Zondag 29 Maart 1908
Derde Blad.
Het onderwijs in de
concurrentie.
Een luelit-industrie.
ess
ENOELSCÏIE MHEVI3X.
'V,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prijs por kwartaal: Voor Schiedam on VI aar dingen fl. 1.25. Franco
post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en VI aardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
uur
Advertcnliën vopr het eerstvolgend nummer moeten
aan liet bureau bezorgd zijn.
d«s middag# Yóóreen
Bureau: Lange ITnven No. 141 (hoek Korte Haven.)
G regels fl. 0,02,
Groote letters n<m
Prija der Advertentiën: Van 1-
iö cents. Reclames 30 cents per regel
innemen.
Advertentiën bij abonnement op yoordeelige
hiervan zijn gratis aan liet Bureau te bekomen.
•flvJV
-ge: m-
'if** di6
zn
rooi jr ion
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Z a t e r d a
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen e:
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan liet Bureau te -
a v o
Ie n
latere. Telefoon
voor
voor
123.
No. JGd
(Van
onzen
Londenschen medewerker.)
CXN1X.
EN'
een PRAATJE OVER AfENSCITEX,
ANDEREN.
Londen, 23 Maart 1008,
Waarom men hier een slraatjongon oen
„Street Arab" noemt, zullen wc maarniet
gaan onderzoeken. WM gelooi' ik, flat de
Nederlanders, vooral die in Amsterdam,
niet erg bedroefd zouden wezen, als tb>
Sultan van Marokko of een dier buitenplaat
sen, dat goedje als zijn onderdanen kwam
opeischen cn op uillevering aandromr.
Als evenwel de hensche Arabier moH be
schouwd worden als des straatjongens vol
making, dan heeft de Londenscbe dito
meer bereikt dan menig niotischcnkind be
schoren werdhij heeft zijn ideaal door
London's stralen zien rijden. Ter po re van
tie mzies van Raisuli, is namelijk een
ondernemer van publieke vermakelijkheden
op hot srlioone denkbeeld gekomen, Rni
suli zelf luer to halen en in een theatre-do-
variétés te verloonen. De Arabische gene
raal heeft evenwel voor do eer bedankt.
Doch daarom niet getreurd, dacht onze
vriend, en hij heeft nu wat levensgroote
woestijnridders (of movers), naar Lon
den gehaald, en een dezer reed op een
fier Arabisch ros door de stad. Stel u
voor, Ab-del-Kader als advertentieruiter!
Hot „corps" was 's morgens in Can
non Street Station aangekomen, een deel
reed op weldoorvoede, niets Arabisch lij
kende circuspnarden naar het llippodio-
me, doch dc meerderheid kroop dood-tam
en prozaïsch-Europceseh in vigilantes I De
straatjongens begrootten natuurlijk met den
gewonen uitroep: „What ho!",' dien ik
niet vertalen kan, doch die door ieder, die
Londensch kent, begrepen wordt, daar bij
eigenlijk niemendal beteekent.
He avondbladen waren liet onbeleefdst
in hun begroeting dor Arabieren, en druk
ten op do biljetten: „de gevangen Noor-
srhe roovers zijn aangekomen".
Onze straat- en andere jongens zullen
weldra andere gevangenen te zien krijgen,
en wel de wilde dieren in den Zoulogi-
schen tuin. Deze had tot uitbreiding oen
hectare noodig van Regent's Park, waarin
hij, naar men weet, gelegen is. De minis-
tci van openbare werken, die daarover ie
zeggen heeft, hecfl dat stuk afgestaan, on
der voorwaarde, dat kinderen in dat deel
van den tuin kosteloos moeten worden toe
gelaten. Dit is een zeer wijze bepaling.
Ten noordoosten van het park ligt immers
een volkrijke, doch vrij arme buurt, vol
Heine winkels on burgerwoningen. Voor
die monschcn is een toegangsprijs van (i
stuivers natuurlijk niet te betalen, als zo
wal veel kinderen hebben vooral. Nu
zullen zo ten minste een deel der dieren
in leven zien, die zij alleen van de school
platen kennen.
De sprong is wellicht groot, doch de-
is dezer dagon ook ver
andert: monschcn dan ge-
- en volstrekt geen wilde
dieren, niet meer achter de tralies te zot-
kn, ik bedoel do dames, die de debatten
m het Lagerhuis komen bijwonen.
