Bi! miner tataat Bit BRIE Mafa.
64*" Jaargang,
Zondag 1 October 1911
No. 13727
DE OPRIJLAAN.
jEersie Blad
Afbraak woonhuisje aan de
Laan.
"buitenland.
DE ITALIAANS CH-TURKS CÏIE
OORLOG.
SCHIEDAMSCHI! COURANT
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardiagen £1.1,26 franco
per post £1.1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingea 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer araste* dan middags v64r een
tur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl.0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per ïegel. Groots letters naar de plaats die zg
innemen.
Advertentie n bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
ïn de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- an AaterdagavomA
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoes.
Intercommunale Telefoon No. 103.
smgawangwKngniar i awBaaarocnaccaaoggac
Burgemeester en "Wethouders van Schie
dam, zijn voornemens op DONDERDAG
5 OCTOBE,R a.s., des namiddags ten 2
ure, ten Raadhui ze aan te besteden: -
het af breken van oen woonliulsje in een
slop aan do Laan no. 12
De op zegel geschreven inschrijviugs-
biljetten moeten in gesloten enveloppe,
waarop een aanduiding, dat zij oen in-
setu'ijvingsbiljel bevatten, vrachtvrij worden
ingeleverd in de ten Raad huize aanwe
zige gesloten bus, vóór 's middags 12 uui
van don dag van aanbesteding.
Inlichtingen zijn iederen werkdag lus-
schen 1012 uur v.m, to verkrijgen aan
de stadstimmcrwerf, alwaar ook de voor
waarden legen 10 cenl per stuk worden
verstrekt.
Schiedam, 30 Sept. 1011.
De oorlog is verklaard.
Ken Rcutcr-telegrum uit Rome meldt, dut
de staat van oorlog tusochen Turkije cu
Italië gistermiddag ie half drie is inge
gaan. Dat wil zogen, dat de oorlog is ver
klaard, wijl Turkije op hel llnliuan.-che ul
timatum geen boviedigeud antwoord geven
wilde. Wij hebben gisteren den tekst van
dat ultimatum gepubliceerd; Italië deelt
dmuin mede, dat de toestanden iu Tripoli?
liet noodzaken over te gaan t-ot de militaire
bezetting- van de beide Turkschc vilavels in
Noord-Afrika, Tripolis en Cyrenaïca.
Do Joiig-Turkxehc rogeering heeft lievei
de onzekere kans gewaagd van den oorlog,
dan de vernedering te ondergaan, ItaliéV
ei.-eh in ie willigen. Zij heeft begrepen, dat
Italiaanscho troepen tc laten landen in de
Turkschc provincie Tripolis, haar onder
gang hcleekende, terugkeer der reactie iu het
eigen Rijk, en vernietiging mui liet duo
den mooizamen arbeid van lange jaren ein
delijk gegrondveste grond wet lelijk regime.
Zij heeft begrepen, dat liet, grijpend naai
de wapens, die den indringer moeten kee
ren, aehteV rich /.al hebben het geheelc Turk
schc Volk, dat reeds na den mof van Bos
niè en Ilerzegowinst door Oostenrijk \eriiit
lord den oorlog eischic. De Jong-Ttirkseho
regeering doof thans haar gelofte van toen
geRanddat zij gom verderen roof van
Roman naar
GUSTAF af GEfJERSTAM.
Tttiksclien grond, geen verderen inbreuk op
Tuikije's rechten als zelfstandigen staat zou
dulden.
Italië heeft verklaard, de integriteit van
Europeesch Turkije tc zullen handhaven
en zich te zullen verzetten legen elke po
ging om in den Balkan een coalitie tegen
Turkije te vormen. Do strijd zal dus van
Italiaanscho zijde uitsluitend gericht zijn
op de verevering van Tripolis. Daarvoor
heeft de regeering tc Rome zich gedurende
de laatste dagen krachtig voorbereid. De
vloot werd gemobiliseerd en ligt reeds groo-
tendeels voor de Tripoliaansche kust; het
leger wordt op voet van oorlog gebracht
en een aantal transportschepen zijn gereed
om de troepenmacht naar Tripolis ovci
te brengen.
