islssffpsi.
De MOleiie ii Portugal
finwWf
aan de redactie van de „Daily Mail" te
Londen zond:
„Het doet mij genoegen u te kunnen rne-
dedeelen, dat de republiek hedenochtend is
uitgeroepen en erkend door het leger en
het volk,
De afgezette koninklijke familie is ge
vlucht.
De regeermg, welker president ik ben,
heeft de noodige inaatiegelen genomen om
het leven en de veiligheid van de konink
lijke familie te verzekeren. Zij kunnen óf
aan boord gaan van een buitenlandsch schip,
ót over land vertrekken.
De openbare orde wordt uitstekend ge
handhaafd door de repubiikeinsche troepen
en het volk zelf- De geestdrift is onbeschrij
felijk,
Verschillende officieren van het leger,
die tot dusverre aan de zijde van de monar
chie stonden, hebben zich bij ons aangeslo
ten en eveneens een groot aantal steden iir
de provincie.
De republiek, wier voortbestaan verze
kerd is door den wil van hot gchcele land,
zal alle aangegane nationale verplichtingen
nakomen en zich gelukkig achten op moree-
len en practisehen grondslag de goede be
trekkingen met buitenlandsclre mogendheden
en het verbond met Engeland te bevestigen.
Uit naam der voorloopige regeering.
Dr. BRAGA.
Van den o p] s t a n d.
De correspondent van de „Daily Chro
nicle" te Lissabon heeft, zooals de tele
grammen in ons blad van gisteravond be
richtten, het buitenkansje gehad zich te
midden van den strijd te hebben bevonden.
Het voornaamste van zijn belangwekkende
mededeelingen kent men derhalve reeds.
De correspondent heeft sterk den indruk
gekiegen, dat aan koningsgezinde zijde
ten eenenmale gebrek aan leiding was.
geblatt" geeft ook een uitvoerig verhaal
van het gebeurde.
De opstand is, zegt hij, een. dag vroeger
uitgebroken dan de repubiikeinsche leaders
hadden bepaald, en wel, tengevolge van
het feit, dat in het begin der week üa
oorlogsmarine bevel kreeg naar 'Cascaes
te vertrekken, wijl de koning van plan was
daar tijdelijk verblijf te houden. Daar de
revolutionnairen hoofdzakelijk moesten
steunen op de vloot, besloten de leiders
dat de opstand nu maar dadelijk zou, be
ginnen.
Maandag te middernacht begaven zij
zich met een groot aantal aanhangers naai
de kazerne van het 16e regiment, die on
middellijk geopend werd. De menigte
stroomde naar binnen en werd van. wapens
voorzien. Daarop begaf de geheele stoet
zich naar de kazerne van het eerste regi
ment artillerie, die zich eveneens onmid
dellijk bij de revolutionnaire beweging aan
sloot. De kanonnen werden naar buiten ge
bracht en een xepublikeinsch kamp word
geslagen op een hooggelegen gedeelte der
stad, dat een uitstekende strategische po
sitie bood. Het geschut word opgesteld
met de mondingen naar de stad gericht.
Daarop namen ook de troepen, die aan de
regeering trouw waren gebleven, tegenover
de revolutionnairen op een afstand van
drie kilometer, vaste posities in en richt
ten zwaar geschut en mitrailleurs op 'het
centrum der stad.
Intusschen had de kruiser „Adamastor",
welks bemanning zich bij de revoiutionnai-
ïen aangesloten had, positie genomen in
de Taag, vlak voor de stad, gereed om op
het eerste sein Het bombardement te ope
nen.
De kruiser „Raphael"' voer terzelfder tijd
de rivier af en ging voor de matrozen-
kazeme liggen, die, wijl de marinetroepen
SS JKSv
5 A rrprXrt
Lissabon aan de Taag. (Bij X Het koninklijk paleis.)
pakhuis „de Nederlanden" gemeend, dat
haar niet anders overbleef dan haar man
daat ter; beschikking van den Raad te
stellen. I
Daarna echter kwam het denkbeeld op
den voorgrond van vorming van éen Com
missie in plaats van twee.
Na bespreking m.et den Directeur der Di
recte belastingen enz. te Rotterdam, bleek
dit denkbeeld inderdaad levensvatbaar. Een
ontwerp daarop geschoeid is toen in ge
leedheid gebracht.
Alvorens dit aan Uwen Raad voor te
dragen hebben wfj gemeend den heer Mi
nister van Financiën te moeten vragen,
of op een aldus gewijzigd reglement zijn
goedkeuring zou kunnen worden verleend
en ons te moeten vergewissen, of even
tueel II. M. de Koningin bereid zou zijn,
evenals thans 2 Directeuren, in het ver
volg 2 leden der Commissie te benoemen.
