62"é Jaargang.
Zondag 21 Maart 1909
No. 12954
Derde Blad
De Passie-Muziek.
Thomson's baard.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering ven Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25. Franco
per post fl. 1.65.
Prijs per weck: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag-en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, hij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
In tere. Telefoon
f voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
Naar aanleiding van do uilvoering in do
Groote Kerk alhier, van de Johannes
Passion, van Joh. Sob Bach, door Ge
mengd Koor on de Christelijke Zang-
vereoniging „Excelsior" van Rotter
dam, onder directie van B. Diamant.
Reeds in de vroegste tijden was het
gebruik, om in do stille week, lusschon
Palm-Zondag en Paschen, in do Christelijke
Kerk, do lijdensgeschiedenis en het ster
ven van den Heiland voor te lezen en
daarbij toepasselijk to zingen. (Canlus
Passionis Domini nostri Jesu Chris-
ti). Wordt do Passie gezongen, dan is zij
een soort van geestelijk drama, waarin do
Priester do woorden van Christus, de
diaken die van don Evangelist, en do sub
diakenen die van de overige personen en
het volk voordragen. Door toepassing van
het meer in gebruik gekomen meerstemmig
gezang, werd ook de Passie vicr-stemmig
op muziek gezet en door hot koor gezongen.
Uit deze wijze o.a. door (1585) L. VitLo-
ria bewerkte Passiemuziek, ontwikkelde
zich de Oratorische vorm der Passiemuziek,
welke zóó goed voldeed, dat deze door
Vittoria vastgestelde vorm behouden bleef.
Ook buiten de kerk, werd reeds in de
middeleeuwen in schouwburgen, maar meer
nog in open lucht, Mysterie- on Passiespe
len vertoond, welke langzamerhand groo-
tondeels in onbruik geraakten. Tc Obcr-
Ammergau, in Beieren echter, worden
deze nog om de rijf of tien jaren vertoond.
Deze zeer verzorgde en in hooge mate
met passenden ernst uitgevoerde Passie
spelen, zijn van zeer indrukwekkende
schoonheid. Van heinde en verre, en sedert
de laatste jaren zelfs uit hot buitenland,
trokken deze voorstellingen, welke drie of
vier dagen duren en ter wille van de
vele bezoekers, gedurende enkele weken
herhaald worden, talrijke scharen. Een niet
gering te schatten voordeel voor dit stadje.
De vrees van de oude Ober-Ammergauers,
dat veel van do groote devotie en ernst,
waarmede eertijds "deze vertooningen be
zocht werden, door don grooten toevloed
van do kijkgrage on ploizier-roizonde vreem
delingen verloren 'zal gaan, is dan ook
niet ongegrond. Het vroeger zoo streng
kerkelijk gewijde gebruik, zal wel in een
wereldsch vermaak ontaarden.
De Protestant-Evangelische, kerk in
Duitschland, nam van de R. K. Kerk hot ge
bruik over, om in de Goede Week do
Passie als deel der Liturgie to laten zin
gen. Van Joh. Walter (15G0), Stephani
(1570), Keuchental (1587)/Vulpius (1013),
Christ. Rcluilz (1653), en anderen, ver
schonen verschillende vier-stemmige toon
zettingen der lijdensstoffen naai* dc vier
Evangeliën. Van meer belang dan al deze
werken, zijn do vier passiën van Ilcin-
fcich Schil iz, in. 166G op Sl-jarigen leef
tijd geschreven. De op Schutz volgende
componisten gebruikten allen instrumen
tale- en orgelbegeleiding, en voerden zij
het geestelijk Aria in.
Van dit tijdstip af, onthielden zich de
componisten van den vorm der oude Pas-
sic-muzick, en componeerden ook de reci
tatieven op nieuwe wijze. In den Italiaan-
sciien operastijl van dien tijd zijn do Passie
oratoria van Roinhold Kciser (1704), Telc-
man, Mattheson cn Handel (1685—1760).
