63"*
laargang
Zaterdag 8 October 1910.
Na 13426
De zilveren beurs.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon-ea Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25 franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week; Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
BUITENLAND.
Schiedam, 7 Oct. 1910'.
PORTUGAL.
Iloever staat liet met do revo
lutie?
Tot nog toe schijnt de opstand zicli tot
Lissabon- en eenige omliggende plaatsen te
hebben beperkt, ja, het blijkt uit de jong
ste telegrammen, dat het voorloopigo bewind
zelfs in de hoofdstad den toestand nog niet
volkomen meester is.
Zoo meldt een gistermorgen verzonden
telegram, dat het voorloopig bewind voort
gaat maatregelen te nemen, die noodzakelijk
zijn, door het feit, dat niet alle troc-
p c n instemming met de regeering hebben
betuigd. Die koningsgezinde troepen be
schikken nog over versterkte kampen en
kunnen dus, vooral in aanmerking geno
men dat nog S regimenten infanterie trouw
z,ijn gebleven wanneer er versterking uit
de provincie komt, nog tot alles in staat zijn.
Ook do gemeentelijke garde der hoofdstad is
den koning trouw gebleven en houdt volgens
de berichten verscheidene belangrijke punten
bezet, terwijl de garnizoenen dei* voor de
hoofdstad gelegen versterkingen van Setubal
en Elves eveneens koningsgezind zijn geble
ven, doch zich voorloopig onzijdig zullen
houden.
Tn de piovincie is 't over 't algemeen rus
tig, wat bovendien geen goed toeken voor de
opstandelingen is. Die kalmte lean r,ijn een
bewijs van volkomen onverschilligheid, ten
aanzien van den meest verkieslijken regec-
lingsvonn, maar evengoed een. stilzwijgende
afkeuring der icvolutie. De tweede stad des
rijks, Oporto, is voorts nog op de hand van
den koning. De daar voorgevallen onlusten
zijn onderduikt, zelfs moet zij troepen naar
Lissabon hebben afgezonden.
Do Spaanscho minister-president heeft
voider in de Spaansche Kamer, die om bej
giijpelijko reden met veel belangstelling do
gebeurtenissen in Portugal gadeslaat, meege
deeld, dat de Spaanscho regeering, met hot
oog op de. tegenstrijdige berichten, de uitroe
ping van de republiek in Portugal niet als
officieel kan beschouwen. Spanje had, zoo
vervolgde hij, tot dusver van niemand, die
oen officieel ambt bekleedt, hetzij definitief of
vooiloopig, bericht ontvangen van de veran
dering van rogeot'ingsvonii. „De regeering
moet er zich dus toe bepalen dc gebeurtenis
sen als een opstandige beweging te boschou
wen, vraat van dc afloop onbekend is. Wij
kunnen liet voorloopig bewind niet erken
nen, maar wanneer hot nieuwe regeeringsstol-
sel zich voor goed bevestigt, zullen we liet
ei kennen."
Op dit standpunt zullen zich ongetwijfeld
ook de andere mogendheden plaatsen, daar
liet, zooals reeds gezegd, nog zoo zeker niet
van is, dat de teptiblikeinen de hoofdstad
voor zich zullen behouden en vervolgens aan
df kom i 'i dc beweging uit de provincie
mot succes liet hoofd zullen kunnen bicden
en onderdrukken.
Hot v o o r 1 o o p i g bewind.
De leden van-het nieuwe ministerie
hebben voor het mcerendeel vroeger re-
geeririgsambtcn bekleed en dc meesten
hebben ook' reeds gevangenisstraffen on
dergaan, die hen zeer populair hebben
gemaakt bij hun partijgenootion. Zij heb
ben hun dool, de stichting der republiek,
trachten te bereiken door de sterkte van
een groot aantal geheime bonden, die ver
deeld waren in groepen van vier man.
Ieder dezer stichtte weder een nieuwe
groep, die choca's werden genoemd en
welker leden alleen aan hen bekend wa
ren; drie choca's vormden een cabana.
Een opperste raad stond aan het hoofd
van deze organisatie.
Hier volgen enkele bijzonderheden aam
gaande eenigen der nieuwe bewindslieden:
De president van den ministerraad,
Theophilo Braga, is professor in de socio
logie en wijsbegeerte, positivist, 68 jaar
oud, schrijver van talrijke werken op ge
schiedkundig en sociologisch gebied, vurig
aanhanger van do stichting van een! Ibo-
rischen boud ondei. republikcinsoh be
stuur.
