65*" laargang.
Zaterdag 14 September 1912.
No. 14019
Berde Blad.
Geen protectionistische
proefnemingen meer.
Ben eerlijk man.
Uit de Pers.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor S oli i o da m ou Y.I aardiugoa fl. 1.25, franco
per post ft. 1.65.
Prijs per weekVoor Schiedam en V1 a a r d i n g e n 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks- aangenomen.
Adverlenliëu voor het eerstvolgend nummer moeten dos middags vóór een
uur aan iict Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lango Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prjjs der Ad ver ten ti n: Van 1—6 regels fi.0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zjjn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertcutiën opgenomen tol den pi ijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
In deze dagen van strijd tussehon vrij-
haiuk-Iarun en protcdionisten hoort men
niet uiteen uil den mond van de voorstan-
deis van bet webontwerp-Kolkman, doch
ook van ben, die niet een, naar den een oï
anderen kant overhellende rneening heb
ben, bet concilianle:
„Men kan altijd een ptoef nemen, vallen
de uitkomsten der protectie tegen, welnu,
dan kan men tot den tegenwoordigen loc-
Mand terugkeeren,"
Deze «-t'hijubaar onschuldige raad lijkt
ons hoogst gevaarlijk, oven gevaarlijk als
de proefneming zeil. Immers blijkt de uit
komst ongunstig te zijn, dan zal men tege
lijkertijd, en eveneens proefondervindelijk,
tot de ontdekking komen, dat terugkeeren
o]i den ingeslagen weg onmogelijk is.
De geschiedenis leert, dat bescherming
zich uitbreidt, .stee»ls meer bescherming
vraagt, en ook dat afschaffing van protectie
gepaard gaat met lievige schokken in hel
economische loven, crisissen veroorzaakt,
die verderfelijk zijn, in do eerste plaats
voor die bedrijven, Welke het plotseling
zonder protectie moeten stellen.
Jloo bezwaarlijk bet is bestaande invoer
rechten, waaraan do toestemden, zich een
maal hebben aangepast, af te schaffen, kan
wel hieruit blijken, dat jammer genoeg
niemand er aan schijnt to denken om,
als consequentie van. <Io vrij handels theo-
rie, ons tegenwoordig, laag tarief, waar
van nauwelijks kan worden gezegd, dat
liet ecu beschermend karakter bezit, af te
schallen, eu onze grenzen open te stel
len.
Men zette dus het denkbeeld van proef
neming maar uit het hoofd.
Kn dan: proefnemingen met bescherming
zijn in ons land niet meer noodig. Hen
vergeto niet, dat protectie ook hier niets
nieuws is, dat ook Nederland de wrange
vruchten daarvan in do eerste helft dei' 19e
eeuw hoeft geplukt.
Onder den drang der zuidelijke provin
ciën sloeg ous vaderland, na de verecuiging
met België, den prolectionistischen koers
in.
In 1819 kwam <(e regeermg echter reeds
tot de slotsom: „dal do hoogo rechten tol
heden bestaande op artikelen van Neder-
landsche industrie aan deze niet gebaat
heblwn en dat ze slechts lokaas tot een
sluiking werden, die op steeds grooter
schaal gedreven werd ten muloolo van den
eerlijken koopman en. fabrikant."
Ten aanzien .van liet belang vajl den
consument zeido do Ilegocring:
„Indien men de belangen der groote me
nigte opofferde aan bijzondere belangen.
Langzaam was de man, die blijkbaar-
tot de arbeidende klasse behoorde, de
hrecde, met. loopors belegde top van het
groote bankiershuis opgeklommen, en stond
nu in zijn eenvoudige, netjes geborstelde
Zondagsche jas voor den bediende in
blauw livrei, met zilveren tressen afge
zet,
.,lk zou graag mijnbeer den directeur
even willen spreken," zei hij, en draaide
den hoed in zijn hand rond.
