No. 13999
Woensdag 21 Augustus 1912
Martelaars der kunst,
licis-Abonnementen.
Dczo courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en JT1 a a r (1 i n g e n fl. 1.25, franco
per post fl, 1.65.
Prijs per weekVoor Schiedam en V laar dingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen. I
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer .moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Pxija der Advertentiën: Van 16 regels fl.0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames SO cent per regei. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement opj yoordeelige voorwaarden. Tarieven
hieuan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Do.nderdag- en Zaterdagavond
yerschjjnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prjjs
yan 40 cents pej advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te xoldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
De Administraiie van do „Schiedamschr
Courant" is gaarne bereid om tegen ver
goeding van porto's aan hare abonné's
die voor korten of langen lijd op reis gaan
do courant aan hun tijdelijk adres te zen
don. Ook abonnementen voor den tijd var
i- een halve of lieele maand worden gedu
Tcndo het reisseizoen gesloten.
BUITENLAND. -
Schiedam, 21 Aug. 1912.
ENGELAND.
f! ene.r,aal Boothf
In zijn woning te [Ridley Woods, even
buiten. Londen, is gisteravond te 10 uur 20
do grijze b^jchtei en leider van hof Leger
des Beits do eeuwige rust ingegaan. Met
Item is heengegaan oen der edelste tnen-
m hen, <1 ie do weield ooit heeft gekend, een
man, die, trol-, smaad, bespotting en hef
tige bestrijding, onversaagd bleef voort-
u eiken, niet voor zichzelven, maar vooi
het welzijn zijner behoeftige nicdemen-
sohen, van welk ras, welk geloot zij ook
mochten vezen. Zelfs zijn heftigste tegen
standers hebben moeten erkennen, dat hij
door zijn voorbeeld, zijn ontzaglijke "werk-
kuulit, zijn machtig talent, in staat is ge
veest, velen tot zogen te zijn.
t)rie-en-tflrhlig jaren geleden, op den
lOert April 1829, aanschouwde William
Booth het levenslicht. Roods op zeer jeug
digen leeftijd, vijftien jaren oud slechts,
kw,luii hij onder den indruk dor Wes-
lovnansclie Methodisten en tiarl onder hen
als spreken op. Vijf jaren later kwam hij
naar Londen, waar hij nis straatprediker
optrad, waardoor hij genoodzaakt was van
de Wo-deyanon zich af te scheiden, en hij
bleel, terzijde gestaan door zijn ochtge-
nnole, Miss Catherine Mnmfoid, prediken
in si id en land, tc Wolsall oprichteado.
vat toen genoemd werd de „Ilallelujah
Ra ml".
Jn 1864, na veel zwerven door het land,
te Jamden teruggekeerd, begonnen Booth
en zijn vrouw1 ernstig hun arbeid in hel
Londensche Last End; in dat Whitecha-
pol en de bun den daaromheen, waar de
VI ups to ellende hcorschtc; waar de dui
zenden leefden in krotten en sloppenwaai
de ondeugden zich toonden in elke sir,aal
en steeg; w.aar het drankmisbruik vooral
zooveel onheilen slichtte. Daar richtten zij
aanvankelijk do East London Mission op
en verandeiden den naam daarvan in 1878
in dien van „Salvation Army', het Legei
des Jfeils.
Door zijn onvermoeid prediken in de
rtinlen, door zijn menschlievcnden arbeid,
floor hot volk Ie Irekken, door uiterlijk
vertoon; door populaire zangwijzen; dooi
door to dtingeu lol kroegen en holendooi
in spreken in zalen,' schouwburgen, over
al vaar slechts gelegenheid was, bovenal
door te eischen blinde gehoorzaamheid van
zijn volgelingen, en door buitengewoon or
Roman vrij naar het Duitsch.
van
J. C.. IIEER.
ganiseercnd talent, hoeft hij dat leger ge
maakt lot hetgeen het thans is,
In 1878 telde „het leger" in Engeland 75
corpsen en 120 officieren, in 1910, toen
het reeds lang zijn vertakkingen over ge
heel do Wereld had, telde het totaal 8582
corpsen en 13.726 officieien.
