noodzakelijk overleg nog niet is afgeloo-
pen. Verder schrijft dit weekblad:
„Het voorloopig geformuleerde voorstel
beoogt uitsluitend en alleen te gomoet te
komen aan het principieels bezwaar, dat
verschillende Kamerleden hadden tegen 't
verbod van nachtarbeid ook door de pa
troons. liet do enkele schrapping van dit
verbod is men or echter niet, daar dan
alle, jzeer ernstige, practischo bezwaren,
waarop minister Talma terecht wees, blij
ven bestaan. Getracnt wordt om ook deze
practischo bezwaren te ondervangen. In
dien alles meeloopt, kan het wetsontwerp
binnen twee of drie weken worden ver
wacht."
De verwerping der Bakkerswet.
In de afdeeling Almelo van Patrimonium
was men algemeen van oordeel, dat de
leden van Patrimonium meer dan tot nog
toe in hun politieke vereeniging niet mot
iedeïen candidaat zoo maar tevreden moe
ten zijn. Zij moeten weten, wat men ook
bij het opruimen van sociale misstanden
aan hen heeft.
Deze afdeeling nam met bijna algemeenc
stemmen een motie aan, waarin zij haar
groote teleurstelling uitspreekt over de ver
werping van de Bakkerswet.
De afdeeling Arnhem van Patrimonium
heeft een motie aangenomen, waarin o. m.
staat
„keurt ten zeerste af de handelwijze van
verschillende Kamerleden, die blijkbaar uit
politieke overwegingen tegen dit ontwerp
hebben gestemd en alzoo hun partijbelang
boven het wolzijn van duizenden arbeiders
hebben gesteld;
betreurt inzonderheid de onverantwoor
delijke houding van die rechtsche Kamer
leden, die, hetzij door tegen te stemmen,
weg te blijven of zich te verwijderen, de
verwerping dit ontwerp hebben be
vorderd cn daardoor het door de Chr. ar
beiders in hen gestelde vertrouwen op wree-
de wijze heobcn beschaamd;
is van meening, dat het roeping cn plicln
der Chr. arbeiders is, in hun kiesvcrceni-
gingen him medewerking to onthouden tot
do verkiezing van mannen, die blijk heb
ben gegeven, geen oog te hebben voor so
ciale misstanden, maar mot alle geoorloof
de middelen te bevorderen het stellen van
candidate)!, die wenschcn te ijveren voor
een goede cn gezonde sociale wetgeving."
De afdeeling Nijmegen van Patrimonium
heeft in een motie haar diepe teleurstelling
uitgesproken over het gemis aan eenstem
migheid bij de rechterzijde, waardoor het
ontwcrp-Bakkerswet werd verworpen.
Do afdeeling Leerdam van Patrimonium
zegt in een motie, dat zij de verwerping
van de Bakkerswet in geen enkel opzicht
gerechtvaardigd acht.
Do anÜ-rev. kiesverceniging „Nederland
en Oranje", te Enkhnizen, heeft, naar de
„Nederl." meldt, een motie aangenomen,
waarin zij haar leedwezen uitspreekt over
bet verwerpen van de Bakkerswet. Zij be
treurt dc houding van sommige, speciaal
rechtsche leden, van wie zij iets ganseh
anders had meencn te mogen verwachten;
spreekt als haar merlins uit, dat minister
Talma met mannenmoed en gloed van over
tuiging heeft gearbeid, en betreurt, dat zulk
een totaal gemis van ecirheid aan de rech
terzijde valt te conslateeren.
Nedorlandseh Sanatorium te Datos<
Te Davoz-Platz, Zwitserland, wordt door
Nederlanders voor hun landgenootenen voor
do volksgezondheid in Nederland sedert 15
jaren een nuttig werk verricht. Een weinig
hoogor dan de weg, welke Davos-Platz en
DavosjDo,rf verbindt, staat een mi in'gebouw,
hetwelk plaats biedt voor 50 Nedcrland-
sche longlijders en lijderessen met beperkte
geldmiddelen, zonder onderscheid van ge
loofsbelijdenis cn maatschappelijke)) stand.