„Wordt ge verwacht?T
„Neen ,ik kom om zoo te zeggen voor
mijn eigen zaak. Of liever, in 'i belang
dor bank.'i'
„Ja, beste vriend, dat zal niet geven.
De directeur heeft het bijzonder druk.
Waarover moet ge hem spreken?"
„Dat kan ilc alleen den directeur zelf
zeggen; dc zaak is varr 't grootste ge
wicht."
De bediende lachte. „Dat zegt ieder.
Vandaag kan er in geen geval iets van
komen. Meld u schriftelijk aan."
„Ben eenvoudig werkman zooals ik, gaat
niet zoo goed met pen en inkt om.';'
„t Is jammer, maai- 't is anders niet
mogelijk,'1' 1
Toen liet de bediende den werkman
hel ware eenvoudig een hatelijk stelsel van
monopolie ten behoeve van bijzondere per
sonen te herstellen. Indien dan ook som-
migo fabrieken mochten blijken met dat
maximum niet te kunnen bestaan, ware bol
inderdaad wenschelijk, dat het kapitaal, dat
daarin met verlies werkte, werd aangewend
voor andere takken van nijverheid," ten aan
zien van hot toegepaste stelsel waagt de
regeering van dc „gnnscb onvoldoende
opbrengst en de veelvuldige en herhaalde
bezwaren er tegen ingebracht."'
Toch hield do protectie stand, men zocht
naar nieuwe vormen, nam proeven, wij
zigde herhaaldelijk vooral de rechten op
granen.
Maar ook door andere middelen dan hef
fing van hoogc invoerrechten, werd bescher
ming beproefd, nochtans zonder het beoogde
resuLtaat.
Zoo leidde een mislukte poging om dc,
liaringvisscherij, door eindeiooze reglemen
teering in ieder opzicht, tot bloei te bren
gen, slechts tol monopolie.
Nadat dit bedrijf ouder hol protectionis
tische stelsel een kwijnend bestaan had
geleid, is na .afschaffing der lieschcrmendo
wetten en verordeningen do haringvissche-
rij een bloeiend bedrijf geworden. Sinds
dien vermeerderde: het aantal vaartuigen,
dat ter haringvangst gaat, van ruim 200
tot 700. De opbrengst steeg van 71.000 tot
650.000 en do uitvoer van 40.000 tot
620.000 tonnen per jaar.
Andere protectionistische pogingen gin
gen uit vaar de Neder!. Handelmaatschappij
en betroffen de kunstmatige aanmoe
diging van de koopvaardij, annex den
scheepsbouw, en de katoenindustrie in
Twente. Hoewel met do beste bedoelingen
begonnen, liepen beide pogingen uit op een
totaal fiasco.
Door do protectie, die jaarlijks vele mil-
lioenen verslond door de Handelsmaat
schappij grootendeels verhaald op den Staat
werden, kunstmatig gekweekte bedrijven,
die zonder steun geen levenskracht beza
ten. Do tengevolge der bescherming gemak
kelijk te behalen winsten leidden tot, te
groote uitzetting en overproductie niet het
gevolg, dat steeds meer steun van buitenaf
noodig was om de overmatig uitgebreide,
doch slecht ontwikkelde en innerlijke
kracht missende bedrijven overeind te hou
den. De bescherming die met de uitbreiding
gelijken tred moest houden, bereikte haar
uiterste grens, moest ophouden, en oen
snel verval volgde.
De in korten tijd tot oen ongcëvem;edig-
den groei gebrachte bedrijven vertoondon
ecnige overeenkomst met den langen, uit
zijn kracht gegroeiden slungel, die blijkt
niet op eigen boenen to kunnen staan.
Na dc instorting der kaartenhuizen, onder
het proteetionistischü kweek-systeem opgc
bouwd, zijn èn de scheepsbouw én de
textiel-industrio ondea- het vrijhandel «Lei
sel tot ongekenden bloei gekomon.
