'I,
J.
i
1
1
53- Jaargang
Zondag 19 Juni 1910
No. 13332
Derde Blad
Een minuut voor midder
nacht.
De strijd om de natuur
K e n ii i s g e v 111 g.
De Brusselsche Tentoonstelling.
s
Deze courant verschijnt d age 1 p met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor oehiedam en Vlaardingen fl 125 franco
per post fl. 1-65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
pan liet bureau bezorgd zijn.
BnreauLange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meet
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen, j
In de nummers, die.Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
LANDWEER.
ÏNI.EYEKINÜ ton wapenen, kleeding- en
uitrustingstukken enz.
Burgemeester en Wethouders
««Schiedam
maken bij deze bekend, dat de larnl-
neerplichtigen der lichting 1903, van alle
wapens, die voorkomen in het Verlofgarr-
gersregister dezer gemeente, en in den loop
un het jaar 1910 aanspraak kunnen doen
gelden op ontslag uit den dienst bij de
Landweer, ingevolge het laatste lid van
art. 31 der Landweerwei verplicht zijn,
htm van Rijkswege verstrekte wapenen,
voorwerpen van ledergoed, klceding en
uitrustingsstukken, reglementen en dienst-
r oorver pen, in Ie leveren
te Schiedam op V r ij dag 1 5 J u j i 1910,
in het gebouw ,,de St. .loris Doelo", op
het Doelenplein, en wel:
zij wier geslachtsnamen beginnen met
de letters A tot en met I,, des voormid-
digs te 9 uur, en
zij wier geslachtsnamen beginnen met de
letters M tot en met Z des voormiddags
te 10.30 uur.
Daar de landweorplichtigen moeten in
leveren alle voorwerpen, welke zij hetzij
bij hun vroeger korps, hetzij bijl dé Land
weer hebben ontvangen, hebben zij zich
ia burgerkleeding voor de inlevering aan
Ie melden.
De aandacht wordt gevestigd op de vol
gende wetsbepalingen:
dat een arrest van twee tot zes dagen,
Ie ondergaan in de naastbij gelegen pro
voost of het naastbij zijnde huis van be
waring, door den Lanchveerdistrictscom-
mandant kan worden opgelegd aan den
verlofganger
lo. die zonder geldige reden de bier-
voren genoemde voonvei pen niet inle
vert;
'2o. wiens wapenen, ledergoed, kleeding-
of uitrustingstukken, reglementen of dienst
voorschriften, na inlevering niet in vol
doenden staat worden bevonden
3o, die wapenen, ledeigoed, kleeding- of
uitrustingstukken, reglementen of dienst
voorschriften, aan een ander beboerende,
de zijne inlevert;
dat onverminderd de hiervoren ge
noemde straf van twee tot zes dagen
arrest ,de verlofganger, bedoeld onder lo
De groote klok in de vestibule van het
huis
van meneer Jonker haalde haar elf
slagen machtig uit, dubbel breed en plech-
'E zwaar klonken ze in de diepe en holle
s|dle van den nacht.
Rudolf Wegnar hief zijn gelaat op uit
tri handen en telde mede alle elf klok-
-widgen. Dus nog een uur, dan zou het
1 zijn. Een horloge bezat hij reeds sedert
aanden niet meer. De groote klok in do
«ang van zijn buurman had hem in al die
e en van nood, ziekte en vertwijfeling
w na uur zijn ellendig leven toegesmeten.
M t ''e k nooit gezien en toch was
vf hem alsof ze een vriendin van hem
-8en vriendin, die met de zachte en
ajeslueus klankvolle stom bij hel komende
li/ en c^aS on daarmee zijn leven rus-
8 zou laten uitklinken met een verJos-
i', is volbracht".
"ahhlig ^e^llcl' aclonide diep en koorls-
hot besluit, om er een eind aan
•VtMre !n llc,u hot een zeker en onver-
jJ ehjkr feit was geworden, zweeg alles in
"vn p ^ovoelens, die vroeger de ellende
ha°t 0In meegebracht, zolfs de
'dro1 ^etl '^®nfieen> Hlie er vlo schuld van
Het lieven-had voor hem reeds op-
°Sden. Rn, woelde er in, zijn'borat niet
en 3o, gehouden is aan de verplichting
tot bet inleveren hetzij in hun geheel
hetzij voor bet aangewezen deel, van de
hiervoren genoemde voorwerpen ie vol
doen op den tijd en de plaats, daarvoor
nader te bepalen.