He.t is in 1,897 voortgekomen uit den wensch
om voor ons vaderland een practisch be
gin te maken met de bestrijding van de
tuberculose. Het enkele feit, dat bij' dc op
richting slechts f 6000 aan giften ter be
schikking stonden, zal volstaan om een
beeld te geven met welke buitengewoon
groote bezwaren de ontwikkelingsgeschie
denis van onze inrichting verbonden is ge
weest. De 15 jaren, welke sedert verstreken
zijn, waren dan ook een tijdperk van on
afgebroken ingespannen arbeid cn van groo
te moeilijkheden, maar tegelijk van gioote
voldoening. Want van jaar tot jaar is bet
nuttige werk van een kleiu en onzeker
begin in omvang toegenomen en op vastere
grondslagen komen te staan. Thans is de
mogelijkheid, om het einddoel te bereiken,
geopend. 5
Tot duurzame bevestiging van hot Sana
torium cn uitbreiding daarvan tot 65 bedden
was nog veieiseht een bedrag van f 95.000.
Ten einde nu spoedig en afdoend te hel
pen, beeft een vermogend landgenoot kort
geledon liet prachtige aanbod gedaan, om,
wanneer vóór 1 Augustus 1912 aan het
bouwfonds van het Ncderlandsche Sana
torium to Davos een bedrag van ten minste
f 10.000 aan giften wordt geschonken, aan
elk dezet giften 40 pCt. toe te voegen.
Zoo bovengenoemde som niet bijeenkomt,
vervalt het aanbod. De 40 pCt. zullen ge
schonken worden van een maximum be
drag van f 30.000.
liet is duidelijk, wal dit aanbod betee-
kent. De neg bijeen te brengen f 35.000
woiden teruggebracht tot f 25.000.
Verscheidene duizenden gulden zijn als
gevolg van aanvankelijke pogingen van liet
bestuur reeds toegezegd. Het bestuur heeft
alle hoop gevestigd op allen, aan wie 'de be
strijding van de tuberculose in Nederland
ter harte gaat, om de vereischlc f 25.000
geheel bijeen te krijgen.
Het hoofdbestuur van het Ncderlandsche
Sanatorium te Davos is op het oogonblik als
volgt samengesteldP. H. J. bisset do Schep
per, te Arnhem,- (voorzitter); P. Plantenga,
consul der Nederlanden, te Davos-Platz (le
secretaris-penningmeester); J. Kerkhoven, te
Amsterdam, (2e secretaris-penningm,); II.
A. v. Nioukerkcn, te Gorsol; rm\ A. E. Bles,
te Den Haag; rnr. J. A. E. A. Lisman, te
Den Haag; W. M. Scheurleer, te Den Haag;
A. Menalda Gzn., te Hilversum; dr. C. J.
A. van Iterson, te Leiden; dr. H. Burger
hout, te Rotterdam; J. P. van der Sloo-
ten, te Utrecht.
VLAARDINGEN, 28 Juni. De heer A. G.
-Mulió heeft ontslag genomen als voorzitter
van het bestuur van do vereeniging tot
veredeling van het volksvermaak „Flar-
dinga'A I
VLAARDINGEN, 28 Juni. Op de heden
gehouden jaarlijksche paardenmarkt waren
aangevoerd 145 paarden, 37 hitten cn 3
veulens. i
De prijzen voor paarden varieerden van
f400 tot f 100, voor hitten van f200 lot
£100; veulens niet verhandeld.
De liandel "was over het agelmeen traag.
STADSNIEUWS.
Burgeravondschool.
