de strae. 64"" Jaargang. Zondag 19 November 1911. No. 13769 Tweede Blad. Uit de Tweede Kamer. Kennisgeving. I'M Privat was zóó in beslag geuonmn door SCHIEDAM» COURANT Deze coiuant verschijnt d a g e 1 ij k s, mei uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en VIaar dingen 11.1.25 franco per post fl. 1.65. Prijs per week: Voor Schiedam en Ylaardingan 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een uur aan het Bureau bezorgd zijn. Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korto Haven). Scholoefeningen. De Burgemeester van Schiedam, brengt, op verzoek vim den heer Commis «iris der Koningin in doze provincie, hot volronde bericht tor keimi- vnn belangheb benden bij de M'heopvaorl 1 c h ie t o e f e n I n g on b ij X a a r d o u n 1! 1 a r c u til, Z aide e I e e. Vulfivna modcdooling van den Minister vnn Oorlog zullen op 20 November a.s. en voor zoover nnodig volgende dagen, oefenin gen met geschut worden gehouden van af tie Meent onder Blnrieum, van af den Holdijk nabij Xaarden en van af den Vestingwal van Xaardeu. de dagen, dat gevuurd wordt, zullen rootle vlaggen waaien op den Zuiderzredijk, aan het einde van tie Oooyergrneht pn bij den Afaalweg, nabij Oud-Vidkeveen en op het Werk Ronduit, terwijl het Moomvanr- iuig ..Patupti-'5 gelegen zul zijn 5000 AI. ïKordvaaits van de, monding van de Hem. nf ötiUO Af, noordvaults van Oud-Valktl teen. welk vaartuig tlef.goweii.-cht hulp zal vtrleeiien om schepen uit den otiveiligen srlor te terwijderen. Bij liet schieten van af de Afecnt onder Blaricum moet alt» onveilig weden beschouwd liet gedeelte zee gelegen tussehen dc Eeni- irwidimr, een jiunt jil.ru5000 M. noord- vaart» daarvan en de hofe'i'genoemde vlag aan de Zuiderzoedijk Lij den Afuatweg; bij liet schieten van af den Oostelijk het ge- ikelte zee ttnvx'hen Aruiderberg, een punt jil.m. ,-iOuO Af. Noordwaarts van do rootle vlag bij Oud-Valkeveen en deze vlag. (Zie „Ned. Kit." No. 312.) Schiedam, 16 November 1911. De Burgemeester van Schiedam, M. L. HONNERLAGE GRETE Zoo was dan eindelijk de week aange broken, waarin de lieer Troclstrn gelegenheid mu krijgen zijn kit -.rechtvoorstel te verdedi gen. Stampvolle tribunes en eone alles a - halve volle Kamer gaven allicht een zonder- hagen indruk aan hen, die slechts, de opper vlakte van do dingen [ileegt te zien, maai waren toch een verschijnsel, dat niet and om dan volkomen natuurlijk is. Dc kiesrecht- qtmoriio is in de Kamer nu eenmaal dooil- erjiraat en stuk,gepraathet is zoowel voor töorntnnders aK tegenstanders van Algemeen Kiesrecht schier ondoenlijk, nieuwe argu ment®! iti liet debat te brengen, z.oodat rede- wringen over dit onderwerp nu juist niet 'at de dankbare kunnen gerekend worden. Als de tribunes dén ook zoo vo! waren, z. i 'at wol in hoofdzaak daarom geweest z.ijn. omdat mr. TroeMra nu eenmaal een sprekei i->, dro veel voile trekt. Misschien heeft ook ,)0,)!aclll»ie- r.dat er we! iets voorvallen zou bij oen dohal, dat de heer Lobman in- corges Privat wist nu hoo hij z.ich V'm°ost. Mot do handen aan het -uur van zijn auto, deelde hij zijn plan Sl"'° aan zijn jonge vrouw, dio naast hom zat. Do eerste, de beste straatjongen, die mei steen naar zijn anto gooide, zou bij vi'i ftovenj hij zou' den deugniet. P'i'ken, ui don wagon sloepen, meenemen „a lö K.A1. ve.gdor weer loslaten. an Zou l'io aap mogen gillen cn sehrcou- on zooveel hij verkoos, hij