De verlofganger, die bij herhaling wape
nen, ledergoed, klecding- of uitrustingstuk-
kon, reglementen of dienstvoorschriften,
aan een ander behooremle, als de zijné
inlevert, wordt in werkelijker! dienst ge
roepen en daarin gedurende ten hoogste
drie maanden gehouden. Do duur van
dezen dienst wordt door den Minister'van
Oorlog bepaald, die tevens het korps van
het leger aanwijst, waarbij de werkelijke
dienst moet worden vervuld.
De verlofganger, die niet voldoet aan
een Oproeping voor den werkelijker) dienst,
wordt ais deserteur behandeld, nadat lot
zijn afvoering als deserteur door den -Mi
nister van Oorlog de last is verstrekI.
Nog wordt den verlofgangers uildntkke.
lijk herinnerd, dat het niet ontvangen ecner
hoofdelijke kennisgeving hen niet onlheft
van de verplichting tot inlevering van de
hiervoren bedoelde voorwerpen, maar rial
deze openbare kennisgeving eenig en
alleen als bewijs strekt, dat do verlof
ganger behoorlijk met de op hem rustende
verplichting is in kennis gesteld.
Indien de verlofganger wegen ziekte,
verblijf buitenslands of andore geldige re
denen verhinderd is p e r s o o n 1 ij k de
wapenen, hel leder-goed, de kleeding- en
uitrustingstukken en do reglementen en
dienstvoorschriften in te leveren, dan is
hjj, of zijn, hij onmacht zijnerzijds, zijn
naastbestaanden gehouden, er voor to
zorgen, dat de inlevering door een ander
geschiedt. De geldigheid der redenen van
verhindering moet blijken uit een bewijs,
dat bij den Burgemeester aangevraagd en
door dezen afgegeven, of zoo noodig ge
legaliseerd wordt. Dit bewijs moet bij de
inlevering worden overgelegd door den per
soon die namens den verlofganger voor
de inlevering verschonen is.
Indien de verlofganger zich lot hel in
leveren van zijn wapenen, ledergoed, kloe.
ding- en uitrustingstukken, reglementen en
dienstvoorschriften buiten zijn woonplaats
moet begeven, geniet hij, als de afstand
van de woonplaats tot de plaats van in
levering meer dan tien K.M. bedraagt,
vrij vervoer naar laatstgenoemde plaats
en terug.
En is hiervan afkondiging geschiedt,
waar het behoort, don 18dcn Juni 1910.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. A. BRANTS.
De Secretoris,
V. SICKENGA.
nog die eene groote smart, dat doffe lij
den, dat hem zoo vertrouwd was geworden
in die lange tijden, dan had hij werkelijk
nok volkomen kunnen vergeten, dat hij nog
leefde. Maar juist dat zweeg niet, dat
schreeuwde in hem heet en vol wee, be-
geerig, smartelijk zoet in zijn hopeloos
gelooven: de herinnering aan dat wat lieden
voor tvveo jaren was geweest.
En zooals een priester voor het heilige
feest zich zeiven wijdt door zijn gedachten,
zoo wilde deze man de laatste minuten
van zijn leven vullen met hot gedenken
van zijn geluk.
Zij was de eerste geweest, die hem op
schrikte uit zijn dommel. Met haar kleine,
teere meisjeshanden had ze hem bij de
schouders gegrepen. „Rollj Rolf, wordt locli
wakker. Verzet je toch. Je gaal. immers te
gronde. Wees toch je zelf."
En hij had haar aangekeken, aangekeken
met zijn mal to droeve oogen en gezegd:
„Jij weet niet, wat je zegt! Je vader heeft
me opgenomen toen ik, zonder vader, zon
der moeder, als een stuk onbeheeid goed op
de straat lag, hij hec/t me opgevoed als
zijn zoon. Wat ik hen en waf ik lieb, dat
dank ik hem, ik leefde niet zonder zijn
hulp. Nu heeft hij toch rechten op me,
grooter en dieper dau wanneer ik zijn eigen
zoon was."
„Geen menscli' heeft rechten op een an
der," zei het moisjo en in-haar bleeke ge
laat flikkerden de donkere oogen. „Wat
we doen, doen we voor do wereld, - do
menschJieid, de .toekomst. En datvader
als kind jo redde mag je h,ëm niet danken
liet is regel, dal van üuitschland tegen
woordig op velerlei gebied het initiatief
koml. En daarbij hebben wij volstrekt niet
alleen het oog op militair of sociaal ge
bied. Allerlei nieuwe bewegingen, de nieuw
ste snufjes op vereenigingsgebied zijn voor
ons veelal made in Germany.
Laatstelijk hebben wij dat gezien met
de Heimatsclmtz-bcweging waarvoor men
geen goed Nederlandsch woord kan vin
den. En nu is er een dergelijke beweging
op komst, die den aanleg wil van staats-
natuurparken naar analogie van hel be
faamde Yellowslone-park in Noord-Ame
rika.