Terwijl dc bezoeksters van liet llooger-
mus vrij en blij op de tribune mogen zit-
«ffl, en door dc Lords bewonderd wor-
wn, worden hare zusters in bet Lngor-
nis nchtor een zwaar ijzeren roosterwerk
weggestopt, en men krijgt alleen een im
pressionistische impressie van klceren en
"euion, zonder iels duidelijks van al die
W loonen te zien. Dat malle gebruik wilde
Wen al lang afschaffen, doch nooit is oen
rnimstor er toe te bewegen geweest. Nlen
sejt nu meer hoop op den tegenwoordige!»
ularis, den jongen llareourt, die niet
egen veranderingen ojiziet en nog al durft,
'kt is evemvel
zelfde minister
zocht, voortaan,
vangen roovers,
zeer dc vraag, of hij d i t
•1 durven, nu niet Jang geleden een aan-
"Suffragettes" die tribune zijn binnon-
btjmokkeld, er» daar haar gewoon schan-
80niaakt bobben. We zullen dus zien
°Y're ,ze zien zullen.
ihn. Z'C^ Zo^ steekt er anders niets schan-
'Jks in die combinatie
11 achter tralies
U.Ck zatr lk nnn
van Lagerhuis
zitten, want nog deze
i za® 'k ce11 mi nis ter cn drie of
t emontsloden met elkaar staan praten,
allc vicr achter do tralies hebben
2eten en hun
ervaringen
als
ge-
gevangenen
vertelden. De minister was .Tohn. B»rns,
die in zijn jonge jaren zijn mond wei eens
voorbij gepiaat heeft, cn daarvoor boette.
Een der leden was een Ier; en ik geloof
dat de 100 lersche leden ieder op bun
beurt wel „gezeten" hebben.
an ministers gesproken, weet gij dat
onze Eerste Minister, Sir Henry Camp-
hell Rnnnerman zoo ziek is, dat zijn dokter
een heclcn nacht bij hem gewaakt heeft
en deze week geregeld in zijn huis, 10
Downing Stroct, logeert? De benauwdhe
den, die zijn „Angins pectoris" hem soms
plotseling op het lijf jaagt, moeten zeer
erg wezen en daar zijn hart zwak is, vooral
na den laatste»» aanval van influenza, is
men algemeen bevreesd, dal de minister
plotseling dood kan blijven. Zijn energie
en geestkracht blijven overigens bewonde
renswaardig, en dit geeft hoop, dat hij
er op den duur weer boven op kan ko
men.
Ik ben nu zoo dicht bij de politiek ge
komen, dat. ik de verleiding niet kan weei-
stann een curieus postje uit do Staatsbe
groting te bespreken, dat elk jaar weer
voorkomt. Het is hot sommetje van 29,
dal nis jaargeld wordt uitbetaald aan den
zoon van een Spanjaard, welke in dienst
van liet Britsehe leger stond, toen dal in
Spanje onder Wellington tegen Napoleon
vocht. Hel is een belachelijk klein bedrag,
en hoe de man. van die 350 gulden in liet
jaar moot rondkomen, is elk pailementslid
een raadsel. Daar evenwel niemand pre
cies weet waarom het betaald wordt en
niemand hot dor moeite waard vindt dit
historisch tc onderzoeken, neemt men er
maar geen notitie van Zoo krijgen ook
de universiteiten van Oxford en Cambridge
nog geregeld ieder jaar ,C 500, ter vergoe
ding voor liet hen ontnomen privilege om
almanakken le drukken en (e verkoopen.
Zij zulten wel de eenigo uitgevers van al
manakken zijn, die GOOO gulden per jaar
aan zoon uitgave verdiend hebben.
Ik zei daareven, dat de jonge minister
llareourt nog a! durft. Dit blijkt ook weer
nu bij don nooroost-hoek van flyde Park
Iaat veranderen, zoodat men daar een ruim
plein krijgt, waarop al do drukke straten
in die buurt zullen uitloopen. Ze spieken
hier van den „Are de Triompho", doch
daarvan krijgt de geschiedenis niet veel.