In 1909 waren er hier te lande 425
(groote en kleine) scheepswerven met
18.000 arljeidcrs. Er weiden voor 12 ver
staan, die evenwel den volgenden on den
daaropvolgendcn dag terugkwam, zondoi
resultaat evenVcl.
Maar- toen gebeurde er iets zonderlings;
in do kluis van do bank, die met alle
middelen der moderne techniek gesloten
was, lag een briefje aan den directeur
gericht.
Dcnzelfden middag was de man er weer,
stelde zich zelf als de schrijver van hel
brieijc voor en werd dadelijk ontvangen.
„Gij kont een onzer bedienden?" sprak
de directeur, toen het gesprek nauwelijks
begonnen w;ts.
„Ik ken niemand, mijnheer."
„Hoe komt dat briefje dan in dc kluis?"
„Ik ben hier gekomen om het u 1e ver
tellen
„Nu eu.,.."
Do directeur werd al ongeduldig; maar
de man liet zich niet van zijn stuk brengen.
Hij aarzelde een oogeubltk en zei toen:
„Ik heb het er zelf neergelegd."
De directeur keek' verbaasd op, ca glim
lachte ongeloovig.
„Gij zult hot me nader moeten toelich
ten, want dat zal niet makkelijk gegaan
zijn."
„Dat is ook' zoo, mijnheer de directeur,
maar dat het gelukt is, ziet u."
„Ja, maar.1' -
„Bn, en daarom kom ik bij u; ik hen
al meer gëweest, maar men liet mij niet
toe, en
„la, dat weet ik1
schillende landen (behalve Nederland en
zijn koloniën) 298 schepen gebouwd.
De Twentsclic (extiel-in'dustrie neemt
thans na Engeland do eerste plaats in op
dc wereldmarkt.
Haar uitvoer vertegenwoordigde in 1910
een waarde van 60 nrillioen gulden.
Opmerkelijk is het, dat dc ontwikkeling
der Twentse lm katoen-industrie juist is aan
gevangen, toen de difercntiecle roeiden op"
Java, die met het oogmerk haar te bescher
men, door de producten ingevoerd uit Ne
derland een voorsprong te geven op die uit
andere landen, geheel waren afgeschaft.
Wij zullen omtrent do protectie en haar
gcvvolgen niet in nadere bijzonderheden tre
den, daar de ruimte dit niet gedoogt en ons
er toe bepalen het woord tc geven aan mr.
D. A. Portieljo, die in den tijd van de
grootste „inzinking", het jaar 1845, toon
besloten werd hier te lande den vrijhandels-
koers in te slaan, een hoekje in hot licht
gaf onder den litel „De handel van Neder
land in 1844".
Daarin lezen wij:
„De scheepvaart is toegenomen ten
gevolge van de vermeerderde productie in
Oost-lnJiö, maar ontvangt thans geen uit
breiding meer. Hel getal schepen in de vaart
moet door veroudering verminderen, want
niet alle kunnen op den duur gebruikt wor
den; de voordeden, met deze cn dj alge-
meenc vaart verhonden, zijn gering.
„Wat de visscherij aangaat, veel is
er gedaan om ze aan te moedigen, en toch is
er ook hier geen vertier.
„Do b u ilenl an d s Cj he lian'dcl
kwijnt, en zou nog dieper zijn gevallen, zoo
niet de groote hoeveelheid, van koloniale
voortbrengselen dien ©enigermate onder
steunde.
„De li a n d e 1 o p d o k o I o n i n, voor
zooverre die door parliculieten gedreven
wordt, is merkbaar achteruitgegaan; voor
zooverre het gouvernement, door lusschen-
komst der Handelsmaatschappij, of deze
zelve, handelt, lever! zulks voor hel moe
derland tijdelijke voordeden op, maar naar
veter gevoelen, is van dezen slaat van
zaken geen duurzaamheid Ie verwachten;
ook daar zullen olfers gebracht moeten wor
den.