Heel gemakkelijk zal zulk een expeditie
naar Tripolis niet zijn. Hot Turksche ge
bied, dat tusschen Egypte en Algiers aan
de Noordkust van Afrika ligt, is een zeer
uitgestrekt doch weinig bevolkt land; hel
heeft ruim een millioen vierk. kilometers
oppervlakte met een bevolking van getuid
dekl een millioen inwoners. Maar die in
woners belmoren tot de krachtigste en stout
moedigste meuschenrasson, Arabieren, Bei
bers en Negers, die niet geneigd zullen
zijn hun land zonder slag of stoot aan
de Italianen over te laten. Reeds nu wordt
van de mogelijkheid gesproken, dat de Hei
lige Oorlog tegen de Kafirs zal worden
verklaard; do bewoners zijn in elk geval,
zooals uit Konstantinopel nog dezer dagen
werd verzekerd, voornemens hun land en
hun Turksche nationaliteit met alle kracht
le verdedigen. Op het verzoek van deze
Marokkaansche bewoners van Tripolis, die
toch in den Sultan van Turkije niet alleen
hun wettigen souverein, maar ook don be
hocrschcr der Gcloovigeti, hun Khalief, er
kennen, is het Turksche transportschip
Delia" naar Tripolis gezonden met wa
pens en ammunitie aan boord. En ondanks
de blokkade der Tripolitaansclio kust heb
bon de Italiaanscho gezagvoerders toch niet
den moed gehad dit transportschip in vol
len vrede aan te houden en te beletten
zijn lading aan wal tc brengen.
Bovendien is in Tripolis een Turksche
divisie, tor slcrkto van 20.000 man ge
harde, mot hot klimaat vertrouwde en met
het land bekende troepen.
Do eerste mnvat, ré gel en.
Uit Rome wordt aan de „Li her té" ge
seind
De Turksche zaakgelastigde begaf zich
heden (Vrijdag) morgen om halfelt naai
de consulta. en overhandigde het antwoord
op het ultimatum aan den Iialiaanschen
minister van buitenlandsclie- zaken, die
zich daarop naar den minister-president
Giolitti begaf. Deze riep onmiddellijk den
minis te muil bijeen. Na ecu korte beraad
slaging besloten de ministers, onmiddellijk
do roods voorgenomen en in het ultima
tum aangeduide maatregelen toe te pas
sen. Dadelijk gaf de minister van marine
door middel van draadloozc telegrammen
aan de voor Tripolis kruisende divisies
bevel onmiddellijk de maritieme aoiiete
bcgiimen,
Verder wordt uit Rome aan hetzelfde
blad gemeld, dat de blokkade van Tripolis
zal worden uitgeoefend door een kruiser-
divisie, terwijl een. divisie pantserschepen
het Turksche eskader zal gatui opsporen,
dat volgons berichten uit Bairoeth zeeklaar
is gemaakt. Een tweede divisie kruisers
zal de transportschepen begeleiden. De in
scheping van de expeditie-troepen geschiedt
ruct grooto haast.
Blijkens een uit Malta, ontvangen parti
culier telegram, zijn 12 Italiaansche oor
logsschepen bij Tripoli voor anker gegaan.
Men verwachtte, dat zij gistermiddag tot
de landing van troepen zouden overgaan.
De Grieksche minister-president Venize-
los heefl gisteren to Athene aan journa
listen mee,gedeeld, dal bij een telegram
had ontvangen uit Vonitza (in Grieken
land, aan de golf van Aria), waarin mel
ding wordt gemaakt van het op de vlucht
jagen en beschieten van twee Turksche
transportschepen met soldaten, door Ita->
liannsche kruisers. De transportschepen
zijn bij Pre vos a. (in Turkije, vil. Jnninn,
aan do baai van Prevosa) op de kust ge-
loopen.
Reuter seint uit Saloniki:
Een Italiaansche kruiser heeft een Turk
sche iorpedoboot in don grond geboord
in de haven van Prevesa. Men heelt soli
daten ontscheept. De militaire overheid
heeft een bataljon naar Prevesa gezonden.