Hel mooie van den Arc. is, dat die op een
heuvel staat, en men er zoo prachtig door
hem kan zien. De Marlde Arch, die nu
nog als toegangspoort tol het park dient,
biedt daartoe geen gelegenheid, want de
straten loopen er mot draaien op uil, men
heeft er geen vergezicht doorheen, en in
dat opziclit zal de verandering dus niet
voldoen. Doch hot flinke plein en het ont
zettend verkeer daarop zullen toch wel een
bijzonder Londensch gezich! bezorgen, dat
bij do ren zen stad past.
Tegenover het heuglijk borirht dier
verbetering staal dc treurige tijding, dat
hot Strand, gaal verdwijnen. Het wordt
bebouwd, want de gerechtshoven hebben
meer ruimte noodig. Daar zij nu reeds
een gi'oote grijze steenmassa vormen, deed
die plek groen zoo prettig aan. Nu wordt
tiet geheel nog drukkender en overweldi
gender, terwijl het frisscho groen ver
dwijnt. Het plan lot dezen bouw was reeds
in 1874 gema;ikt, overhaasting is er dus
niet bij, al is het jammer, dat dc men
schel» zooveel strijdlustiger of slechter
worden.
De verhalen over die mcnscholijke
slechtheid zijn soms niet onvermakelijk
waar het zakkenrollers geldt. Advocaten
en politieagenten, rechters en gevangenbe
wakers die in het Rechtsgobouw bestolen
worden, door die vlugvingerigo heere®
kan ieder u opnoemen, 't Lijkt soms of
die mensclien met de ccne hand hun eed
afleggen als getuige en met de andere een
horloge of hours rollen, liet malste ver
haal is evenwel dat van een bekend straf
rechter, wien oen hond ontstolen werd,
welke hem altijd ten hove vergezelde. Hij
was zeer aan het dier gehecht cn wist
niet boter te doen, dan een anderen hou
dend ief in dienst te nemen, die zijn coll „u
bet dier weer afstal en liet hem tc g
bezorgde.
Dat zijn zoo van die voorvallen, die don
geest van Dickens ademen. Zoo ook Ln
winkeltje in die buurt, in Cray's Inn Road,
waar de eigenaar met zich zelf don dra ik
steekt, door een lijst voor zijn raam 1<
hangen van slechte betalers, met denman
aan het publiek, nooit crcdiet te gevu
of geld te iconen. „Leen ieder in.
maar niemand uw gold", zegt dc 1
de Redactie No.
de Administratie
Anderen hebben
goor. Hij verzekert u verder, dat hij
opgeslagen",
geen
de
ver
geld
in zijn zaken is
Poi Ingeesehe postzegels
telt bij, „maar ik niet, ik wi
aan oen moord verdienen".
Zulke leuke opmerkingen, en opschriften
kan men nog a! eens in do minder vooi-
name buurten van Londen vindon, doch,
helaas, is er geen Dickens meer, die ze
bewaart, door ons dc- personen mee te
beschrijven welke ze uitdachten, of wie
zc invielen.
Het zou uilen naar Athene dragen
om in den tegenwoordige»» tijd aan
,r.otj'
zijn
tc
komen met bewijzen voor de wenschelijk-
lieid van het geven van veel en goed vak
onderwijs. En tóch kan het geen kwaad
altijd weer liet belang van goed onderwijs,
speciaal goed vakonderwijs, in liet licht
te stellen, omdat het onderwijs niet meer
die groote, algemeene en enthousiaste
wanrdeoring vindt, welke eenigo jaien ge
leden zijn deel was.
Wal van dien achteruitgang in alge
meene waard or-"ring de aanleiding is,
kan niet mot een enkol woord ge
zegd worden, al zal men zeker de oor
zaken moeten zoeken in eon reactie tegen
de vroegere overdrijving van de beteckc-
nis van het algemeene onderwijs en in
het optreden van een doei der omlorwij-
zcis, die voor een niet gering gedeelte weer
liet gevolg is van vaak onvoldoende be
taling.
In elk gevalhet vakonderwijs heeft
het minst geleden onder die vermindering
van sympathie voor onderwijs in het alge
meen, en dat is bizonder gelukkig. Want
dit onderwijs kan nog sterk uitgebreid on
ontwikkeld worden ten hate van de wel
vaart van ons land.