Aan Johan Scbastiaan Bach (1CS51750),
eerst komt de eer toe, ernstige, waaidigo
en verheven muziek hij het Passie-drama te
hebben geschreven. Men zegt, dat hij cr vijf
heeft geschreven; slechts dtie zijn bekend
geworden, de Matthcus-, Johannes- en
Lueas-Passien. Van de componisten na
Bach, "hebben Emanuel Bach, Grann (der
Tod Jesu), Ilomolius on anderen, dezelfde
stof behandeld.
Gelijk in het Oratorium, wordt alles dia-
matisch voorgesteld: Jezus met de jonge
ren, Cajaphas, Pilatus, enz., treden als
handelende personen op, terwijl de kerke
lijke gemeente, in toepasselijke koralen,
den geestelijken indruk, welke de gebeurte
nissen op haar maakt, tot uiting brengt.
Deze uitvoeringen ïn de stille week, voor
namelijk op Goeden Vrijdag, gaven aan do
godsdienstoefeningen groote stichting en
waren bij de gemeente zeer geliefd.
Bach was in 1723 tot Cantor aan de be
roemde Thomas-school en tot organist en
muzickdirigent van do Evangelische kerken
te Leipzig benoemd, cn als zoodanig was
hij de leider dezer Passie-uitvoeringen. Vele
moeilijkheden had do groolo meester bij
de instudcering te overwinnen, want het
was don zangers niet gemakkelijk gemaakt;
hot koor was aan minder ingewikkelde
kerkmuziek gewend en Bach was veel-
eischend't Heeft dan ook heel wat gekost
eer het tot een welslagen kwam. In 1729
werd de Malheuspassie voor de eerste
maal uitgevoerd, met die van Johannes was
liet vroeger gelukt.
Na Bach's dood (1750), werden zijn pas
siën weinig meer uitgevoerd; de opvolgen
de koordirigenten en ook de zangers, zagen
legen de groote moeilijkheden op, on
daarenboven richtte de smaak zich meer
on moer naar de voor don leek veel meor be
grijpelijker, ïn 't gehoor vallende en d ar door
dankbaarder Tlaliaanscho muziek, welke
destijds door de alles overhoerschende Ita-
liaansche opera grooten invloed op het mu
zikale leven In Duitschland uitoefende.
Eerst in 1829 mocht het aan Mendelssohn,
toen directeur dor Singacndemio to Leip
zig, gelukken, de Cantates cn andere lang
vergeten cn in de bibliotheek opgeborgen
compositiën van den meester, door zijn koor
weder in studio te nemen, en hoofdzake
lijk was hel hom te doen om de passiën
te doen uitvoeren. Hij is daarin geslaagd,
niettegenstaande hij met groote tegenwer
king te kampen had, want toen ook ging
Bach's ingewikkelde muziek cr niet zoo
Het was de schuld van dien vrecselijken
Toole 'door tot Thomson te zeggen: „Je
zoudt er heel wat heter uitzien zonder
baard. Je hebt goed gevormde gelaatstrek
ken, 'die niet verborgen behoeven lo wor
den."
Ik weet heel goed, dat mijn vriend Thom
son op dat oogcnblik' heel graag zijn gelaat
verborgen had in een donkerbruinen baard,
maar dat komt, omdat ik dc geschiedenis
weet van Thomson's haard.
Ze had twee hoofdstukken of twee
deelen die geschiedenis van Thomson's
haard. liet eerste 'deel is kort en van be
lang ontbloot de baard groeide, toen
Thomson jong was, eer hij den leeftijd be
reikt had, dat hij een haard kon laten staan.
Hij vond hot denkbeeld, om con baard te
hebben, leuk, zooals alle jongens. Later
was er iels misschien het idee van
löole, dat zijn gelaatstrekken goed gevormd
waren dat Tliomson aanleiding gaf, zijn
haard weg te laten nemen.
In 'den loop van het eerste deel zijner
geschiedenis, was Thomson langzamerhand
hekend geworden. Niet alleen, dat hij voor
do gewone sociale doeleinden conige ma
len gefotografeerd was, maar, nadat hij oen
werkend aandeel genomen had in verschil
k™lo_ amateur-concerten voor liefdadige
doeleinden, en 't kampioenschap gewonnen
had bij 't lawn-lennisspol, was Thomson'
grif bij elk in. Zcltor leidde de repetition
der koren, Mendelssohn het orkcst; en on
der directie van den laatste kwam het 1
Maart 1S29 tol uitvoering der Matheus
Passie, 't Was een gelukkige gedachte van
Aleiidclsshon geweest, om Bach's werken
ter hand te nemen, en zijn verdiensten ten
dien opzichte zijn niet gering te achten.