Bernardino Mach ado, de minister van
buitenlandscho zaken, is advocaat en jour
nalist, oud-pair van het voormalig ko
ninkrijk, minister van openbare werken
onder llintze Ribeiro, ex-pïofessor in dc
rechtsgeleerdheid, nestor van de republi
keinsche partij, gematigd en vredelievend,
waarschijnlijk zal hij tot president der re
publiek worden gekozen.
Alfonso Costa, do minister van justitie,
was leider van de republikeinsche partij-
gioep in hot parlement, schitterend Re
denaar en debat tor, advocaat en profes
sor in de rechtsgeleerdheid aim do lioo-
geschool te Coïmbra. Hij was de meest
actieve bevorderaar van de republikein
sche bewoging.
Antonio 'dc Almeida, de minister van
binnonlandsche zaken, is geneesheer en
volkstribuun.
De kon ng.
Omtrent liet verblijf van den koning en
zijn familie gaan allerlei tegenstrijdige'berich
ten. Men houdt het er het naast voor, dat
de koning zich nog in het land bevindt, voor
al omdat in het noorden des lands nog een
gioot deel der bevolking hom trouw is geble
ven. Do berichten, dat hij aan booul van
een oorlogsschip zou zijn gevlucht, worden
derhalve vermoed als te komen uit republi
keinsche bron en verspreid om de provincie
te ontmoedigen. Een telegram uit Gibraltar
dat de koning ui
meldt Voorts, dat hot koninklijk jacht „Ame
lia" daar gisteravond is aangekomen met de
koningin-moeder cn den infant aan boord,
een aanwijzing to meer.
Portugal is gebleven.
In hoevene de verschillende Inrichten, dal
de koning door zijn particulier leven de
harten zijner onderdanen van zich had ver
vreemd juist is, kunnen wij niet beoor-
deelcn, wel is liet bekend, dat hij onmid
dellijk na zijn troonsbestijging zich met
hart en ziel ging geven aan den arbeid, die
hem wachtte. Zij, die hem eenigen tijd te
voren hadden gezien, vonden hem, nadat hij
de teugels van het bewind had aanvaard,
geheel en al veranderd, niet alleen in zijn
doen en laten, maar ook in zijn uiterlijk.
Het scheen, alsof hof besef van de moeilijke
taak, die hem wachtte, ook zijn stempel had
gedrukt op zijn uiterlijk.
Dat zijn pad piet over rozen zou gaan,
wist hij heel goed. Ilij had nog nauwelijks
de rogeering aam aard, toen hij reeds de
waarschuwing ontving voorzichtig te zijn,
daar zijn troon rustte op een smeulenden
puinhoop, waaruit bij de geringste aanwak
kering van den wind de vlammen wedei om
hoog konden slaan.
De meer dan vriendschappelijke betrek
kingen Uisschen den jeugdgen koning en do
Pnrijsche variété-artiste Gahy Dcsïys, die
reeds gemimen tijd in het Apollo-theater te
Wcencn optreedt, moet mode een der reden
van ontstemming a an het PorUigeesche volk
jegens zijn koning zijn geweest.
Een medewerker van de „Neuo Fieio
Tresse" is de jonge dame eens gaan opzoe
ken. Gabv Doslys verkeerde in groote opge
wondenheid. ITanr pogingen, om iets omtrent
het lot van haar koninklijken vriend te ver
nemen, waren vruchteloos gebleven.
Ook op de Portugecsche ambassade had
men haar niets kunnen of willen medc-
Door
EMILE RICIIEBOURG.
2)
Marie wilde opstaan en naar huis gaan,
toon een vrij oude, rijk gekleede dame voor
haar bleef staan.
„Waarom schreit ge zoo? Wat is er?"
vroeg de danfc met zachte stem.
Marie sloeg de oogen op naar de per
soon, die belang in haar scheen te stellen,
en opnieuw sltoomden tie tranen haar over
het gelaat.
De dame was ontioerd; hot was of zij
bcgieep dat zij eon diep ongelukkige vrouw
tegenover zich had, wier ellende zij mis
schien verlichten kon. Zij sprak vriende
lijk met haar.
En niet zonder eenigen schroom maakte
Maric de rijke dame deelgenoot van haar
smart. Zij vertelde van de ziekte van haar
man en van de ellende in huis. Zij ver-
zwoeg niet dat zij gehoopt had betaald
te woidcn door don kleermaker, .evenmin
als haar groote teleurstelling, cn ook waar
schijnlijk die van haar kinderen.
Do onbekende had het dioevig verhaal
met belangstelling aangehoord, do smart
van een moedor, die niet aan haar kinderen
kon geven wat zij beloold had, deed haar
droevig aan.