De b i ii n e n 1. ii a, a d e 1, heeft niet die
vlagt genomen, welke van een zoogenaamde
vrije beweging, in verband lot zoo\ele ver
beteringen' in de middelen van gemeen
schap, te verwachten eu voor onze welvaart
te v\ cnsdien was.
„Met dc fabriekmatige nijver
heid is liet niet gunstiger gelegen.
Do meeste katoens pi ninorijeiu, ververijen
en diukkerijen hebben haar werkzaamheden
ingekort. Hete zond zied ©rijen, olieslagerijen,
disiillcerderijen, papierfabrieken, zelfs sui
kerraffinaderijen, hebben opgebonden. liet
is waar, er zijn sedert andere raffinaderijen
ontstaan, die meer verwerken dan vele der
oude gezamenlijk. Maar is wel de raffinado
ia dczelfie leihouding toegenomen als de
aanvoer van ruwe suiker? Wij geloovcn het
niet. Dit toch mogt men verwachten, daar
do fabriek kan geacht worden bij ons in-
hecmscli te zijn.
„Geen der fabrieken, die met handel en
scheepvaart in verband staan, doelen in
een gunstiger lol. De scheepswerven zijn
niet meer dan lap werven, nieuwe schepen
worden bijna niet gebouwd. Ankersmede-
rijen, touw slagerijen en wat niet al, onder
vinden dc gevolgen van afnemende» han
del en verminderde welvaart.
,0ok van den kant van den 1 a n d-
bouw wordt in sommige opzichten ovm
mingunstige uitkomsten geklaagd. HoogM
bclangrijko voortbrengselen, b.v. boter en
kaas, vinden geringer aftrek, terwijl de uit
voer verminderd is. De aanzienlijke vei -
mindering van distilleerderijen, op zich
zelve reeds te betreuren, oefent een na.tee-
ligen invloed uit op het verbruik van gui
nea, gelijk de vermindering dei olieslage
rijen op dat der zaden.
„Zoodanig is dc' sloteoin, waartoe wij door
het vorenstaande (statistische tabellen, onz.l
geleid worden. Om echter den indruk reclil
levendig te gevoelen, leze cn volgelijke men
de verslagen der Provinciale Staten over
de jongst,verloopon jaren, en men wordt
getroffen door don onopboudelijken klaag
toon. Kwijning c,n verval bespeurt men aller
wegen bloei of vertier slechts hier en
daar als zeldzame uitzondering.
„Do middel- of boogere klassen gaan
achteruit; de verdiensten voor den hand
werksman zijn zoo gering, dat de armoede
overal toeneemt, en nog wel in die mate,
dat men behalve de gewone middelen van
voorziening, nog tot buitengewone zijn toe
vlucht, heeft moeten nemen
Wie verlangt, na deze getuigenis omtrent
handel, bedrijf en volkswelvaart in ons va
derland, aan het eind vaai het protectio
nistische tijdperk, door een tijdgenoot op
grond van zijn ervaring afgelegd, naar
eigen ervaringen?
Wie beveelt thans iu gemoe.de aan een
herhaling der proefnemingen mei het protec
tionisme
Wie wil zijn land daaraan wagen?
„U hebt daar beneden zeker heel wat
waarde aan papieren liggen."
„Stellig, maar
„Ja, ziet u. ik bon een eerlijk man
en zou dat ook gaarne willen blijven.'
Nu begon dc directeur met meer aan
dacht te luisteren.
„Zoudt ge willen zeggen, dat het u mo
gelijk zou zijn daar binnen te dringen, en
do bank te bestelen?"
„Juist, mijnheer, dat wilde ik er mee
zeggend
„Mooi. En mag ik u vragen, hoe go dat
klaar denkt tc spelen?"