zou alleen i oct naar huis mogcui gaan en dal -li zijn welverdiende straf wezen. Den ®nS|°t zou dan zeker voor langen tijd 'ust vergaan zijn met sieenen naar n automobiel, te gooien. Rrivat was ,l' 00 vast besloten on hij vcrlangdeiiaar A)tegenheid om zijn plan to kunnen Dc gedachte aan zijn wraak begeleidde °P hi'11 tocht door do» Vogezen, waar U^0rcu. i° auto Doel bedaard mot crion gooien, als gold oen hejljgfen dertijd h (out piix wild* invloed doen gek en. verijdelen, haren Of de heer Tnxirtra er in geslaagd is het tamelijk uitgeputte onderwerp nieuw leven in te blazen? Wij moeten eerlijk zeggen, dut wij hem wol eens onderhoudender hebben gehoord, maar wij haasten ons er bij te voe gen, <lat wij in deze geen volkomen onpar tijdig beoordeeJaur z.ijn. Als men zoowul alles, wat sinds de Grondwetsherziening van 18S7 over het kiesrochtvrang.-tuk te berde is gebracht, heeft moete.n aanhooien of lezen, krijgt men waarlijk langzamerhand d*s Outen z.ii viel, zelfs al is men zóó over tuigd voorstander van Algemeen Kiesrecht als wij z.ijn. Voorstander van Algemeen Kiesrecht, de lieer Troel.-trn heeft, toen do lieer Goeman Borgesins mededeelde, dat hij en alle z.ijne politieke mede-tamleis vottts-fatu* dors van Algemeen Kiesrecht waren, zeer terecht opgemerkt, dat dit woord in het poli tieke stadium, waarin wij thans verkeereu, niet |ieer genoeg pro-oii-oort, en hij heeft daarin gelijk; wie tot grondwet.dierz.ioning z.'eh zotten zal, om het Kiosreohtvrangstuk eene behooriijke oplossing te geven, zal zeer zeker rekening hebben te. honden met ene nieuw deel vnn liet vraagstuk, en wel het v r o u w e n kiesrecht. Als er iets is wat onze achterlijkheid op kiesiechtgebied duidelijk in het licht stelt, is hef wei, dat hot vraagstuk vatt hel vrou wenkiesrecht tegelijk onze aandacht vraagt met de definitieve regeling van het mannen- kiesrecht hoeveel zuiverder en gemakke lijker zou men voor beide vraagstukken slaan, als het mnnnenkiesrecht ddfinitief ge regeld was. Dat het echter onmogelijk za zijn, dat de wetgever, die aan Grondwetsher ziening gaat doen, zich om hot vrouwen kiesrecht niet zou bekommeren, staat voor on- vast; daarvoor heeft de idéé dat ook de vrouw staatsburger is, gelukkig tc veel veld gewonnen. De moeilijkheid begint eerst daar, da! het niet mogelijk zal blijken bij e.vee- tueelo grondwetsherziening algemeen kin-»- recht te krijgen voor mannen cn vrouwen iLt ook de vrouwen, net als indertijd met dr mannen is geschied, geleidelijk telkens in grooter getale tot dc stembus zullen moeten worden toegelaten. En nu zal vooral di vraag w elke categorie vrouwen tot do «.tem bus zal moeten worden toegelaten, z.ondei daardoor de «gelijke beteekenis van het Al gemeen Kiesrecht voor mannen te oiitwrieh ton, tot heel wat hoofdbreken aanleiding go ven. Do democraten van allerlei schakeering willen per se niet weten van een dames- kiesreelu, waarvan de conservatieven droo- men om eonc compensatie tc vinden tegen „don baliekluiver wion het stembiljet in de handen zal worden gedrukt". Toch moot men in deze z.aalc niet over drijven, en Ls dc leuze Algemeen Kiesrecht toeh niet geheel zonder omlijnde bcleekSi'-'. Lettende op de programma's van de drie partijen die voorstanders van A. K. zijn d. z. de 8. D. A. P., de Vrijzinnig-demo cratische Bond en de Liberale Unie, kan men zeggen dat ten onzent een voorstandoi van Algemeen Kieiveht is vóór algemeen