Na de bevestigende beantwoording van
beide vragen hebben wij onder overleg
ging van het ministcrieele schrijven, do
eer U hierbij bedoeld ontwerp aan te
bieden, waarin nog de wijziging van on
dergeschikten aard is aangebracht, die de
heer Minister van Financiën wenschehjk
achtte. i
De toestand op het oogenblik.
De sedert gisteren ontvangen berichten
over den toestaud hebben den induik van
gisteren geheel doen wijzigen. Het verkeer
met de provincie is thans weer opengesteld
en liet blijkt, dat in verschillende plaatsen
als Oporto, Evora, Estremos, Portalgre,
Torres e. a. de troepen en ook de bevolking
do zijde der republiek hebben gekozen. Toch
is nog niet alle gevaar voor een burgeroorlog
geweken, daar over 't algemeen in 't konings
gezinde noorden de troepen nog geen teeken
hebben gegeven, dat zij op de hand zijn
der republiek. Ook het voorloopig bewind
schijnt no2 op tegenweer te zullen rekenen
en laat verschillende plaatsen versterken, ter
wijl het ook de hoofdstad op tegenweer voor
bereid.
Te Lissabon was overigens reeds gisteren
de toestand zoo goed als noimaal. Het tram
verkeer was gedeeltelijk hersteld. De ge
meentelijke garde en de politie zijn er ontsla
gen en in de plaats daarvan is een nieuw
corps ter handhaving van de aigemeene vei
ligheid ingesteld.
Particuliere handelstelegxammen daaren
tegen uit Lissabon te Londen ontvangen,
melden dat de toestand aldaar nog allesbe
halve normaal is. Hoewel de banken geopend
zijn, worden geen zaken gedaan.
Dat de nieuwe regeering groote waarde
hecht aan het verbond met Engeland, waarop
vroeger door de republikeinen nog al eens
ie afgegeven, blijkt uit het volgende telegram,
dat dr. Braga, de voorloopicc president, on
middellijk na het uitroepen dor republiek
Toen de Hoofdcommissaris van politie
merkte, wat er aan de hand was, liet hij
Prof Dr.Bombardo.
Een der leiders der republikeinen, en Ka-
merafgevaardigde, wiens moord de naaste
aanleiding was om de revolutie te doen ont
branden.
den minister van binnenlandsche zaken
weten, dat hij koorts had en naar bed
moest.
Een correspondent van het „Berliner Ta-
zich' vóór de revolutie hadden verklaard,
omsingeld was door een sterke afdeeling
stedelijke garde.
Midden in den nacht begon het geschut
vuur, dat de geheele stad deed daveren
op haar grondvesten.
Een regiment stedelijke cavalerie kreeg
bevel om stormenderhand het kamp der-
opstandelingen te nemen. De koene poging
mislukte, want nog hadden de ruiters de
helft van den weg niet afgelegd, of er werd
een hevig kanonvuur op hen geopend, dat
hen bij tientallen wegmaaide; slechts drie
man ontkwamen.
Maar ook de revolutionairen, die van
alle zijden door een overmacht werden aan
gevallen, streden met heldenmoed.
Het gevecht duurde in het geheel twee
dagen en twee nachten.
Het verdere verloop der gebeurtenissen
kent men reeds uit andere uitvoerige, mede
deelingen.
De Parijsche „Temps"1 verneemt nog, dat
het 11e regiment artillerie na de overwin
ning der republikeinen nog eens een aan
val heeft gedaan op de revolutionnairen.
Het werd echter teruggeslagen en erkende
daarop de republiek.
Dit laatste geschiedde eveneens door 3
regimenten uit de provincie. Het aantal
slachtoffers moet ongeveer- 3000 bedragen;
de municipale garde is gedecimeerd.
Fr wordt beweerd, dat te Setubal, waar
de infanterie streed tegen de royalistische
cavalerie, 900 slachtoffers gevallen zijn.
Te Badajoz werd kanongebulder gehoord
uit de richting van Elvas.
In de koloniën.
Een belangrijk punt in deze gebeurtenis
sen zijn de Portugeescho koloniën. Men kan
er zeker van zijn, dat meer dan één Euro-
peescho mogendheid daarop het oog ge
vestigd houdt. Het kan niemand onbekend
zijn, dat over deze, met het oog op mo
gelijke gebeurtenissen, meermalen tusschen
Engeland en Duitschland van gedachten ge
wisseld is. De koloniën kunnen derhalve,
naar gelang wat er gebeuren zal, een
nieuwe twistappel worden, die den Euro-
pecschen vrede in gevaar brengt.