Beide bewegingen hebben in den grond
hetzelfde doel: de natuur te verdedigen
tegen de opdringende „beschaving". De eer
ste wil dat doel hereiken door zooveel
mogelijk tc vei hinderen, dat mooie punten
ontsierd worden door industrie, reclame
of barbaarsche vernieuwingszucht, üe twee
de accepteert de „opdringende beschaving"
als iels onvermijdelijks, doch wit enkele
gedeelten van het oude, romantische land
behouden door er bordjes met „niet aan
raken" bij te zetten.
Wat de eerste beweging aangaat, zal in
den grond wel niemand iets daartegen
hebben.
Slechts make men zich duidelijk, dat
de zaak hier, voor zoover men aantasting
van landelijk natuurschoon bedoelt, zich
niet zelden anders voordoet dan in Duitsch-
land. Daar heeft men veel romantische
plekjes, waarop de aandacht van het pu
bliek geconcentreerd is en die zich dus
hij uitstek lecnen voor reclame. Daar heeft
men ook niet zelden te kampen met fa
brieken, die de sloopende kracht der wa
tervallen dienstbaar willen maken aan hun
bedrijf en wier belang het dus is, den
zelfden waterval te vernietigen, die vrien
den van natuurschoon willen verdedigen.
Bovendien ligt het voor de hand, dat de
meest romantische plekjes dikwijls tevens
voor bergbouw buitengewoon geschikt zijn.
Er is hier dus niet zelden een scherp
conflict van belangen, dat wij in Neder
land missen, omdat wij hier over het ge
heel de Duitsche romantiek missen.
Voor gedachteloos navolgen van de Duit
sche beweging is dus voor het grootste
gedeelte van ons land weinig aanleiding.
Wat zeker niet zeggen wil, "dat hier op dit
gebied niels gedaan kan worden. Tegen ge
dachteloos atbieketr van mooie, oude ge
houwen kan evenzeer te velde getrokken
worden als tegen te veel reM au roeren of
ruw uit het verhand rukken van mooie
bouwwerken. Speciaal voor het behoud van
ligt stodenmooi kan veel gedaan wolf oil
Moeilijker wordt de kwestie hij het tegen
gaan van reclames langs den spoorweg.
Het is gemakkelijk genoog gezegd, dat men
hier alle reclames moet verbieden. Maar
indien het zijn wil is dat jij je leven
verknoeit en weggooit inplaats van het
to wijden aan duizenden menschen, die jij
heeling en genezing wilt brengen. Iedere
vezel spoort je aan om dokter te worden
cn al jo zenuwen verzetten zich togen het
koopmanschap. Is er dan nog een keus?"
„Neen," antwoordde hij, „te kiezen valt
er niet meer. .Ton vader heeft mijn lot in
zijn handen gehad en hij heeft het den
weg gewezen. Dacht je dat ik niet van
schaamte zou verzinken, wanneer ik, die
hem alles dank, ter wille van mij zelf
het zoo moeizaam door lrcni opgebouwde
levenswerk zou verwoesten, dacht je, dat
ik het dragen zou door hem als een on
dankbare. veracht te worden?"
„Tegen menschen, die ons ten dank voor
een weldaad boeien en ofLcrcn willen is
dankbaarheid wel," zeide Malie. „En wie
de schepper wil zijn van een groot levens
werk staat hoven het oordeel van gewone
menschen."
Dal was hot „waak op" voor zijn wil
geweest cnhet begin van den strijd.
Rudolf Wegner schokte zijn ^roede schou
ders. In de vestibule, naast hem, sloeg do
klok half twaalf. In ecnigc kamets brandde
nog licht. Hij zag het, zonder er over na
te donken. Het laalste halve uur, dat hem
nog1 toebehoorde bood geen gelegenheid
voor hol verwerken van alle herinnerin
gen, die, hem bestormden.