kiesrecht voir mannen en voor de dadelijke of geleidelijke invoering- van algemeen kies recht voor vrouwen. Hol voorstol-Troelstrn,, om ccn adres to on live rp on aan do Koningin plicht to vervullen. Zij stecnigcn dcaulo die men hen leert verafschuwen, evenals zo heiligenbeelden groeten, waarvoor hun vcrec.ring geleerd wordt. Hun ouders heb ben hen met haat grootgebracht. Do weg behoort aan de meruschcn van het land En hen alleen. Hij is er voor hun koeien hun zwijnen, hun kippen. Rn wie or wa anders van den weg verlangt, is ecu in dringer, oen vijand. In die traditie voe den de mouse hen in de Vogezen hun kinderen op. En dus dacht Georges Prival het oen goed werk zijn rechten als sports man te verdedigen en den bengels te toonen, dat hij zich niet straffeloos liet gooien. i Do gelegenheid Hot niet lang op zich wachten. Aan hot einde van oen dorp niet ver van Nou chateau, hief een kleine straatjongen, die op den weg stond, toe vallig do auto zag, oen steen op, waar mee hij rustig en zeker mikte. Het pro jeetiel vloog langs liet gezicht, van me vrouw Privat, en trof toen hot achtergc deolto van den wagen. Privat, Ko tame lijk langzaa.pl reod, Het do wagon nog een f a a r i n wordt aangedrongen op ndicning van voorstellen tot 0 r o n d wolslicrz.ieni ng door de Regeering in den loop dezer le gislatieve periode, wegens de urgentie van het kiesvraag- u k, heeft zeker iets ongewoons. Niet, omdat een sori-aa 1-d om Of raat niet iels zou kunnen verzoeken aan de Koningin; daarbij zou looh niels anders geschieden dan een zeer gewone constilutioncelc handeling. .Maar de viang rijst, waarom de heer Trocl- sli'ii dezen, keer er dc voorkeur aan gat', over het hoofd der Regeering direct tot de Kroon te gaan. liet antwoord ligt dunkt ons voor de hand. Dc heer Troelstra kon zich thans niet tot ile Regeering wenden, omdat hij zelf zitting heeft in dc Staats commissie voor dc Grondwetsherziening. Hoe gemakkelijk zou het voor den heer Heemskerk geweest z.ijn om con motie, door den lieer Trnolstra tot dg Regeering ge richt, met breed gebaar af te wijzn. Wij zien den premier met den bekenden gtii- tigen lach op de lippen den heer Troel- stra toevoegen: Of or van grondwetsher ziening spoedig iets zal komen hangt af van den spoed, die de desbetreffende Staatscommissie maken zal; dus ook van den geachten afgevaardigde zeiven, die in deze Staatscommissie zitting heeft, geno men. Nn, aan het gelach, waarin bij deze executie dc Kamer zou zijn uitgebarsten, heeft. mr. Troclstrn zich terecht niet ge waagd. Alisschie.n heeft hij wel eens nage dacht in deze dagen over de vraag, of het wel goed geweest is, dat hij in die Staatscommissie, door hem /.eiveil als kap stok hoiifeid, om het kie&reehL vraagstuk aan op to hangen, zitting, heelt genomen. Nu had, Dr. Kuypor vrij spel, toen hij beweerde, dat meedoen aan het voorstel van deat heer Troelstra voor wien in die Staatscommissie zitting had genomen, schending zou zijn van het karakter dier Commissie. Dio Commissie werkt, toch on der geheimhouding, en Dr. Kuyper ha.d zeker niet geheel ongeluk, dat als het voor stel va.n den afgevaardigde voor Amslor dam 111 werd aangenomen, do Kamerle den, die. tevens lid zijn van do» Staats commissie, voor de kouze zouden komen to staan om èf aan liet debat geen deel le nemen. 