STADSNIEUWS-
Kimst en Wetenschap.
Kerk en School.
W
Kainerzetol Sneek.
Men bericht aan. de „Tel.", (lat de heer
S. do, Vries, wethouder vaa ouderwijs te
Aitw tepdam, en. lid van, de Tweede Kamer
voon hef district Sneek, tot heden toe zijn
mandaat niet heeft neergptegd. Wkd staat
zijn bosluit tot aftreden vast, d,och de da
tum haagt af van enkele, wetsontwerpen,
waarbij 'dei lieer Do Vries als rapporteur
direct "betrokken is.
Vermoedelijk zal 'do hoor De Vries eerst
hegïn September) zijn besluit aan, de kie
zers te Sneek inodedqdlem.
Verslag betredende het onderzoek naar het
beleid lu Atjeh en onderlioorlgheilen.
De luitenant-generaal, buitengewoon adju
dant der Koningin, commandant van het le
ger en chef van het departement van oor
log in Nederlandsch-Indié, Rost van Ton
ningen, begint liet door hem uitgebrachte
verslag met dc -volgende mededeeling.
Ingevolge gouvernementsbesluit van 11
November 1907 vergezelde ik Zijne Excel
lentie den gouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indië op zijn reis naar Atjeh.
Van den 25sten November tot en met den
Sisten December aldaar verbleven, bezocht
ik met' den mij tijdelijk toegevocgden adju
dant, den kapitein van den generalen staf F.
Schütt, do volgende garnizoenen, posten en
tijdelijke posten, als: Sabang, Koeta Radja,
Lbo Ngu, Indrapoeri, Seulimeum, Padang
Tidjï, Sigli, Bcureunoeën, Lam Meulo,
Loëng Poetoe, Meureudoe, Samalanga, Bi-
rciien, Teupin, Blang Mané, Leubo, Lho Sen-
mawc, Goudong, Lho Soekon, Panton Lou-
beue, Idi Langsa, Poeloe Raja, Tjalang,
Meulaiioh en Tapa Toean.
Heb ik tijdens mijn verblijf te Koeta
Radja de meest uitvoerige besprekingen met
don civiel- en militair gouverneur van Atjeh
en onHerlioorigheden gehouden, teneinde
voor zooveel mogelijk inzicht te krijgen in
zijn opvattingen, betreffende de militaire
actie in dat gewest, uit den aard 'der zaak
kon het zeer kortstondig verblijf op de an
dere plaatsen slechts leiden tot het met om
zichtigheid stellen van vragen, die betrekking
hadden op de feiten, gebeurtenissen, toestan
den en regelingen, waarvan in de'door „Wek
ker" geschreven artikelen in „De Avond
post" van 12 October tot en met 1 Novem
ber, 1907 gewag werd' gemaakt.
Verder te gaan in dit onderzoek achtte
ik uit een krijgstuchtelijk oogpunt niet
wonschei ijk en overigens ook niet noodig.
Ten slotte werd, daar waar de gelegenheid
zich voordceld en wel voornamelijk te Koeta
Radja, Lho' Seumawe, Meulaboh en Tapa
Toean en na terugkeer te Batavia, ookhier
inzage genomen van die journalen en pa-
trouillorapporten, die licht konden geven in
cle duistere punten, waarover het onder
zoek liep.
De eerste vier paragrafen leiden den schrij
ver der nota tot do volgende stellingen:
a. In Atjeh bestaat geen oorl ogs-, maar
wel een p a c i f i c a t. i e-toestand, zoodat van
vijanden geen sprake meer kan zijn, maar
wel van kwaadwilligen (roovers en
manuuleur»).