Ilaar eerste ingeving was, do ongelukkige
te troosten, door' haar een vijffrancs tuk
in de hand to drukken. En daartoe haalde
zij een zilveren beursje uil haar zak, waarin
zich ook ocnigo 'goudstukken bevonden. Tiet
gerinkel van het goud deed de vrouw sid
deren.
Zij was opgestaan, haar oogen waren op
de bcuis gevestigd, zij schitterden.
Do dame fronste de wenkbrauwen cn deed
een schrede achteruit, het was of zij bang
was dat de beurs haar zou worden ont-
rast. Want zij had de gelaatsuitdrukking
van de vrouw opgemeikt.
Ofschoon dio ongelukkige oprecht leek
in haar spreken, had zij do waarheid wel
gezegd, had zij niet getracht haar te be
driegen? Zou zij het slachtoffer wezen van
een avonturierster, die handig comedio
speelde met haar smart en haar wanhoop?
Zij moest haar eigen goedhartigheid mis
schien wantrouwen.
Zij deed haar beurs niet open, maar
haalde een franc uil haar zak on gaf haar
dien:
„Daar, dat is voor u."
Toen deed zij haar mantel open om de
beurs in haar zak te steken,, maar deze gleed
tusschen een paar plooien van de zwart
zijden japon en viel op den grond.
Zonder or een woord bij to voegen, draai
de de dame do vrouw den rug too cn ging
langzaam verder.
Dadeljjk vielen Marie's oogen op de beurs.
Zij raapte haar op en riep:
„MevrouwI mevrouw!"
Do onbekende keerde zich om.
„Wat is er?"
„Mevrouw, u hebt uw beurs laten val
len."
„Werkelijk?" zeide de oude dame schijn
baar zeer verbaasd, „Ik dacht dat ik haar
in mijn zak had gestoken." Zij zag do ai me
onderzoekend aan.
„Dank u wel. Ik heb vergeten u naar
uw naam te vragen. Hoe lioet go?"
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meet
15 cents. Reclames 30 cent per regeL Groote letters naar de plaats dio zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents' per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intorc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
doelen. Wat haar belrekkingen tot den ver
jaagden monarch betrof, verklaarde de
schoone artiste
„Ik weet dat het geen schande is om de
vriendin van een koning to zijn. Maar ik
/nu het een schande vinden, met mijn vriend-
sollap voor koning Mamie! te koop te loo-
pen. Men heeft me te Parijs een hoog bedrag
geboden, om in een revue, waarin koning
Manuel voorkomt, als zijn vriendin op te
tieden ik heb geweigerd.
„Ik heb er niets toe bijgedragen, dat
F rans cl ie bladen mij dc ongekroonde ko
ningin van Portugal hebben genoemd. Ik
heb den koning, die in November a.s. 22
jaar wordt, langer dan een jaar geleden, na
een voorstelling in hot „Théatre francais des
Capucines", leoren kennen. Na dien tiid heb
ik hem herhaaldelijk te Parij» ontmoet. Toen
er in Februari van dit jaar te Lissabon een
gioot vveldadigheidsconcert werd gegeven ten
bate van de slachtoffers der brandcatastrophe
i Oporto, verzocht de koning mij, hieraan
mede te werken. Ik vertrok naar Lissabon
c-n nam toen mijn intrek in het „Ilotel du
Palais", in de buurt van het koninklijk pa
leis. Toen al werd ik in de republikeinsche
bladen aangevallen, omdat hot gerucht ver
spreid word, dal ik in het paleis van den
koning logeerde.
„U wilt iets van den koning zelf hooren?
Nu, hij is een „goede jongen", zeer begaafd,
die Franscli, Engelsch en Duitseh als zijn
moedertaal spreekt."
Toen de reporter van de „Neue Freie
Presse" haar vertelde, dat een der telegram
men uit Lissabon haar stempelde als een der
ooizaken van de ontevredenheid van het
volk jegens den koning, brak Gabv Deslys
in tranen uit en zeide snikkend: „Dat'is
niet waarDat is niet waarDe koning
zou door mij in finaueieele moeilijkheden
zijn geraakt'? De attenties, die hij me be
wees, zouden op een burgermans-hegrooting
niet eens hebben gedruktIk heb den koning
nooit als uitbuiting=object beschouwd. Ik on
dei houd mezelf al 2 maanden geheel alleen
en als ik in Berlijn optreedt, krijg ik voor
drie maanden 93.000 Mark gage daar
heeft u mijn contractIk weet niet eens,
of mijn salaris niet de inkomsten van den
koning te !joven gaat
De indruk in Spanje.