Toen was liet eerste twistgesprek geko
men tussch'en den grooten koopman en
hem, den vondeling, dc eerste maal, dat
harde woorden rinkelden nan de ketting,
is dat noodig, is zoo diep ingrijpen in
de persoonlijke vrijheid wenschelijk, en
wanneer komt het oogenblik, dat die re
clame zóó is, flat zij dat mooi inderdaad
aantast? Bovendien zal die reclame
blijven? Zullen wij over 10, 20 jaar wer
kelijk door vrijwel heel Europa sporen
langs steeds weer nieuwe mededeelingen
over de beste waren van zeker soort. Zul
len de reuzenflesschen en de reuzen-siga
renkistjes, die men nu door het coupé
venster ziel, spoedig gevolgd worden door
vele honderden van die dingen, die uit
„Gullivers reizen" schijnen weggeloopen,
en die dus onzen kinderen de senlatie zul
len geven van eetr oneindige massa stil
levens, die voor de coupévensters de plaats
zullen innemen van de o pen lucli Is tukken,
die daar Hums te vinden zijn
Het is heel moeilijk te voorspellen, wat
de toekomst ons hier zal brengen. En on
der die omstandigheden schijnt ingrijpen
hier heel gevaarlijk, omdat men over hel
geheel in gemonde althans voor ons land
nog niet kan zeggen, dat die opschriften
ons verhinderen van het landsehm to ge-
rtioien.
Anders is hel weer met de jongste be
weging, waarvan het bericht nu tot ons
land komt, de beweging om natuurparken
aan te leggen. In Duitschlaml heeft een
nationaal-liberaa! lid van het Pruisische
Huis van Afgevaardigden deze zaak hij de
volksvertegenwoordiging gebracht. Hij wil
de romantiek der natuur, maar ook de
fauna en de flora beschermen door be
paalde natuurparken te maken, waar alle
natuur tahoe, onaantastbaar is, waar men
dus niet mag gaan ontginnen, dieren of
planton uitroeien of hinderlijke fabrieken
vestigen. De staat zou daarvoor in den
zak moeten tasten.
Voor ons is gelukkig de gedachte
zelf niet nieuw. Wij hebben op dit punt
de alleraardigste uiting van particulier ini
tiatief op dit gebied gehad in verband met
de mooie, interessante plassen hij Amster
dam, die voor den natuurvriend behouden
zijn gebleven. Maar al is de gedachte ni -t
nieuw, zij zal toch naar het Duitsche
voorbeeld moeten worden gecultiveerd, wil
men ook hij ons in staat zijn om meer
dere natuurparken in te richten, immers
hoe eerder men daarmee begint, hoe
meer kans er is ,dat men ze ziet al Ie
duur on nog onbedorven krijgt
Men denke maar eens aan do hei, die
als men niet oppast cr geweest is
voor men er aan denkt. .Met ongeloofelijke
snelheid rukken de ontginners aan. In kor
ten tijd vallen groote stukken ton offer
aan het wapenen der heschavets. En hoe
zeer deze ontginningen met vreugde moe
ten worden begroeit, toch zal iedoie na
tuurvriend liet betreuren, dat de hei nu
binnen wie weet hoe weinig jaren als
sneeuw voor de hesclravingszon zal zijn
weggesmolten.
Wij zijn nog niet zoover. Maar men moet
er dan ook intijds Lij zijn, men kan niet
wachten, totdat men bij het laatste stuk
hei legen den ontginuer moet opbieden
om het uit zijn handen te houden. En
daarom schijnt het ons tijd, dat in ons
land, nu de vrienden van plassen en wa
tervogels er in geslaagd zijn om een mooi
natuurpark te maken, oók de vrienden van,
do hei zich opmaken om althans een brokje
van lum heerlijke natuur te verdedigen
legen do stoomploegen, die overal in op
mat sch zijn.
die lange jaren van genoten woldaden om
zijn voeten hadden gesmeed.
„Waar zou je zijn zonder mij? In een
moeras 1 Ga nu maar den rechten weg,
dien ik je gewezen heb." Toon was ook
gekomen de geheimzinnige studie des
riachls koortsachtig gebogen over do boeken,
die hem zijn rust kosten, de rast van
lichaam en zenuwen. Toen kwam ook het
uur, waarin zijn pleegvader hem verraste
hij zijn studie in de medicijnen, en waarin
de haat van den verdrukte en den ont
goochelde voor het eerst in laaiende vlam
men opsloeg en toen kwam ook de dag
waarop hij ontdekte, dat men hem zijn
schatten, zijn heiligdommen, zijn hoeken
had weggenomen en verbrand,
En bij al dat verdrietige en treurige het
zachte gezicht van Marie als een milde
troosteres.
En toen juist heden was het twee
jaar geleden dat hij was weggeloopen. Nie
mand wist er van, maar één had het ge
raden.
Builen de stad, op den beschaduwden
weg, had zo hem ingehaald en zc was
met hem meegegaan ,,im gleiehen Bchritt
und Trilt". Ze spraken nauwelijks mot el
kander. Maar toen het oogenblik van schei
den kwam, lagen haar zachte handen weer
op zijn schouders en haar oogen straalden
als kolen vuur.
