66m jaargang. Zaterdag 5 Juli 1913 No. 14264 Derde Blad Tegen de romans. De schel en het lorgnetje. Plaatselijke keuze. Deze courant verschijnt a g e 1 ij k s,- met uitzondering van Zon- en FeeatJdagettj Prijs per kwartaal: Koor Schiedam en Klaar dingen fl. 1.25,- franco per post fl. 1.65. Prijs per week: Koor Schiedam en Klaardingen 10 cent. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen^ 1 Advertentiën voor heteerstvolgend nummer moeten 'des middags vóór een uuc aan hot Bureau bezorgd zijn. 1 Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven). 1 Prijs 3er Advertentiën! Kan 1—6 regels fl0.92iedere regel meen 15, cents. Reclames 3Q cent per ïegel Groote letters &aar de plaats die zij innemen! Advertentiën hij aBonnement op, voordeelige voorwaarden, Tarieyt-H hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. Iü 'de nummers idie Dinsdag-,- Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentiej bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen* Intercommunale Telefoon No. 103. Wij hebben iwee praeadviezen over ro mans in do „Openbare Leeszalen" gelezen, van dr. C. A. Steenbergen en dr. J. van der Valk. Toen wij die praeadviezen gelezen had den hebben wij de hand in eigen boezem gestoken 'en daar wij verhelen dit den lozer niet heel wat misstanden gevonden. Als ons eigen boezem aan do orde was wij benoemden dadelijk twee piae- adviseurs om Ie weten hoe wij dien boe zem beter zouden kunnen catalogiseeren, indeelen, roorganisceren kortom voor dien boezem zouden wij een vereeniging wenschen als de centrale voor openbare leeszalen en bibliotheken. Want eerlijk, volmaakt eerlijk, die boezem houdt van een romannetje. En niet alleen van een literair goed boek. Literair goede boeken vindt hij zelfs wel eens verve lend, en idem idem boekon met allerlei zedelijke strekking. Maar „romans vol on werkelijke personen, met „dwaze gevoelens en onmogelijke lotgevallen", maar. „humo ristische lectuur, die alleen grappig wil zijn", maar „boekon, die de traanklieren doen vloeien, zonder diepere aandoeningen op te wokken" „romans, die, na door een zorgvuldig gesponnen intrige den lezer tot hot eind (te) hebben geboeid, geen be tere herinnering achterlaten dan een koorl- sigen droom"... zie van "die allen houdt onze boezem op zijn tijd." En nu schrijft dr. C. A. Steenbergen juist van deze romans (wij hebben zijn eigen woorden geciteerd), dat zij mis zijn en uit do openbare leeszalen moeten wor den geweerd. En dr. .T. van der Valk haat den roman nóg erger. Eerst komen bij hem de kranten. Dan boeken over liet bedrij f Dan boeken over en van kunst. Maar niet te 'gauw dezen. En romans allecr. indien zij kunst zijn en hun inhoud niet schadelijk is." De heer dr. ,T. van der Valk bevroedt, dat het zou kunnen gebeuren, dat iemand niet zoo ge makkelijk zou kunnen beoordeelen of een roman aan die oischen beantwoordt. Maar clan beeft hij een makkelijk redmiddel: ,,in dubiïs abstine!" Twijfelt men, dan het boek eruit. Nu is over eiken roman twijfel mogelijk. Wat heden mooi gevonden wordt, kan möi- gen worden verguisd. Heden is woordkunst aan de orde, straks komt misschien de tijd, dat men dc muze der vertelkunst (dat is die van de „fijn gesponnen intrige," gelijk dr. C. A. Steenbergen het sierlijk uit drukt) ergens in een achterstraat opspooit en weer ten troon helpt. Vandaag is dc historische roman erger dan onzin dr. C .A. Steenbergen gewaagt