Van dien lijd af, het ging wel langzaam,
kwamen toch moer en meer de geniale
werken ton uitvoering, en sedert de laatste
jaren kan men zelfs spieken van een „Bach
Cultus". Er zijn vercenigingen gesticht, die
regelmatig de werken van Bach uitvoeren,
cn daar is zeker veel voor te zeggen;
immers, niet een der vroegere of latere
componisten, hoeft zoo als Bach, op elk
gebied werken geschreven, die ieder in
hun genre als meester wei ken kunnen aan
gemerkt worden. Als deze Bach-vereering
nu maar niet overdreven wordt, want Bach
mag geen mode-arlikel worden, waaraan
elk moet meedoen; zoo iets zou zeer onna
tuurlijk zijn, want zijn muziek is niet van
allemans gading.
En zoo zal dan ook in onze stad voor
dc eerste maal Bach verkondigd worden.
De Johannis Passie zal G April, onder di
rectie van B. Diamant, door Gemengd koor
met medewerking van dc Christelijke Zang-
vereenigmg „Excelsior", te Rotterdam, en
met orkestbegeleiding in do Groote Kerk
worden uitgevoerd. Hoeren kerkmeesters
hebben met zeer prijzenswaardige bereid
willigheid de kerk hiervoor beschikbaar
gesteld, en daarmede een goeden dienst he
wezen aan elk, die in deze verhoven kunst
belang stelt. Is do Malheuspassie, als Ora
toiium door zijn grootschercn, broederen
opzet, ook voor do conceitzaal geschikt,
deze muziek behoort in de kerkdaar hoort
zij thuis, en eigenlijk nergens anders; voor
de kerk is zij gedacht en geschreven.
11. J. P. T.
Schiedam, Maart 1909.
portret meerdere malen in de couranten
verschonen, dan dat met gewone sterveiin
gen "doorgaans hot geval is. Vandaar liet
ongeluk.
Den dag, dat zijn haard weggeschoren
was, voelde Thomson zich als ccn jongen,
die vrij had van school. Hij scheen van een
last onthoven. Hij vertelde mij, dal het do
moeite waard was, een haard te laten staan,
alleen om liet genoegen te hebben, hem
te laten afschoren on zich over het gladde
gezicht to strijken. Hij was er evenwel
dc man niet naar, om zich al te veel door
dergelijke gevoelens lo laten meeslepen, cn
ik maak er hier melding van, opdat men
niet den indruk zou krijgen, dat hij onder
den invloed was van sterken drank, toen,
hetgeen voorviel, gebeurde.
Thomson ging dienzelfdcn avond nog een
bezoek afleggen, cn nu was de familie,
waar hij op visite ging, pas verhuisd. Tot
die familie hoorde Amanda Carson, en zij
had er goed zorg voor gedragen, dat do
lieer Thomson op de hoogte was van haar
nieuw adres. Amanda verlangde niet den
heer Thomson uit het oog te verliezen
Thomson had het adres geschreven in het
kleine afschrijfbockje, dat hij droog in den
vestzak van zijn daagschc pak. Maar vóór
hij"dien avond uit ging, deed hij zijn beste
pak aan, cn zichzelf in den langen spiegel
bekijkend, vond hij, dat hij et* in zijn ge
kleede jas, en glad geschoren gezicht, heel
goed uitzag.
Do straat bereikend, waarheen do Car-
FRANSCHE BRIEVES.
Parijs, 15 Maart 1909.