De berichten uit Portugal hebben in
Spanje groote ontroering gewekt. Do vrees,
dat liet voorbeeld der westelijke buren
wellicht aanmoedigend zou kunnen werken
op een kleine minderheid der Spaansche
republikeinen, is niet groot. Do Spaansche
monarchie heeft vaster wortel gescholen,
do bevolking is meer koningsgezind en
leger en vloot zijn getrouw. Slits do Spaan
sche monarchie, zoo liet dc heer Perez
CabalIoro, een voormalig Spaansch minis
ter va.n buitenlandscho zaken, zich in een
interview uit, blijft doorgaan, liberale we
ger. to bewandelen, zal zij1 niet te duchten,
hebben, dat het land zich in een avontuur
stort, waarvan het reeds op rampspoedige
wijze ondervinding heeft opgedaan.
Dc Parijsche editie van de New-York
Herald" meldt, dat Spaansche republikei
nen met Portugecsche partijgenooten bezig
waren een samenzwering op touw te zet
ten, met het doel om' in beide landen
tegelijk een opstand te doen uitbreken, en
dat de Spaansche regeering hiervan reeds
lang ahvist. Het uitbreken van een opstand
in Lissabon was zegt het blad van
te voren reeds te Madrid bij enkele lei
ders der republikeinen bekendj zij deel
den echter hun Portugeesclie partijgenooten
mede, dat hot nutteloos zou ziju een ge
lijktijdige beweging in Spanje op touw te
zetten, omdat het Spaansche leger abso
luut trouw was aau koning Alfonso. Zij
gaven dus den raad, dat Portugal eerst
zou beginnen, om te zien, welke uit
werking de Porlugoesche opstand in Spanje
zou hebben.
Dit antwoord op de Portugeescbe voor
stellen werd niet eerder gegeven, dan na
dat men pogingen in liet jverk gesteld
had om de loyauteit van een aantal offi
cieren te ondermijnen. Deze pogingen!
werden echter met verontwaardiging van
de hand gewezen. De Spaansche republi
keinen mocnen eenparig, dat er slechts
één man is, die een ernstige militaire
opstand kan teweeg brengen. Die man is
generaal Weyler. Generaal Weyler heeft
echter den republikeinen duidelijk te ver
staan gegeven, dat hij elke poging tot re
volutie zal smoren, desnoods in bloed. Het
plan was, dat op den dertienden, den
verjaardag van de executie van Eerier,
de Portugeesciio republikeinen de poging
zouden wagen. De Spaansche socialisten
en anarchisten, opgehitst door de gedach
tenis aan Ferrer, zouden dan naax alle
waasrchijnlijkheid ook in opstand gekomen
zjjn.
In de Spaansche Kamer heeft gisteren
de republikeinsche afgevaardigde Ancara-
ta naderen uitleg gewaagd over het zen
den van hoepen naar de grens en van drie
oorlogsschepen naar* Lissabon, Hij zeide
de beweging, die in Portugal gaande is,
te bewonderen en veronderstelde dat
Spanje onzijdig zal blijven.
D e o p i n i c in het buitenland.
De uitroeping der republiek wordt in do
adieale cn socialistische pers van Frankrijk
op warme wijze begroet, en zij uit op wel
wat voorbarige wijze haar vreugde. Zoo
icluijft dc „Lateme""„liet is onze eerste
plicht de Portugecsche republiek een lang
loven toe te wenschen. liet is voor de met
dn herinnering der Fransche revolutie vervul
de gemoederen steeds een nieuwe vreugde
„Marie Bertin, mevrouw."
„En waar woont ge?"
„Te Montmiutre, mevrouw, Trois-ftères-
straat 23."
„Het is een goede daad, die ge verricht
hebt. Ge zult er voor beloond worden,, Ma
rie Bertin."
En zij liet een tweede .franc in haar
hand glijden.
„Dank u wel, mevrouw."
„Ik ben het, die u bedanken moet, want
ik zou mijn beurs verloren hebben, waar
zeker wel vijfhonderd franc in zit. Ik heb
haast, ik moet u verlaten. Ik moet nog
Nieuwjaarscadeautjes koopen voor van
avond en morgen."
En zij verwijderde zich haastig.
Marie bleef een oogenblik staan op de
zelfde plaats, onbeweeglijk de oogen ge
vestigd op de twee geldstukken in haar
hand.
