62"" Jaargang- Zondag 28 Februari 1909 •No. 12936 Tweede Blad Uit de Tweede Kamer. MA.NTNI. SCHIEDAMSCHE COURANT D«zo courant verschijnt d a g e I ij k a, met uitzondering van Zon- en Feestdagen Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1,25.Franco Mr post fl. 1.65. Prijs per week: Voor Schiedam on VI aardingen 10 cent Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een tot aan het bureau bezorgd zijn. Bureau: Lnngo Haven No. 141 (hoek Korte Haren.) Prijs der Advertentiën: Van 16 regels 0. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30^ cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau le bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per ad verben tie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. Interc. Telefoon voor de Redactie No. 128. voor de Administratie No. 103. Wat is er toch eon hemelsbreed verschil tuschen deze Kamer zoo vlak vóór de groolo verkiezingen en die van vier jaar geleden, toen waren do groote strijdontwerpen gjj onderwijsgebied van Di'. Kuyper aan de orde, toen was het al leven en beweging, cn thans is het dc dood in den pot, en wordt er geredeneerd over Gurajaosehe mijnwetten en de rechtspositie van den Tndischen offi cier, waar heel weinig naar wordt geluisterd door eene droevig leege Kamer. Dc Cura- $acsche mijnwet clan is ingediend om een einde te maken aan den treurigen toestand, waarin de plantage St.^.Barbara aldaar thans verkeert, die eens tot zoo grooten bloei kwam. De historie is misschien niet algemeen bekend. Tn 1875 is die plantage verkocht aan een zekeren heer Gorsira, die kort daar op de eenc helft op zijne beurt verkoeld aan een zekeren heer Goclden, en even later de nadere helft aan dezen zelfden kooper in erfpacht gaf voor. 99 jaren, tegen betaling van 2500 gulden 's jaars en een pond ster ling per ton uitgevoerde quano. Deze lieer Godden was allerminst bekocht; dit gmanomijntje bleek eon goudmijntje, bon-' derden arbeiders vonden daar work, en de plantage Santa Barbara scheen de hoeksteen te zullen worden van Cunipnosche welvaart. Maar het mocht niet zoo wezen. In 18S5 reeds gingen de guanoprijzen zeer slerk nam' de laagte, ook al ten gevolge van het. ge bruik van andere kunstmeststoffen, liet eens zoo winstgevend bedrijf werd noodlij dend, het werd steeds op kleiner schaal uitgeoefend en in 1S95 geheel ecstaakt. Hot bedongen pond sterling por ton quano kon er niet meer uitkomen, en Sint Barbara ligt verlaten. Het spreekt vanzelf,1 dat de Rogooring dezen toestand met leede oogen aanziet. Ou- rajno heeft toch ai zoo weinig om hij te zet ten, dat het waarlijk wel noodig is, dat, als er eene bron van welvaart is, dat men die niet laat opdroogen. Nu is de kwestie deze. Tiet bedrijf zou wei weer opgevat kunnen worden, als de beer Godden maar van zijn dén pond ater ling per ton guano kon afkomen. Maar dat gaat niet, en de OiiRifnoseho Phoqiliaaf- maatsehappij. die do zaak van de familie Goisini iiceft overgenomen, denkt sr niet min don hoer Godden, die in de goede jaren met het bedrijf schatrijk is geworden, van zijne verplichting to ontslaan. Integendeel, ze boopt dot de Noderiandsche Regeering hem nog eens lot wederopvntling der exploi- Z(G dwingen, om dan ettelijke ponden van hem los te krijgen. Tin <le /.aak sterling wordt er niet makkelijker op nu dc aan deden van c.ie Curapaoscho Phospliank maatschappij niet in Nederlandsclie maar in Duitsche handen zijn. De Regcering heeft cl* echter iets op ge vonden. In het