Volgens een an.tr de Porto ontvangen
telegram is oea Italiaansche torpedoboot,
de wïtto vlag geheschen hebbende, gister
middag om 2 uur \oor Tripoli verscbe,
non. Men veronderstelt, dat zij de som
matic tot overgave kwam brengen.
Het Italiaansche gezantschap te Kon
stantinopel verklaart, dat zijn personeel
Konstantinopel binnen 48 uren -zal ver
laten. Do Italianen karnen naar bet con
sulaat toestroomen om een. paspoort te
vragen.
Een telegram uil Konstantinopel meldt,
dat de Italianen te Tripolis cn le Beng-
kasi troepen hebben ontscheept.
Voor een eventueele landing zoo
meldt do „Vossische Ztg." komen vier
kustplaatsen in aanmerking, waarvan drie
echter wegvallen, omdat de soldaten na
do landing een zeer moeilijken marsoh
zouden moeten maken door do woestijn.
Er blijft dus over Tripolis zelve. Tal
rijke riffen verhinderen aan één zijde de
grooto schepen dicht bij het land te ko
men. Aan do andere zijde is het water
echter te ondiep, zoodal de schepen daar
acht kilometer van de' kust moeten blij
ven. Dan moeten de soldaten overgescheept
woiden in de kleine booten, en vervolgens
nog een eind door liet zand loopen.
Dat onder zulke omstandigheden de ach
ter oen wal van duinen liggende dorpen
den Italianen het landen moeilijk kunnen
maken, spreekt vanzelf.
Het is dus een dwaling, te donken dat
i de Italianen met hetzelfde gemak Tripolis
bezetten kunnen, als indertijd de Engcl-
schen Egypte.
De toestand in Tripolis.
Do toestand in Tripolis, zoo seint Reu
ter van Malta, wordt hoe langer hoe ern
stiger, Er heerscht -een hevige paniek on
der de Europeanen en zij verlaten met
groote haast het land. Ook onder de in
boorlingen heerscht grooto opgewondenheid
en het zal moeite kosten hen in bedwang
tc houden.
De Italiaansche consul te Benglmsi. die
aan wal was gegaan, moesl naar zijn schip
terugvoeren, daar Benglmsi in staat van
revolutie was.
Volgens telegrammen aan de Romein-t
sche „Corriere de la. Sera" uit Tripolis,
zijn bijna alle Europeanen uit Tripolis ge
vlucht. Van de Italianen bleven er, be
halve de Franciskaner monniken, slechts
40 achter. Gisteren vertrok het stoomschip
„Ercole" met 500 Europeanen uit Tripolis
Het Turksche kabinet.
Hel kabinet-IIakki is afgetreden. Said
pasja, president van den Senaat, is be
noemd tot grootvizier en Kiamil tot mi
nister van buitcnlandsche zaken.
Mahmoed Sjefket pasja heeft de porte
feuille van oorlog behouden.
De stemming.
De geestdrift te Rome is volgens de Ber-
lijnscho bladen, groot. Op een der pleinen
te Rome had Donderdagavond ecu groote
patriotischc manifestatie plaats. Duizenden
mensehen trokken, onder het zingen van
bot volkslied en onder hoerageroep, voor
het leger, naar het ministerie van Oorlog,
waar stormachtige ovaties aan het leger
werden gebracht. Bij het standbeeld van
Victor Emmanuel werden vaderlandslieven
de toespraken gehouden.
De opzweepenclc artikelen der nationalis
tische Italiaanscho pers zijn bekend,
liet Turksche volk is in uitermate ge
prikkelde stemming. Ilct voelt algemeen dat
er iets zeer gewichtigs voor het aanzien
van liet Turksche Rijk op liet spel staat
en de haat legen de Italianen is fel. Toch
schijnt dc regeering ernstig er naar lo
streven anti-Italiaansche betoogingen te
voorkomen.