Aan de loden van den Gemeenteraad is
ken is gegeven, dat in verband met een
voorstel tot splitsing van een klasse aan
de Burgeravondschool, wordt voorgesteld:
Den heer D. R. Gerhardt, leeraar in
lijnteekenen en protectieleer, ie benocmn
tot leeraar ook in, vakteckcncnj
de tijdelijke benoeming van den heer
.T. N. van der Waals door een definitieve
aanstelling fa vervangen, en
de tijdelijke benoeming van den heer W.
II. C. van Heek voor den a.s. cursus to
vernieuwen.
Gtemeenteraadsstnkken.
Bij den Gemeenteraad is het onderstaande
schrijven van R. en W. ingekomen:
Steiger O o s t e r li a v e n.
Wij hebben do eer U voorstellen te doen
tot het verlcenen van een crediet voor den
bouw van een steiger voor zeeschepen,
langs 'het terrein ton Zuiden der Kaarsen
fabriek, aa'n de Oosterhaven.
Daardoor zal het mogelijk zijn dat groote
zeeschepen op dit. terrein hun lading zullen
kunnen lossen, waardoor dit als opslagtcr-
rein productief kan worden gemaakt.
Het is ons verleden jaar, toen de water
stand op don Rijn laag was en daardoor do
Rijnvrachten belangrijk waren geslegen,
gebleken, dat .er te Rotterdam gebrek is
aan opslngtcrreinen ,en verschillende fir
ma's wensehten toen het hier bovengenoem
de terrein ten Zuiden van dc Kaarsenfabriek
geheel of gedeeltelijk te huren. Dit. stuitte
echter, op cén geval na, steeds af op de
onmogelijkheid om een zeeschip van mid
delmatige grootte, langs dit terein te meien,
op zulk een wijze, dat de lossing vlug kon
geschieden.
Eén tinna heeft getracht dit tc doen,
maar deze was eerst genoodzaakt eon deel
der lading van haar schip in lichters to
lessen, tot dit schip voldoende gelicht was
om in de Voorhaven le komen.
Dezelfde firma heeft thans wederom toe
zegging gedaan, zoo niet om het terrein to
huren, dan toch om! een gedeelte der voor
tiaar bestemde schepen in onze haven over
te laden, en zij doet dit vooral ook met het
oog op den bouw van dezen steiger, waar
door het haar mogelijk zal zijn zoo noodig
de lading op den wal le lossen. Reeds heeft
zij in deze week een haver schepen naar
Schiedam gedirigeerd.
Daar liet onmogelijk is de Voorhaven vol
doende uit te diepen, cn deze haven voor
dit doel ook te smal is, wenschcn wij nu
een steiger uit te bouwen, waarlangs een
diepte (van 8 NI. min N.A.P, kan worden
verkregen, cn welke steiger voldoende huig
is voor een zeeschip van middelbare groot
te om uit al zijn ruimen to lossen.
Wij zijn overtuigd dat waar door de daar
voor to maken kosten het terrein productief
zal worden gemaakt, deze aanvraag uw
goedkeui ing kan verwerven. Is deze stei
ger gebouwd, dan zal het ons mogelijk
zijn met dit terrein, als opslag terrein, be
reikbaar voor zeeschepen, aan do markt to
komen.
Daar do firma, waarvan wjj spraken,
schepen naar onze haven ter overlading
zal dirigeeren, is door de meerdere op
brengst van het havengeld do rente en af
schrijving van de te doene uitgaaf, dio op
f20,000 wordt geraamd, reeds vrijwel vc. i
zokerd.
Op giond van dit alles vinden wij vrijheid
U voor te stellen, dit crediet va,u £20.000
beschikbaar te stelten, waarvan wij IJ over
eenkomstig het advies van de Commissie
voor het Grondbedrijf, in overweging geven
do helft te brengen ten laste van het Grond
bedrijf, dat door het waardevoller worden
van het opslagterrein, waarvan de huren
door haar worden genoten, door dit werk
wordt gobaat.
De verwerping der Bakkerswet.
