V
No. 13429
Q3"" Jaargang
Woensdag 12 October 1910.
Ben zonderling.
f Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25 franco
per post fl. 1.65,
Prijs per weekVoor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen woiden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
scheiden salaris genieten. De offervaardig
heid der republikeinen is gioot.
Zoo heeft o. a. een zekere Grandella zijn
geheele vermogen, bedragende 30 millioen,
ter beschikking der nieuwe regcering ge
steld, wat Mach a do aanleiding gaf te ver
klaren „Go ziet, do monarchisten ontna
men den staat alles, do ïepublikeinen ge
ven hem al wat zij bezitten."
In overeenstemming mot de gezindheid
van het volk, hebben tal van financieele, in
dustrieels- en handelsinstellingen inschrij
vingen geopend om hen, die geleden hebben
ter wille van de ïepublick tor hulp te komen.
Zaterdagavond is een ministerraad gehou
den, waar zeer belangrijke besluiten werden
genomen. In de eerste plaats werd besloten
amnestie te verkenen aan veroordeelden we
gens politieke misdrijven en aan degenen,
die in hechtenis waren genomen als leden
van geheime genootschappen, Wijders zal de
wet op do anarchisten, die uitsluitend ten
doel had de republikeinen te treffen, daar
Portugal geen echte anarchisten kent, wor
den ingetrokken en dan zal, zooals wij reeds
mededeelden, de eed worden vervangen door
een belofte.
De gezanten in de voornaamste hoofdste
den van Europa zullen teruggeroepen wor
den, daar men vieest, dat velen hunner mis
schien zouden samenspannen met de monar
chisten.
Tegen de geestelijke orden.
Een dor eerste daden van het nieuwe
bewind zijn zijne maatregelen tegen de
geestelijke orden, welke voornamelijk te
gen de Jezuïeten zijn gericht. Gistermorgen
is, naar uit Lissabon wordt geseind, het
besluit tot verbanning der Jezuïeten en
verbeurdverklaring hunner goederen, zoo
mede tot verbanning der buitenlandsch'e
monniken, afgekondigd.Door dit besluit
worden ongeveer vijf a zes duizend mon
niken en zusters, tot verschillende cmigre-
gaties behoorend, getroffen.
Het opperbestuur der Jezuïetenorde te
Rome, heeft reeds een telegram uil Lissa
bon ontvangen, waarin wordt gemeld, dat
do congregaties verdreven zijn en een aan
tal monniken geairesteeid.
Bij de aanvallen op do kloosters door het
volk en de soldaten is het ernstiger toege
gaan, dan de eeiste telegrammen deden ver
moeden. De censuur schrapt nl. alle voor de
nieuwe ïegecring ongunstige dingen uit de
telegrammen. Maar de conespondent van den
„Berk Loknl Anzeiger" te Lissabon is aan
die censuur ontkomen door zijn telegram naar
hot Spaansche V igo te laten brengen en van
daar te laten overseinen. Volgens hem
heerschte er tot Vrijdagavond mst en orde
te Lissabon, maar al spoedig kwam de demo
ralisatie, welke onder de troenen tengevolge
van het rondslenteren was ontstaan, aan dèit
dag.
„Een soldatesca, zoo zegt de correspon
dent, heeft zich nog nimmer "van het gezag
meester gemaakt, zonder ten eciste loon te
eischen, in den vorm van buit en slachtof
fers. Hier werden priesters als slachtoffers
uitverkoren. Zij kregen Vrijdag bevel, op het
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. 0,92; iedere regel meet
16 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bg abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, wo-rden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bg vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon f
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam,
geven kennis, dat bij de op den 10 Octo
ber jl. plaats gehad hebbende
UITLOTING
van aandeelen, ieder groot f 1G0Q.van de
eefste serie ad f 1.500.000.— der 3 pCt.
geldleening ten laste dier gemeente, groot
f3.000 000,ter aflossing zijn aangewezen
de aandeelen
56, JUÖ„ 331, 331, 333, 634,
1135, 1189, 1333 en 1469,
welke, allen 31 December a.s. aflosbaar, als
dan betaalbaar zijn gesteld ten kantore van
den GEMEENTE-ONTVANGER, alsmede bij
de ICASVEREENIGING te Amsterdam en bjj
de Heeren OPPENHEIM Sc VAN TILL te
's-Gravenhage.
Schiedam, den 11 October 1910.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
M. L. HONNERLAGE GRETE,
De Secretaris,
V. SICKENGA.
BUITENLAND.