De Parijscho correspondent van, dc „Tel,"
heeft gistermiddag een onderhoud gehad
met een uitgeweken Portugees, een r-epu-
blikemsch' journalist, en brachht o. a. de
koloniën in Azië ter sprake, waarvan de
naamste zijn Macao Goa (westkust van
Bermanië), het eilandje Diu (in dc golf
Oman) en Portugleesch' Timor. De
Portugees ver-klaarde, dat in de kringen
der republikeinen een sterke neiging be
staat om tot verkoop van het Aziatische
koloniaal bezit.
„Wat zouden Diuitschland, do
Vereenigde Staten en vooral Ja
pan niet willen betalen voor Ma-
cao en Timor? Holland zou ons
Tinror ook wel w illen afkoopen,
maar Het zou bijvoorbeeld vijf
millioen bieden tegen Amerika
dertig en Japan vijftig", aldus wa
ren zijn eigen woorden,
Hij verklaarde echter uitdrukkelijk, dat
het denkbeeld aangaande den verkoop der-
Aziatische bezittingen niet beschhouwd
moet worden als een plan der nieuwe
regeering, maar wel, dat er voor dit denk
beeld een strooming bestaat in de repubii
keinsche partij, die de opbrengst van den
verkoop der nu weinig of niets opbrengen
de koloniën zou willen besteden tot de
economische opheffing van het moeder
land.
In PiortugeescH Afrika.
In de Donderdagavond, gehouden verga
dering van den regeeringsraad van Loren
zo Marques h'eeft de gouverneur-generaal
Freire d'Andrade een telegram voorgelezen,
meldend, dat de republiek was uitgeroepen.
Hij deelde verder mede, dat Hij zijn ontslag
zou nemen.
Kolonel Bellegarde sprak de Hoop uit,
dat de heer d'Andrade zoude aanblijven.
De leden van den raad begaven zich
daarop naar de repubiikeinsche club, waar-
het berichht van do uitroeping der, repu
bliek met gejuich' werd begroet, 's Avonds
word er feest gevierd, een optocht gehou
den met muziek, gefllujnineerd en ccn
vuurwerk afgestoken.
Het manifest der republikeinen dringt
er op aan, dat een edelmoedige en verzoe
ningsgezinde houding jegens de politieke
tegenstanders wordt aangenomen;.
De koning.
Een telegram uit Gibraltar bracht gisteren
het onverwacht bericht, dat koning Manuel
daar met de koningin-moeder en de hertog
van Oporto in volkomen gezondheid was aan
gekomen. Onverwacht, omdat tot dat oogen
blik niets zekers omtrent het verblijf van den
koning bekend was.
Volgens een gezaghebbende verklaring van
iemand, die tot het gevolg van den koning
behoort, was de koning in het paleis, toen,
do beschieting begon. Hij ging daarna naar
Mafra en vandaar naar Ericoira, waar hij de
andere leden der koninklijke familie vond.
Men begaf zich in een open boot aan boord
van het koninklijk jacht, dat Woensdag om
0 u. n.nr. regelrecht naar Gibraltar' vertrok.
Het was voortdurend kalm weer en men
zag geen oorlogsschepen. Totdat do, koning
behouden te Eriecira was aangekomen, was
de koningin-moeder zeer van streek.
Een andere lezing over dc vlucht van, den
koning is door de Spaansche regeering ont
vangen. Volgens deze ontvingen koning Ma
nuel en de koningin-moeder Amelia, toen de
revolutie was uitgebroken, te Cintra bezoek
van den leider der beweging, die hen ge
ruststelde omtient hun persoonlijke veilig
heid en uit naam van het rcpuhlikeinsch co
mité het koninklijk jacht te hunner beschik
king stelde om zich "daarmede te begeven
waarheen zij wilden. De hertog van Oporto,
ofschoon gevangen genomen, ontving dezelfde
modedeeling.
Het jacht, waarop dc koninklijke familie
zich' bevond, werd op zijn tocht naar Gi
braltar begeleid door Britsch'e en Ameri-
kaansche oorlogsbodems. De te Gibraltar
voor anker liggende Britsclio en Amcri-
kaansche oorlogsschepen begroetten het met
saluutschoten.
In politieke kringen te Londen is men
van meening, dat koning Manuel eenigen
tijd te Gibraltar zal blijven, om den loop
van zaken af te wachten. Mocht doze on
gunstig voor liet koningschap blijven, dan
gaat de koninklijke familie naar Engeland.
Zij blijft aan boord van de „Amelia"), sdie
streng bewaakt wordt en door niemand ge
naderd mag worden.
