63~ jaargang
Zondag 9 October 1910
No. 13427
I
Tweede Blad.
Natuurtheater.
De medebewoners.
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
si;;hiiimm$chi: vOum n
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen £1.1,25 franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 eenl
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advcrtentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advcrtentiën: Van 1—6«regels fl. 0.92; iedere regel meet
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zjj
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 108.
Vooral in Duitschland ziet men overal na-
Umrthcatcro uil den bodem van rotsachtige
boschhuidschappen opgroeien, nier is een
achtergrond, die de gezichtseinder afsluit,
daan oor is een open ruimte, die gemakkelijk
een paar mensehen kan bergen, er is geen
vices voor hinderlijk resoneeren. [lel natuur-
theater is klaar. Men geeft er ccn drama,
ja een opent, zoonis b.v. onlangs in het be
kende Zeppet Kreutzers Nachtleger von
Granada" en zelfs de „Tannhiiuser".
I'ln de beschrijver» gloeien van geestdrift.
.Dc ..Nacliilagcr" is oen tweederangs opera,
klaar „nu zij daar opeens verplaatst is mid-
„den in het werkelijke bosch, op een Augus»
„tnsavond, waarin het vroeg duister begint
„te worden onder hoog opschietende hoornen
„aan den voet van een mooie oude mine, nu
„wordt die onschuldige opera comiijue, die
„in een dichte comedic alleen genoten kan
„worden door zeer kinderlijke menschen,
„iets geheel nieuws, een daad van grooie
„kunstwaarde. Waarom?
„Omdat de grootheid der natuur de mid
delmatige kunsL opvoerde, ie mot cén skig
„in hoogeie regionen bracht, omdat zoodoen
de eenheid van natuur en kunst weid be-
reikt. Men dacht niet meer na over dc
„ongelijkheid van beide momenten, men was
„slechts onder don indruk van hun innige
„samenwerking."
Over de Tannhiiuseropv oering is deze
ciiticus nóg beter te spreken, net bosch
speelde mee. De vogels zongen mee met dc
begeleiding van de harp, waarop Wolfram
zijn klaagtonen aanhief en de raaf kraste
midden in den vloek van ïannliiiuser. Eerst
hot „Goklene Kreuz" van Bittll valt dezen
schrijver tegen. Maar niet om de natuur.
Neon, die opera was te min voor het bosch.
ITct is natuurlijk bizonder gemakkelijk
met een en under den draak te steken, regen
buien op ongewenschtc momenten te doen
opkomen, stormen te laten waaien en het pu
bliek te laten blauwbekken en ivthmisch
stampvoeten van dc koude.
Ook ligt de vraag voor do hand wie dc
inspiciënt van de vogels L geweest, die do
nachtegaal en de raaf zoo juist op tijd liet
optreden, zoodat de raaf b.v. niet inviel bij de
lieve bakolischc scène en de nachtegaal bij
den bovenbedoelden vloek.
Voorloopig lijken ons de gewone storende
momenten voor bot hooren van zulk een
kunstwerk in dc natuur honderd maal zoo
talrijk cn zoo bezwarend als de zelfde momen
ten in oen gesloten theater. Doch is er af
gezien van deze storende momenten een goede
kunstgedachte in deze natuurlheaters?
Wij kunnen liet ons niet denken. Zeker,
wanneer men groote treurspelen als die van
de groote Grieken builen gunt geven, neemt
Naar het Duilscli van HANS REIS.
„Ik zeg 'l je, man, dal houd ik niet
langer oil!" Met deze woorden stormde
do echfgenoote van den handclsraad Wilt
de kamer van haar man binnen. „Daar is
nu die Ruth, dat bakvisehje van den ma
joor, boven, al een uur bezig met dezelf
de twintig malen en altijd maakt zij de
zelfde fouten! liet is om uit jo vet te
springen! .To moet bepaald den majoor
schrijven, dal ik dat niet kan toestaan!"