In een openbare vergadering, belegd door
do afd. Schiedam van den Alg. Ned. Bond
van arb. in het Bakkersbedrijf, heeft gis
teren het sociaal-demoeralisolie Kamerlid
F. W. N. H u g c n h o 11, z, in Constantia ge
sproken over de verwerping van het wets
ontwerp tot afschaffing van den nachtar
beid in hot bakkersbedrijf.
De verwerping van dit ontwerp, Waarin
de 'bakkersgezellen hun wenschcn, Waar
voor zij 25 jaar lang hadden gestreden,'
zagen verwezenlijkt, is volgens spr., voor
hen een groote telcurstelling geweekt. Al
liet in hel ontwerp de regeling van ilea
arbeidsduur wei iets te Wenschen over,
toch was het voor de bakkers zeer begec-
renswaard. De houding van hen. die bet
ontwerp niettemin bobben laten kelderen,
d. w, z. een deel der regceringsmeerdcT-
lieid, alle unie-liberalen, behalve den heer
Do Klcik, alle v.rij-liberaien cn alle aan
wezige vrijz.-democraten, noemde spr. der
halve ergerlijk'. De- door minister Talma
voorgestelde regeling was redelijk genoeg,
zij hield, behalve met de belangen dor
Werklieden, ook rekening met dóe van liet
kapitaal. Do door de tegenstemmers geop
perde bezWaren, als o. a. liet patroons-
verbod en de belemmering van het groot
bedrijf ten koste van het kleinbedrijf, oor
deelde liij daarom niet afdoende. Maar
z. i. zaten bij' de verwerping twee andere
overwegingen voor, n.l.lo. politieke af
gunst, cn 2o. behartiging van uitsluitend
kapitalistische belangen.
Er-gelijk noemde spr. ook, dat met die
verwerping verscheidene Kamerleden hun
woord hebben gebroken. Op hot in 1907
gehouden Congres tot afschaffing van den
bakkersnaclitarhcid toch waren lot eere-
ledeu benoemd de heeren Drucker, Treub,
Kuyper, Lohman, v. Nispen tot Sevenaar
en Schaper, en allen verklaarden zich
warme voorstanders van dio afschaffing,
'maar op 5 Juni 1912 was de lieer Scha
per de eenige, die zijn destijds gegeven
woord inloste. En spr. achtte het begrij
pelijk, dat woede zich meester maakt van
de slachtoffers over dit gepleegd politiek
bedrog.
Uit deze verwerping is, meende spr.,
ten duidelijkste gebleken de onbetrouwbaar
heid der burgerlijke linkerzijde ten de on
macht. der kerkelijke coalitie. Een Kamer
van con samenstelling als dc tegenwoordige
is gebleken niet in staat te' zijn tot dc in
voering van sociale wetten. Daarom wekte
spr., bclialve de bakkers, ook allen op
tot aaneensluiting, vooral voor den strijd
voor ]iet algemeen kiesrecht, zoowel voor
mannen als vrouwen, van welks invoering
alleen heil is te verwachten voor de tot
standkoming van een goede sociale wet
geving. i
Can de gelegenheid tot debat werd ge
bruik gemaakt door den heer J. M. II i 11 c-
nius., Wanneer deze vergadering was be
doeld om' le hekelen dc wij'zc, waarop in
de huidige Tweede Kamer wordt gesold
met do arbeidersbelangen, dan moest spr.
daar onmiddellijk mee instemmen. Ook
moest spr. toegeven, dat op de houding
van verschillende partijen viel af te dingen,
tegen de critick, op do vrijzinnig-democra
ten uitgeoefend, wilde spr. echter opko
men.
De heer Ilugenholtz beweerde o.a, dat de
vrijz.-dem. bet broederlijk eens waren, dat
do afschaffing van den nachtarbeid met
aan de 'bakkers moest worden gegund. Spr.
hoopte nader aan le loonen, da,t ze juist
wel die afschaffing wilden.