61' reeds te openbaren welke verschil lende meoningeu cr in de Grond wetscommissie geuit werden. Do hoor Troelstra is natuurlijk niet. in gebreke gebleven, te wijzen op liet groote succes van het pet-tionomenl en den daarop gerol-gilcu Houden Dinsdag. Hij gaf vermakelijke s taaltjes van de wijze, waar op de „Standaard", daarin gevolgd door de kleinere blaadjes van de partij, van het begin af de beteekenis daarvan had verkleineerd, en bij voorbaat het, fiasco daarvan had voorspelden hoe deze zelfde bladen, toen het gehoopt fiasco uit bleef, toen de zaak oen reu zensucces werd, hun houding slechts in zooverre hebben gewijzigd, ilnt ze toen hebben getracht te bewijzen, dat het succes van deze sociaal democratische actie in geen velden of we gen te vergelijken is met dat van het anti-revohitionaire petilflnen'Kmt in 1S7S tegen do onderwijswet-Kappeijne. Dr. Kuy- por heeft, zoowaar getracht, het goed recht van dio stelling te verdedigen; zou het Prijs der Advertentiën: Van 1—0 regels 11.0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames '30 cent per regt'l. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Adrortentiënbij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents por advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. Intercommunale Telefoon No. 103, niet verstandiger wezen als die beide hoe- j guerre tegen hot kabinet zou gemaakt wor den, absoluut onjuist, en voiklannk' de Re geering juist zoo warm mogelijk 'tillen steunen, als zij daarmee kwam. Afaar al was dus de strekking van hel .snciaal-ilemo- cratisclie voorstel hem en zijn vrienden over en weer paar motor loopen, remde, sprong op den grond, sloeg het ondereind vair zijn auto- jas op om vlugger te kunnen loopen en rende naar den jongen. Hij was weikelijk verontwaardigd hij de gedachte, dat zijn vrouw gewond luid kannen worden. Ilij verlangde cr naar deze euveldaad te zullen wreken cu hij was blij, dat hij zijn plan zoo spoedig kon uitvoeren, waarbij nog kwam do voldoening, tc welen, dat hij cr in zijn autojas en zijn stofbril voorden jongen schrikwekkend moosl uitzien. Iljj pakte den bengel bij den schouder en schudde hem flink heen en weer. Het was een kerellje van omstreeks 10 jaar, wiens vol en tamelijk guitig gezicht er bij deze afstraffing verschrikt uitzag. Nog nooit, waren auto's stil blijven staan, naar welke men met sieenen had geworpen. Steeds waren zo kalitn door gereden en nu vandaag liep dal. heel an ders. „Vervloekte kwajongen, ik zal jou loe ren mot stocncn te gooien. Je dacht, dal je maar zoo ongestraft met. sieenen kunt gooien. Afaar clan vergis jo je. Ik neem jo mee!" Eon paai- minuten la tor zat do mis- ren elkaar nu maar succes gunden? Dankbaarder taak had de spreker, toen hij schetste hoe uit alle partijen uitingen kwamen, waaruit bleek hoe men zuchtte onder do malaise, waarin de algemeen ver oordeelde kieswet-Van Houten ons geluncht hoeft. En nog dankbaarder taak, toen hij op zoovele gezegden van den leider der anti-revolutionaire partij kon wijzen, om aan te toonen, dat deze geheel in strijd was gekomen met haar eigen program, door sinds 1901 ter wille van de coali tie het kies.rechtvraagstdk buiten de roede politiek to zetten. De heer Troclstrn, tl ie als goed spreker vooral het eind van zijn i'odcvoeringen bijzonder verzorgt., eindigde met een vurige peroratie, waarin hij de Kanier er vuor waarschuwde, toch niet te miskennen de geweldige verandering, dre in do laatste 25 jaren in de positie der arbeidersklasse is