„Maar Lotje. Te hebt pas gistoien Mina
naar boven gezondenbegon de heer
Witt op klagondon loon. Maar zijn vrouw
liet hem niet uitpraten en ging toornig
voort:
„Natuurlijk, heb 'k dat gedaan I En 'wel
omdat hun dienstmeisje alweer de vloer-
kiccdjcs buiten liet raam hoeft uitgeklopt
zoodat al het slot mijn kamer binnen
vloog! En toen ik haar dat verbood werd
die brutale meid nog grof op den koop
tooi Vroeger, toon de lui geen raad van
do schulden wisten,' waren ze tenminste
nog bescheiden; nu de majoor de collecte
van de Staatsloterij heeft gekregen, wor
den zo mot den dag overmoediger."
„Gunst, vrouw, kom toch niet eeuwig
met dio oude geschiedenis aandragen. Laat
mij ton minste mot rust tijdens mijn mie
dagdutjo." f
„Ta/ rust wol Ibromde mevrouw
wier onderkin van opgewondenheid trilde
Boven werd nu een deur mot geweld
men interessante en gemotiveerde proeven.
En zoo kunnen wij ons ook denken, dal men
de groote klassieke tragedies, die in veel op
zichten naar oud model geschreven zijn, in
open lueht-thealers tracht op te voeten in
een streek waax dergelijke open luchluilvoe-
ringen mogelijk zijn. Doch in onze atmos-
pheor hij avond moderne dingen, zelfs opera's
op te voeren in zulk een buitenlucht theater,
hel lijkl ons werkelijk alleen mogelijk bij
rolmaakl gemis aan stijlgevoel.
Immers hel toonee! is niet liet loven, hot
brengt hel leven alleen over in levende beel
den. Die levende beelden worden gegeven op
planken, die met achterwand en zijwanden
de wereld voorstellen naar het Duitsebc
dichterwoord. Het geheeic tooneel is niet een
stuk werkelijkheid, het is één afbeeldsel,
dat een totaal indruk moet geven, oen indruk
van afgeslotenheid.
Evenmin als men meer onder den indruk
\an een Cnrol komt, indien men die aan een
boom in liet bosch van Eontainebleau hangt,
dan wanneer men die rustig op oen goed ge-
kleurden zaalwand laat hangen, evenmin
maakt een tooneelboach-scène meer indruk,
wanneer het tooneelboseh een stuk van het
echte bosch is.
Of iets echt is op liet tooneel, doet, er
overigens absoluut niet toe, indien het maar
goed de echtheid verbeeldt, indien bet den
toeschouwer maar den jnislen indruk geeft.
Ja liet echte zal dikwijls- storend werken,
omdat liet veel van het onmisbare onechte
zal doen uitkomen. Zoo zagen wij eens een
uitvoering van Lohengrin, waarbij de regis
seur in rlc laatste acte (liet was in Munchen)
de jongens in de hoornen deed klimmen,
om toch maar goed den indruk van een echt
volksbijccnkomeii tc geven. Doch juist dooi
de klimmprij, waarop de tooncclboomen niet
waren ingericht, werd het geheel erg onecht.
Men moet iu stijl blijven, d. i. consecpicnt
zijn in de onechtheid,
In het oponlucht-tooneel mist men nu dc
bovenbedoelde afgeslotenheid en zal juist de
echtheid (van wat op en naast liet tooneel is)
vaak storend zijn. Als Tannliiiuser plotseling
over een haas struikelt of als het water op
den molen van liet Goklene Kreuz te hard
gaal ruischen», dan is do totaalindruk weg.
En nu spreken wij natuurlijk nog niet over
de bezwaren van decor-wisseling, verlichting,
enz. en/.., die haast onoverkomelijk zijn.
Maar zal trots dat alles het bosch bij liet
best denkbaie weer niet een gunstige stem
ming geven, die men in dc theaters zoo vaak
mist?