Eenmaal bekend door zijn stichting als
uiting van religieuze kracht, ging William
Booth zich in 1890 krachtig wijden aan
hel sociale werk. Zijn boek „In darkest
England, and the way out", in dat jaar
uitgegeven, maakte buitengewone sensatie
en werd in schier alle talen der wereld ver
taald. Daarin zette hij uiteen hoe de ver
schoppelingen en ellemligen der maatschap
pij gered konden worden door hot oprich
ten vim land bouw-kolonies; van reddings-
hiiizenVan Lehuizen voor ontslagen gevan
genon en landloopeis; door nachtverblijven
on voedings-stiehlmgen, kortom, dooi so-
eidal werk op de meest uitgebreide schaal.
Reeds spoedig na het verschijnen van zijn
hoek had bij in Engeland voor zijn doel
100.000 gekregen en allengs kwamen de
bedragen ook in verschillende landen ter
wereld bijeen; thans telt het Leger des
Beils over de wereld in totaal ongeveer 901
van de genoemde stichtingen, die vooron-
geyeer 30.000 personen plaats bieden.
Onvermoeid zotte William Booth, eerst
bijgestaan door zijn vrouw, die hem in
1890 ontviel en die hem in zijn arbeid
steeds een buitengewone helpster was ge
weest, daarna alleen en niet de hulp zijner
kinderen, zijn taak voort. Rust kende liij
nooit of te nimmer, steeds reisde hij. Er
is misschien nooit een man geweest, die
tot in verren ouderdom zoo dikwerf door
gain sell de wfereld gegaan is; reizende en
trekkende schier dag aan dag, om te spre
ken en te getuigen a,ls William Booth.
'Men kan zich aldus eenig denkbeeld ge
ven van het verlies, dat het Leger des
llèils door zijn heengaan lijdt. De vraag is
of degenen, die geroepen zullen worden
Booth's arbeid voort te zetten, d'czelfdo
kracht als de overleden generaal zullen
hebben om de enorme organisatie, waar
voor nog zooveel Wetk op het terrein der
christebjke naastenliefde is weggelegd, in
het goede spoor te houden. Als de aange
wezen man voor die reuzentaak wordt ge
noemd de oudste zoon van dea overledene,
Brnunwon Booth.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
spaarbanken in 1910 een kapitaal van
5.GJ 1.333 frs. besteed voor den houw van
goedkoope woningen en 3.860.032 frs. hypo
theek gegeven aan maatschappijen, die der
gelijke woningen bouwen.
Uil het twieedo rapport over do operaties
van de rijkspostspaarbank en de'gewone
spaarbanken samen blijkt, dat op 1 Januari
1910 13.678.585 boekjes in omloop waren.
Deze cijfers bewijzen ten duidelijkste, dat
hij 'do zoo vaak voor wuft uitgekreten Fran-
schen, de deugd der spaarzaamheid in
hoog© eer is5
Moolay HaJïd, de ex-sultan van Marok-
xo, is zijn kuur te Vichy begonnen.
Dr. Verdon, zijn lijfarts, beeft verklaard
dat de reis hem heeL veel goed heeft ge
daan. Do tunnels echlor, die hij doorge
boord is, zijn nog steeds een schrikbeeld
voor hem ©n met huivering denkt hij daar
aan Lenig. Hij zag dezer dagen een avia-
leur opstijgen in zijn aëroplan'e en riep
toen plotseling uit: „Oneindig veel liever
zou ik oen vlucht doen door de lucht, dan
nogmaals door een tunnel reizen!"