De olficieusc „Tanin" schrijft, dal Turkije
om zijn eer te verde.digen geen oorlog
vreest. „Kan Turkije zich ter zee niet ver
dedigen, dan zal het op het land voot
geen enkel offer terugdeinzen. De haat en
wrok lusschcn Italië en Turkije zal niet
ophouden, voordat een dezer landen ver
nietigd zal zijn. Wij zullen alles doen om
ons op Italië te wreken. Wij zulten geen
Italiaan meer in Turkije dulden, geen Ila
liaanseh schip meer toelaten, geen Ita
liaansche goederen moer gebruiken.
De overige Turksche pers schrijft inden-
zelfden geest, alleen niet zoo fel als de
„Tanin"."
De Turksche consul-generaal te New-York
vei klaarde, dat de -J 00.000 Turken, die in
de Ver. Staten verblijf houden een bijzonder
corps zullen uitrusten. De vroegere gezant
an de Ver. Staten, de lieer Oscar Straus,
richtte tolegraphisch een verzoek tot het de-
puitement van buitcnlandsche zaken om
lei stond bemiddeling aan te bieden. De
.Evening Post" begint haar hoofdartikel
Usteraioud al» volgt: „De overval van Italië
v buitengewoon schaamteloos, zelfs als men
de meest bezoedelde bladzijde in de annalen
van den internationalen hmdroof naslaat.
De persorganen in het overige Europa
zijn bijna zonder uitzondering legen de
Italiaansche veroveringszucht gekant.
O e s t r ij cl k r a c h t e n.
Italië is begonnen met een kaart uit to
«pelen, die het dadelijk een goeden voor
sprong op Turkije geeft. Het heeft een
groot gedeelte van zijn vloot gemobiliseerd,
en voor Tripolis voor anker doen leggen,
waardoor het de verbinding tus«chen die
Afrikaansehe provincie en Europeesch Tur
kije heeft verbroken. Turkije, dat op mari
tiem gebied tot de kleine zeemogendheden
behoort, is niet in staat tegen de Italiaan
sche pantseiischepcn op te treden en is bo
vendien belemmerd in de mogelijkheid, om
nu nog trtwpcn naar Tripoli» te zenden, cd
de daar aanwezige troepen over zee van wa
pens on ammunitie te voorzien.
Dat Italië een zeemogendheid van betee-
kenis is, is reeds vroeger betoogd. De vloot
bestaat uit acht linieschepen, tien nanUer-
kruisots. lijf panfserdokschepen en vijf-en-
hvintig torpedobooten. Vier Dreadnoughts
zijn in aanbouw. De Turk-elie vloot daar
entegen bestaat slechts uit eenige van
Duitschland gekochte en voor de Dui do
vloot niet meer geschikte kruisers, 1 -ze
vier schepen, gewapend mei 6 11-inch-ka-
nonnon, werden van nieuwe ketel- voorzien,
en vounen met de oude Turksche schepen
een zeer zwak eskader. Bovendien heeft Tur
kije nog een paar torpedobooten, en vier
nieuwe torpedojagers. De nieuwe schepen
zijn nog in de maak. Van de Turksche
vloot i« onder deze omstandigheden niet
\eel te verwachten.
De gezamenlijke oorlogssterkte van het
haliaan-che leger bedraagt, \olgeu« een
Duitsch blad, bOO.OOO man cn 2000 -tuklnn
EOH'hnt. In de laatste jaren t-eeft Italië zijn
leger gereorganiseerd en voic,.*>t. De i
deelina van het leger m twaalf legevkotp-
«en werd voltooid. De cavalerie is krachtig
iet sterkt door de oprichting van bataljons
wielrijder-. Tiet aantal machine-kanonnen
i« op 80 gebrachtdeze zijn verdeeld over
alle regimenten der cavalerie, infanterie en
ben-aglieri. Drie nieuwe Aipini-brigndes zijn
opgericht, alsmede zeven nieuwe batterijen
M'hhutllerie, waarhij nog acht comp.igniën
vestingartillerie gevoegd zijn.