Schiedam, 11 Oct. 1910.
PORTUGAL.
liet geheele land schijnt zich thans mot de
republiek vercenigd te hebban. Van gevech
ten wordt in de telegrammen niet ineor ge
rept. Men viert thans feest over de zoo ge
lukkig t geslaagde omwenteling, gelijk blijkt
uit een beschrijving door den „Matin"-be-
riehtgever te Lissabon van den toestand op
Zondag. De geheele bevolking was er op do
Leen. Overal zag men de republikeinschc
kiemenop de japonnen dor vrouwen, de
jassen der mannen, de hoeden der kinderen,
op alle rijtuigen. En overal heerschte opge
wektheid op de openbare pleinen speelden
muziekkorpsen het nieuwe volkslied, dat
voortdurend daveiond werd toegejuicht. En
wanneer de helden van den opstand zich
vertoonden, dan vormde zich onmiddellijk
een geestdriftige start, die hen toejuichte en
in triomf ronddroeg.
De nieuwe r i c h t i n g.
ITet stieven om thans alles in het voor
malige koninklijk te demoeratisoeien, vet
toont zich in nl zijn vormen. Het adjectief
„koninklijk" en do koninklijke wapens wor
den door de voormalige hofleveranciers ver
loochent; alle koninklijke kastcelen vallen
aan den staat toe. De katholieke godsdienst
houdt op staatsgodsdienst te zijnde vrij
heid van godsdienst is geproclameerd. De
ministers heeten niet langer „illustrissiine"
en met do voorrechten van den adel is het
gedaan. De opheffing van de civiele lijst van
den koning en der apanages aan zijn familie
leden brengt een besparing voor de schat
kist mee Van drie h vier millioen. De toe
komstige president der republiek zul een be-
sein van drie kanonschoten hun kloosters te
verlaten. Toen op dal signaal, om 8 urn
's avonds, de monniken on nonnen toch in
de kloosters bleven, begon eerst in de stra
len een wilde jacht op de geestelijken. Tege
lijkertijd verzamelde het giauw zich rondom
het op don heuvel in de stad gelogen Je
zuïetencollege.
En -het waren niet de Jezuïeten, die den
strijd begonnen, zooals de door do republi
keinen beïnvloede pers beweert, maar het jan
hagel wierp het eerst met steenon naar de
vc-nsteis. Eerst toen de menigte op de deu
ren begon (o hameren, maakten de geeste
lijken zich geieed om tegenweer te biedon.
De correspondent van het Duitsche blad
vertelt dan verder, dat het grauw de soldaten
begon op le hitsen en dat nu een geweervuur
volgde, dat de sporen van honderden kogels
op de rnureh bij de vensters naliet. Bij de nu
volgende bestorming vielen een pater als doode
en twee als gewonden.
De Jezuïeten namen de gewonden mede,
toen zij zich terugtrokken in een onderaard-
schen gang, die hun klooster met twee buiten
de stad gelegen, eveneens belegerde kloosters
verbindt. In deze gangen liouden de monniken
zich verborgen, en de soldaten en het grauw
doen pogingen, hen door rook te verstikken
De monniken, die men te pakken kon krij
gen, zijn, voor een deel niet dan zeer onvol
doende gekleed, als gevangenen naar het
arsenaal gebracht. De weenende nonnen zgn
op wagens geladen, het plunderend gepeupel
en de plunderende soldaten drongen echter
de kloosters binnen. Men ziet er vernielde
gebedenboeken, waaraan het janhagel zijn
woede heeft gekoeld. De muren zijn met
revolutionaire opschriften bezoedeld en van
alle versierselen beroofd.
De regeering verzekert aan deze moord
partij geen schuld te hebben en bekent daar
door, dat zij de macht over de troepen ver
loren heeft. Men tracht op het oogenhlik de
soldaten van verdere moord partgen ,af te
houden,
Het gepeupel verkoopt in de buurt van de
kloosters soutanes en met goud geborduurde
f
priestergewadeneeuwenoude boeken van
onschatbare waarde, liggen bevuild op den
vloer van de bibliotheek. 400 nonnen zijn
op goed geluk over de grens gezet
Kardinaal Netto, oud-patriarch van Lissabon,
is Zondag aan het station te Cacem in hechte
nis genomen. De prelaat protesteerde en be
riep zich op de parlementaire immuniteit,
daar hij pair van het koninkrijk was. Maar
zijn protest baatte niet
Zoodra de minister van justitie de inhechte
nisneming vernam, spoedde hij zich narr
het hoofdkwartier, waarheen de kardinaal
was gebracht en gaf onmiddellijk bevel hem
in vrijheid te stellen.