ontwerp ,,Curagaosehe mijn wet wordt voorgesteld haar de bevoegdheid ti» geven de plantage Santa Barbara te ont eigenen, ais het blijkt, dat die met voordeel te exploiteeren is, om dan hetzij zolve do exploitatie op zich te nemen, of die aan oene flinke maatschappij op te dragen, die daarvoor dan natuurlijk een tantième van de eventueel te behalen winst aan het Rijk zou moeten afstaan. Voorwaar, eene zeer gelukkige oplossing, waarmee iedereen te vreden kan zijn. liet wetsontwerp is dan ook zonder hoofdelijke stemming aangenomen. Natuurlijk hebben de bekende vrienden van Ctiragno het woord gevoerd, zooals de heer Van Vuurcn. die zijne vrees te kennen gaf, dat onteigening millioenen zou kosten, en de heer Van Kol, die met booze plan- non omging om den schatrijken heer God don tc dwingen weer nan hot werk te gaan. Dat het hierbij niet aan een patethisch be toog ontbrak, dat allo narigheid in deze ver meden zou zijn, als men maar lirect het stolsel van staatsexploitatie had gevolgd, is haast overbodig te vormeiden. De hoer Tvnr- neheek deed zijne waarschuwende stem hco- ren, dat liet aanpakken van dezen Engr.lsclt- mnn wel eens tot inlornntionnio moeilijk heden zou kunnen leiden, en het is zeker dat men in deze zijne ziel maar in lijdzaam heid moet bezitten, welke begrijpelijke nei ging er ook besta, om zoo'n mijnbeer die schatrijk is geworden in zijn bedrijf, cn die er nu mnnr niet meer naar omkijkt, omdat het minder gaat, wat zout op zijn staart tc leggen. De rest vnn den Dinsdag heeft de Kamer met gesloten deuren oftewel in Pomiió- Generaal vergaderd. Niet dat er beraad slaagd moest worden over het afweren van don inval van een bnitenlfuuDclwn vijand, het ging eenvoudig om de vaststelling van hot wglemoni op hot nnnlvlisoh verslag. Hot schijnt, dat men hot hierover niet. zoo hooi spoedig eens geworden is, want dc deu ren hieven too tot hot einde, on wij, arme verslaggevers, dip tot hot laatste toe nog op een stukje openbare zitting gehoopt, hadden, konden teleurgesteld naar luiis gnan. Dc hoer Ros Beeft eindelijk op dien dag aange kondigd. dat hij de Rpgeering wensohto tc interpelleeren over linie houding tegenover de Vereenvoudigde spelling in te nomen, en bet henoodigde verlof is hem daartoe ver leend. Woensdagmiddag (do Kamer had mor gens in do nfdoolingon vergaderd aver de mijnwet-Van Kol) ging de Kamer aan 1c tno- tic-Duvmnov van Twirt-Vnn dc Velde, Itii- Schets van HELENE LANG-ANTON. De student in do rechten, Naumanu, kwam met een ongelooflijk mormel in dc Boekbalie. Zelfs do moest welwillende bc- oordeelaar had geen spoor van ras in het koest kunnen ontdekken. Aaumann werd van allo kanten in 't 0°tje genomen. Hij liet dat kalm gebeuren en zei mot stoïcijnschc onverschilligheid. JHoudt jo mond. Op den kern komt "t |jsn, niet op hot uiterlijk. Ik ben overtuigd, 'Dt mijn Tyras nog surpcrioure hoedanig- teucn zal ontwikkelen. Wij hadden thuis °°k zoo'n rasloos exemplaar, dat cenig ln zijn soort was. Wil ik jelui die ge schiedenis eens vertollen?" verscheidene korpsbrocders knepen er össchcn uit. De anderen bleven bij hun l° hier cn lieten zich het honden ver- ha*l vertellen. Naumann begon »0nzo Manni had van hel tijdelijke af- ei'-| genomen. Wij kinderen waren on kostbaar, papa zichtbaar bedroefd, mama n zichzelf. 