niet van deze opvatting morgen is hij weer „de be langrijke bron van kennis," waarover deze prae-advisour spreekt. De beide prae-adviseurs hebben dus hot land aan „een romannetje," aan „den broe den zoom van ontspanningslectuur," gelijk Uit liet Fransch van J MERINOS (EU Gift NE MOUTON). dat de aldus model ingo- nog boeken bezit Dat drommelsche lietdego'dje, dat meosl- al als in 'een stormwind ons overvalt, heefl opk w'eleans de gril ons te naderen, zóó vluchtigjes, dal bet onder ons bereik ver dwenen is, voordat wij het hadden be- merkt. Dat mugje dat b'roml, dat haai Ijc> dat u kriebelt, dat tochtje, dat nietsje, o f .wees voorzichtig! Hij kan hot zijn, wanl evenals de verleider, sluipt hij altijd om do zwakke mensclijes heen, cjuaorens cjuem devoret (zoekende wien hij mocht verslin den). I Ik k'an do personen, die zich extra in- teresseerm voor de studie van dit belang rijke godeelto der zedelijke en politieke Wetenschappen,, dan ook niet genoeg ie commandoeren, niet alleen aan alle, zelfs do rninst boteekenendo verschijnselen van gunsligcji aard, die zich mochten Voor doen, aandacht to Wijden, maar ook en bovenal aan het verkrijgen van den juiste» ldik op [do omstandigheden en hel toepassen der juiste middelen om van die omsla;ridiglicden te profiteeron. Wa,t kapi tein Carloman overkwam, dicno u tot voor beeld. i Kapitein Carloman! ging uit Parijs naar Versailles met een sneltrein terug.. Kapitein Carloman was op audiëntie bij den migistej van oorlog geWeestj hij was dr. C. A. Steenbergen zegt. En onze boezem houdt nu helaas wel van dien „zoom". En zoolang niet mol prae-adviezen en catalogussen en algemeo- no vergaderingen en eigen tijdsein itlcn die boezem „gesaneerd" is, gaat hij zoover van ook in de openbare leeszalen gaarne die o n f s p a n n i n g sl ito ra tiju r te zoeken. Zeker, waren de bezoekers dier lepszalen allen brave Hendriken, gelijk de heide prac-ndvi- scurs en heel veel andere hervormers do menschcn zien, dan zouden zij naar de leeszaal gaan met hun smetteloos witte kraagjes, daar hun hoedje aan den kap stok hangen, niet zonder het laatste stofje te hebben afgeveegd, vei volgens hun broek je hebben opgetrokken om op do knieën geen vouwen te krijgen en eindelijk zijn gaan zitten denken: „Zal ik mijn kennis en inzicht verrijken met een geschiedkundigen of socialen ro man? Zal ik mijn karakter ontwikkelen of liever mijn kunstgevoel versterken? Of zal ik mijn kennis „over het bed 'jf" vermeerderen Na lot een conclusie te zijn gekomen zouden zij naar het „behoorlijk'gesalarieerd en goed geschooid personeel" gaan en clan vragen „de zorgvuldig bewerkte catalogi en wegwijzers" (die in een "der 'prae-ad- viezon vóór do boeken komen;. Aangenomen richte leeszaal ook wanl de meeste leeszalen hebben geen boe ken genoeg en eadcau's mogen zij niei aan nemen, clan heel ernstige en zeker nooit ontspanningslectuur dan zullen nu dat personeel en die catalogus onzen braven Hendrik aan een profijtelijk boekske helpen en dan zal Hendrik gaan lozen, niet zonder eerst zijn broekje weer opgetrokken en zijn manchetjes behoorlijk recht te hebben ge schoven Doch de wereld is gelukkig min der vervelend. De rnenschen bestaan zon der over hun eigen inrichting eerst het prae-advies gevraagd te hebben van deze beide doctors. Zij willen geboeid, gepakl worden. Zij willen ook eens heelemaal in fantasie leven, weg zijn met de lotgevallen van hun