dedeelingen over het ontwerp-traolaat voor
barig zijn. De onderhandelingen hebben
vrij wel stil gestaan tijdens de reis van
minister P.oincaré, zij zullen na zijn terug
keer hervat worden. Enkele kwesties, die
reeds geregeld heetten, zijn nog in bespre
king,
I, 61)
In ©on der eerslo hotels van do stad
had Ddmhaly, onder voorwendsel, dat hij
naar Italië ging en een afscheidsfeest Pan
zijn kennissen wilde aanbieden, een schil
lenend diner besteld van honderd couverb
©n met zeer voel bloemen. Do hotelhou
der, die Uombaly anders wol kende van
vele vioegere feestelijkheden, waarop hij
zich buitensporig had gedragen, maar toch
niet nauwkeurig over zijn togenwoordigen
loosland was ingelicht, had de bestelling
aangenomen, line groot was echter zijn
verbazing, toen de kunstenaar 's avonds
om zes uur, toen '1 feest zou beginnen, bij
hel hotel aankwam mei een aantal rijtui
gen, die bezet waren mot armoedig en sloi-
dig gekleed© menschen uil achterbuurten
sl ran {schoenpoetsers, loopjongens, couran-
tenvierkoopers, marktvrouwen, Waschmeis-
je.s, allerlei menschen, die hij op straat
ontmoet bail en in de rijtuigen genoodigd
had voor een diner, zooals koning Ben
tarit eens deed mei do bedelaars van Ve-
F r a n k r ij k.
Do minister van arbeid heeft aan den pre
sident der republiek twee belangrijke rap
porten uitgebracht. Hot eerste handelt over
de gewone spaarbanken, en deelt mode, dat
op 31 December 1910 nte minder dan
8.282.926 boekjes uitgegeven waren en dal
hot tegoed van de spaarders niet mimici
dan 3.933.352.172 frs. bedroeg.
De wet verleent den spaarbanken hel
recht ©en gedeelte van haar eigen vermo
gen tc gebruiken voor sociale doeleinden.
Gebruik makend van dit rocht, hebben 52
rona. De mienschen hadden natuurlijk niet
gedacht, dat zij aan ©en tafel zouden ko,-
mon, maar zij hadden den ril naar 't hotel
toch wel willen maken. „Dit zijn mijn vricn
don," had hij tegen den hotelhouder ge.
zegd, „het zijn alle.n eerlijke menschen,
zonder onderscheid; men moet hen wer
kolijk niet verachten." Do hotelhouder
vröesdo echter toch, dat zijn hotel dooi
Hit gezelschap in opspraak zou komen, liet
kwam tussehen hem en Dombaly tot een
Woordenwisseling, waarbij de politie ten
slotte te pas kwam. llij werd gearresteerd
maar lator weer vrij gelaten, tot groote
hilariteit van hot volk.
Ten gevolge van het arrest, dat Dombaly
als ecu heftige beleediging voelde, weid hij
Vorsingen krankzinnig. Tn de vroegte, den
volgenden morgen, liep hij door de Luü.
wigstrasso, een arme, bespotte gek, die een
purperen mantel van een antieken koning
bad omgeslagen, een groenen krans op bet
boord droeg en oen soort scepter in d<
band biekl. „Neem je hoed toch af," zoo
viel hij de Voorbijgangers lastig, „ziel ge
niet, dat ik oen koning en oen knnstenaai
hen?" Do politie kwam bij werd mee
genomen. Zijn plaatsing in een krankzinni
gongesticht zal nu spoedig volgen. Of de
kunstenaars óf vrienden óf familieleden van
den kant zijner overleden moeder zullen,
naar men woel, de kosten van zijn ver
plegiug dragen. Aldus het couranten^
bericht.
F r a n k r ij k en Span j c.
De „Times" en de „Matin" publiceeren
gelijktijdig den inhoud van het Fransch-
Spaansche verdrag over Marokko, waarvan
do ondeiteekening dezer dagen tegemoet
wordt gezien. De inhoud laat zich in de
volgende hoofdpunten samenvatten.