Aan de vakonderwijzers (en aan de
handelsreizigers) heeft Duitschlnnd zijn
groolen voorspoed van de laadde jaren te
danken zoo heet T tegenwoordig nog al
tijd in Engeland. En in Duitschlnnd laat
men geen gelegenheid voorbijgaan om hot
vakonderwijs te verbeteren. Ja het is
alsof hef Engolsche oordeel de belangstel
ling voor dit onderwijs in Duitschlnnd nog
vermeerderd heeft en alsof onze Oosterbu
ren nog niet grooter volharding dan vroeger
aan de vervolmaking van dit onderwijs' wer
ken. Hoe onmiddellijk Duitsclilainl dit vak
onderwijs met zijn welvaart in verbinding
brengt, blijkt uit oen beweging voor een
nieuwe verheffing van een belangrijken lak
van industrie als den scheepsbouw, die
in den laats ten tijd weer op don voorgrond
komt. Hot loont de moeite dit vooiheold
van naderbij te bekijken.
Duitschlnnd heeft in den laatste,n tijd
moeten conMntcoreiv dal, ondanks de on-
gcloofelijko inspanning op het gebied van
den modernen scheepsbouw, Engeland hot
nog de baas is. En nu niet alleen om sche
pen als do groote mnilbooten „Nlnurelania"
en „Lnsitania" en als de befaamde oor
logsbodem „Di end nought" Dit mogen niets
dan rocordprestaties schijnen, zij zijn inder
daad niet uitzondering, maar regel. De
Engclsrlio scheepsbouw slaat nog op een
lioogor plan, men werkt in Engeland vlug
ger en beier, Dnilselilniid kan op do we
reldmarkt nog niff zoo eoneurreeren als
men dat ginds wel zou willen.
Iloe nu dien voorsprong in te halen,
hoe nu wat bij een betrekkelijk nieuwe
industrie als de Duilsehe groote schepen-
bouw uitermate moeilijk is - te zorgen,
dat men even goed ingericht is als de
mensclien aan de andere zijde der Noord
zee, die meer geschoolde krachten en meer
ervaring hebben
Niet vertrouwen wekkende zekerheid ver
klaart men: Wij zullen de Engelschen in
halen. Doch die verklaring is de bevor
deraars der Duilsehe industrie niet vol
doende. Zij willen, niet alleen die zekeitieid
hebben, zij willen ook weten, dat men
Engeteiid zeer spoedig zal inhalen, Tin dat
kan i icn alleen doen door verbetering
in het hoogc vakonderwijs. Reeds nu
vete aan de Technische Hoogeseliolen
h' e wat gedaan voor de wetenschappelijke
neiv ikkeling van de scheepsbouwkundige
ir ,i .lietirs. Docli naar hef. oordeel der des
Limuigen hebben die ingenieurs nog teveel
e doen met vakken, welke voor hun
hoofdvak niet absoluut noodig zijn. Zij
Moeten zich meer op den scheepsbouw
i onccnlreeren, zij moeten oen school héb-
ten, waar zij moderne schepen loeren bou
wen en niets anders dan dat, Leert men
krijgen met
reeks over
faculteiten,
groote
aan die school ook phvsica,, chemie en
andere techniek, hei is best als die vakken
maar alle zoo gedoceeid worden, dat zij
op scheepsbouw betrekking hebben, Alle
specialiteiten op dit gebied zou men dan
aan één hoogere vakschool bij elkaar bren
gen, zoodat van hun besprekingen het
giootsl mogelijke nut veikregen weid voor
den vooruitgang van de scheepsbouw tech
niek, en omgekeerd zou zulk een school
gemakkelijker voeling kunnen
de gclieele praktijk, dan een
geheel Duitse ill and verspreide
Zulk een schooi zou dan in
havenstad moeten worden opgericht en zij
zou het middel kunnen worden om Duitsch
lnnd in dit vak op één lijn met Engeland
te brongen.
liet lijkt een eigenaardig omslachtig mid
del om tc trachten Duitschland langs zoo'n
groofen omweg vooruit te brengen. Geen
wonder dan ook, dat men vele opmerkin
gen daarover hoort, Nlen gelool'L niet, dat
men het in de theorie moet zoeken, die
gelijk bekend is, zoo erg grijs is. Nlen kan
niet aannemen, dai het verstandig zou zijn
zich met volle borst op de studie te wer
pen als er sprake is van een concurrentie
in de jiraklijk. Nlen vraagt zich mei schrik
af of door deze nieuwe specialisocringniet
zeer eenzijdige mensclien zullen wurden
gekweekt, uitstekend goed voor hun vak
maar dan ook voor mets ander-.