De koning.
Het bericht van de Madrileensche »Heraldo"
over het vertrek van koning Manuel uit
Gibraltar met den Amerikaanschen kruiser
ïDesmoines", blijkt op onjuiste onderstellin
gen te zijn gebouwd.
Een gisteren uit Gibraltar afgezonden tele
gram meldt nl,, dat de koning en de koningin
moeder naar Engeland zullen gaan.
De Italiaansche kruiser sRegina Elena" is
te Gibraltar aongekomen om de koningin
grootmoeder, Maria Pia, en den hertog van
Oporto naar Italië te brengen.
Voor hg het land verliet heeft de koning
een eigenhandig geschreven brief gericht aan
den eersten minister, waarin hij zegt, dat
hij, nu de omstandigheden hem hebben ge
dwongen zich in te schepen, tegenover zijn
volk de verklaring wenscht af te leggen,
dat hij zich niets te verwijten had en dat
hij altijd heeft gehandeld als een goed Por
tugees en steeds zijn plicht heeft gedaan. Hij
verklaarde verder, dat hij steeds met geheel
zijn hart Portugees zou blijven en dat hg
hoopte, Jat het land hem recht zou laten
wedervaren en zgn gevoelens zou begrijpen
Door zijn vertrek, voegde hij daaraan toe,
heeft hij geenszins te kennen willen geven
dat hfj afstand doet van de regeering.
Er zgn in den loop der geschiedenis wei
nig onttroonde koningengeweest, die hun land
zoo arm hebben verlaten als Manuel II. Hij
heeft zoo goed als geen vermogen Zijn moe
der echter, die een piinses van Orléan-s is,
is gefortuneerd
De hertog van Oporto, de broeder van
koning Carlos, is eveneens zonder middden
Toen hij het schuitje betrad, dat hem naar
het jacht zou brengen, waarmede hij naar
Gibraltar zou vluchten, moet hij den schip
pers twee biljetten van 100 francs hebben
getoond met de woorden nDat is alles wat
ik uit Portugal medeneem en tevens al wat
ik bezit".
Dat Maria Pia, de grootmoeder van den
onttroonden Koning, zich in treurige finan
cieele omstandigheden bevindt, is \an xlge-
meene bekendheid
De republiek erkend.
Brazilië zou volgens een naar zijn zeg
gen absoluut betrouwbare mededeeling aan
,'ules Hedemnn, den x> Matin"-berichtgever
liet eerste land zgn, dat de nieuwe republiek
erkende. De Braziliaansche gezant zou aan
de regeering een desbetreffende verklaring
hebben overhandigd.
De oude regeering.
De oud-president van den ministerraad
ligt thans met een kogel in de dg, te bed
de oud-minister van buitenlandsche zaken
houdt zich verborgen de minister van open
bare werken is gevlucht ten huize van een
repubükeinsch leider. Het verblijf van de
andere leden der vroegere regeering is on
bekend. Maar volgens de nieuwe regeering
hebben zg niets te vreezen en zal er geen
enkele represaille genomen worden.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
E ngel and.
De kiesreebtvrouwen beloven zich ge
durende het aanstaando pailementsjaar
duchtig te zullen weren. Haar aanvoer
ster, mrs. Pankhurst, heeft o. a. een be
tooging aangekondigd, welke bij do opening
van het Parlement zal plaats hebben. Een
deputatie van vrou,wen zal dan naar het
Lagerhuis gaan en vragen, waarom niet
voldoende tijd aan de wet op het vrouwen
kiesrecht is besteed. Deze deputatie zal
wel met geweld verwijderd worden, maar,
verzekerde Mrs. Pankhurst, daarop zijn we
voorbereid en op de gevangenis bovendien.
En baar collega Mrs. Cobden Sanderson
heeft verklaard, dat de dames, wanneer
er geen verbetering in haar toestand komt,
tot lijdelijk verzet zullen overgaan en geen
belasting meer zullen betalen.
Dóór
Ed. STILGEBAUER.
(Naar hot Duitsch.)
2)
(Slot,)
Zoo was hot gegaan, vijf on twintig jaar
lang; zoo was het ook gebleven, iil dien
tijd.
Steeds stiller, steeds moor in zichzelf
gekeerd legde Justus Jeremias lïaberland
viermaal por dag denzelfden weg naar zijn
kantoor af.