Spanje behoudl de Noordelijke zone en
blijft in het bezit, onder voorwaarde even
wel, dat bij den berg Garii, die Eiksar
beheerscht, niet versterkt. Het staat het
grootste deel van zijn zuidelijke zóne af,
bejioudt het overige en een -kuststreek van
100 kilometer. De stadhouder van den
sultan in de Spannschc zóne wordt uit
een lijst gekozen, door Spanje opgemaakt.
De Franziskancr-missies zullen uit Fran-
sche en Spa arische zendelingen worden
samengesteld. Aan den" Paus wordt, alleen
het leclit toegekend nieuwe parochies op
te richten. Frankrijk zal zich zonder tus-
schenkomst met liet Mali kaan in verbinding
stellen, gelijk ook SpanjeFiankrijk en
Spanje zullen, elk in zijn gebied, de ont
vangsten uit do lollen voortvloeiend be
houden, doch Spanje moet bet bedrag dier
ontvangsten, die bet in do havens van
zijn gebied int, aan do Banque du Mnrvc
afdragen. Dit wegens de voorschotten,
dooi de bank gedaan.
Afzonderlijke clausules behandelen het
vraagstuk van het goederentransport van
de eone zone in de andere. Even/.oo zijn
speciale regelingen vnslgeslcld met betrek
king tot de schulden van hel Maghzen,
den spoorweg van T.mger naar Fez en
de grenspolitie. De intcinationalLseering
van Tanger is niet door hot verdrag ge
regeld. De haven van Tanger zal zelfstan
dig zijn, gemeentelijke overheid hebben
en aan oen internationalen raad onderhoo
lig zijn.
Te Parijs wendt verzekerd, dal deze me-
Turkije.
Het aftreden van den minister van bin
neiilandsche zaken, Damad Sjerif, is een
gevolg van een meeningsverschil, ontstaan
door het vervangen van eenige Jong-Turk-
sche wali's. Hoessein Hilmi, de minister
van justitie, had zich tegen deze vervan
ging verklaard. Men verwijt laatstgenoem
den met de Turken te heulen.
Men venvacht, dat de Albanees Riza
boy Damad Sjerif zal opvolgen.
De toestand op den Balkan is nog meer
dan verward. Volgens een telegram van
de „Vossische Zeitung'-' heeft Ibrahim
Pasja het ultimatum voor den terugtocht
der Albaneezon tot Dinsdagmiddag 5 uur
verlengd.
Een telegram uit Konstanünopel d.d. gis
teren meldt, dat de Albaneezen, die zich
bij' duizendtallen te Uskub bevonden, en
de stad terroriseerden, inderdaad naar huil
haardsteden terugkeeren.
In do stad heorscht, volgons hot tele
gram dor „Vossische", nog steeds een pa
niek, De bazar is gesloten. Het filiaal van
de „Banque de Salonique''' heeft haai depo
sito's naar Salonika gezonden. Het con
sulaire corps zond een gemeenschappe
lijke nota aan de Turksche regeering, waar
in het medede-oling verzoekt van de maat
regelen, die genomen zullen worden tot
bescherming van de buitenlanders. Said
Pasja, de corps-commandant van Snloniki,
is naar Koprulu gegaan om het hevel op
zich te nemen van de daar en in Isjtip ge
concentreerde troepen, die versterking ont
vangen hebben uit Adrianopel.
Te IConstantinopel wordt ontkend, dat
do Albaneezen Koprulu zijn binnengerukt.
Do Montenegrijnen zetten de vijandelijk
heden voort tegen Berana, dat reeds her
haaldelijk gevraagd heeft om versterkingen.
Ibrahim Pasja heeft do reservisten van
Ipek en Djak;owa onder (le wapens geroe
pen. Deze reservisten zullen, (wanneer zij
aan het bevel gehoor geven, naar Berana
gezonden worden.
Do ministerraad te Konstanünopel heeft
op zijn protest tegen het gehemde te Be
rana uit Cetünje ten antwoord gekregen,
dat do Montenegrijnen, die den aanval
hebben gedaan, niet belmoren tot de gere
gelde troepen. De I'orte heeft hierop den
gezanten verzocht, de aandacht hunner re
geering te vestigen op de houding van Mon
tenegro, ten einde ernstige verwikkelin
gen te vermijden.
kend, dal een Italiaansche vlooi voor de
Datdanellen ligt en dat men voor een nieu
wen aanval vreest.
