontrole in Meureudoe is lui
tenant E. L. A. Bouman gedood.
niet meer te beschikken. Maar wat daar nog
vau over is en mijn leven daarbij 1 BahIk
ben wel belachelijk. Wat zou zoo iemand
als ik voor u kunnen doen? Of de
ijverzucht kwam weer bij hem beven, „be
treft het een lakciendienst bij een van uw
voorname vrienden?" Hij draaide zich zoo
haastig om, dat hij een van de vlierstruiken
aan liet wankelen bracht.
„Foeiriep ze. „Pas toch op
„Ach ja, dat kostbaar hooi daar!" hoon
de hij. „Een geheele wintertuinWat kost
zoo'n ding wel?"
„Daarover heb ik nog niet nagedacht,"
„Natuurlijk. ,De hoofdzaak is de beteeke-
nis. Sneeuwwit, met een enkele roode rozen
knop. Dat rozenrood, dat is voor hem."
,,U bent ruwZe weende bijna.
„Zoo fijn ak dc gever van deze kostbaar
heden, kan ik niet zijn."
„Vriendelijker dan u is hij zeker."
„En toch vraagt ti dezen fameuzen dienst
niet van hem - Maar, komwat verlangt
u van mij? Zeg het me toch
Ze drukte de lippen vast op elkaar en
zweeg. Geen geluid dan het tikken van de
klok en het geschreeuw en gelach van het
gezelschap daar ginds aan den overkant van
den gang. Dc wijzer ging verder rond. Het
gevreesde oogenhük kwam nader.
Toen ze niet antwoordde lachte Rob ho
nend. „Ik wist wel, dat u mij voor den gek
hield."
„We kunnen vanavond niet samen pra
ten," zeide Aerolitha treurig. „En toch had
ik graag dat u nog een poosje bij mij bleef,
zoo lang totdat ik u zeg, heen te gaan.
Neem een boek. Lees me wat voor, als u wilt."
Dr. 15. Reiger-j-
Men 'seint ons uit Uliechl:
Hedennacht is de burgemeester van
Utrecht, de heer dV. B, Reiger, alhier over
leden.
Sedert eenigen tijd was dr. Reiger reeds
ornslig ongesteld en gistermiddag toonde
TI. M. de Koningin haat belangstelling in
den toestand van den hooggoaclvten ambte
naar, door telegrafisch inlichtingen te vra
gen
Dr. Bernard Reiger, werd In 't jaar 1845
tc Groningen geboren en voelde zich ge
roepen tot de officicrsloopbaan, waarom
Ilij de Koninklijke Militaire Academie te
Breda "bezocht. In 1SG4 werd hij benoemd
tot officier en in 1870 tot ecrste-luiLenani,
Spoedig daarop verkreeg de overledene op
zijn verzoek eervol ontslag uit den mili
tairen dienst, .waarna hij zich te Utrecht
als industrieel vestigde en onder moer di
recteur ecnar suikerfabriek was. Don ISen
December 1877 werd de heer Reiger tol
lid van. den Gemeenteraad gekozen, ver
volgens in 188.3 lot wethouder. In Octo
ber 1891 behaagde het H. M. hem tc be
noemen tot opvolger van Lurgemoestei mr.
Boer, welke betrekking hij den ten Nóv,
d. a. v. aanvaardde. Op velschillend ge
bied heeft burgemeester Reiger zich bijzon
der verdienstelijk gemaakt. De verfraaiing
der stad ging hom zeer ter harte en tijdens
zijn'bewind ook is Ulrcclit geworden wat
het thans i,s, ecu der schoonste plaatsen
van Nederland. Ook op sociaal-hygiënisch'
gt bied heeft de overledene zijn sporen ver
diend, terwijl het onderwijs te. Utrecht zeer
veel aan, hem verplicht is. Do icgeeiing
erkende zijn verdiensten door hem een
Koninklijke onderscheiding te beuii te doen
vallen,, terwijl dc wetenschappelijke we
reld hem huldigde door hot doctoraal ho
noris causa.
Dr. Reiger was curator der Rijksuniver
siteit en commissaris van moardeio instel
lingen. Met hem is ongetwijfeld een groote
figuur heengegaan.
Jhr, P. J. J. Ropelaor, -j-
H|et stoffelijk overschot van, Jhr. P, .T.
J. Repeteer, ir\ leven voorzitter vant liet
Hoofdbestuur der Roll. Maatschappij van,
Landbouw, zal morgen'ochtend tc 10 u.
6 min. per JIoll. Spoor mot een' extra-
trein, waarin met de familieleden, ook ge-
noodigden en belangstellenden, kunnen
plaats nemen, van, Den Ilaag naar Dor
drecht worden, overgebracht.
De Kabinetscrisis.
Bij Let bericht, waarin gezegdwordt,
dal de Kabinetsformateur, behoudens do
laatste nog noodzakelijke confeientiën, met
zijn. voordracht Lot samenstelling van een
Kabinet weldra gereed zal zijn, teekent de.
„N. Cl." aan:
Wij hebben, reden om aan de juistheid
„Lezen?" Wat voor een luim vierde
dit meisje bot? Hij wilde toch eens zien.
„Wat wilt u dal ik zal lezen?"
„Wat u wilt. Ik heb een bijbel. U kunt
ook de courant nemen. Of een van de boe
ken op de kommode."
Rob dacht aan de blaadjes uit het ijzeren
kistje van Will. Als hij ze nog gehad had,
zou hij baar dien brief voorgelezen hebben,
welke hem nog altijd een raadsel was. Ilij
ging naar de kommode, nam het eerste het
beste boek.
„Gedenkschriften van een artiest. Is dat
goed?"
„Ja, lees dat maar."
„Maar u kent het waarschijnlijk al?"
„Dat geeft niet."
Hij ging voor de tafel zitten en begon.
Ze zat op de oude panrdoiiharensofa tegen
over hem. rechtop, luisterend, niet naar dat.
wat hij las, maar naar iets buiten, dat zc ver
wachtte. Eens viel ze hem in 'de rede,
,,U gaat niet uit de kamer, voordat ik het
zeg, mijnheer Werner! In geen geval! Be
looft u me dat?"
..Zooals ii wilt." Ilij las verder.
Nu klonk de huisbel, bijna overstemd door
het gemisch van liet feest daar ninds, nu
de slepende treden van vrouw Wintermeier.
Nu een andere voetstap. Ze kende dien uit
al de voetslappen daarbuiten. Nu hield hij
voor de deur stil. Een zacht kloppen.
Rob hief do oogen op en zag Aerolitha
aan. Haar gezicht gloeide. Ze keek recht
voor zich uit.
(Wordi vervolgd