'Want Manni was in zijn --Mheid altijd oen voorwerp van afgunst geweest voor allo kennissen. Nooit, bc- jvcordo men, zou men een duplicaat van cm hebben kunnen vinden. J tooest een waardige begrafenis heh- eji. Wij kinderen hebben hom in oen kistje j?" ®g>l, en achter 'in don tuin, waar hij D Zoo graag met zijn langen snuit naar Wisjes zocht, begraven. De oude Mina maakte do diepzinnige opmerking, dat Manni er uitzag als een volgestopte bloedworst, waaraan wat hen gelde. Dat bengelen gold zijn kleine, sterk gebogen hoentjes, de trots van Manni's be slaan, hoezeer zo hein wel wat in den weg zaten hij het hollen. Maar hij wist, dat liij door die beentjes de verrukking der kenners wegdroeg. Geen tax kon met hom vergeleken worden. Acht dagen waren sinds die treurige ge beurtenis verstreken en Manui werd overal gemist. Wij misten hom hij onze spelen, papa bij zijn middagslaapje, mama bij haar visites. En steeds 'levendiger werd de wensch naar een anderen, nieuwen Manni. Eens op 'n drag kwam papa erg opge wekt van het college thuis cn bracht, onder zijn ovoi'jas verborgen, oen hond mee, ,die als „entree do chambro" onzen Frits, die hem wilde aannemen, in zijn duim boot. Papa zei erg tevreden „Dat is h brave hond, (lie verdedigt zich." Wij kinderen vlogen mot ecu waar ïn- diaiiengchnil dc kamer uit cn riepen mama. Deze kwam en monsterde door haar lorgnet don vierbeenigen nieuweling. Daarop zeide zij op geringsehatfeuden toon „Dit mormel zou onzen Manni moeten vervangen Dat moet oen tax hoctou met zijn korten staart cn zulke boenen 1 „Hij heelt toch o-beenon," waagde 't Lientjc op te merken. „Ja,'juist, slechts o-hccnen. Een goede tax heeft van boven o-, van onder x-bcc- nen." 1 Wij maakten nog schuchter de opmor-» king, dat wij don hond wol mooi vonden, dendo ,,D e K a mervnnoordee 1, d a t regeling van de positie van den Indisch on officier b ij do wet w en s c h e 1 ij k is, gaat over tot- Je orde van den da g." Wat is <le bedoeling dezer motie? liet is spoedig genoeg gezegd. Niettegenstaande vol gens dc Grondwet, de positie van de In dische officieren zal moeten geregeld worden bij de wet, zoodrade beb oeite daar aan b 1 ij k t te b e s t a a n, is dat nog altijd niet geschied. Do positie van den Ne- derlandsehen olficier is bij de w e t, die van zijn Indisehen collega bij IC o n i n k 1 ij k besluit, geregeld, waaruit een leek gemak kelijk do conclusie knn trekken, dat de be hoefte naar wettelijke regeling zich dus nog niet hoeft doen voelen. Wat echter door den lieer Duymaer van Twist, hierin bijge vallen door de heeren Bogaardt en Thom son. werd ontkend. Door het gemis aan wet telijke regeling voelt de Tndischc officier zich volgens do heeren achtergesteld bij zijn Ncderlnndschen collega, en bestaat er onte vredenheid in hot Tndisehe officierscorps. Daarnaast mag, volgens dezelfde sprekers, niet vergeten worden, dat, zoolang er geene w e 11 e 1 ij k c regeling- is, de positie van de Indische officieren niet vaststaat. liet staat voor ons vuist, dat die vraag naar wettelijke regeling samenhangt met de bc\ordering van kapitein Ghristof- tel, die telkens bij keuzo \iin onderluitenant tot zijn tegenvoordigen rang is opgeklom men. Het doet «enigszins onaangenaam aan ontwaard te hebben, dat er een klein, zeker niet liet beste gedeelte van de Indische officieren is geveest, dat wel xorie in plaats van deze snelle bevordering toe te juichen van dezen man, die ze zoo bij uitstek x er- diende en, die een sieraad is voor liet In dische leger, mopperende zaten to turen in de ranglijst op den twain van den* collega, die hen over het hoofd was gesprongen. Die bevordering heeft de vraag naar