Daartegenover heeft het Turkschc leger
reeds in Tripolis één divisie, bestaande
uit zeventien bataljons infanterie, één bri
gade cavalerie, twaalf batterijen artillerie
en drie compagnieën vestingartillerie; to
taal 12,000 man. Daarbij komt nog 22.000
man militie van Tripoli tanen, ingedeeld iu
dertig bataljons en zestig eskadrons. Deze
krijgsmacht zal bij het uitbreken van een
oorlog natuurlijk uit Turkije worden vcr-
23)
Ja, ik wil naar haar looguan, dacht Mails.
Ik wil haar oen volmacht voorleggen en hnm
vragen die te onderleekenen. Mi—ehien dat
zij het dool zonder te weten wat zij doet.
En dun kan ik gaan nk bedrieger.
Steeds verder liep Malt» het woud door.
Ten .«lotte was hij den weg kwijt geraakt.
„Ik moet!" mompelde hij lusschcn zijn
opeen geklemde tanden. ,,Lk moet, al was hel
ook een gang door de hel. En goed bosohouwd
- wat neem ik dan, wat niet hel mijne is?
En toch vervolgde hem onophoudelijk oen
onverdragelijk drukkend gevoel, Verstande-,
aanvoeringen hielpen daartegen niet. Hij
voelde zich als een dief.
Boven hem rui «ebt en do dennenhet mos
onder zijn voeten word dichter, hoe vertier
hij in 't woud drong. De zou gleed in liet
westen naar omlaag; langer en langer vielen
do schaduwen. Do pijnboomon gloeiden in
het purper van den zondsondergang en boven
zijn hoofd - wiegden in sterke windzuchten
do toppen der bootnon als zeegolven.
Hot werd al avond toon Mails Jlolt om
keerde en naar huis terug ging. Maar kal
mer was hij niet gewordenslechts killer en
vastberadener.
In de ve-tibule ontmoette hij Alice.
„O, Matts!" fluisterde zij. „ik heb zoo in
angst gezeten!"
'Haar oogen waren rood. Zij viel hem ter
wijl zij sprak om den hals.
De ijzor-nieltcrij maakte zich wat ruw
uit die omarming los.
„Waarover heb je> je angstig gemaakt?"
„Je bont zoo lang uitgeblevenEn je
bent weggegaan zonder een woord te zog-
ui
En weer begonnen haar tranen to vloeien.
Mails begreep plotseling.
„Dat i.» toch klare "onzin!" riep hij. „Ge
loof je dun wettelijk dat oen inenseh als ik
-tilietjes weggaat cn zich een kogel door
den kop schiet?"
Dadelijk daarop mankte Mntts zichzelf
verwijten over zijn heftigheid; hij trachtte
zijn woorden terug te nemen en zooveel mo
gelijk vriendelijk tegen zijn vrouw te zijn.
Toen ging hij nnar zijn kamer. Op de trap
ontmoette hij juffrouw Wall, die verschrikt
voor hem uitweek. Wel sakkerloot 1 dacht
hij. Dus het gnnseho huis Weet het al
Maar ook deze gedachte verontrustte hem
niet verder. Toen hij in zijn kamer alleen
was, haalde hij don onzaligen brief uit do
sehrijflnfella. Lang zat hij toen en staarde
naar de rechtop-staande, nmoi-gesehreven
letters op het lutf 'e, glanzende papier en het
firmasteinpel. Ei. delijk verkleedde hij zich
e.i ging met oen zwaar hort beneden naar
ijlt familie, Do lucht wns als met olectricitoit
geladenon torwij! Mntts nan het avondmaal
zal, vroeg hij zich .steeds af hoeveel tante
Lotta, zijn administrateur en juffrouw Wall
wel zouden weten van datgene wat hij zijn
vrouw in vertrouwen had meegedeeld, liij
voelde het wel: allen wachtten in dit oogen-
blik erop, dat de lieer des huizes oen woord
sproken zou, hel drukkend zwijgen zou ver
ineken. Maar hij kon niet. Star zag hij over
de tafel voor zich uit en zweeg'. En zoo spoe
dig mogelijk vluchtte hij weer in tie een
zaamheid van zijn kamer.