held. Zij beschouwen het boek als ontspanning, als genot. Kan men hen buigzaam, fiee! langzaam leeren het ook als verheffing te gebruiken. Het is best. Maar vóór alles moet de openbare leeszaal het boek tot de menigte brengen. En. dat kan alleen door haar* tegemoet te gaan, door haar veel ontspanningslectuur to _gevQn in de plaats van de werkelijke prikkellectuur, die positief schadelijk is. Zeer juist heelt dr. C. A. Steenbergen precies liet tegenovergestelde van onze opi nie gesteld, toen hij schroei: „Maar verdient tie ontspannende roman, die in slaat is, de prikkellectuur to ver dringen, die de jeugd van de straat, vol wassenen uit koffiehuis en kroeg houdt, om deze voorbehoedende eigenschappen geen plaats in de openbare boekerij? „Noen, want die voorbehoedende eigen schappen, zijn op zijn best die van een slaapmiddel. Stilstand is niet beter clan ach teruitgang. De put der verveling is bodem loos; haar te willen dempen, slechts lief dadigheid van den laagsten rang. liet euvel, in groot lopuo en droeg zijn lange sabel Kapitein Carloman is een goed kuras sier, dc beste vent van de wereld, hij zag er zacht en, tegolyk imponeerend uit en buitendien bijzonder gedistingeerd. Over ivroitw'ftU) heeft hy wonderlijke ideeën. Nooit heeft men hem uit Wet hoofd kuiHnen pralen, da,t de vrouwelijke sekse con aandoenlijke onvolkomenheid is; dat men al dc vrou'w'en ajs bedorven, kindc reu moet behandelen, die men niet dan met veel zorg cn met veel vcrlroeioly- rijtjes aan zich kan blijven hinden. Eigen lijk is ei' inlets aardigers clan dezen grooten kurassier zich to zien opwinden over do vleicrijtjes van die „kleine katjes", zooals hij ze noernt; hij knipt dan zachtjes met zijn oogem, iiij speelt dan met de kwasten van zijn sabel, on hij lacht daarbij dan zelf als een klein kindje en voelt zor gen als misschien een min zou hebben. Op 't oogenhlik echter, hoewel hij nooit zijn moederlijke en ridderlijke opofferende gevoelens voor de schoonste helft van hel m'ensdhetijk geslacht zou vergelen, dacht hij toch meer mm de offioierslijsl: met de eeno hand hield hij zijn portefeuille vast en met do andere maakte hij notifies op een lijst, om precies do kan,sen van zijn bevordering to horekonen. Do beambten, hadden reeds de portieren dieblge!worpen, toch de laatste reiziger,i de gen», |die nltijd op de allerlaatste troonde van ido minuut nog aankomt, voorbij den trein 8clwla.ni gebold, en na een oogenhlik van haastig zoeken in do coupé stapte, waar ook kapitein Carloman zich bevond. Do reiziger, nog achter adem, ging zitten; roze-rood gezicht, zijden rokjes-gqritsel en hier aan do oppervlakte hoogstens in zijn groei gestuit, moet door krachtiger midde len aan den wortel worden aangetast. Meer lichamelijke opvoeding, meer geestelijke ont wikkeling voor do jeugd; ook in den vol wassenen kan door lezingen, clubs, niet liet minst door goede boeken, ruimere be langstelling, gezonde smaak worden ge kweekt. „Maar ontspanningslectuur kan toch die nen als lokmiddel. Reeds „the habit of reading' 'moet worden aangemoedigd. Een maal voor de bibh'othcck gewonnen, zai de lezer, eerst bij toeval, allengs met lust, naar het betera grijpen. „Er is weliswaar een „hinauOesert" van avontuurlijke jongensboeken lot reisbeschrij vingen, geschiedenis, natuurkennis: het nor- ma ie verschijnsel van een rijpenden geest,, in juiste hanen geleid. Maar „the theory of a regular upwnul