Het voorloopigo bewind,
.Wanneer de orde overal Hersteld is, zul
len Kamerverkiezingen worden uitgeschre
ven. Daarna is c]o verkiezing van een, pre
sident aan de orde, waarvoor Bernardino
Maehado, die thans reeds oen plaats heeft
in het voorloopig ministerie, de meesle
kans heeft. Hij was tot nog toe professor
in de wijsbegeerte aan de universiteit te
Bemsfio
Oormbra. Gewezen pair van hot koninkrijk,
is bij 4 jaar geleden tot de republikeinen
overgegaan. Hij beschikt ove'r een bezon
ken oordeel en over alle eigenschappen
die den waaraehtigen staatsman kenmer
ken. Hij is een hekend paedagoog en heeft
verschillende opvoedkundige werken ge-
schreven. Men noemt hem te Lissabon den
Patriarch, cn hij vertegenwoordigt in het
nieuwe ministerie het element van een
dracht en verdraagzaamheid.
De heer Magalhaes di Lima, de Poriu-
geesche republikein, die fe Parijs, do vraag
baak is van alle journalisten, heeft in do
Aaaaihaes di Lima
„Matin" een beschrijving gegeven van de
mannen, welke thans de teugels van het be
wind in handen hebben. Zijn oordeel over
do nieuwe ministers, welke we gisteren nog
niet hebben besproken, laten we hier volgen:
Antonio José de Almeida, de minister-
van binnenlandsche zaken, schrijft hij, is do
populairste en de meest beminde van de re
pubiikeinsche volksleiders. Zolfs zijn politieke
tegenstanders hebben dikwijls de grootheid
van zijn karakter geprezen. Als revolutionair
leider heeft hij steeds het Vertrouwen van zijn
par-tijgenooten bezeten. Hij geeft te Lissabon
een tijdschrift uit, dat de nationale ziel heet.
Ala lid van de Kamer heeft hij zich door
zijn meeslecpen.de welsprekendheid onder
scheiden.
Navier* Buucfo, de minister van oorlog,
was kolonel van de genie. Hij heeft verschil
lende werken van groote waarde over mili
taire organisatie geschreven en is altijd een
voorstander geweest van het volksleger.
Azcvedo Gomes, dc minister van marine,
is fregatkapitcin en heeft een zekeren naam
als technicus en als wetenschappelijk man.
Hij zal zich vooral met do koloniën bemoeien
en haar autonomie en tie welvaart bevorde
ren. Tlij is reeds lang republikein, maar heeft
zich altijd uit bescheidenheid teruggehouden.
Van dr. Costa, don minister van justitie,
DiaCosbai
hebben wo gisteren lïet een en ander mee
gedeeld. Hij was in de Kamer de leider
dor repubiikeinsche minderheid.
De nieuwe r-egeoiing blijkt derhalve niet
te zijn samengesteld uit door de toevallig
heden van een volksoproer omhoog ge
werkte en tot dusver onbekende elemen
ten, maar uit mannen van politieken of
wetenschappelijken naam cn invloed, die
sinds lang de gebeurtenissen, welke thans
plaats grijpen, voorbereid hebben volgens
oen vast plan.
Uit de belichten blijkt dan ook, dat zij
tot nog toe met kalme vastberadenheid,
bezadigdheid en bekwaamheid zijn opge
treden.
II o t b u i t e n 1 a n d.
Over dc Houding, welke dc moost be
langhebbende mogendheden ton aanzien van
de gebeurtonissen zullen aannemen, lozen
we het volgende:
Engeland zal de Spaahsclro regeering
h'eeft daarvan dc verzekering ontvangen,
gelijk uil Madrid wordt geseind alleen
tot bescherming van Engolsche onderda
nen en zoo noodig van het leven dos ko-
nings ingrijpen. Hot laatste is natuurlijk
niet meer noodig.
Over de erkenning van do republiek spre
kende, zegt do Parijscli'o „Temps"], dat re
serve nog wel noodig is, maar Het blad
vindt dat doze geboden zal zijn, indien
de republiek gevestigd is on de leiding
Onrustig, vervuld van bange voorgevoe
lens, doorliep het oude echtpaar do elegante
kamers. En dat voorgevoelen werd tot een
verschrikkelijke zekerheid toen tegen den
avond in de bovenwoning een phonograaf
de „Wachtparado" speelde.
De heer Witt werd lijkbleek en zijn
vrouw ijlde, zoo vlug haar beenen 't toelie
ten, naar de bel. „Mina," zeide zij met een
van zenuwachtigheid toonloozc stem tot het
binnentredende meisje „,loop eens gauw
de trap op en kijk even wie boven ons
woont."