Zijn lange, sluike haren waren Van blond,
grijs geworden; de heldere, blauwe jon-
gensoogen waren door het lange staren op
do eentonige cijforlijsten mat geworden en
zwak; de boonenstakorige rug was door het
voorovergebogen zitten aan éénzelfde les
senaar gekromd on steeds langzamer/steeds
langzamer ,was zijn gaan geworden, zóó,
dat liij ton slotte een vol kwartier noo-
dig had om het eindje weg af te leggen
tussclien zijn woning en het kantoor, oen
wandelingetje waar lüj vroeger nog geen
vijf minuten over deed.
iWoning en kantoor lagen midden in de
stad; op zijn weg naar het kantoor pas-
soerdo Justus ioderen dag een klein plant
soentje, met aan beide kanten een paar
lindeboomen.
Lindeboomen groeien langzaam, maar in
45 jaar tijds groeien lindeboomen tóch; en
naarmate Justus' haar grijzer, zijn oogen
matter, zgn rug krommer, zijn gang trager
was geworden, waren do lindeboomen
krachtiger geworden, met telkens broeder
kruin.
Dirt had Justus Jeremias Haberland wei-
gemerkt.
Hoe ouder hij w;erd, hoe langer hij deed
over zijn kantoorwandel ing en hoe langer
hij ook het plantsoentje in oogenschouw
kon nemen. Vooral de oude lindeboomen.
Die Waren zgn vrienden gowoidcn. Zij wa
ren de eenige getuigen van zijn leven in
do vrije natuur; met die lindeboomen leef
de hij mee hot wisselen der jaaigetijden,
der seizoenen. Zij verkondigden hem in
het zw,ellen der knoppen de komst der lente,
in bet dorren en vallen der bladeren do
komst van den winter. Zij alleen konden
nog stemmingen opwekken in zijn oude
ziel. Zij maakten do eerste lentedagen tot
eon feest voor zijn innerlijk loven, zij dre
ven met hun gele najaarslinten een zachte,
droeve melancholie door zijn hart, zij zon
gen hom het lied van dood en sterven,
ioderen herfst hij het vallen dor blaren.
Een van al doze lindeboomen was er
óón, waarvoor' Justus Jeremias lïaberland
een bijzondere genegenheid voelde. Die
vooral noemde hij zijn „lentebodo"; hij was
ouder dan do andere hoornen, veel ouder
dan Justus zelf. Hij stond op den hoek
van het plantsoentje en bijna iederen dag
ging. Justus rakelings langs zijn lievelings
boom heen. Soms sprak hij met den boom,
heel geheimzinnige gesprekken, en het was
dan soms, of de boom antwoordde, troostte.
Ook scheen deze lindeboom grooter,
krachtiger, alsof hij een bijzonder krachtige,
sterke natuur bezat; eon o vei winnaars na
tuur zou men haast zeggen. Voor Justus
tenminste deed hij zich voor als do vcr-
lichaming van datgene, wat hij zelf zoo
zeer gemist h'ad: 'doorzettingsvermogen,
Machtigen wil, vasten moed.
Het eerst van al de andere boomen ver
toonde deze lindeboom zijn bottende knop
pen, zijn tecre, groene blaadjes cn in No
vember was liet weer deze zelfde oude
boom, die het langst ziju bladertooi wist te
behouden. Een Ontroering maakte zich
steeds Van Justus meester als het regende
en de dikke regendroppels zoo melancholiek
van dc oude takken afdropen; dan was
hot hom, of dc oude reus weende, dui
zenden glinsterende tranen weende om
heengegane lente on heengegaan geluk. Dc
audeie boomen van het plantsoentje waren
Justus' kennissen; die éóne, do oudste, al-
loen was zijn vriend.
Doch er kwam een oogonblik, dat Jus-
lus ook dezen vriend zou vcihezon.
Op een Maandagmorgen, toon Justus Je
remias lïaberland op zijn moigenwande
ling naar bet kantoor hot plantsoentje pas
scenic, had hij een ongewone bedrijvigheid
E r a n k r ij k.
Te Rouaan is de afgeloopen week het
congres der radicale en radicaal-socialistische
partij gehouden. Het heeft zich tegen Briand's
bevrafigingspolitiek veiklaard, tegen de kies-
ïechthervorming in den geest van evenredige
ie i tegen voordigi ng en heeft Emile Combes
tot voorzitter van het partijbestuur gekozen.