Enkele Italiaansche schepen kruisen voor
de haven van Smyrna.
Van verschillende kanten komen berich
ten, dat de vredesonderhandelingen tus
sehen Italië en Turkije heropend zullen,'
worden of reeds heropend zijn. De „Vossi
sche Zeitung" verneemt daarover uit IVee-
nen: „De reis van Nail Pasja naai' Zürich
wordt La diplomatieke kringen te Weenen
in verband gebiacht met het hervatton
dep Italiaansch-Turksche vredesonderhande
lingen. Ernstige besprekingen tussehen Ita
liaansche en Turksche onderhandelaars zul
len spoedig in Zwitserland opnieuw plaats
vinden, en, naar bier in diplomatieke krin
gen beslist verklaard wordt, zullen flezo
onderhandelingen zeer spoedig tot bevredi
gende resultaten leiden."
In verband met dit bericht is misschien
van betookenis, dat de vali van Rhodes,
Soekki Bey, die als krijgsgevangene in Ita
lië vertoefde, te Konstanünopel aangeko
men is. Volgens het „Berliner Tageblall'!
wordt zijn aankomst in de Turksche hoofd
stad veel besproken. Men vermoedt, dat hij
mededeelingen van de Italiaansche regee
ring, don vrede betreffend, overbrengt.
De vali, die na afloop van zijn zending
naar Italië zal terugkeeren, heeft een lang
onderbond gelipd met den grootvizier.
De Italia an sch-T u rk s c h e Oor
log.
la officieel Turksche kringen wordt er-
Dat was dus het treurige oin'de van den
groolen Dombaly
llildo stond met krampachtig inceagc-
drukte handen voor zich uit lo staren.
Tranen kwamen haar in de oogen. Lang
kon zij geen woord uitbrengen van smart.
),En nu oen ernstig woord, kind 1" zei dr.
Herdhüszier eindelijk, zijn ontroering nau
welijks moester, „liet is nu noodig voor
je zeil' oni met al je kracht je los te
maken van de herinneringen aan Dombaly
le kunt don ongelukkigen kunstenaar nu
toch niet moer redden. Door je gevoelens
te böhoerschen en te Lachten weer levens
lustig te worden, bewijs jo ons lillen een
weldaadSiegfried, mij en mijn familie
en hol meest nog je zelf!"
Groole goedheid en liehocflo om te hel
pen straalden uit dr. HerdlUiszcir's oogen,
terwijl hij liaai toesprak.
v„ik woel dat hel mijn plicht is," nht
woord© Dildo nadenkend, haar oogen rocht
op die van dr. Dcrdhiiszcr gevestigd.
„De portretten van onze kinderen na do
ren hun vollooiïng," ging 'dr. llerdhiiszer
voort, „en wij allen zijn er blij en verrast
over, dat jo kunsl reeds zoo rijp is gewor
den. Ik beu thans wettelijk van meeniug,
dat je de portretten naar de tentoonstelling
van dit voorjaar meet zenden. Het is wer
kelijk zoonis Siegfried onlangs zei: door
als kunstenares nil naam te makten, zal
jo loerder een hartelijke onlvangs'l en acte
ti'ngevinden in zijn familie. Het wordt op
deze wijze voor Siegfried veel gemakke
lijker om je in zjjn familie i» brongen. De
ze overweging is toch wel van belang, zou
ik moenen, niet?" En, geef Steiger 'de oer,
dat hij voor jou de inleidende stappen doet
en je voorthelpt bij liet, exposeeren.'"
Ililde 'dacht na over wat dr, Ilerdhtts-
zct had gezegd.
„Nu goed dan," zei ze toen 'langzaam,
„ik vind liet bost, dat de portretten van de
kin,deren naar do tentoonstelling gaan. Ik
houd van Steiger en ik geef hem dit be
wijs van vertrouwen graag."