N.-B. De generaal-majoor G. C. E. van
Daaleu spreekt nog wel van een oorlog, n.l.
tegen de kwaadwilligen, die hij vijanden
noemt.
b. De pacifieatietoestand maakt bijzondere,
tevens krachtige, maatregelen op gebied van
bestuur, politie en rechtspraak noodig met
verzachting nochtans voor de meer rustige
©treken.
c. Zooals de pacifieatietoestand den oorlog
vervangen heeft, treedt ook de mildere pacifi-
catienoodzaak op in do plaats van de oor-
logsnoodzaak.
d. Deze gekit vooral voor do kwaadwil
ligen (roovers cn maraudeurs), die geen
mededoogen verdiench.
e. De patrouilles, die voornamelijk' (bijna
uitsluitend) tot taak moeten hebben de ben
den te vervolgen en te vernietigen, hebben
een uiterst zware taak to vervullen, waartoe
veel energie en volhardingsvermogen noo
dig zijn.
f. Do omstandigheden, waaronder deze pa
trouilles werken, kwecken onwillekeurig een
zekere mate van ruw beid in het optreden,
die alleen door het zedelijk overwicht van den
patrouille-commandant kan worden veron-
zijdigd'.
g. Dit overwicht is niet altijd aanwezig,
vooral waar bij patrouilles van geringe sterkte
Europeesclie of Inlandsche onderofficieren
patrouille-commandant zijn.
h. Onder do ongunstige werking van een
ontaard karakter en een zwakke tucht doen
zich bij de patrouilles baldadigheden, buiten
sporigheden, ja zelfs wreedheden voor, die
de militaire autoriteiten niet kunnen voorko
men, doch alleen door strafmiddelen kunnen
onderdrukken.
Deze stellingen dienen als grondslag bij
het behandelen van de hieronder volgende
aangelegenheden.
De volgende paragrafen (68) n.l. han
delen over de hier na te noemen punten.
A. Bezwaren, geopperd over de handelin
gen van de patrouilles, loopende over: n. het
requireeren van voedingsmiddelen; b. het
zonder soittmeeren beschieten van schuil
plaatsen ;c. het schieten op vrouwen en kin
deren; d. het afmaken van gidsen, spion
nen, gevangenen en wecrloozcnc. het mis
handelen van de bevolking en het slaan en
pijnigen van kampongbewoners om berichten
af te persen: f. het verminken van lijken.
B. Handelingen der patrouilles op politio
neel gebied, waartoe behooren het doorzoe
ken van kampongs cn het omsingelen van
daarin gelegen huizen.
C. Represailles en solidaire aansprakelijk
heid. Deze bestaan bij alle oorlogen en zijn
bij pacificatiemantrogelen evenmin uit le
sluiten. Zoo werden vroeger wel eens salvo's
door kampongs gejaagd, wanneer de vijand
ona van daaruit ol uit do nabijheid daarvan
beschoot, zonder dat wij van zijn arnwezig-
heid kennis hadden gekregen. Die salvo's
hadden meer de bedoeling om er den schrik
in te brengen, dan om offers te maken. In
den regel toch verlaat dc goedgezinde bevol
king een dergelijke kampong, als zij denk^.
dat de aanwezigheid van djahats aanlei
ding zal geven tot het doorschieten van de
kampong.
Een dergelijke represaille, alhoewel to ver-
oordeelen uit een pacificatie-oogpunt, is toch
op gronden van het oorlogsrecht zeer goed
to verdedigen, evenals bij Europeesclie oor
logen het beschieten van niet versterkte
plaatsen, die vijandelijkheden plegen.
Daar dergelijke handelingen door den te-
gomvoordigen gouverneur in zijn nota streng
worden afgekeurd, is verdere bespreking
daarvan overbodig.
Het niet geven van kwartier wordt bij onze
I troepen niet toegepast.
liet er bij halen van de statistiek van
Europeesclie legers, waar bij de gevechten
één doodo tegen vijf gewonden worden aan
getroffen, kan niet als bewijs gelden, daar
het bekend is, dat de Inlandsche vijand ïijn
gewonden zoo mogelijk van het slagveld
wegsleept, terwijl het zich bij den Atjebschen
vijand dikwijls voordoet, dat de gewonden
tot den dood toe doorvechten of als vijand
zich blijven gedragen, zoodat men uit zelf
behoud wel verplicht is hen neer te schieten.