Wij gclooven zeer beslist van neen. Im
mers in de uitzonderingsgevallen, waarin zij
or k a n z ij n, gaat. die stemming altijd in
één richting, terwijl kunst veelzijdig is en
wisselende stemmingen wil wekken. Boven
dien zal bij zoo'n voort-telling met vee! men
schen in één groep samengedrongen liet bosch
op den achtergrond, het sociale moment op
den voorgrond komen.
Flet bosch toeli is alleen bosch, wanneer
dichtgesmeten, tien jeugdige boenen storm
den ongeneerd over het portaal cn daar
op do oude heer rees van schrik op
van zijn sofa begon een afgezaagde plio-
nograaf de „Wachtpavade" te spelen.
„Nu, nu, wat beteekent dat? 1zei de
handulsnu.d en keok een beetje schuin naar
zijn vrouw.
„Een kleine attentie van je medebewo
ners," hernam deze kwaadaardig., „Nu,
wel te rusten, Otto!" Daarmee verliet zij
hem cn wierp ook de deur mot een harden
slag dicht.
De oude heer bleef met gefronst voor
hoofd rechtop zitten. Werkelijk zeer on
aangenaam medebewoners die Kiilin'sl
Zijn vrouw had groot gelijk. Als hot niet
veranderde, zon hij do huur moeten opzeg
gen, hoe ongaarne ook.
In do slechtst denkbare luim ging hij
naar zijn balkon en liet zich daar door
Mina, het aardige kamermeisje, zijn koffie
brengen. Do heerlijk riekende mokka en
eon havanna bewerkten, dat hij weldra we
der in een goede stemming kwam.
Klets! Daar viel een kleine gcraniumpot
van het bovenbalkon cn stortte zijn in
houd uit over do heerlijk gedekte koffie
tafel van den handclsraad.'
„Voor den donder!"... vloekte de oude
heer. Vorder kwam hij echter niet want
een aangename mannenstem van boven zei-
al:
„Duizend okuscs, mijnheer de handels-
raad! 't Spijt me erg, dat zoo'n ongeluk
gebeuren kon. Maar u moet, weten, ik ben
een erge bloemenliefhebber en bij het ver
planten is de pot uit m'n band gevallen.
wij liet als bosch zien, als een stil boomen-
cotnplcx, waar wij een gevoel zoo niet van
eenzaamheid dan toch van kleinheid tegen
over de grooie, gegroeide natuur krijgen.
Gaat men met velen door een bosch, dan
veidwijnt al veel van de plechtige stemming.
Doch gaat men samen in een plek in 't
bosch op theaterbanken, naar iets zoo be
dachts, zoo „gekunstelds", zoo on-boschach-
tigfe als een opera luisteren, dan moet de
bosehstemming evenzeer verdwijnen als de
zeestemming verdwijnt bij een sociale vertoo
ning op een pier.
En eindelijk kan een goed gebouwd thea
ter en werkelijk stijlvol decor eveneens een
gewijde stemming wokken, waarbij men door
hei geven van goede stoelen, het nemen van
goede akoestische maatregelen, het verhin
deren van stoornis van buiten, het volkomen
maken van de tooneel- en verlichtingsma-
ehinerie kan verhinderen, dal allerlei lastige
kleinigheden cn ongewenschte interrupties
u uit de stemming brongen.
Wij gevoelen dan ook voor deze Duitsche
piopvcu heel weinig en vinden ons land al
lerminst achterlijk omdat dit liet buitenland
nog niet gevolgd is op ecri weg. waar in veel
ge,vallen valsch gevoel en een verkeerd stijl
begrip de gidsen zijn. Voor de enkele be
scheiden poging in deze richting in het Gooi
gedaan gelden deze opmerkingen niet, juist
omdat daar niet gepoogd wordt zulke resul
taten te bereiken.)
Corps diplomatique.
Rij Kon. Besl. is de heer P. R. Mirco-
vitch benoemd tot consul-generaal der Ne
derlanden te Sofia, buiten bezwaar van
's Lands schatkist.