gekomen; te letten op baai' toenemenclen invloed; te zien naai de millioenen en millioenen arbeiders, die gegroepeerd zijn in vakvei't en 'gingen; naar hetgeen zij doen in geval van ziekte, werk loosheid en dood: te erkennen, dat sndeit 25 jaren een nieuwe macht, is opgeko men, een nieuwe macht, waarmede reke ning moet worden gehouden; te begrij pen, dal. de tegenstand, dien zij hier zou den ondervinden, de zaak van liet Alge meen Kiesrecht steeds steiker zou maken. Dit alles, met groot vuur uitgesproken, verlokte eenige vrienden van den heer Troclstrn op de geresevve'U'de tribui» tot handgeklap; deze werd wegens dit inistlrijl van deze enkele up last vnn den voor zilter geheel ontruimd, lol groote smait van de vele dames, die daarop ziliing had den, en die in deze zaak zoo misclnililig waren als een pasgeboren kind. Haar sliat was niet bijzonder grout, want met bel eind van de rede van den beer Troelstra kicg de openbare zitting ook haar einde; de Kamer moest toch om 3 uur |ti de afdeelin gen vergaderen. liet is wel jammer, dat voor de schuldi gen de straf dus eigenlijk geen straf wig; er hangen toch groote plakkaten op de gere serveerde Iribunc, waarop staat tc lezen dat alle teekenen van goed- en nlkeutiug verboden zijn, cn het delict is dus niet van geringe beteekenis. Na bom kwam cle heer Goeman Borgesius, die in deze zaak geheel vrij stond, aange zien hij geen deel uitmaakt van de Grond wetscommissie. Indien onze inlichtingen juist zijn, heeft hij het aanbod om daarin zitting te nomen, indertijd van do hand gewezen. Het was blijkbaar een blijde clag voor dezen veteraan, dio reeds meer dan 30 jaar geleden een warm strijder was voor alge meen kiesrecht. Er lag een juichtoon in zijne slem toen hij verklaarde, dal hij en al zijn politieke vrienden tot do voorstan ders van algemeen kiesrecht behoorden; terecht mocht hij zeggenLes idees mar- chent, toen hij er aan herinnerde, dat bij den tijd gekend had, dat de heer Oldenhuis Gratama eigenlijk dc ccnige liberaal in de Kamer was, die deze hervorming telkens en telkens weer met wannte bepleitte. Hij noemdo do bewering der clerialon, dat van het algemeen kiesrecht een machine de zeer sympathiek, du vorm was i. van dien aard, dat het een zeer onzuivere stemming zou uitlokken. Daarom gaf hij den heer Troel-dra den raad om aan den \w-n>ch van de mannen van de Liberale Unie en ook van de vrijzinngi-democrateii tegmnoi t te komen, cn zich liever in een mo'io uil te spreken, waarvoor hij het volgende concept aan de hand deed. „D o K a m e r v a n o o r <t c e 1, Hat i ri v o e i' i n g van alge m een k i e v recht en e v I n r eilffie va fl e g e n- w o o r d i g i n g \v e n s c h e 1 ij k i nt a a r z o n d e r v o o I* a f gaande grot. - wets h e r i e n i n g on m o g e 1 ij h „a c h t h e I i n 's 1 an d s hela 11 g, Hal oen beperkf^ g r o n d w e t s li e r z i e- n i n g a a n h a n g w orde ge ni a a k t, 7. d a t hel m egel ij k z ij, d i e i n eerste lozing v r 19! S a t' t o d o e n „o n gaat over to 't d e o r tl e v a n d o n d a g." Uit de toelichting van don s-preker bleek, dat beperkte" grondwetsherziening lur-r staat tegenover de génerale" gnmdv.'"t-- herziening, die de Regeering wil, en waar door alles en nog wat omgehaald woidf, en de regeling van liet livn'eihl ad ia- lemlas graecus ver-chmen. De liivren Kuypt'f tii Nolens maakten zich niet een Jantje \an Leiden \un de /aak af: /ij /lillen de Reg» el ing -leunen, ritnu eeiilmiid t! e 11 e i» a i o grondwet Hkt- /.ieliing wil Dit lm li ntote*-u dit \éór. dat men de coalitie, dn- o\cr het kic-ivcht Ah» M'hroiurlijk wiriivSri i-, geen tv i-t,ippcD beboet'! te bieden, Amlei- maakte In t- de hfi-r Lobman, \og wien <lc/.