„Die mooie dame gaat Nicuwjaais-ca-
deautjes koopen voor vanavond en mor
gen Ach 1 wat zijn de rijke menscheti toch
gelukkig om te kunnen geven. Twee fianc.,
ik heb twee franc, wat kan ik daatniee
doen?"
Zij schudde treurig hot hoofd.
Zij liep vrij wat minder vlug naar Mont-
martrc terug dan zij gekomen was, en zuch
tende ging zij haar huis binnen. Het was
ditmaal niet met een verheugd hard, dat
Maric haar man en kinderen zou weotzien.
Dezen kwamen haar tegemoet.
„Aioesje 1" riep do kleine And ré, „brengt
u niets voor ons mee?"
„Kinderen," antwoordde zij, „het is van
avond geen Nieuwjaar, maar morgen,"
„Ja, zeker," stemde hot oudere meisje
too, „het is morgen Nieuwjaar."
Moeder lnikte cn omhelsde haar lievelin
gen, en haar kus was zoo innig, zoo vrien
delijk, dat de kinderen een oogenblik niet
meer aan het speelgoed dachten.
Toen Marie zich eindelijk uit de omhel
zing kon losmaken, wendde zij zich tot
haar man. Deze zag dadelijk hoe treurig
zij keek. En hij had alles begrepen.
„Zij hebben het voorschot zeker inge
houden?"
„Helaas ja."
„Zij weten toch in welk een ellende wij
zitten. Er zijn menschen, die in 't geheel
geen hart hebben."
„Ach manl zij kunnen geen medelijden
hebben met iedereen. Er is zooveel ellende
in de wereld."
„Jawel, maar die arme kinderen krijgen
nu niets. Terwijl je weg was, hebben ze
over niets anders gesproken."
„Weet je wat? De bakkersvrouw is altijd
lieel aardig voor mij. Ik zal hot haar mor
genochtend vertellen, misschien schiet zij
mij wel drie of vier franc voor."
„Wij moeten haar al zooveel betalen."
„Ja, dat is waar. Maar zij weet wel,
dat zij haar geld zal krijgen, zoodra jij weer
werken kunt."
„Dat zij ons op crediet verkoopt, dat
laat ik nog daar. Maar geld van haar te
leen vragen, neen dat kan niet. Is er niets
meer dat naar de Bank van Leening ge
bracht zou kunnen worden?"
„Neen, niets."
„Niets meer? Zou jo van drie of
vier franc
„Ik Heb dit al," viel Mario hem in do
rede, terwijl zij hem de twee franc liet zien
De man zag haar vragend aan. Toon
verteldo do vrouw hem wat er in dcDrouot-
straat gebeurd was.
„Twee franc, een aalmoes, alsof je een
bedelaarster was I En jij, die vroeger zoo
trotsch was, heb je dat willen aannemen?"
„Ik heb het recht niet meer om trotsch
te zijn. Ik dacht daarenboven aan de kin
deren. De dame scheen heel veel belang
in ons te stellen eu zij sprak zoo vrien
delijk on aardig!"
„Mooie vriendelijkheid, die zich uit in.
het geven van twee franc aan. een onge
lukkige. Ach koml zij heeft gedacht dat
jo een gewone bedelaarster bent, zooals
er zoo'n menigte rondloopen."
„Ik dacht een oogenblik, dat zij mij een
goudstukje zou geven.""
„Dat zou echt edelmoedig en mild van
haar geweest zijn. Maar wat hen jij nog
naïef, Mario!"
„Toen zij dat mooie zilveren beursje uit
haar zak haalde, vol goudstukken, ik kan
je niet zeggen wat or toen in mij omging^
het duizelde mij voor do oogen. Yoor het
ecist van mijn leven heb ik een menscli
zijn rijkdom benijd. Als die beurs en de
inhoud van mij waren, dacht ik, wat zou
den wij gelukkig zijn, ik zou al hot noo-
digc voor het heele gezin kunnen koopen.
De schulden betaald, de ellende uit huis
verdreven, de kalmte er binnen getreden,
een rust die jij zoo noodig 'hebt voor jo
herstel. En ik Heb die beurs in mijn. hand
gehad, want zij liet haar op den grond
vallen, mocnonilc ze in den zak te steken.
Maar gelukkig is het niet in mijn hoofd
opgekomen do beurs niet aan do dame
terug te geven."
„Jo Hebt jo plicht gedaan, en moor niet,1'
de werkman ernstig. „L'aton wij arm en
eerlijk blijven, vrouw." En hij boog zich
vooiovcr om liaar eon. kus te geven.
(Slot volgt.)
SCHIEDAMSCHE COURAHT