Voorts was gesproken over Woordbreuk,
gepleegd door de heeren Drucker en Treub'.
Spr. had niet verwacht, dat dc heer Ilugen
holtz, die toch 'beter moest welen, dit van
zijn vroegere partijgenooteu zou zeggen.
De oorzaak van dc verwerping der Bak
kerswet Weet spr. aan minister Tahnazclf.
Deze voerde een oude truc uit. Hij voegde
slecht bij goed oiïii beide le laten, slikken.
Minister Talma verbond aan de afschaffing
van den nachtarbeid oen bekrompen mid-
dcnstandspolitiek. Van het groot-'bedrijï
moeten n.l. de clericnlen niets hebben.
Dat kweekt een massa meer ontwikkelde cn
socialistische arbeiders. Die samenkoppe
ling met. een bekrompen middens tandspoli-
tiek was de hoofdreden, waarom de vrijz.-
dem. liet ontwerp verwierpen.
Het amendement-Snoec.k Hcnkemans, ge-
subaincndoerd door dr. Bos, dat het drie-
ploegenstelsel voor de bakker-s wilde in
voeren, met 8-urigen arbeidsdag en levens
nachtarbeid om dc 2 weken, stiet juist
op den tegenstand van den minister, die
daarmee steunde bet kleinbedrijf. En juist
„liet VoLk'-"- maakte de scherpste opmer
kingen over deze koppigheid van .minister
Talma. Dit is derhalve de reden van hol
tegenstemmen der vrijz.-dem., maar niet
omdat ze hot broederlijk eens waren, dat
de bakkers 's nachts moesten werken.
Dat ook wel in sociaal-democratischoi
kringen een absolute afschaffing van don
b'ahkcrsnachlurbeid voor het grootbedrijf na-
deelig wordt geacht, blijkt o. a. ,uit de ver
klaring van den soeian 1-denrocialischen di
recteur oener groote coöperatieve bakkerij
to .We en en, die v.an do invoering eene/t
wettelijke afschaffing den nekslag voor zijn
bedrijf verwachtte.
Wanneer do heeren Treub en Duieker na
een tijdsverloop van vijf jaren een andere
meening lmbben gekregen, dan mag men
dat nag geen woordbreuk noemen. Boven
dien was vóór 5 jaar hot absolute verbod
van bakkersnacjitarheid in Italië pas in
werking getreden, maar in dit tijdsverloop
is daar thans gebleken, dat de groot-
bed rijven er zeer door werden belommerd.
Waneer echter ecu wet zou worden inge
diend, met een strekking als -belichaamd
in het aruendcment-Snoeck llenkcma!tis'
Bos, dan zouden do vrijz.-dem. daarvoor
zeker zijn te vinden.
I Voorts maakte spr. als vergelijking tegen
over de verwijten, thans door den heer Ilu
genholtz gedaan, de opmerking, dat als eens
een wet lot afschaffing van den nachtar
beid, w'aarin den patroons gelegenheid tot
doorwerken werd gegeven, daarom door de
soc.-donr. w'as verworpen, en daarover dan
b'.v. in Patrimonium misbaar werd gc-
m'aait -on gezegd dat do soc.-dem. nu toch
slecht opkomen voor de arbeidersbelangen,
dan zon nVen dit-als gemeen qualificcercn.
Maar hetzelfde is nu ook liier het geval.
W'ann'eor gevraagd wordt, wat dc bakkers
nu moeten doen, dan zegt ook spr., dat ze
moeten .protestceren tegen het sollen met
dc sociale wetten. En voor de invoering
van een betere sociale wetgeving achtte
spr. noodig, dat da democraten der tegen
woordige z.g. christelijke partijen zullen
samenwerken met die der linkerzijde.