In andere streken, waar 'de bevolking niet
zóó fanatiek strijdt Bali, Lombok, Celebes
worden de gewonden in onze ambulances
opgenomen en aldaar verpleegd.
Uit het verhandelde in de Iaatstbchan'delde
paragrafen moge blijken zoo luiden de
conclusies van dat gedeelte van het rapport
dat noch bij hot optreden van onze
patrouilles tegen de benden, noch bij het
optreden op politioneel gebied de regels van
het oorlogfe(pacif!cfttie)recht worden over
solireden, dat zelfs volgens de voorschriften
van gcneraal-mnjoor Van Daalen mildere be
ginselen werden toegepast ten aanzien van
gevangenen, daarentegen de strenge Duitsche
voorschriften ten opzichte van hot requi
reeren van gidsen uit de bevolking en hot
uithooren van gevangenon cn opgelichte kam
pongbewoners.
Dat bij dc patrouilles wol eens verkeerde
daden worden begaan of wreedheden worden
gepleegd welke voorvallen, zooals „Wek
ker" die voordraagt, bovendien grootendeels
buiten het tijdperk van bestuur van den
generaal-majoor Van Daalen liggen mag
niet op den bevelhebber worden veihaald.
Deze heelt door zijn strenge voorschriften
getoond wars te zijn van alle noodelooze ge
weldpleging en bewezen deze met gestrenge
middelen te keer te willen gaan.
De tucht bij de patrouilles is over het alge
meen zóó, al» men die zelden zal aantreffen
bij troepen, die een langdurige guerilla ach
ter den rug hebben, maar bij do kleine
patrouilles met hun commandanten van lager
rang doen zich uit don aard1 der zank meer
verkeerde handelingen voor dan bij de groo-
tere.
Toch zou men niet tot de groote patrouilles
mogen terugkecren, omdat daardoor de krach
ten verspild on de uitkomsten verminderd
worden, waardoor de rust op Atjeh on be
denkelijke wijze zou worden verstoord.
De Minister van Koloniën heeft de over
liet verslag en de nota doen
van wegwerken en wachtdienst die bezettin
gen zeer voldoende waren.
'1. Evenmin kan de gouverneur-generaal
instemmen met- de opmerking van den leger
commandant, dat de indirecte beveiliging
van liet vervoer langs den Gajoweg niet
altijd voldoende verzekerd was door de be
zettingen van Bireuën en Leubo, vroeger
door die van Bireuën, Matang Gloempang
Doea en Goentji. Tn aansluiting aan hetgeen
generaal Van Daalen daarover in zijn nota
zegt, doet de Landvoogd opmerken, dat
tijdens de door generaal Rost van Tonnin
gen in dit verband vermelde klewangaanval-
len van 14 en 17 December 1905, de met de
bedoelde indirecte beveiliging belaste bivaks
Bireuën en Leubo te zamen een sterkte had
den van pl.m. 2-10 man, welke de Land
voogd ruim voldoende acht.
5. Naar aanleiding van hetgeen do leger
commandant zegt over colonnes te klein om
onder commando van een hoofdofficier te
worden gesteld, wijst de gouverneur-gene
raal op de door de toenmalige majoors Van
Daalen, Van der Mnaton en Swart, aan het
hoofd van kleine mobiele colonnes, bereikte
belangrijke uitkomsten en het feit, dat bij
den bekenden Gajo-tocht van 190T4 de onder
bevel van overste Van Daalen gestelde colon
ne nog geen volledige divisie marechaussee
(een kapiteins-commando) en de colonne, die
in 1001 onder bevel van majoor Van Daalen
een excursie maakte van Peusangan door
het Gajoland (Meergebied en Dörötstreek),
naar Meulaboh nog minder sterk was. „Ware
zoo vraagt de gouverneur-generaal het
soms beter geweest dergelijke excursies aan
minder ervaren aanvoerders toe te vertrou
wen, omdat do troepensterkte der colonnes
organiek een officier (aanvoerder) van lagcren
rang heeft?"