Angstwekkend snol keerde Mina terug.
Haar breede lach beloofde niets goeds. En
werkelijk het noodlot had den Witt's
een 'ieelijke poets gespeeld. Het genot, dat
men al vooraf van de nieuwe woning had
gehad, was ijdel geweest, want zrj woon
den nu als toen „onder den majoor!" En
of 't nu - was omdat de wanden dunner
waren, of omdat de stilte van de laatste
drie weken het oude echtpaar verwend
had, het kwam hun voor, dat de ICühn's
nog nooit zoo luidruchtig geweest waren
als vandaag.
Maar, wat hielp dat? Het onvermijde
lijke moest met waardigheid worden ge
dragen. De stemming bij de Witt's .werd
er natuurljjk niet beter op, en de dagelijks
terugkeerende redenen tot ergernis stapel
den zooveel brandstof op, dat er een. ont
ploffing dreigde. En de ontploffing kwam.
Frits en Frans namelijk, de tweelingen
van boven, ontdekten op een goeden dag,
toen geheel Berlijn in het teeken van de
Juchtsport stond, dat ook zij veel talent
en lust voor de aëronautiek bezaten Om
deze voorliefde practisch voor den dag te
doen komen, hadden zrj van een vaikens-
blaas zeer vindingrijk een luchtballon ge
construeerd en daar onderaan een oud ver-
stelmandje van hun moedor bevestigd.
Juist waren zij bezig, den levendig pro-
tesleerenden kiemen keeshond van den han-
dclsraad als luchtschipper in den gondel
te plaatsen, toen de wrekende Nemesis in
de gedaante van den heer Witt op de vlakte
verscheen.
Ondanks het feit. dat men zich op een
drukken wandelweg bevond, gaf de oude
heer beiden misdadigers een geduchte oor
vijg, snelde toen, ziedend van toorn, naar
huis en schreef een langen brief aan den
„plichtvergeten" vader. En den volgenden,
dag ging hij, na overleg met zijn vrouw,
naar den huisbaas en zei de huur op.
Deze, die zelf zeven, kinderen had, nam
de klacht van den ouden heer niet zoo
hoog op als deze wel gewenscht had. „Kin
deren zijn kinderen" meende hij schouder
ophalend. „Overigens heeft ook de majoor
de huur opgezegd, en uitsluitend om uwent-
wil, mijnheer de handelsraad."
Ditmaal konden de Wftt's geen geschikte
woning vinden. Steeds mismoediger ge
stemd keerden zij van hun vergeefsclie toch
ten door de stad huiswaarts.
Mevr. Witt zei dan zoo tot haar man:
„Weet je, man, eigenlijk konden we wel
blijven.De Kühn's gaan
En zoo gebeurde het dat de oude heel
den huisheer schreef en zijn opzegbrief weer
introk.
Eenzelfde gesprok had men boven bij
den majoor kunnen hooren ook daar
zocht men, maar vond men niet.
Toen bij dc eerstvolgende verhuizingstijd
de geschiedenis aan 't Jicht kwam, heersch-
te er in de beide vijandelijke kampen een
geweldige stoim. Mevrouw Truitjo huil
de en mevr. Witt liep handenwringend op
en neer.
„Wij raken die lui niet meer kwijt," zei-
de zij op een klagenden jamrnertoon tot
haar man. „Het is alsof we met elkaar
getrouwd zijn!"
En dit woord moest een prophetischo
uitwerking hebben! Want toen zes weken
later de eenige zoon van het echtpaar Witt,
een flinke marine-officier, van zijn veel
jarige zeereis om do wereld met verlof
thuis kwam, geraakte hij verliefd op de
zelfde mejuffrouw Ruth Kühn, dio de piano
zoo mishandelde, dat mama Wjtt er zenuw
achtig van werd, maar die opgegroeid was
tot een beeldschoon jong meisje.
De Witt's waren aanvankelijk niet zoo
bijstei in hun schik, men kan 't nagaan,
met de keuze, vreugde en zaligheid ten
spijt. Mevrouw Truitje huilde weer, maar
nu vreugdetranen. Zij was overgelukkig,
dat haar Ruth zulk een schitterende partij
deed. Zij konden het arme schaap geen
bruidschat meegeven, want voor een fa
milie met vijf kinderen, en dat te Berlijn,
was dat wezenlijk al te moeilijk. Een piano
zou nog kunnen, maar die stond niet op
de verlanglijst.
MlIUliWHiUM
J_ AU
"iirftTSta
runrtrttr
Ml III Ill llll HU