Rechterlijke macht
Bij Kon. Besl. van 5 dezer is benoemd
tot griffier bij het kantongerecht te Brielle,
mr. .T. Goeman Borgcsius, thans commies
ter gemeente-secretarie van Amsterdam,
wonende aldaar.
Personalia.
Bij Kon. Besl. van 6 dezer is tot gede
legeerde der Nederlandsche regeering bij
het tc Bmssel in October 1910 te houden
IVdo internationaal eongies, gewijd aan de
bespreking van vragen nopens de kunst
als publieke zaak, buiten bezwaar van
's Rijks schatkist, benoemd dr. P. I. H.
Cuypers, architect der Rijksmuscumgebou-
wen te Amsteidam.
Baron van Ileeckeren is Minister van
Buitenlandsche Zaken geweest in het Ka-
binel-Kappeyne, en vóór dien directeur van
het Kabinet des Konings; geruimen tijrl
is hij ook lid van Ged. Staten van Gelder
land en lid van de Tweede Kamer voor
Lochem geweest. Onlangs heeft de ktasse
grijsaard, in het genot van een goede ge
zondheid, zijn 95sten verjaardag gcvieid.
Hij is altijd een warm voorstander der
liberale beginselen geweest, waarvan hij,
indertijd ook als bestuurslid der centrale
liberale kiesvereeniging in liet voormalig
district Zutphen, de meest sprekende be
wijzen heeft gegeven.
Dr. Kuypar weer op het politiek tooneel.
In zijn jongste kroniek der „Stemmen
voor waarheid en vrede", bespreekt dr. Brons
veld de uitspraak van den eercrand in de
Kuyporzaak. J1 ij citeert wat „De Tijd'' en
wat „Ons Tijdschrift" schreef, en i? het
daarmede volkomen eens. liet feit, dat dr.
Kuypcr weder aan de beraacLlagingen in de
Tweede Kamer deelneemt, doet hem op
merken
„Zij, dio hebben'gedacbt, dat dr. Kuyper
zich nu uit liet openbare leven zou terug-
tiekken, blijken zich vergist te hebben. Hij
stelt zich aan, alsof hij volkomen gerehabili
teerd en zijn naam van eiken smet gezuiverd
is. Hij is weer benoemd tot voorzitter van
de anti-revolutionnaire Kamerclub, en zal
zich zeker ook weer in de discussies mengen.
Een en ander geeft ons een geringen dunk
van den mielijken ernst dier mannen, die
poseeren als „de partij van den levenden
God"."
A. W. Re*slngr.
Aan de „N. Ct." wordt uit Amsteidam
gemeld, dat de heer A. W. Ressing, do
eervol ontslagen directeur der Gemeente
Electricitoitswerken, benoemd is tot direc
teur van een der groote centrales in
Duitschland van de Allgemeino Elektrici-
tats-Gesellschaft.
Naar het ,,N. vT d. D." verneemt, is de
benoeming nog niet geschied, maar kan ze
wel verwacht worden.
Zeldzaam jubileum.
Men deelt aan de „Znlph. Cl." mede,
dat het gisteren 70 jaar geleden was, dat
de hoor mr. W. baron van Ileeckeren van
Keil, tc Ruurlo, door Koning Willem I
benoemd werd tot kamerheer in buiten
gewonen dienst, wolke functie hij nu nog
bekleedt bij Koningin W.ilhelmina.
„Och wat nergens heeft men hier
rust," bromde de oude heer en verliet knor
rig het balkon. Maar den brief aan den
majoor schroei hij toch niet ofschoon zijn
vrouw daar des avonds nog eens op aan
drong.
Eerst vier weken later toen Kurt
van boven de waterleiding had open laten
staan, zoodat een. natte zegen zich door
het plafond in (lo benedemvoning en wel
in de studeerkamer vaa den hoer des hui
zes over alles verspreidde toen werd
het den ouden heer toch te machtig. Hij
stoof op van woede. Zoo'n infame bengel!