wette- 1 ij k e regeling naar boven doen komen, ze komt waarlijk niet uit zuivert* bron. Alen moei één ding niet vergeten. Bevor dering bij keuze i» lu een v r e d e s-legor altijd bedenkelijk, men moet er uiterst spaar- z.onin mee wezen, liever nog ze niet toelaten, omtlnt het in een v r e d e s leger eenvoudig onmogelijk is do bekwaamheden met pusten maatstaf to meten. Het is lang niet onmo gelijk dat in het Xedoriandschc leger iemand voor hoofdofficier wordt gojiasseerl, die vóór den vijand zou blijken heel wat hoo- ger te Maan dan de gelukkiger collega die den begeerden rang heeft verkregen. Mant* in ons Tndischc leger, d. i. een o o r 1 o g s leger, kan de bevordering hij kcuz-e niet worden gemist. Het legerbestuur moet liet in de handen hebben en houden, om op een bepaald oogenhlik den mmisbaar gebleken man, den cenig aangewezene tot le honge taak te roepen, die hij alleen kan in de hoop hom te kunnen behouden, maar met weinig succes. Mama wist er papa volkomen van te overtuigen, dat het een pover bewijs van zijn smaak voor oen goeden hond zou zijn. als Bij di! straat- mormel behield. Papa gaf mama gelijk en beloofde, den houd terug te zullen geven. Dat stond den kinderen heel niet aan. Wij vonden den kleinen, beweeglijken mormel allerliefst, en zelfs Frils, dien hij gebeten had, stemde dit toe. Waarschijnlijk was hij een veel beteren speelkameraad dan de oude Manni, die ternauwernood moer loo- pen kon. Maar al dat mopperen en drei nen hielp geen zier. Mama's schoonheids zin en haar lioulen met alles wat „echt" was, behaalden de overwinning. Toen hielp do nieuwe Manni zichzelf. Hij drentelde altijd maar papa achterna. En toen deze des middags zijn dutje ging doen op de „chaise loguo" in zijn studeer kamer, sprong hij onmiddellijk op den/divan, rolde zich op tot een kogel aan papa's voeten en snorkte weldra mol dezen om het hardst. Wij hadden zachtjes de deur geopend en lachten ons halfdood om dio vertoo- ning. Daar kwam de dienstmeid met een bood schap en vroeg Frils, papa te wekken, want hij moed dadelijk komen. Zij noemde den naam en het adres, maar wij bedank ten er voor. Papa's goede luim, als hij in zijn middagslaapje gestoord werd, was geen duit waard. Mina, die daarom juist ons met die taak had willen belasten, moest, omdat or zoo'n haast bij was, zelf papa maar wakker maken. vervullen, zonder dat wettelijke rege lingen daarbij de handen bindt. IIoo dik wijls heeft Napoleon I niet juist op het skrgvcld eerst ontdekt wat er in iemand Zat cn aan ware verdiensten recht laten we dervaren. Minister Idenburg heeft het niet zoover ge zocht, maar in eene uitnemende redevoe ring uiteengezet, dat de bestaande regeling niet in strijd was met de Grondwet, en dat daarover bij de Indische officieren alles be halve die ontevredenheid bestond, die dc hoor Thomson in zoo zwarte kleuren had ge schilderd. En als er van die wette lij k e regeling, aldus de Alinister, niet door som migen in Indië traktementsveThooging als welkome toegift werd verwacht, zou wellicht niemand er zich in Indië druk over ma ken. Indië heeft, zoo zei de heer Idenburg tcreoht, eene groote mate van zelfbestuur noodig, en wanneer men de richting der no tie mocht kiezen, zou men er*, aren. «lat -lie richting slecht zou passen in onze koloniale wetgeving, men zou een precedent scheppen, dat. ook ten aanzien van andere onderwerpen, naar wettelijke regeling zou doen vragen, en het eind zou wezengroote vertraging en bittere