- lavle wiek, dip zii n e net lot la «u en T re el.-tvns triomf bet', eken!, mem uku Bi kloppen kan. N i cer-i het uxu-tit-Troel.-iia om den tunn uiigekiiHil te hebben v,U gtell mm ilijk werk wa.- -- cruet t hij tien alge vaardigde voor Am-tefdam 111. tin d"/e met /ijn voorstel niet ander- beretgde. dun hij liet Ncilerlandsehl W'lk den induik Ie wekken, dat dé stuwkracht in /nke Algemeen Kies recht alleen van hem kwam. «1 dal hij /.niks juist op d i l «nrenhlik deed, omdat hij vrce=de, dat dc burgerlijke partijen op het punt waren dit vix Ibegeerde iel.- aan het volk legmen. Aloeten wij uit de/.e uiting van den heer De 8avornin L-oluuan opma ken, dat de meerderheid van de leden der Stmri-öOiumissil zich voor A. K. heeft ver klaard? - liet zal wel niemand verwonderen, dat de lieer Troel-tra bij deze boli-ediunir geweldig hoe.-, werd; hij .-oimmvrde den al'gewumligdo voor (doos zijné gnneeiie in.-inuntkjl in to trekken, en herhaalde dit met groote verhef fing van stem. twii de heer Lobman zie.li niet aan zijne interruptie .-toonlc, maar met zijne rede iWrging. De sociaaldemocraten werden zeer rumoerigwe luwden den heer Schaper reeds roepen: ..Ilij kan niet an ders'' en wij ree.-den reeds voor ergerlijke iooneelen, toon de heer Lobman zijne mee- dadiger, te verbaasd om Zich te verzet ten, op do achterste bank van do auto, midden tusscben do bagage en de do wagen rockt verder. Privat reed nu heel snel. Een boosaar dige, wraakz.ucht.igc vreugde, maakte, zich van hem meester, als hij daehl aan den kleinen, angsldgen boerenjongen achter hem. Wat een schrik voor den jongen, zoo plotseling weggerukt te zijn uit, zijn ge wone omgeving en met z.oo'n razende snel heid ontvoerd to worden, ver van zijn woonplaats, het onbekende tegemoet. De weg was vlak m goed. Privat reeds zoo snel hij kon. plaat' niets is vervelender dan op to houden, als de weg goed is on do motor mooi' loopt. Hij de eerste noodzakelijke halte zou hij den kleine af zetten. Ilij zou hem dan reisgeld geven om mot den trein terug te. gaan. Andere zon do afstand te. groot en do straf te hard zijn, l)e daken van hel. ecnslo dorp werden zichtbaar: die waren het, signaal voor lang zaam rijden en voor bevrijding van den gevangene. hot sturen en door den praehligen weg, dat hij den bengel bijna vergat. En toen hij r,ich den jongen herinnerde, mankte hij zich vroolijk over iiet gezicht van den jongen. Hij had ongeveer 100 K.AI. mee gereden. Toen do wagen stilstond, zat de jongen muisstil tusscluui de koffers, mot open mond en schitterende oogen. Privat zocht naar wat gekt en zeidö op den toon van een cipier, die een ge vangene vrijlaat: „Ziezoo, nu kun je je vrijheid terug krijgen. Aluar dol nu zoo iets nooit weer." Alaar welk een verrassing cn welk een verbazing, het doel zoo absoluut ga- mist to hebben: de jongen zat daar, ver- ï'ukl over die snelle ril. met een stralend, gezicht, mei van geestdrift tintelende oogen c.n hij zei de met een vriendelijke stem: „Als u er niets op logen hebt, rij ik nog een eindje mee."

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1911 | | pagina 5