G. Uit het verslag van den gouverneur-
generaal is reeds gebleken, dat de Land
voogd wiens voornemen het is Ln zake
vermeerdering van troepensterkte het laatste
woord te laten aan Ren inmiddels opgetre
den opvolger van generaal van Daalen als
civiel en militair gouverneur van Atjeh en
Onderhoorighcden niet instemt met het
geen do leger-commandant aanvoert ten be-
tooge, dat de troepenmacht in Atjeh mot
twee bataljons van .Java zou moeten worden
versterkt, en dat cle Landvoogd, ook niet be
aamt, dat in de laatste jaren de onveiligheid
in Groot-Atjeh in algemeenen zin zou zijn
toegenomen.
VLAARDINGEN, 7 Aug. Bij 'de le
's-Gravenhage gehouden examens Engelsch
L. O. is o. m. geslaagd mej. J. A. Kiel-
stra van hier.
De Burgemeester is gisteravond van zijn
buitenlandsche reis in de gemeente_ terugge
keerd en heeft heden zijn functiën wederom
hervat.
Bij de te 's-Gravenhage gehouden examens
hoofdakte is o. m. geslaagd de heer C. M.
van der Poel van hier.
legging
van
vergezeld gaan van een brief aan de Tweede
Kamer. Bij liet verslag behoort een iota
over dc Wekker-artikelen "(25 bladz.), welke
daarin punt voor punt woiden behandeld,
vergezeld van 14 bijlagen.
Voorts zijn ingediend een nota over de '(re
passing van het oorlogsrecht in den oorlog
tegen inlandsche volksstammeneen van den
afgetreden Civielon en Militairen gouverneur
van Atjeh en Oinlerhoorigheden G. C. E.
van Daalen afkomstige nota van inlichtin
gen naar aanleiding van het dagblad-artikel
„Hoe beschaafd Nederland in de twintigste
eeuw vrede en orde schept op Atjeh". met
26 bijlageneenigc op die nota betrekking
hebbende aanteekeningen van den gouverneur-
generaal van Nederhmdseh-Tndië, welke stuk
ken ter griffie van de Kamer worden neder-
gelegd ter kennisneming van de leden.
Nopens enkele punten in do bij het verslag
van den leger-commandant behoorende nota
Loeft de gouverneur-generaal nog o. a. het
volgende medegedeeld
1. fn het begin van de nota fs sprake van
eon daad van persoonlijke wreedheid, die
volgens een verhaal, dat in 1903 de rondo
deed in het patrouillegebied van Padang
Tidji of Seulimeum zou bedreven zijn. Naar
do waarheid van dit verhaal is navraag ge
daan in een der door den gouverneur-gene
raal gehouden conferenties, bijgewoond door
alle voorname hoofden van de gelieelo onder
afdeling Pidië, waartoe vóór 1905 de VII
Moekims Pidië (Padang- Tidji) behoorden en
waarheen de te Seulimeum gelegerde divisie
marechaussee destijds haar excursies vaak
uitstrekte. Geen der aanwezigen kon echter
cenige inlichtingen nopens het verhaal geven.
2. Ter aanvulling van 's leger-comman-
dants mededeclingen nopens de onvoldoend
genoemde bezetting van dc landschappen
Peusangan en Sawang teckent de gouver
neur-generaal nog nan, dat het niet ratio
neel is, in lan'dschigDen als de beide ge
noemde, met inbegrip van Gloempang Doea,
meer dan één post als blijvende bezetting te
vestigen.
3. De gouverneur-generaal stemt niet in
met. het oordeel van den leger-commandant,
dat de bezettingen van Aloeë Goclo (twee
groepen) en Teupin Blang Mané (drie .groe
pen) te klein waren.