Spr. was het eens met deu heer Ilu
genholtz, dat vooral gestreefd moet
worden naar algemeen kiesrecht, zoowel
voor mannen als vrouwen, ook de vrijz.-
dem'. zijn daarvoor. Laat, zoo besloot spr.
do arbeiders zich aansluiten bij de partij,
waarbij ze zich het meest thuis gevoelen
en bij een krachtige aaneensluiting hebben
we liet meest kans op een flinko sociale
wetgeving.
üe heer 11 u g e ah o 11 z, den debater be
antwoordend, merkte op, dat dc heer Hil-
lenius zich een vurig voorstander betoont
van afschaffing van den bakkersnaebtar-
bcid, maar niet van een regeling, zooals
Talma die wil. Dat achtte spr. pleiten op
excepties.
Dat Talma aan zijn ontwerp had verbon
den ecu bekrompen middcnstandspoliüek,
ontkende spr. ten stelligste. Er wordt daarin
wel gezorgd voor 't grootbedrijf. De vrijz.-
dem. Wijken echter alleen te kunnen stom
men voor een ontwerp, -waarin eigenlijk
de nachtarbeid niet wordt afgeschaft.
'Wat do afschaffing van nachtaibeid in
Italië betrof, daarvoor verwees spr. nog
maals naar de woorden van mr. Treub in
1907, Locn deze verklaarde, dat men hier
feiten had, waartegen men vergeefs spoken
kun oproepen. Uit een door de gróot-in-
iTuatrieeleii 'in hel bakkersbedrijf opgezet
comité tot bestrijding van de Bakkerswet
opgesteld rapport, hebben thans echter de
vrijz.-dem. liun hoogste wijsheid, dat ab
solute afschaffing liet grootbedrijf belem
mert, geput
Wat de uitspraak van den socialistischen
directeur eener coöp. bakkerij te Weenen
betreft, zoo denken er hier ie lande ook
verschillende coöp. bakkerijen over. Ze Kan
nen echter niet den nachtarbeid afschaf
fen, indien dit niet door alle bakkerijen
gebeurt.
3pr. meende voorts ten onrechte een oud-
partijgenoot van tien lieer Treub te zijn
genoemd. Hij is hier te Schiedam wel als
bestuurslid van de vrijz.-democratischever
eeniging werkzaam gewest, maar dat was
om hier wat leven tc brengen in de duffe
boel. Hij heeft toen nooit kleur bekend.
Spr. was toen meer filosofisch anarchist
en heeft zelf do afdeeling van de S. D-.
A. P. alhier helpen stichten.
Inzake de vergelijking met Patrimonium
zou spr.'s eenig antwoord op oen dergelijke
houding zijn: 5 Juni 1912.
Hot verschil in dc kwestie der verwer
ping blijft: Do vrijz.-dem. kunnen botoo-
gen, de soc.-democraten doen de daad.
Tenslotte wierp spr. tegen, da,t dc vrijz.-
dcm. wel pleiten voor algemeen kiesrecht,
zoowel voor mannen dis vrouwen, maar
dat het alleen Trnelstra was, die in do
jongste commissi^ tot grondwetsherziening
opkwam voor de algeheelo gelijkstelling
van mannen cn vrouwen inzake het kies
recht.
De heer II i 11 c n i u s, nogmaals aan
het woord komend, verklaarde, dal do vrij'z.-
cleiu. niets te maken hadden met do ma
chinaties van het anti-B akkers we l-c or ui té.
Zij nemen echter alle gegevens, gaan daar
naar eerst zorgvuldig oiuierzrefc doen en
vestigen dan eerst pon opinie.
Door dejn bowuslen soc. bakkerij-directeur
te Weq'nen was bovendien verklaard, dat,
ook als er een wet kwam met een gebod
voor allair, do fabriek hij afschaffing van
nachtarbeid wel sluiten kon.
Wat mooi praten en leelijk doen betrof,
daarvoor wees spr. naar de vijandige hou
ding der soc.-dem. bij de behandeling der
Leerplichtwet, de wet op het Arbeidscon
tract cn de tweede bcgrooling-Staal. Als
m'en zoo gaat redeneeren, dan kan men
allerlei voorbeelden aanhalen.