In du daarop volgenden nacht vond hij
geen slaap. Toorn, schaamte, onrust en ge
weten-verwijten streden iu hem. Het gevoel
van zijn" plicht tegenover vrouw en kinderen
«Itmil vijandig tegenover de machten, die
zijn ziel doortrokken, kin nog nooit was Malta
Holt oen gang zoo zwaar gevallen als die,
welken hij don volgenden morgen deed, gaan
de naar zijn moeder, om haar hulp te vra
gen.
Grootmoeder zat al fiks en vaardig in
haar grooton leunstoel, toen haar zoon
kwam. De ijzersineltor wenkte Marta, zich
tc verwijderen. Toen was hij alleen mei de
oude vrouw.
Tweemaal beproefde hij. met haar le pra
ten zonder gevolg. De oude mevrouw ant
woordde aanvankelijk in hot geheel niet. Er
verscheen slechts een toornig- rimpelen op
haar gezicht, alsof zij zich ergerde over do
storing.
Matts Holt he«loot (e wachten.
Mntts nam plaats bij de tafel, die naast
den leunstoel van zijn oude moedor stond,
Tusschen hen heiden lag hel document, dat
op onderieekening wachtte.
Plotseling zag de oude vrouw op en een
schemer van begrijpen lichtte in lnmr blik
ken.
„Wat is dat?" vroeg zii.
Matts boog zich naar haar toe. Al zijn
opmerkzaamheid vestigde hij met inspanning
op liet gezicht van zijn moeder. ITij trachtte
dien blik vast te houden, die opflikkering,
die elk oogcnblik dreigde weer te verdwijnen
en te dooven. Hij voelde hethij sliced nu
om zijn levenin hem brandde het als vuur
vlammen.
Met zaehlf stem. in korte woorden deelde
hij mee, wat er gebeurd was. Toen hij uit
gepraat was, boog hij zich weer en kuste haar
de hand.
„Vergeef mij, moedor!" zei hij.
Hij was zoo opgewonden, dat alles voor
zijn oogen draaide.
Een lang zwijgen trad in. Matts begon
al te geloot en, da' alles verloren was. De
oogen van de zieke waren weer dichtgeval
len en haar gezicht scheen geheel verstijfd.
Plots trilde een siddering over grootmoe
der trekken, en met een stem, die wel zwak
ker klonk dan vroeger, maar toch iets van do
scherpt" van voorheen had, zei ze:
„Weet je nog wat ik je indertijd gezond
heb?"
„Ja," antwoordde de zoon, ,,lk weet het
nog."
„Geen stuiver geef ik!" ging do oude
voort,
„Je moot zelf maar zien dat je je c-vuit
redtWeet je hot nog?"
„Ja, ik weet het nogmompelde hij.
„Geef hier het papier, vóór het te laat
is!" riep zij plotseling. En zonder te weife
len oiiderteekende zij het niet haar naam,
een beitje beverig, maar duidelijk en goed
leesbaar.
„Niet om jou, Matts!" zei grootmoeder.
„Wie het kwaad zaait, moei ook kwaad
oogsten. Om je vrouw en ter wille van je
kinderen, daarom doe ik liet!"
Matts zat verstomd op zijn stoel en hield het
papier in de hand, dat blad papier, dat zijn
redding beteokondo. En het kwam hem als
oen wonder voor, dat de zwarte engel van
zijn ziel weck, dc zwarte engel die 'm in
gefluisterd had, dat, wat hij van plan was te
doen bedrog was. Op dit oogenblik dacht
Matts Holt er niet voor z.ieli en
zijn kimleien Torstorp gered had. liij dacht
er slechts aan dat de drukkende last van
hem weggenomen was, dien hij nooit had
kunnen dragen. Dat overweldigde hem; hij
wns niet meer in staat zioh meer to bohecr-
-eheu, maar brak in heftig snikken uit.
G roolnioodor keek bijna met verachting op
hom neer.
„is hei thans de tijd voor kinderlijk ge
doe?" vroeg zij.
„Noen, neen," zei hij snel. ITij traditie
zijn dank uit to stamelen.
(Wordt vtrvolgd.J