progress o'f reading front lower class novels to the higher de partments oT literature 'is rather o? .the nature of a ficlion itself'." Ilet is onze vaste overtuiging, dat zulk getheoretiseer het publiek afkccrig zal ma ken van een inrichting, die zooveel goeds kan doen, mits men "den rnenschen lege- moet komt, hun gunt, wat gij uzelve gufit, Aidicn gij althans eenigc verbeeldingskracht licht. Maakt het vojheffende boek voor hen toegankelijk. Maar biedt hun ook en vooral het ontspannende boek. En verdiept u niet in hei vinden van een grenslijn tusschen den roman als kunslweik cn den roman als ontspanningswerk, die er niet is en zeker niet zoo maar door een dt anderen goed geschoolden bibliothecaris of welmec- nend bestuurslid mag gelrokken worden. Dezer dagen is verschenen c-en rapport van de Commissie, door het Hoofdbestuur van den „Volksbond tegen Drankmisbruik" benoemd, tot onderzoek van do vraag of "de invoering van het stelsel van local option m de Nodorlnndscho wetgeving al dan niet aanbeveling veulicnt e\ zoo ja, onder wel ken voiuren mot. inachtneming van, welke eischen. Deze commissie bestond uit de hceren: Mr. Dr. F. '\\T, .T. O. Snijders van Wis- senkcike Ie Wassenaar, Air. Dr. A. van Doarntnck te Utrecht, W. C. van Hacftcn te Utieciit, P. Wj. J, van Ilassel te Utrecht,- P. van der Mculen te Leeuwarden, Mr. K, II. Rutgers te Hilversum, Mr. J. J. Clotler- bookc Pal ij ti van Kloetinge te Zeist, cn Aug. Sassen, te 's Grave tillage. 'Onder local option wordt in hel alge meen \erslaan hel stelsel van drankwet geving, klachten» hetwelk voor bepaalde gemeenten de verkoop van alcoholische dranken wordt beperkt of verboden, op grond van een speciale stemming van de ingezetenen. liet is echter begrijpelijk, dat dit stel sel in de verschillejide laiideti, in verhand met do verschillende geaardheid van do bevolking en. het stelsel van wetgeving/ onderscheidene vormen heeft aangenomen'. Na een uiteenzetting van de toepassing van het stesel, zoo buiten Europa (Ver- eenigde Staten van. N.-Amerika, Canada, Australië) nis in Europa (Finland, Zweden en Noorwegen), volgl een korte beschou wing over do uitwerking er van, waarom trent, naar wordt opgemerkt, bezwaarlijk een oordeel van eenige waarde is te ge ven, wijl in den regel tot de vermeerdering of vermindering van het drankgehiuik te vele on to veleriei factoien samenwerken, dan dat men een enkele, (le wetgeving, mag signaleeren als de eenig werkzame. Een blijk van de bevredigende resultaten is 't, dat de plaatselijke keuze in steeds wijde- roii kring een steeds betere toepassing vindt. Vervolgens wordt een en ander meege deeld over de krachtige propaganda, welke al sinds vele jaren, ook in ons eigen land, wordt gevoerd. Uitvoerig worden behandeld aard en b'e- teekenïs van. art. 4, 2e lid der Drankwet, volgens hetwelk thans reeds in een ge meente liet initiatief kan worden genomen} tot een vermindering of zelfs tot ecu ophef fing van alle vergunningen (de permanente van vóór 1 Mei 1904 en de socièteits- cn logementsverguiiningen .uitgezonderd), maar liet voorstel tot beperking of opheffing moet thans uitgaan van den Gemeenteraad, derhalve zonder volksstemming, en juist het meest kenmerkende beginsel van liet stolsel van plaatselijke keuze ontbreekt dus. Buitendien hebben, wat betreft de ophef fing van vergunningen, de Gemeenteraden, slechts zéér zelden van hun bevoegdheid gebruik