Doch dit raakt de bevoideraa.is der in
dustrie niet. Zij zijn geen opvoedkundigen,
geen onderwijs-monomanen. liet onder
wijs op zichzelf interesseert hen niet, /ij
gevoelen alleen voor het onderwijs als
middel om beter en vlugger Lnsitania*s en
Dreadnoughts te bouwen dan Engeland.
En dat dit middel doel treft tonnen zij
aan door een voorbeeld, waarvan de bo-
teekenis voor niemand en nergens is te
onderschatten.
Er was in de vorige eeuw een industrie,
waarin Engeland de wereldmarkt be-
heersebtede rhemisdio industrie. Enge
land had bekwame geleerden, Engeland
had goedkoope grondstoffen, Engeland had
kapitaal en beheer&rhte de markt. En lock
heeft Duitschland Engeland van de eerste
plaats weten af te dringen. En waarom
is dat gelukt Eenig en alleen door de
buitengewoon groote ontwikkeling van de
Duitsche chemische wetenschap. De IJuit-
aehe wetenschap heeft de Etigclsche voor
bijgehaald en spoedig volgde toen de Duit
sche industrie.
Datzelfde moet n- weer gebcuten ten
aanzien van deze industrie. En daaioni moet
Duitschland zijn uiterste best doen omhel
onderwijs in de scheepvaartkunde zoo iioog
mogelijk op te voeren.
Inderdaad, nuchterder en duidelijker kan
het niet gezegd worden. En het beroep
op de chemische industrie is werkelijk wel
zeer overtuigend. Nu moet men met uit
het oog verliezen, dat men er met onder
wijs alléén niet komt. Is er geen durf en
geen energie, gaat men liever uit speculee-
reu dan dat men zijn geld belegt in in-
dustneele ondernemingen, ziet men er
legen op om door liet aanbieden van flinke
salarissen en hooge werkloonen de beste
werkkrachten in velerlei rich ting aan zijn
zaak te verbinden dan komt men er
met liet bede onderwijs nog niet. Doch
werkt alles op dit gebied samen, dan kan
men inderdaad aan de Duilsehe chemische
industrie zien, wat nationale energie ver
mag, wanneer de wetenschap met voor
de praktijk den neus ophaalt, zooals helaas
in ons land nog zoo vaak g Meurt.
Het is
daehtzanni
voel
zaamheid
wordt op
gevallen
een harde tijd voor ons, zoo be
volk. Want bedachtzaamheid, in
een mooi woord voor lang
en zin tor teuten en uitstellen,
de wereldmarkt hoe langer hoe
minder gevraagd. Wat liet eene jaar nog
koene, dolzinnige projecten waren, is liet
volgende nl iets vrij natuurlijks en het daar
op volgende al iets doodgewoons.
Zoo is het met veel geruchtmakende uit
vindingen van don laat sten tijd gegaan, zoo
gaat liet ml weer met do Iuehlvjuut. Wij
zien al de verbaasde gezichten onzer Innd-
genootcii, indien een minister van oorlog
eens zou durven komen met een voorstel lot
instelling van een compagnie bestuurbare
liiclitbnllonners. En de man die niet, liet plan
voor een fabriek van luchtballons en vlieg
machines voor den dag zou duiven komen,
zou een lievig lachsucces hebben. Wij willen
eerst eens de kat uit don boom kijken. Wij
dc
in Ln biiite-daiiii op
lezen, half ongelooide, half
richten over vat mui in
dit gebied doet en celooveii. dat hit nog altijd
tijd- genoeg zal zijn.
En (ècli is dit fmwaur. Eu
wie gauw hielp dubbel belprn
het vellicht mogelijk zijn een
deze, die zeker pen groote look»
waarvoor 3e grond-btffen hier
Toch
En
lucr
zou
7011
tóf b
industrie als
'inM heeft en
ei en gemak
kelijk 7ijn te krijgen al- riders, in ons vader
land te vestigen.
Men denkc maar eens aan de automob'cl-
industrie. Wat heeft die niet in Frankrijk
een hooge vlucht genomen. En waarom? Om
dat in dit land de eer-te woonden, die durf
den, 'die geloof hadden te de toekom-t der
auto. Moet men nti veer hetzelfde beleven
ten aanzien van de luciitvnarfuigen? Reeds
is men In Parijs duik bezig. Verscheiden
vliegmachines staan oji Mapei. Alen moedigt-
de proefnemingen ami met hei zeer nuchtere
volkomen eerlijke duf] om zelf in de in
dustrie zon spnfdig mogelijk profijt te trek
ken van de resultnti ,i dier proeven. Te 7b r-
lijn gebeurt in mindere mate - it t- der
gelijks. Waarom zou men te Nederland niet
ook in flie richting verkz.iam zijn?