De
landvoogd
recent, dut voor dekking
Naar men ons mededeelt hebben de werk
zaamheden op het gebied der ioonsbeweging
dezen winter door de Schiedamsche schilder s-
vereeniging «Voorzorg" begonnen, reeds goede
gevolgen gehad. Door de patroons is besloten
het standaardloon der gezellen voor het jaar
1909 te stellen op 19 cents per uur, dat is
1 cent per uur hooger dan dit thans is.
Voor «Voorzorg" is dat wel een succes.
C-evonden voorwerpen.
Bij den commissaris van politie alhier zijn
inlichtingen te bekomen omtrent een te Sche-
veningen gevonden dameshandtaschje, waarin
o. a. 2 portemonnaies en 3 spoorkaartjes,
terugreis ScheveningenSchiedam.
opgemerkt, men noemde 'deze dan ook de
tranen van, den heiligen Lau remtius, wiens
feest invalt op 10 Augustus.
Het sterrenbeeld Perseus" is gemakke
lijk te vinden. Het staat vóór middernacht
aan den N.-Oos tel ijken, hemel, onder de
vijf hoofdstenen van het sterrenbeeld „Cas-
siopea", te zamen, een W vormende in den
Melkweg gelegen. - („Z. Ct.")
Gisteravond worden hier twee piihderjarige
jongens, die zwervende waren, -door de poli
tic aangehouden. Zij bleken te Amsterdam
tehuis te behooren en zijn naar de politie
aldaar overgebracht om aan hun ouders te
worden teruggegeven.
Do toestand' van den bekenden schrijver
van kinderboeken, den heer P. Louwerse, die
te 's-Gravenhage, gelijk gemeld, een onge
val met de tram gehad heeft, is, naar het
„Vad." verneemt, minder gunstig. De hoofd
wond blijkt van eritotigpn aard te zijn,
zoodat het ergste gevreesd wordt.
Tot eere-voorzitters van hot Congres van
geschiedkundigen te Berlijn zijn o. a. ge
kozen mr. S. J. Foekema Andreae, hoog
leeraar aan de universiteit te Leidon, Ilill,
Amerikaansch gezant tc Berlijn, en prof.
Paul Frédóricq van de Gentsclie universiteit.
Augustus is do maand van, het jaar,
waarin men de mees to vallende stëmm
kan verwachten, voornamelijk daar de
aardo dan de baan kruist van een der
voornaamste meteorenzwermen, die der
Perseïden, aldus genoemd naar het straal-
punt van den hoofdstroom in het sterren
beeld: „Pcrseus". Zij staan, in verband mot
do groote komeet van 1SG2, wier baan
samenvalt met die der meteoren, i
Hoewel nu de aarde den lOen Augus
tus cn eerstvolgende dagen door het dichtst
van 'den stroom gaat, ziet men, devoor-
loopcrs somtijds reeds in de tweede wetok
van Juli, de achterblijvers wel eens tot
omstreeks 21 Augustus, De rijkdom aan
vallende sterren der tweede week van
Augustus werd reeds in vroegere eouwqa
De leider van de Deensche Groenland-
expeditie, Mylius Eriehsen is met zijn twee
metgezellen op de volgende tragische wijzo
om het leven gekomenTijdens een onder
zoekingstocht te voet is hij, door een Eskimo
on zijn vrouw vergezeld, overvallen door een
sneeuwstorm. Dc drie mensch.cn bevonden
zich op een groote ijsvlakte, die aan 't drij
ven raakte. Nadat de voorraad' voedsel ver
bruikt was zijn Eriehsen en de vrouw van
uitputting bezweken. De Eskimo slaagde erin
don terugweg naar het station te vinden, maar
nauwelijks daar aangekomen bezweek ook hij,
nadat hij den dood van zijn metgezellen nog
had kunnen meedeelen.
Nun. Herv, Kerk.
Algerneene Synode.
19e Zitting.