Ik denk niet dat de Parijschc gymnasias
ten en hoogcre burgerscholieren vreten wat
de Beeldstormerij is, waai van hun Neder-
landbchc collega's op de hoogte zijn, In
geen Fransch geschiedenisboek \oor middel
baar onderwijs - die werkjes zijn trouwens
zoo oppervlakkig mogelijk heb ik meer
dan eon pant bladzijden over don gansclien
tachtigjarigen oorlog gelezen. Zeker is hot
echter dat sommige van bedoelde Parijscho
jongelieden zich dezer dagen schuldig ge
maakt hebben aan een vergrijp, hetwelk den-
zclftlcn naam verdient als het bovengenoem
de, dat onze vndeiiandschc historie ontsiert
De tegenstanders van den geschiedonislecraar
Thalamus (tlio, gelijk men zich herinnert,
Jeanne d'Arc haar goeden en geheiligde»
naam heeft trachten te onlroovcn) hebben
namelijk hun kinderen van 14 tot 22 jaai
zoodanig tegen de realistische richting in do
hcdendaagsche republiek weten op te zetten
dat dezen, na eerst eenige malen in de Sor-
bonno den Meester min of meer hardhandig
te lijf gegaan te zijn, hun ijver en wrok ge
koeld bobben aan de standbeelden van enkele
mannen, waarvan zij veronderstellen dat de
mconingen overeenkwamen met die van
Tlialamas. Zonder dat men zeggen kan dat
die beweging een zuivel politiek karakter
heeft, komen er bovendien staatkundige drijf-
eeren bij in het spel. De families, die ah
verdediger van de eer van de Maagd van
Orleans optreden, zijn immers grootcndeels
'oyalistisch gezind.
De jonge lieden, die ten strijde trek
ken, hebben zich zelf dan ook*,,eamclots du
Boy" gedoopt, dat wil zeggendes konings
straatventers. ITet spreekt van zelf, dat zij
vergezeld zijn van andere jongelieden, van
hun leeftijd, doch van minder voorname af
komst, die er om de cene of andere reden
voordeel in zien een weinig rumoer te ma
ken. Op die wijze is een troepje ontstaan,
dat, toen de lessen van tbn bëkladdcr van
Joanne een einde hadden genomen, tegen
marmeren bustes en monumenten te velde
tc zijn getogen. Voornamelijk waren als
mikpunt gekozen dc beeltenissen van den se
nator Seheurer-Kcriner in het Luxemborg,
van Zola te Suresncs en van den Ridder de
Labarre voor de basiliek van de kerk van
het Saeró Coeur.
Eerstgenoemd is het ergst beschadigd en
daaicnboven gedeeltelijk met roode verf be
smeerd, de beide andere hebben heel weinig
geleden. Indien evenwel op die wijze voort
gegaan wordt, zal de politie weldra genood
zaakt zijn do meeste Parijschc standbqelden
's nachts te doen bewaken, hetgeen buiten
gewoon gevaarlijk zou kunnen worden voor
do levende Patïjzenaars, wier nachtelijke be
scherming tegen het moordend en stelend
gespuis reeds genoeg te wcnschen overlaat.
De standbeelden toch, die voor een, kleine
verminking in aanmerking komen, omdat het
origineel er van bij zijn leven vooruitstreven
de meeningen was toegedaan, zijn legio te
Parijs. Men zou met den ouden Voltaire op
de kade bij het Instituut de France kunnen
beginnen, dan een tochtje doen naar Diderot
die bij Saint-Germain des Prés staat en den
geweldigen Danton, niet voire vandaar ge-
plaatst, niet vergeten. Alen zou zelfs een
eindje verder kunnen gaan cn, de allegorie
in plaats van dc zaak zelf nemende, dc Ke-
publikcinsche Maagd op dc Place de la Ré-
publupie (veel kolossaler, maar even onbe
hagelijk als Naatje van den Dam) een kop
kleiner maken.
Wat mij betreft, zou ik cr niet het minste
bezwaar in zien zoo aan boveugenoomden
Danton op den Boulevard Saint Germain
even oen lesje werd gegeven, om zich bij
ecu volgende revolutie wat fatsoenlijker te
gedragen en ik meen dat men alleen op
een dergelijke voorwaarde uitvoering be
hoorde to geven aan het plan, waarvan men
reeds begonnen is te spreken, om ook ter
cere van den vcrderfclijkcn Robespierre een
standbeeld op te richten. Doch bijzondere
opinies doen tot de feitelijke vraag wei
nig af.