„Je .hebt gelijk," zei ze en legde alle
ornst pn kracht van haar hart in deze
woorden. „Vergeet nooit, dat ik het je ge
zegd heb, Rolf; je hebt gelijk, dat je weg
(Particuliere Correspondentie.)
IX.
Wij zouden het hebben over den inwendi-
gen rnensch. Die hoort bij de Nederlandsche
afdeeling, Wij zijn in ons zelf gekeerd, ons
karakter is niet op het uiterlijk gelicht, wij
geven weinig om vertoon. Geen wonder dan
ook, dat wij bij den. eersten blik in de Ne
derlandsche afdeeling aan dien inwendigen
menseh worden herinnerd, in eurietise tegen-
sleilhur h.v. met de Belgische afdeeling. waar
ca eeisto blik hij den eersten hoofdingang
inks niets doet zien dan uitwendige men
schen. Bij on« ziet men het eerst potjes en
flescbjes, niet allerlei voedsel en blikjes en
doozon met chocolade, bij de Belgen -ver
hult het gelaat, gij licht blozenden schou
ders, steeds meer dnnic«sc.lu>uders, voor 4, 5,
f>, of 8 achtsten ontbloot.
TTet is waar het zijn geen echte schou
der», zij zijn nagemaakt. Maar hoe mooi na
gemaakt. En wat een decolleté. Waarlijk als
dc Belgische dames zoo rondloopcu en
men moet het aannemen, want veel mode
makers stallen hier heel, heel veel decol
leté uit dan is er geen zakdoek, groot ge-
iiooe: om to bedekken wat eens de zakdoek
van Tartufe moest verhullen. Nu loepen de
Belgische dames hier niet zoo rond. Maar
zijn erg. erg veel aroote poppen, die er
zoo uitzien, en zij zijn bedenkelijk uocd nage
maakt, kunstwerken, op zichzelf. Ja inen
heeft die industrie zoo volmaakt, dat enkele
modemakers verder gaan cn hun poppen tot
beroemde personen maken. Zoo is er h.v. Sn
Engeland een alleraardigste expositie.
Maar wij moeten de vaders van opgeschoten,
jongens waarschuwen. Gaat niet door dezen
Belgi=chen linkerhoofdingang naar Engeland.
Tiet is erger' dan de erg«to, door de lex
TTi'inz.e getroffen," étalages. Het ware zelfs
gewenscht in een plechtige wet zulke mooie
poppen te verbieden.
En nu gij die niet kunt verbieden, bespaart
m: het onbedorven gemoed uwer zooms dozen
aanblik. Ga door F rank rijk naar Engeland, of
mank in België oen omtrekkende beweging.
Geheel ongevaarlijk is de laatste toch niet.
lil de eerste plaats ontmoet gij stellig en
z'ker dames wassen dames altijd in
kleedingptukken, die men niet noemt. Zij
blijken meestal versierd met kleurige bloe
men. Eén snoep ig gehccltje is er - een eor-
gaat. Vergeet ook niet, dat ik hier naast
jo heb gewandeld en or trotsch op was
en dat mijn gansche ziel vol vertrouwen
je begeleidt. En nu leef gelukkig."
Ze hadden heiden slechts de. bedoeling
elkaar de hand te reiken maar nu stonden
ze plotseling borst aan borst en hunne
lippen vonden elkander in een lange kus,
die beiden plotseling verried, dat uit broe
der en zuster een man en vrouw waren
gegroeid, die voor elkander wilden leven
en sterven.
En zoo stralend en overweldigend was
het geluk van deze minuut geweest, dat
Rudolf Wegner later nog do herinnering
aan dit oogenblik als een feestdag voelde
die hem alle ellende deed vergeten.
Want de ellende was spoedig gekomen.
Zonder middelen en zonder ervaring
wierp het leven hem in dat vreemde land
stap voor slap naar benedon. Ten slotte
was liet zelfs geen leven meer cn alleen
nog maar een hijgen naar lucht, oen kramp
achtig vasthouden aan zijn ziel en zijn
liefde. Maar toch' tc midden van jammer
en ellende groeide er een groote vreugde
in liern. Als oen. weldoener ging hij rond
onder de arme zwervers van do wereld
stad, hun ziekten genezend, hun wonden
heelend. Zieken en gewonden werden zijn
vrienden.
Toen kwam de terugslag. Besmet door
een typhuslijder, die hij nog kon redden,
lag hij maandenlang op het ziekbed neer,
terwijl hoven hem waarde de man met de
zeis. Wel week deze voor do zorgvuldige
behandeling in hot hospitaal, maar hij nam
O
ft lil,
I
SCHIEDAMSCHE MM(iII
hb
Üi