„Dat is juist mijn zaal;, mijnheer, en
als ik het u toeverli-ouv, zou ik ook wel
een bewijs van uw welwillendheid willen
hebben. Dat is dunkt ine billijk. Want,
ziet u, als daar beneden een inbraak ge
pleegd is, zult u ook wel een flinke som
moeten vaststellen voor hel ontdekken van
den inbreker,"
„Zeker
De directeur was ecu en al attentie.
„Maar, vervolgde de arbeider .„'dat is
het niet alleen. Als de zaak aan de groote
klok komt, lijdt de goede naam van uw
instelling toch ook schade."'
„Hm, en daarom denkt ge,..??
„Ja, daarom denk ik dat* alles in stilte,
zoo te zeggen onder vier oog en, kan wor
den afgedaan, als ge bcicid wamt, mij een
soort belooning daarvoor Ie geven, jllet
is geen afdreiging, mijnheer de directeur,
T is een eerlijke zaak."
„Den inhoud van dit artikel zoo korl
mogelijk rosu moerende, koml men tot deze
rekening:
de vrijzinnige conconbutio is w ede r-
2 ij dsn lie opofferingen waard;
die moeten gebracht worden op twee
punten, heide hoofdnummers van liet pro
gram der Liberale Unie;
van de vrijzinnig-democraten worden
geen offers gevraagd, want het algemeen
kiesrecht staat op hun program en de
staats pc n s i oneeri ng heeft in bun partij een
overgroot© iwrefderheid
aan de vrij-liberalen is dus de eervolte
taak van het offeren, cn er zijn teeltenen,
dat zij zich daarin reeds bekwaamden.
Dit i-» de nuchtere inhoud vm, des Ya-
ch-i binders bloemrijk pleidooi. Laat me
mand het ah ontveinzen. Niet dit zcy-
gon wij er aanstonds bij dat wij een
aceoord tusschea de vrijzinnige groepen
op de twee door het weekblad aange
geven punten bij voorkuit uitgesloten zou
den achten. Maar liet is zaak, wél te doen
uitkomen dal de gewonschle offers hier
uitsluitend van een der groepen, do
meest gematigde, worden gevraagd, met,
voor hen, liet trooslvcoord dat „de rest
vanzelf kotnt".
Het blijkt uit hot artikel niet duidelijk
of met dit slotwoord gemeend is te zeg
gen, dat als de namen* de hoofdbe-du-
ren iter drie partijen op dit m>genblik on-
denluuuk-kle personen het maar op de twee
genoemde punten eens weiden, in den
boezem van d c d i i e b e t u r e n de
rest vanzelf komt. Wil men dus enkel zeg
gen, dat er in dat geval geen moeilijkheid
te wachten is bij de heaatw ooi ding van de
vraag welke voldoening met name aan
de offerende vnj-libcralen zalt woiden ge
schonken bij de openstelling van bet ge
meenschappelijke veikiezings- of Lervor-
mingsprogramIs dat de bedoeling, dan
zwijgen wij en wachten vertrouwend af.
Maar liet kon ook bedoeld zijn in dezen
zin: worden de onderhandelaars en de
besturen het op die twee punten maar eens,
of liever: brengt een der drie maar de dooi
de twee anderen op deze punten verlang
de offers, dan „komt de rest van zelf."
Dan is de concentratie perfect, .dan gaan
we samen met dit program in zee, clan
moge die derde zien wat de, loop dor ge
beurtenissen en de uitslag van den strijd
voor de verwezenlijking van zijn uen-
Kchen en do erkenning van zijn beginselen
oplcvei l.
In dat geval zou voor de v_nj~iiherak-n.
de beleekenis van de komende slembiirf-
campagno juist bet karakter hebben, dat
„De Vaderlander" voiklanrf. er niet aan
Ie willen geven: een sirijd die louter tot
einddoel zou hebben bet omvenveipm van
de coalitie. Alléén daaiom zouden, zon
der iets meer, de twee hoofdpunten san
het program der Liberale Unie door hen
zonder ©enig voorbehoud worden aan
vaard.