teleurstelling. De Alinister won het pleidooi over dc ge- heelc lijn. hij overtuigde de gehcele Kamer, zelfs den heer Van Kol, don eeniaen so ciaal-democraat, die tegen de motie deinde. Er waren slechts 11 voorstemmers, de hoe ren TTusrenholtz. Schnper en Ter Laan, die dus hunne koloniale specialiteit alleen lie ten staan, de Unie-liberalen Thomson. Reyr.c, Dolk, Verhey en Roessin sr. de katholiek Bo- gaerdt en dc vooretellors. Alinister Idenburg is lederen dag terrein winnende in dc Ka mer, en hij moet wel flagrant ongelijk heb ben vóór de Kamer hem dal treeft. De eerste termijn voor de aanlegkoslen van de lijn Tjikampek-Choribon, die in haar ge heel 8 niillioen en 3 ton zul kosten, w-rd toegestaan, zegge ruim 8 luiilioon. De heer Van Deventer maakte de zeer juiste opmer king. dat liet jammer is dat liet hoogst be langrijke rijstcentrum, Indramajoe, bij de/.c gelegenheid niet met den spoorweg wordt x er- bonden, en een ieder die de kaart van Java voor zich neemt, zal de waarheid hiervan moeten beamen. De heer Van Kol en de lieer De Waal Alalefijt, het voor dezen keer eens bij uitzon dering eens, vonden dat dc grondeigenaren door wier land de spoorweg zal loopen, en die natuurlijk door dc nieuwe spoorwegver binding den prijs van hun land belangrijk zullen zien stijgen, wel flink wat in de kos ten van aanleg mochten bijdragen. Het kos teloos afstaan van de betrekkelijk smalle strook gronds kwam hun onvoldoende voor. De Minister zegde ernstige overweging toe van de aansluiting van Indramajoe. Vorder kwamen wij van hem tc vernemen, dat die grondcigennaren ook nog het hout hadden afgestaan, dat voor het bouwen van de woningen van de werklieden, die den spoorueg moeten leggen, noodig zal zijn, maar de Kamer kwam niet onder den in druk, dat hier verkregen wordt wat billijk is. Alen heeft wel getracht meer te krijgen, maar genoemde landeigenaars blijken te taai geweest te zijn. De Minister van Koloniën, stond toen op om plaats te maken voor zijn collega van Binnenlandsehe Zaken, die het wetsontwerp op de „openbare inzamelingen" had te verdedigen. O, die collecten, wat een ramp voor de groote steden, vooral, waar men van vele collecten in geen velden of wegen kan nagaan, of het zuivere koffie is, of dat men bij don neus wordt genomen. Hier in den Ilaag is het gewoon verschrikkelijk, ongerekend het feit, dat sommige collec teurs al een heel eigenaardig bccrip schij nen te hebben van het inzamelen voor een liefdadig dool, en soms tot 60 a 70 percent van het gecoltocteenle voor hun moeite in de eigen pocket staken. Ook L het in den Haag gebeurd, dat, als op een bepaalden dag de collecte voor de h'e- dorlanrlsche Hervormde Keik was aange kondigd, een uur vóórdat die inzameling begon een ander het vischwater afstroop te, zich den schijn gevende, aLof hij voor genoemd kerkgenootschap kwam. ln al die ellende komt men er toe. om zijn deur voor alle collecten te snuiten, of in alle dezelfde kleinigheid te geien. Controle is practisch onmogelijk, omdat do meid toch niet telkens met mevrouw over do zaak kan corfereeren, gesteld al, dat mevrouw altijd thuis is. Het wetsontwerp bedoelt nu die openbare inzamelingen zoo aan banden to leggen, dat men tegen bedrog bij collecten is ge vrijwaard, dal men bepaald weet, waarom het gaat. Het ontwerp heelt Alinister Heems kerk geërfd van zijn voorganger Rink, die het op zijn beurt van Dr. Kuyper over nam. Een herhaald roepon hielp niet, papa snorkte rustig voort. Maar de hond was