Het is waar, een veiveiiiging ongericht,
en tiet schijnt dat men de aangewezen ïmn-
sclien gevonden beeft om die v-n eniging te
leiden. Doch mi -trom men den ook voor
waarts en Fioude nun in brt oog. rl.it het
mogelijk moet zijn vrij spoedig te komen lot
de inrichting van een industrie, die zich liet
vervaardigen van luchtballons ten doe] stelt.
TTof is waar wij werken liter onder min
der gunstige oni-tandigbeden dan elders. Tn
Parijs. Londen. Berlijn en Washington houdt
de regeering mede een /eer scherp oog in het
zeil.omd.it men daar de nieuwe luchtschepen
zoo gauw mogelijk voor de verdediging des
lands moet gebruiken. Van zelf steunt daar
dus 9e regeering het parlieulier initiatief en
is zij bereid goede bestuurbare ballon- duur
te betalen.
Hier is de regeering op dit punt minder
vooruitstrevend. \V ii in bben hier een mulee-
lig gevolg van de omstandigheid, dat onze
regeering niet in de eerste plaats militair
denkt, niet in de eer-te plaat* er op uit is
om de defensie des lands zoo hoog mogelijk
op te voeren. Doch dit nadoel behoeft nu
toch niet zóó zwaar le wogen, dat liet ons
land zou verhinderen op dit nieuwe gebied
een der eersten te worden.
En nu verlieze men toeli niet uit het oog,
dat het een uiterst belangrijke zaak is,
waarom het hier gaat: den voorrang in een
industrie met onbegrensde mogelijkheid van
ontwikkeling.
Dien voorrang kunnen wij nog krijgen,
als wij direct alle hens aan dek biengen en
er in slagen gauw flink w.tt geld bijeen te
brengen voor studie en vooibereVring En
wat het hebben van zoo'n om mug bciec-
keiit, is wel niet onder cijfer- te bnngi-n,
maar moet toch ieder duidelijk uoidcn, die
eens nagaat, hoe de in hei begin verkregen
voorsprong later niet dan uite-.-t moeielijk
weer is in te halen. Dat hebben wij gezien
bij de locoinotievenfabrienge, bij den aan
maak van stoomschepen, van rijwielen en van.
automobielen. Wat de eer-te en laatste bran
che aangaat, mag, wat onze vnderlnndsehe
industrie doet. niet veel naam bobben. Jaar
lijks bestoden wij vele duizenden om onze
behoefte aan die zaken in het buitenland
te bevredigeji. wat toch zeker niet noodig
zou zijn ah men indertijd van den beginne
•if aan deze werktuigen ook in ons land was
gaan aanmaken. Met den seheeoshomv en de
rijwielen staat het iets beter. Doch ook hier,
speciaal in den houw van moderne stoom-
booten, zonden wij heel wat hongeren rang
hebben kunnen innemen, indien wij gezorgd
haddon onder de eersten te zijn, die zich
aan deze nieuwe industrie wijdden.
liet geldt hier niej vooral de nationale
oor, van no. f te ijn in den wedstrijd om
hel nieuwe, liet is hier niet te doen om den
naam van de eer.-ie te zijn: het komt hier
aan op do dand, hei komt er op aan om do
eerste le zijn in ervaring, om het eerst de
goede werkkrachten, voor hot meer iutellec-
tuoele werk zoowel ais voor den handenarbeid
te hebben, om bet eerst een afzetgebied, een
clientèle to hebben en om dan ven dien voor
rang het juiste gebruik te maken.
Do geschiedenis der industrie toont aan
dat men niet vanzelf de eerste blijft, als men
eenmaal de eerste is. doch wel dat men zoo
doende een voorsprong op zijn eonetiuenlon
heeff, die met voldoende volharding altijd te
handhaven is.
Nu is voorloopig de afzet nog niet groot.
Men moet dan ook natuurlijk niet te groot
beginnen. Hoogstens zal men hier. als in Pa-