Een zeer belangrijk punt vormde dadelijk
den aanvang dor zitting. Sedert weinige jaren
is er verschil opgekomen ovter iets, dat vroe
ger vast stond, n.l. dat iemand, die tot do
Ned. Ilerv. kerk wil behooren, moet ge
doopt wezenis 't hem niet geschied als
kind, dan bij zijn toetreding als lidmaat der
kerk. De Synode van 1907 heeft in dit ver
schil positie genomen cn zich verklaard voor
don verplichten doop, Wie tot de Herv. Kerk
wil behooren moet dit zinnebeeld aanvaarden
wil hij dat niet, hij blijft vrij, maar staat
huiten haar kring. 15 Januari 1.1. is deze
bepaling van kracht geworden. Desniettemin
deed prof. Canncgietcr het voorstel, gelijk
hij verzekerde door zijn geweten gedwongen,
do pas ingevoerde bepaling weder af te schaf
fen. Hij acht daardoor een verkeerde be
schouwing van den doop begunstigd en de
vrijheid van hen, 'die lidmaat der kerk wen-
sehen te worden, terwijl zij aan dit zinne
beeld niet hechten, tot hun geestelijke schade
verkort. Broed gaf hij van deze overtuiging
rekenschap. De drie leden der commissie van
rapport oordeelden het in het algemeen onge-
wenscht ern zoo kort geleden ingevoerde be
paling weder te schrappen; daarom adviseer
den twee tot verwerping, hoewel dén er van
principieel met prof. Cannegicter saroenstem-
dc, gelijk ook prof. Knappert. Het derde lid
ried desniettemin tot aanneming. Tot deze for
meels kwestie beperkte zich voornamelijk het
debat; alleen de rapporteur van het vorige
jaar, de heer Schrieke beantwoordde den
voorsteller, wat aangaat het wezen der zaak.
Het voorstel der meerderheid werd aange
nomen, met één praeadvies cn één stem tegen.
Onder de fouten, die predikanten en ge
meenteleden binnen het bereik dor tucht bren
gen, wordt in het reglement genoemd het
handelen ,in strijd met den geest en de be
ginselen der Ned. Herv. Kerk". Hierbij is
een verwijzing gevoegd naar de proponents
formule, door de predikanten na hun examen
onderteekend, die dus als 't ware tot toets
steen gesteld wordt. Hiertegen wasjiet be
zwaar ingebracht, dat zij dit alleen kon zijn
voor predikanten, niet voor gemeenteleden, die
haar niet onderteekenden. Ten vorigen jaro
werd daarom eon tweede toetssteen er naast
gesteld, geldend voor alle gemeenteleden,
n.l. een verwijzing naar dé belijdenis-vra
gen, door ieder lidmaat beantwoord. Hierover
waren nu de oordeelvellingen der Provinc.
Kerkbesturen cn der Classicale Vergaderin
gen ingewonnen, die zich gunstiger en minder
gunstig verklaard hadden. De heer Ellens
beval in een belangrijk rapport, namens de
eomm issïe voor dit onderwerp aam dat de
Synode verklare, dat 'de invoeging behoort te
worden vastgesteld. Het rapport wordt aan
stonds in behandeling genomen en de con
clusie na vrij breede discussie goedgekeurd.
Enkele stukken worden voor kennisgevine
aangenomen, o. a. het beleende manifest van
den Neo-Malthusiaanschen Bond, ook aan
de Synode toegezonden. Eén lid der vergade
ring spreekt daarbij ?4jn leedwezen uit, dat de
Synode des vorigen jaars ziek heeft laten
bewegen ern weinig beteokenen'de circulaire
over dit onderwerp uit te vaardTgeri, waar-
dooi' dit manifest is uitgelokt; waartegen
over wordt opgemerkt, dat dc circulaire in
zoover vrucht heeft gedragen, dat 'daardoor
op sommige plaatsen actie tegen het Neo-
Malthusianisme is gewekt. Hierna wordt 'de
zitting gesloten.
20o zitting.
Reeds meermalen, i's in,' do zittingen dar
Synode ovor (le kerkvisitatie gesproken.,
het onderzoek van den toestand der kerk,
waarvan nog een uitvoerige; bespreking
met het oog op mogelijk wensehelijkc ver
andering wacht.