Niet alleen liet kostbare plafond en hot
zijden behangsel waren bedorven, maar ook
twee kostbare olieverfschilderijen, origi
neel e, totaal weg! De schade beliep in de
duizenden I Die kon do majoor hem niet
vergoeden al was hij dan collecteur der
Staatsloterij.
In zijn eerste toornige opwelling schroei
de hoor Witt een tamelijk groven brief aan
zijn bovenbewoners, en ging toen naar .den
huisheer om de huur op te zeggen.
Terwijl op de eerste verdieping de storm
zoo heftig tekeer ging, wees op do tweede
verdieping do barometer „orkaan" aan. De
kleine, bevallige mevr. Kiilm lag op de sofa
en weende eibarmelijk.
„Ziek maken me die Witt's nogl Ze zul
len me dood maken met hun eeuwige er
gernis!'' zei ze snikkend tol haar man.
„Alsof men nog niet genoeg in de zorg
zatt Wat weten die menschen van gold, hoe
inenschon als wij mot een kiein pensioen
en vijf onmondige kinderen in dit duro Ber
lijn het stellen moeten I"
Dir. belInroerr. en Ace.
Bij Kon. Besl. van 5 dozer is aan den
ontvanger der diiecte belastingen li. C'.
Charbon, te Utreuht. op zijn verzoek, met
ingang van 1 Januari, een vol ontslag uit
's Rijks dienst verleend.
VLAARDIXGEN, S Oer. Bij bevlek
king \an den minister van binncnlaiuLcho
zakeil is deze gemeente voor do verkiezing
\an leden van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal verdoek! in vier stemdistricten,
\vnai\an de omschrijving is opgenomen in de
„St.-Ct." (no. 235).
Gemeenteraad.
B. en W. hebben de navolgende missiven
bij den Raad ingezonden:
Plaatsgebrek algemeon'e
b e g r a a( f p,l a a t s.
Uet is uwen Raad bekend, dat de ruim
te voor do graven 3e klasse op, de alge-
meene begraafplaats beperkt is, zoodat wel
niet binnen den wettclijken, maar wel bin
nen den wcnsehelijken termijn, graven moe
ten worden geruimd.
Ten einde nu liet plaatsgebrek beter het
hoofd te kunnen bieden, en toch de gra
ven een alleszins voldoenden tijd van rust
te geven, werd overwogen, om in de 3e
klasse graven in plaats van 2-, 3 hoog te
cloen begraven.
Waar de draineer-maatrcgelen van den
lateren tijd hebben gemaakt, dat dit kan
geschieden, stellen wij voor, de betrekke
lijke verordening op dit punt ta wijzigen
als is aangegeven in hot hierbij gevoegd
ontwerp-bosluit.
Aanleg riolen.
Door een aanvraag van de firma T. M.
van der Schalk Co.. om rioolaansluï-
ling voor het pand Prinsensteeg No. 2,
is hot noodig geworden, om in een deel
van die steeg een riool te maken.
Dit riool wenseh'en wij te doen loopen
van de Schie, waarin het een uitlaat krijgt,
tot het reeds in die. steeg bestaande iiool
en het dan over het pleintje af te buigen
naar het riool Achter de Tecrstoof.
Van laatst genoemd riool zal 12 M. ver
lengd moeten worden, omdat dit verkeerd
schol heeft en met een hoog gelegd is.
Om deze boog er uit. te krijgen en tevens
de boog in het riool Verbrande Erven
weg te nemen, moet de put op den Koek
van de twee straten verplaatst worden.
De hoofdbuis der waterleiding zal daar
toe omgelegd moeten worden.
De kosten worden geraamd op f1500,
waarin £200.voor de verandering van
hot riool Achter de Teerstoof en 150.
voor h'et omleggen "der waterleiding is be
grepen.
Onder aanbieding van een schets kan rt
hebben wij de eer u te verzoeken ons voor
de uitvoering der bovengenoemde werken
een crediet te verleeneu van f1500—
Pakhuis „dc Nederlanden", AL
gemeen II a n d c 1 s c n t r e p o t.