Iii een land waar vrijheid van gedachte
en van drukpers Tegel zijn, althans genoemd
wordert, dient het marnier of het bions dat
oen idee vertegenwoordigt, door ieder als
onschendbaar beschouwd to worden. De
jeugdige beeldenstormers hekben, dit uit
het oog verliezende, de sympathie verspeeld,
welke hun verdediging van de Maagd van
Orleans bij sommigen had gaande gemaakt.
Maar van den anderen kant behoort aan da
jeugd toegevendheid betoond te worden.
Ifet corps der koninklijke camelots telt
namelijk leden, die ter terechtzitting met
bloote beentjes en een neergeslagen broeden
kinderkraag verschenen zijn. Een week ge
leden zijn er zelfs twee voor de Rechtbank
der Politieovertredingen gekomen, die door
hun papa bpgeleid werden. Men kan, we! is
waar, niet beweren dat de papa de kinderen
vergezelde om hen te verdedigen, want hij
verklaarde vour den rechter al liet mogelijke
gedaan te hebben om zijn zoons te bewegen
handtastelijk tegenover Thalamus op te tre
den, maar niettemin heeft die vaderlijke tus-
schenkomst voor de beklaagden ontslag van
rechtsvervolging veroorzaakt. Zeer juist
heeft de rechter geoordeel dat de knaapjes
zonder „diseornement", d. w. z. oordeel des
onderscheids gehandeld hadden. Een derge
lijke bijzonderheid van do royalistische en
antiradieale beweging is in staat een denk
beeld te geven van haar omvang en haar
aard. Al kan het waar zijn dat men uit
den mond der kinderen dr waarheid ver
neemt. zoo zou de Regeering er inderdaad
verkeerd aan doen dezen modernen kinder
kruistocht ernstig op te nemen. Zij kan er
zich toe bepalen een stokje te steken voor
het vernielen van standbeelden, die mocht
hot model soms ook al niet in ieders geest
geleefd en gestreefd hebben niets mis
deden en als openbare gedenkteekenen recht
op bescherming hebben. Mocht er dan later
eens een ongeluk gebeuren nrnt den Bode
wijk den Veertiende op de Place des Vic-
toires of den Napolóon op de Colonne Ven-
döme, dan zou het Gouvernement het recht
hebben des te strenger tegen de bewerkers
daarvan op te treden.
Dat niet ieder er echter zoo over denkt
bewijst de petitie, die een burger onlangs
tot den Senaat gericht heeft om te verzoe
ken dat de leden van het Hooge Hof bij
eengeroepen zouden worden om liet nieuwe
complot tegen de veiligheid der Republiek
te berechten. De verzoeker bad voornamelijk
liet oog op de aanranding van den president
der Republiek, onlangs door een zekeren Mat
ris bedreven. Doch die feitelijk onschuldige
en platonische betooging tegen den hoogsten
magistraat der Republiek hangt- stellig mot
dc bedoelde troebelen te zamen. Gezegde
Matris is niets anders dan een heet- en
tevens warhoofd, die tot zijn buitensporig
heid verleid is door zijn zucht voor politieke
tinnegieterij, gepaard met de studie van cou
rantenartikelen der opppsitie, voor welke hij
niet rijp was. Bij elke politieke beweging
zijn er Van die armen van geest, die zich
laten meesleepen tot de ccn of andere on-
zonnice, doelloozc daad. Daaruit mag niet
sons juist verhuisd waren, zei hij tot zich
zelf:
„Ik geloof, dat het nummer 35 is."
Toen dacht hij, dat het wel zoo goed
zou zijn, ecus in het opschrijfboekje tc kij
ken. Maar toon hij zijn hand stak op do
plaats, waar het boekje moest zijn, ont
dekto hij, dal hel er niet was. Toen kwam
het bij hem op, dat hij zoo afgetrokken
geweest was, dat hij verzuimd had het
hoekje uit zijn andere vest te nemen.