Het congres is daarom van belang, om
dat het de machtigste partij betreft. Even-
nel ondervinden de genomen besluiten niet
veel sympathie. Op het congres zelf bleek
een vrij krachtige mindeiheid niet geheel on
gezind om het voor de kiesrechthervorming
op te nemen. De indruk, die men over 't al
gemeen heeft verkregen, is, dat het opzeg
gen van de vriendschap niet de regeering
niet ul te tragisch moet worden opgevat, Zoo
«ehiijft Bérenger in do „Action":
„Wanneer de radicale cn radicaal-socialis
tische parlementsleden liet onredelijke besluit
van het congres volgens de letter en den
geest opvolgden, zouden zij onmiddellijk an
tiministerieel worden en Briand in Kamer en
Senaat bestrijden.
Nu is er sinds de laatste motie van ver
houwen in de regeering niets in Frankrijk'a
L-innenlandsche politiek geschied, dat een
dei gelijke frontverandering van de republi-
keinsehe meerderheid zou kunnen rechtvaar
digen."
De stationschef van het noorcferstation re
Parijs verwachtte gistermiddag een uitbrei
ding der staking van het personeel. De dienst
was op dat oogeriblik nog volkomen normaal.
Gisteravond heeft de Ixmd van machinis
ten en stokers en de nationale bond van
spoorwegpersoneel in de arbeiclslieurs te
Parijs vergaderd. De pers werd ten strengste
geweerd.
op het grasveld bij de oude lindeboomen
opgemerkt. Toen hij om twaalf uur weer
huiswaarts keerde, begreep hij, wat er
gaande was: men was bezig zijn ouden
lindeboom to vollen.
Een snerpende noord-oostenwind joeg
over het plantsoentje zijn snuivende wind
vlagen en Justus Jeremias lïaberland in
zijn dunne, versleten demisaison bleef maar
toezien, almaar toezien op het omverhak-
ken van zijn geliefde boomen.
„Wat doen jullie toch?" vroeg hij met
bevende stom aan de houthakkers.
„De boomen moeten omvergehakt; de
gemeento wil hier bloemperken aanleg
gen."
„Ook die daar op den hoek...?"'
vroeg Justus angstig.
„Ja, die ook," was het korte antwoord.
Justus stond verslagen. Een oogonblik
weid er iets in hem levendig, dat op woede
geleek. Protesteeren wilde liij tegen deze
barbaarschlieidbeletten zou hij, wie dan
ook, dat hier vernield zou worden wat
jarenlang zijn conigo vreugde, zijn trots,
zijn leven was geweest; hij wilde hij
zou
Maar Justus Jeremias Haberland zweeg,
zooals hij zgn hcole leven gezwegen had.
En zwijgend bleef hij staan om don dood
strijd to aanschouwen van zijn besten, eeni-
gon vriend.
Voor het eerst in zijn leven vergat hij
zijn middageten, vergat hij zijn oude moe-
dor, dio wachtte. In zün dunne overjas,
met koortsigon gloed op de wangen, zag
hij, hoe hun bijlslagen.nc e rk wam e n op don
ouden rag van den lindeboom, hoe diepe
kerven drongen in de oude bast En het
was hem, of die slagen hemzelf troffen,
of ze hem door merg en been gingen of zo
hem doodmartelden, met iederen bijlslag
de genadeslag verwachtend.
En toen de trotsche reus gevallen was,
zwaar en plechtig als een held neerstort,
doodelijk getroffen, op het Veld van eer
toon was Justus naar huis gerend, in
een wilden angst en den dood in het
hart. Do droevigst'? teleurstellingen had hij
in zijn loven stil en deemoedig gedragen;
de vernietiging van zijn lindeboom zou
de oude heer niet meer te hoven komen.
Nooit meer is Justus Jeremias Haber
land langs het plantsoentje gekomen.
Een aanval van inflgenza, die hij zich
door den scherpen nooidoostenwind op
den hals had gehaald, hield hem dagen
lang thuis; Justus zou niet moer beter
worden, een longontsteking volgde op do
influenza en acht dagen, nadat de linde
boom ontworteld was geworden, werd Jus
tus Jeremias Haberland op zijn laatstcn
rit naar het kerkhof voorbij het plantsoentje
gereden, waar rijt en veertig jaar lang de
conigo vriend had geleefd, die in hot een
zame loven van Justus Jeremias Haberland
wat kleine vreugde had gebracht.
SCHIEDAMSCHE COURANT