Verschillende voorstellen; dienaangaande
gedaan werden, roods vermeld. Heden weaxl
weer een, nieiiw rapport uitgebracht, van
IJzendijko, dat oordeelt, dat door dit on
derzoek, gelijk hot geschiedt, niet vol
doende blijkt wat do kerk aap de armen
zorg besteedt. Het wil tor ve rite tering som
mige vragen, veranderd hebben, mot betrek
king hierop. Het rapport luidt gunstig:de
zaak komt weldra aan do orde.
Volgens dc kerkelijke wet worden de
classicale vergaderingen 'door het ganschc
land gehouden op den laatster). Woensdag
in Juni. Ze,er belangwekkend zijn die ver
gaderingen voor oningewijdqn niet. Zij
zijn meestal gewijld aan. veje benoemingen
l «j.
lyte-
jcllE
rim 1
keer
V00I
H
inog
yoüi
Jloe
'gons
'gekt
herv
nist'
j T<
'oen
A
?!sïdi<
1
nu
inicc
In
I-moe
kum
nog
t In
ibesl
'kern
.geer
dat,
d moe
gein
en aan dc beooriïqéli'ng van von«.
door 4, Sjnodo w il C 2?
Voor behandeling van andere, belS
onderworpen: armenzorg, zackcnzor*
derlinge hulp van genanten; rendi^
breekt in t algemeen de tijd. D&uT
er menigmaal aangedrongen; u1
den van buitengewone, class, vc» i!
proqf is meérmaJcn genomen, will JL
kple bepaling liet1 verbiedt, met gfj®
en ongunstiger uitslag. N.-Hollamj
met bijzondere voldoening wijzen opJ!
kerkelijke vergaderingen iii die prol,
waaraan ook 'diakenen deelmanen om
het vraagstuk 'der armenzorg'^
zorg voor behoefti'gen niet slechts w
besproken, maar in de praclrjk a;uic
met verblijdenden uitslag. Ter tafel
nu in 'de Synode een voorstel van
delburg, gesteund 'door Haarlem, cm, z„
buitengewone class, verg. een pJaais
dq wet te geven'. Een aantal W
in het Alg. Regl. te plaatsen, waren
toe ingediend. De rapport-commissio oor
deelde die bepalingen onroodig: meuk
samenkomen, geen wet verbiedt het
welk recht' legt men aan do gem»
dq kosten op, als zij ar geen bel.mginsM
len? Anderen meenden: een wet
i'mpératief, dwingend zijn, moet k™
dat mem moet vergaderen. Kan men dit
in dezo 'doen?... Om te bepalen, dat®
kan samenkomen, is geen. wet no*
want dat kan men nu ook. Naar heivoor- r-m
stel der commissie wordt do zaai
de 'hand gewezen als niet voor regie»
teering geschikt.
Een voorstel uit den kring 'der kerkelnfe
hoogleentreit voortgekomen, met gunstig
vies der Syn. commissie, n.l. dat hijV
kerkelijk voorbereidend examen evenzee
als bij do andere universiteiis-examens
graad 1 „cum. laudo" zal kunnon worde
verleend, leverde veel stof tot 'bespirhffii
Vijf kerkelijke professoren zijn er m
ook prof." Knappert, één, de oudste,
de langste ervaring, tegen, evenals 4
comm van rappo.rt., waarvan hij decliiit
maakte. Met kracht en klem trachtte b
de vergadering van het ongewenschte
invoering te overtuigen. De zaak wok
niet door de studenten begeerd. Ex k
een aansporing in, om uit' to munten
de studie, maar mijn ervaring leert tk
dat zij noodig is. Bovendien is er emp
vaar. Deze jongelieden moeten nog gcSn
mineerd worden door de Prov. kerkkM
ren. Het' is te wensehen, dat d'ez,e k
onbevooroordeeld aanzien. Eji au, spreeï
het vanzelf, dat, wanneer sommigen k
getuigenis „met lof" verwierven en aaè
ren zonder eenigen lof verschijnen,
voor de laatsfen van een nadeelig
moet' zijn, wat hij zijn studenten wil b„r.