„Het komt cr niet op aan," dacht Thom
son. „Ik wool, dat hol 35 is." Toen dacht
hij: „Is het nu 35 of 53?" Terwijl hij over
deze dingen nadacht, keek Thomson toeval
lig naar reclits cn zag daar een huis dat
er uitzag, of hot pas nieuw ingericht was;
in den schemer kon hij nog no. 35 onder
scheiden,
„Natuurlijk, dat is bet," sprak Thomson
tot zichzelf, terwijl hij do steoiien trapjes
opliep. „Dat is het huis, dat kan iedereen
zien."
Toevallig stond do voordeur open.
„Zoo," dacht Thomson, nu kan ik Aman
da eens verrassen. „Ik zal de deur sluiten
en kalm in haar ontvangkamer gaan zit
ten. Als zij daar in komt, en dat zal zo
zeker, zal zij verbaasd zijn, hoe ik daar kom.
Een goed idcel"
En nadat Thomson dc vooulcur voorzich
tig gesloten had, ging hij naar de voorka
mer met zijn hoed in do hand cn zijn
jas over den arm.
De kamer was nog al donker, zoodat
liet Thomson niet opviel, dat het niet de
hem welbekende meubelen waren. En hij
had bovendien heel weinig tijd om dit op
te merken.
„Elisa," hoorde hij een mannelijke stem
van het eerste portaal roepen, „Elisa 1"
Amanda had geen mannelijke familiele
den dan als haar vader, en dat was niet het
geluid van den ouden Carson.
„Elisa is uitgegaan, Henri," zei een vrou
welijke stem. ,,tk zond haar met een brief
naar de post."
„Dan had ze de voordeur niet open
moeten laten." zei do eerste stom. „Maar
die is nu dicht; dan moet ze er ook in
zijn, Elisa 1"
Geen antwoord.
Toen bromde de man:
„Dat is heel vreemd; dc deur is niet
dichtgeslagen, want dat zou ik gehoord
hebben."
Natuurlijk kwam Thomson nu tot de ont
dekking, dat hij niet in 35 maar in 53
had moeten zijn.
Hij nam zijn hoed on overjas op. en ver
wijderde zich naar dc deur van do voor
kamer, met het plan een uitleg te geven
en dan weg te gaan, beide zoo spoedig
mogelijk. 1
„Neen, dat zal niet gebeuren," zei de
zelfde mannelijke stem. „Je blijft, waar je
bent, of ik scliiet."
De goede man, die, zooals liij meende, de
hand gelogd had op een inbreker, die dooi
de opengelaten voordeur was binnen geko
men, stond nu, met eon stalen voorwerp
in zijn uitgestrekte rechterband, halver
wege de trap.
„Mijn naam is Thomson," sprak de on
schuldige indringer.
„Dat kan wel. Blijf, waar je bent, Thom
son."
Het was een pijnlijke toestand. Niets kon
dien grimmige» huisheer doen gelooven,
dat hot wcikelijk Thomson was, en geen
inbreker, die het huis was binnengeslopen.
„Ben jij mijnheer Cyril Thomson? Maar
do heer Cyril Thomson had een haard,
toen ik hem „II Mio Tcrovo" hoorde zin
gen. Kan jij zingen?"
Onder zulke omstandigheden was het
Thomson niet mogelijk te zingen. Verbeeld
jo, nu „II Mio Terovo" ten gehoore bren
gen!
Ifet. eind was, dat Elisa kwam en on
middellijk naar de politic gezonden werd.
Thomson was niet fortuinlijker met den
politie-agent dan met den heer Cameron,
zoo heette de hoer des huizes. De agent
weigerde to kijken naar Thomson's zak
doek, waarop hij de letters C. T.' heel netjes
geborduurd zou hebben gezien, noch wilde
liij een stuk van Thomson's ondergoed on
derzoeken. Zelfs al had hij dat gedaan,
dan zou hij alleen do letters C. T. hebben
gevonden, en dit had evengoed Charles
Thomson als Cyril Thomson kunnen zijn.
Op liet bureau had het verhoor hetzelfde
resultaat, men geloofde niet van wat Thom
son omtrent zichzelf vertelde, en lachte
SCHIEDIMSCHE -H III