In verschillende vergaderingen van uwen
Raad, laatstelijk in die van 16 Februari
1909, maakte de verhouding tusschen de
Commissie voor het Pakhuis „de Neder
landen" en Directeuren van h'et Vrij-Entre
pot een onderwerp van bespreking uit.
Tengevolge van de discussies in laatst
bedoelde vergadering werden onze toen ge
dane voorstellen voorloopig teruggenomen.
Tot dien tijd bad do Commissie voor bet
„Maar Truitje,'' kwam baar echh(genoot
bedaard tusschenbeide, „wij hebben nu
toch de loterijcollectc.
Maar Truitje wou op dit oogenblik daar
niets van weten en ging ongetroost voort:
„Drie dienstboden hebben die Wilt's, en
ik sloof me af met óén meisje en werk
zelf van den vroegen ochtend tot den la
ten avond om alles op tijd klaar te heb
ben I Natuurlijk ik kan Tino toch niet
naar het Trempelhofer veld stuien om de
kleedjes te kloppen; daar heeft zij geen
tijd voor. Daarom echter heb ik nog vol
strekt geen „slecht gevoerde huishouding"
zooals mijnheer Witt beweert. En mijn kin
deren zijn geen „rakkers"! Eu dat zog ik
je, „Paul," de aardige mevrouw lüihtl
sprong plotseling op cn eindigde met blik
semende oogen: „ik blijf niet meer met
die lui onder één dalei Vandaag nog ga
je naar den huisheer en zeg je dc huur op.
En omdat de majoor een goed gedres
seerde echtgenoot was, deed hij wat hem
gelast werd.
Do Kiihn's verhuisden drie weken vóór
den contractucelen termijn, do Witt's even
wel, die nu van een weldadige rost ge
noten, niet vóór hun tijd gekomen was.
„Zie eens, vent, wat een prachtig uit
zicht," zei mevrouw Witt, toen zij den
eersten morgen uit het geopende slaapka
merraam hunner nieuwe woning naar bui
ten keek. Maar dadelijk daarop deinsde zij
met een kreot van schrik terug, want boven
haar hoofd had ïcmaiul een kamerkleed je
met zooveel kracht uitgeklopt, dat oen stof
wolk tot in de slaapkamer vloog.
,,'t Schijnt, dat ook andere lui de vloer-
klcedjcs buiten hot raam uitschudden,"
merkte de heer Witt spottend op, terwijl
zijn vrouw verontwaardigd het venster
sloot.
„Er woont een nogal erg beweeglijke fa-
malie hoven ons," zeido zij na een poos.
„lloor toch eens, wat er daar boven ge-
loopon wordt ea hoe men met de deuren
smijt!" „Precies als bij den majoor,"
voegde zij er in gedachten bij; maar zij
waagde het niet die uit te spreken.
Toen het echtpaar later op het balkon
kwam. was boven hen iemand druk met do
bloemen bezig. Potten werden heen- en
weergeschovon, dorre bladeren ruischlen
naar beneden en ten slotte toen de on
zichtbare do bloemen begoot kwam er
ook een kleine douche naar boneden. „Pre
cies als bij den majoor", (lacht de hoer
Wilt, maar ook hij zei het niet.
Eerst toen in den namiddag conige he
laas slechts al te bekende passages op de
piano weerklonken, kromp mevr. Wilt ze
nuwachtig in elkaar on wisselde een be
zorgden blik met haar man. Maar zij her
stelde zich toch.
„Merkwaardig, dat alle jonge meisjes de
zelfde stukken spelen cn ook dezelf
de fouten maken," zeido zij met een kramp
achtig laehhje.
„,1a, en oven merkwaardig is 'I, dal alle
menschen een fanatieke voorliefde hebben
voor zekere walsmclodieën," ging de oude
heer voort, „lloor nu eens, daarboven zingt
iemand „dio lustigo Witwe" precies als
vroeger do boogero-burgorscholieren van
den majoor," besloot hij met eon zucht.