ren. Tegen difhoofdargument keerden ziti
vele bestrijders. De graad -„cum. Wé
wordt ook Bij de universiteits-examensjj
uitzondering verleend aan hen, die uitat
ten. Ook thans laat men hot bij het bekert
maken.van den uitslag der kerkcl. examat
reeds verstaan, dat er verschil vaa k
kwaamheid werd opgemerkt. Dat is recli
Voor hen, die zich meer inspanden. Man
niet van ieder wordt geëischt, Jat hijw
hoogvlieger zij. Daarom werpt liet miss-s
van den graad nog op niemand cea
of ongunstigen schijn. Hij kan pog eenm'
degelijk student zijn. Krachtig en herhaal
delijk wordt „pro" en „contra" gepleit
Ten slotte wordt de conclusie van hetraj
port verworpen met 10 togen 7 stemme
en daarmede het ^(rekennen vaa grafe
goedgekeurd, waarover nu de kerk
zal hebben uit '{o spreken. De zitting wek
gesloten.
Aangenomen, het beroep te Rhiyc-
burg (Z.-II.) door ds. E, II. BroekstraS
AxeJ.
Geref. Keuken.
Bcnocpcn te Huizon (N.-ÏÏ.) (toez.)d;
D. E. J. Hupkeri, te VVaddingsvcen.
Middelba vr Onderwijs.
Zoo op het adres van de ouders uit de
omliggende gemeenten, wier kinderen
den raad van Delft cle toelating te
le klasse der H. B. S. aldaar werd on!
zegd, omdat andei's klassesplitsing uoodig
zou zijn, als op het in verband hiermede
door B. en W. ontvangen, schrijven vaa
den minister van bimncnl. zaken, j
door; B. en VV". aan den raad uitvoerig®
pr,ae-advies gediend.
Ten aanzien van het adres der
merken B. en VV. op, dat in dezen moei!$
van billijkheid of rechtvaardigheid sp:A
kan zijn, Door deze kan het immers ni®
mor geboden zijn, dat do gemeente M"
zich de uitgaaf van een verdubbclin?
eerste klasse moet getroosten ter wille®
kindoren uit andere- gemeenten. Na. afte?
van hot examen kan eerst het aantal 1®
lingen bekend zijn on eerst daarna bcoot
deeld worden of splitsing noodi® zal lf
Toelating tot hot examen sluit dus t'
in, de verplichting tot hot verkenen W
toegang.
En dat het besluit van den wad 1
wettig zou zijn, zooals de minister
wordt door B. en VV- nadrukkelijk betw
Het Kon, bcsl, van 31 April ^>63,
aan DolU oen jaarl, subsidie vaa
toekont voor zijn II. B. S„ houdt geen«a
voorwaarde in en bij de omlerhaaidelmie!1;
voorafgegaan aan dat besluit, i3 vaa
btellen van voorwaarden geen sprake?
woest. j.
Tot het verkenen van subsidie heeft
motief geleid, dat Delft een school
oprichten, waardoor het rijk on dieven?
van de vei|)!ichting, aap do toeiynnldf "f
A-
Jhr.
geh<
,tot
1.1
gere
'met
terd
drie
misl
hebl
2 oj
stra.
kt
i en I
I1 teng
zelft
Ui
In
Hooj
h Cast
A.
alhii
lus»
lijke
A pioe
Ni
liet
)»wö
naar
eisch
en
7 in dc
treft
ïijn
pen
gloed
kleur
aiges
den
Jansc
de st
zeddu
De
steen
L
Gii
nonvl
pagnt
opget
vaan
plarei
zooda
zijn.
400 1
die ii
Ui!
He
h in de
I ahip
eenig
aanva
De
bemai
landlx
tonder
grond
Eet
CÜS 1
«ver!
daar
f schaf
tftt a
listen
j horop
'3 ve
van c