wakker geworden en had zich knorrend opgericht. Toen. Mina papa's arm greep, om hem wakker te schudden, sprong de houd woedend op haar los. Door het lawaai ontwaakte papa. „Wat is er dan?" Atina kon van schrik geen woord uit brengen, want do woedende hond rukte nog steeds aan haar kleederen. Tot Mina's groote ergernis had papa geen klap of zelfs niet oen boos woord over voor den hond, maar liefkoosde hij hem, zeggende: „Hij is waakzaam, hij is aanhankelijk 1" Lientjo zei, met haar aangeboren vrou welijke slimheid, tot ons: „Lot eens op, wij houden den nieuwen Alanni. Toen hij Frits in den vinger boel, zei papa: hij is braaf, hij verdedigt zich. En nu zegt papa: Hij is waakzaam, liij- is aanhankelijk." En Lientjo zou gelijk krijgen. Maar niet de reeds genoemde eigenschappen verze kerden ons hot bezit van den hond, xvèl een zeer bijzondere karaktertrek bracht papa er toe, hot rasloozc mormel, zooals mama hem noemde, te behouden cn als opvolger van den overledene tot Manni te verheffen. De nieuwe Alanni was namelijk ook spaarzaam." llior viel een homerisch gelach Nau manu in de rede. Doch deze liet zich niet van zijn stuk brengen en ging voort. „Lacht niet, cn luistert tot het oiiule toe. IIoo ongelooflijk 't ook moge klinken, hij was Inderdaad spaarzaam. Immers, toen op donzclfdon avond mama mot haan huishoudboek bij papa kwam om geld to Aten mag zich de vraag te stellen, of kot wensehelijk is, deze zaak wettel ij k te regelen. Wij gaan geheel niet' de heeren Do Beaufort en Van Doorn accooul, dat het niet noodig is. Alen is niet verplicht in cenige collecte ter wereld tc geven, wie dus wèl wil geven, hebbe do moeite er voor over controle te oefenen, en tegen bepaalde misleidingen en oplichting kan men de hulp van den strafrechter inroepen. De heer Hugenholtz vreesde, dat, als het ontwerp wet. wordt, ecu collecte al of niet geweigerd zal worden, naarmate het doel daarvan hem, die de vergunning moet ge ven, meer of minder sympathiek is, en herinnerde er aan, hoe in 1903 sommige burgemeesters een openbare inzameling hadden geweigerd voor de s lachtotfers van vragen, ontspon zich tusschen de ouders een klein dispuut, dat Alanni, die trouw aan vaders zijde bleef, met z\jn gebrom begeleidde. Hoe levendiger mama sprak, hoe over tuigender zij papa onder 't oog tracht!o te brengen, dat zij geld noodig had, lioe krachtiger dat gebrom werd. Eu toen mama ten slotte haar hand overredend op den arm van papa wilde leggen, stortte zich Manui met een luid blaffen op mama» die blij was, dat zij niet gebeten weid. Het duurde oen tijdje voor papa het hoest tot rust gebracht had ca het zich weer aan zijn voeten ineen had gerold. Het was een ongelooflijk komisch too- neeltjo geweest en papa brak dan ook in een vroolijk lachen uit. ,,Dc hoiul is spaarzaam en wil mij hel pen. sparen. Dat zul je toch met mij eens zijn. Hij heeft zulke goede eigenschappen, dat ik hem houd.' Stoma zag het in en lachte hartelijk mee. Van dien dag af was de hond in ons huis oen nummer, dat aan de vrienden en bekenden werd voorgesteld onder den naam: „Alanni, do spaarzame". liet gelach in de Llnekliallc herhaalde zich, vermengd met bravo's, Toen dc kalmte teruggekeerd was, meende een der oudere studiosi lakoniek „Nu, dan hoop ik, Xaumann,, dat je Tyras dozolfdo eigenschap zal ontwikkelen. Eu als liij je werkelijk het sparen heeft geleerd, kun je ons op de rij af wat leunen,"

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1909 | | pagina 5