Wij kunnen niet aannemen, dat zulk een
leemvencontract uit de onderlinge beraad
slagingen der vrijzinnigen zou voortko
men. Dit echter willen wij, zonder de goede
bedoelingen vare het Unie-weekblad een
oogenblik in twijfel te trekken, wel zeg
gen: dat wal. ons bescheiden part in de
zaak betreft, de rest dan niet „vanzellV
zou komen,"-
Het „Mig. Handelsblad" (v.-I.) merkt,
naar aanleiding van liet zelfde artikel
o. in. op:
„liet doet ons hartelijk genoegen dal in
„Ik vat uw voorstel ook niet op als af
dreiging. Do vraag is maar, hoeveel ge
vraagt voor uw, zoogenaamd geheim."
De arbeider aarzelde een oogenblik en
zei toen:
„Vjjf duizend gulden.'-' 1
„Zoo, zoo! dat is een aardige som."
„Voor mij, ja, maar voor het bankiers
huis zal het niet veel heteckcnon.''
„Denk ge
„Stellig; daar beneden ligt toch zeker
honderdmaal meer."
„Zeker. Maar hoe stelt go u nu voor,
dat Sve do zaak verdor zullen regelen? Me
dunkt, de bank moet toch zekerheid heb
ben, dat uw geheim zooveel waard is. En
ik vermoed, dal ge liet niet zult meedoe-
Ion vóór ge in het bezit van genoemde
som zijl.''
„Heel eenvoudig, mijnheer de directeur.
IK heb u reeds een bewijs gegeven dooi
de wijze, waarop ik u mijn brief deed .toe
komen. Ik had het tno zóó vooigestehl;
u legt, zoo mogelijk zelf, want hoe min
der ervan Velen hoe beten, de som in een
omslag in de kluis. Ik haal hot geld en
leg daarvoor in de plaats ecu icokening
en een paar Woorden ter verklaring,
waarbij ik slechts één voorwaarde stelu
laat de als. gewoonlijk gesloten kluis niet
anders beVakcn dan tot nu toe gebruike
lijk is.'-'
Na conig nadenken stemde de directeur
toe,
„Afgesproken du?'? Nog dezen nacht?'-'
„Mij zou het don volgenden nacht beter
schikken.'1'
„Goed.v-
Daarmee was hot onderhoud afgeloopcn
en de arbeider vorLrok.
Toen de directeur op den vaslgosleldon
asm-gen, nog voordat het overige personeel
aanwezig was, met den eersten kassier
dc kluis betrad, was het couvert met dc
12.000 francs, (lat hij er den vorigen avond
had neergelegd, verdwenen, en inplaals
daarvan lagen er een korte brief en een
teekening.
Tevens echter bemerkten beiden, dat in
hel midden van de ruimte, die met groote
tegels belegd was, één der vloersteoncn ont
brak.; in de open ruimte hoorde men 't
geruiseh van water. De heide manticu be
grepen nu alles: voor enkele dagen was
er een nieuw ondergrondsch afwaterings
kanaal gemaakt, on dit liep onder het bank
gebouw door. Hoe do arbeider dat had
bemerkt, begrepen zij niet, maar hij had
er partij van getrokken.
„Ik vind, dat de goede man zijn 12.000
fiancs verdiend heeft," zei de directeur tot
den kassier- en hij hield nog deuzclfdeu
dag een vergadering met den raad van ad
ministratie, waarin maatregelen werden ge
troffen, die den cenigszins ongewonen toe
gang tot de Muis onmogelijk maakten.
SCHIEDAMSCHE COURANT
aattragwanraivif i
DE VEHKIEZINUEN VAN 1913.
De „Nieuwe Courant" (v.-i.) schrijft naai
aanleiding raa het reeds door mm ver
melde artikel in de unie-liberale „Vader
lander"