Inzake de bonding van prof. Drucker in
de Grondwetscommissie, wees spr. erop,
dat d'eze in plaats van „alles of niets", ge
deeltelijk vroeg, wat in zijn geheel zeker
niet zou worden toegestaan, hoewel hij en
zijn partij algemeen vrouwenkiesrecht voor
staan.
Tvn siolto protesteerde spr. tegen de
bewering, dat de vrijz.-dem. hot kapitaal
zouden hebben gesteund. Zij achten echter,
evenals trouwens ook de soc.-dem., heij
grootbedrijf hel meest geëigend om de bes
te levensvoorwaarden aan de werklieden
te bieden. De vrijz.-dein. hadden daarom
juist het oog op de belangen der arbeiders
cn niet in do eorsto plaats op die van het
grootbedrijf.
Nadat nogmaals de lieer Ilugenholtz
had beantwoord, waarbij de debater hem
interrumpeerde om niet zijn kracht te zoe
ken in persoonlijkheden, word de flink be
zochte yorgadoring gesloten,
Vrouwenkiesrecht.
Gisteravond werd in Musis Sacrum" de
door ons reeds vroeger aangekondigde pro-
paganda-avond van de afd. Schiedam der
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht gchou-
den, waarvoor een mooi programma was
samengesteld, wat zeker wel er toe heeft
bijgedragen de opkomst zoo bevredigend
te doen zijn als' zo gisteravond was.
De Vo orzitster der afdeeling, mevr.
Huldy, heette de aanwezigen op 'dezen eer
sten openbaren propagaiula-avoml welkom.
Zij wees er op; dat de afdeeling nu ruim
3 jaar bestaat, dat in de eerste jaren aan
een der-gelijken avond niet te 'donken viel,
omdat èn het ledenaantal ón de financieelo
krachten daarvoor onvoldoende waren.
Thans is dat echter heter geworden. Gaar
ne had dc afdeeling dezen propaganda-
avond ook gehouden op 15 Juni, den dag
door hel Hoofdbestuur daarvoor aangewe
zen, maar op dien datum was geen spreek
ster beschikbaar geweest, zoodat uitstel
noodzakelijk was. Spr. hoopt dat do aan
wezigen zich zullen amusceren bij de uit
voering van het programma en vooral zub
Jen letten op hetgeen mej. Groot zal
zeggen, die de vraag zal bespreken: „win
nen wij?" waartoe zij' deze thans het woont
geeft.
Vooraf verzoekt zij allen slaande to zin
gen bet Strijdlied", dat door mevr. Brink-
man op 'dc.n vleugel zal begeleid worden.
Aan deze uitnoodiging werd voldaan,
waarna mej, C, Groot het podium be
stoog.
Spr. wees i- op, dat onder 'de bran
dende vr-augstukken, die in dezen tijd do
aandacht vragen, het meest op den voor
grond treedt dat van hot vrouwenkiesrecht,
wat geen wonder is, als men ziet hoe over
de geheelc wereld wordt gestreden ter ver
krijging van het stembiljet, ook door man
nen, ,\vier strijd natuurlijk hij de vrouw
meer cn meer de oogen opent, voor do
bet'Gckcnis daarvan en haar duidelijk ma ikt
de noodzakelijkheid, dat ook de vrouw
deelneemt aan het wetteii-maken.
Spr. zat dit alles niet in den bieedo
uiteenzetten, waar reeds 17 jaren lang do
vrouwen in Nederland den strijd voeten
cn in Schiedam bijna 4 jaar aan hetzelfde
doel gearbeid wordt. Zij hoeft zich meer
lol taak gesteld om te wijzen op wat in
die 17 jaren reeds is bereikt, al valt daar
bij niet te ontkennen, dat het succes is
bevorderd door dc gewijzigde maatschap
pelijke toestanden, door de groote maat
schappelijke evolutie, die plaats beeft.