De doctor lachte haar, innig verheugd
toe. i
Ja, hoe zwiiax zij ook leed om liet Irou-
rigo minde van Dombaly, haar denken en
plnnnenmaken moest aan haar eigen toe
komst worden gewijd aan do zonnige,
mooie toekomst, die zij met Siegfried tege
moet ging. Het zou heerlijk gowcest zijn
door haar leermeester Dombaly in dc kunst
wereld te worden ingeleid, maar Steiger
was toch ook een goede hulp. En tegen
over Siegfried was zij liet inderdaad ver
plicht naam te maken op het gebied der
kunst 1 1
XXXVIII.
Door liet geopondo venster woei de milde
voorjaarswind in het geïmproviseerde ate
lier, waar Hilda wterkte.
Zij schilderde niet, zij ging alleen de
beide portretten nog eens met onderzocken-
M a r o kk o.
Do Spanned)© regeering hoeft uit Tanger
bericht ontvangen, dat de roghi (pretendent)
El Hieba do stad Marakesj is binnengerukt.
V e r e c n i g d o Staten.
Do „Grand Jury'-' heeft don politio-luite
nant Becker en vier andere personen in
staat van beschuldiging gesteld wegens
moord op den speelhuishouder Rosenthal.
P e r ii. 1
Uit Lima wordt geseind, 'dat Billinghurst
tot president der republiek gekozen is.
BINNENLAND.
Bezoek van II M. de Koningin aan
Leeuwarden.
Omtrent liet bezoek van Koningin Wilhel-
rainji aan Leeuwarden op Woensdag 28
dezer, is Jiet volgende programma opge
maakt
Omstreeks 1 uur 's namiddags zal II. M.
met 'n oxtrartroin te Leeuwarden aankomen.
11. i\f. bezocki dan in 'de eerste plaats
de expositie op dc Veemarkt, waar zij on
geveer een half uur denkt te vertoeven,
om van daar een rijloc door de stad te
maken, 'die eindigt bij de woning van den
Gommiss/iris 'der Koningin aan het Hof
plein.
Vanuit 'de woning 'vim den Commissaris
der Koningin wordt dan latei* nogmaals
ee(u rijtoer door dc stad gemaakt. Vervol
gons begeeft 11. M. zich paar het terrein
dsn blik na. Voltooid tot die laat
ste steek voltooid, haar eerste ztelfstan-
digo arbeid 1 En zij had daarmee haar eigen
verwachting zoowel als die van dr. llerd
hiiszer en Jakob Steiger overtroffen. Een
warme, blijde stemming van kunstenaars-
voldoening zwtöcfde als een zonnestraal
door baai' gemond. Vanwaar dez'e kracht?
Hoe kwam het, dat zij in 'de uren, dat zij
hieraan had gewerkt, d;c vleugels van lxaar
kunnen op geheimzinnige wijze had voelen
groeien? Zij vroeg hot zichzelf bijna
ontroerd af. Het genoegen, dat zij in dit
werk had gehad, de liefde voor het prach
tige tweetal Herman en Gertrud, de inner
lijke behoefte om dc familie Hordhtiszer,
die haai* zoo hooge vriendschap bewezen
had, oen zoo volmaakt mogelijke herinne
ring te schenken aan haar kunst dat
alles had haar hand geleid en kracht gege
ven I
Do techniek had zij echte* toch van Dom
baly I
biet een gevoel van smart kwam die ge
dachte in haar op. In een courantonbc-
riebtje had zij gelezen, dat de arme in liet
pai tienlier krankzinnigengesticht „Euzcn-
hof" aan den rand van lnol Beiersehe berg
land geplaatst was en naar do doening van
de doktoren nooit weer onder de kunste
naars cd in hel vrije leven terug zou, keu
ren langzaam zou hij zijn einde tegemoet
gaap. i'ii
(Wordt vervolgd
KSiffl 8
SCHIEDAMSÏCir E