Voor de strijdsters voor liet vrouwenkies
recht was het resultaat van de Staatscom
missie voor de Grondwetherszicning een
groote teleurstelling, omdat deze commis
sie het vrouwenvraagstuk eenvoudig heeft
terzijde gelaten. Zij zijn daardoor diep ge
krenkt en beleedigd, op een wijze,, did
de vrouwen niet hebben verdiend. Nie
mand zal meer ontkennen, dat de vrouw
is geworden een factor in do maatschap
pij, waarmede rekening gehouden moet wor
den, een die niet genegeerd mag of kan
worden, en do meest jreaclionnaire man
zal trouwens de. beweging voor vrouwen
kiesrecht, die -oen volkomen natuurlijk uit
vloeisel van de maatschappelijke evolutie
is, niet kunnen tegenhouden.
De gewijzigde denkbeelden omtrent deze
vrouwenbeweging is duidelijk waai' te ne
men, Waar vroeger deze beweging in ge
sprekken, in dagbladen >en tijdschriften
slechts bespotting vond, wordt zij nu met
ernst behandeld, al is het nog niet met
dien volkomen ernst, als waarop zij recht
heeft. Dat bleek nog onlangs, toen 'do
„N. R. Ct." meldde dat in San Francisco
bet vrouwenkiesrecht met groote meerder
heid was verworpen. Dc oppervlakkigheid
van 'dit 'bericht springt in het oog, wan
neer men weet dat San Francisco dc cor
rupte hoofdstad is van Califoniië, in wel
ken staat 'een volksstemming over de in
voering van vrouwenkiesrecht werd gehou
den. E-cn groote meerderheid verklaarde
zich vóór do invoering. Natuurlijk was in
de hoofdstad een krachtig verzet daar
tegen, omdat dc daar liecrscheude corrup
tie in de vrouw een gevaarlijke bestrijdster
ziet.
Dat liet recht dor vrouw, onr invloed
op clcn gang van zaken uit te oefenen,
meer en 'fiieer erkend wordt blijkt wel
hieruit, dat in verschillende gemeenten van
ons land en bij verschillende godsdienstige
sect'cn, of liet vrouwenkiesrecht reeds is in
gevoerd, of dit weldra zal geschieden; op
een enkele plaats zelfs het passieve zoo
wel als bet active.
C)ok getuigt het van een groeten stap
vooruit, dat hier to lande bestaat een M a tr
ue n boud voor vrouwenkiesrecht. Voorts
is bij vele polderbesturen reeds ter sprake
gekomen of vrouwen, die groot grondbezit-
ster zijn, het kiesrecht moet worden ver
leemt. in Noord Holland is het reeds toe
gekend.
Onr aan le toonen de noodzakelijkheid,
dat do vrfltiw luxar invloed kan doen gels
den bij de samenstelling van wetten, waar
bij ook haar belangen geregeld moeten wor
den, wijst spr. op do thans in de Tweede
Kamer behandelde Radcnwet; do dienst
boden zijn uit dc ziekteverzekering uitge
schakeld, omdat haar opneming zou mee
brengen, dat dienstboden cn mevrouwen
zouden moeten medewerken bij 'dc verkie
zing van leden der Raden van Arbeid.
Toch hebben deze vrouwen dezelfde belan
gen bij een ziekteverzekering.
Dan wijst spr. nog op do Arbeidswet,
dio door het verbod„getrouwde vrouwen
mogen na Zaterdag 1 uur niet in fabrie
ken werken", de vrouwen uit veld bedrijven
gesloot'cn en ze gedreven beeft in de
^rmcn "Van de zoo noodlottige, algemeen
veroordeelde huisindustrie; dio „beschei -
nring" der vrouw" was goed bedoeld, maat
werd noodlottig, doordat de vrouw haar
j t s
- «MM,