gemaakt, zelfs daar, waar hot overgroote deel van dc bevolking blijk gaf te zijn vóór een aanzienlijke vermindering van het aantal drankvcrkoopplaatsen. In bijzonderheden wordt achtereenvol gens het pro en contra van een toepas sing van het stelsel in Nederland over wogen. Onder dc voordeden vinden wij genoemd de gelegenheid om ten opzichte van een maatregel tot verbetering van de volks gewoonten en volkszeden de gezindheid van de bevolking ecner gemeente tot uiting te doen komen cn van de «laai toe noodige medeweiking der burgerij metterdaad par tij te trekken; de doel heffende manier, om door beperking der verleiding te komen lol vermindering van het kwaad; de h'c.- langslclling, welke zal worden gewekt voor het alcoholvraagstuk; liet gevolg dat dc Gemeenteraadsverkiezingen niet door de al- eoholkwestie zullen worden beïnvloed, enz Ook de bezwaren weiden vermeld, maar ten deele dadelijk in 't rapport weerlegd- Zoo dc invoering in onze wetgeving van een referendum met bindende kracht, en dat ia strijd met dc Grondwet en de Ge meentewet. Dan wordt in verhand met de elders opgedane ervaring, dat de handha-l Ving en overtreding van een doortastend ei wetgeving in 't nauwste verhand staan met de dichtheid dor bevolking, in 't licht ge steld, dat Nederland op één na 'tdiciitsfc bevolkte land is van Europa. Vervolgens 't gevaar, dat bet drankgebruik van de her bei g zal worden overgebracht naar de huis kamer en de bedenking, dat 't stelsel, Zoo-, lang de Invoer niet kan worden verboden'/ een plulocratischcn bijsmaak heeft, enz. Ten slotte aarzelt de Commissie niet, zich tc veiklarcn vóór de opneming van be palingen in de Drankwet, waardoor hel; mogelijk zal worden in een gemeente of een deel ecner gemeente, volksstemmingen te houden, met hot doel ter zake van de verkoopplaatsen van bedwelmende dranken tc geraken, hetzij tot vermindering van het aantal, hetzij tot geheele opheffing daar-, van. De Commissie geeft daarna in hoofdlijnen een schels van den vorm, welken zij aan 't stelsel in onze Ned. Wetgeving zou wem sclicn te zien gegeven. "Wat 't bezwaar tegen het referendum betreft, de Commissi die liet hoofdbeginsel van M stelsel ziet,- niet in de bindende kracht van de stem mingen, maai' in de stemmingen zeiven meent dit bezwaar le kunnen en te moetenj ontgaan, door aan don uitslag der stem-, ming het karakter tc geven van een vo or-, stel aan do Kroon, die dan verplicht is een beslissing te nemen, 't zij met liet voorstel in overeenstemming, 't zij daar-, van afwijkend. 1 Het rapport, een hoekje van 32 pag., is voor fO.10 aan het Ceilttaal Bureau van den Kolksbond te Utrecht verkrijgbaar. geur van parfum verrieden, dal hij oen zij was. Daar liadt je nu kapitein Carloman te zanieii met een reisgenoot-vrouw, in het vooruitzicht, van een tCde-a-tótc van veertig min,ulon zonder mogelijk oponthoud; do vrouw was natuurlijk mooi cn jong, an tlers zouden We ons bar weinig geïnteres seerd hebben voor Wat hem en' zijn mede- reizigster zou hebben kunnen overkomen. 0, beklagenswaardige onaandoenlijkheid van liet menschel ijk harll Deze ontmoeting van liet nien&olielijk hart! Deze ontmoeting, die anderen als een buitenkansje zouden hebben gezegend, deed kapitein Carloman's ha,rt ook maar geen ziertje vlugger kloppen; integendeel, do stil geslaakte zucht, die uit zijn kurassiorsborsl opsteeg, was geen a'nidero dan een 'zuolit van verdriet. Maa.r ii zult dadelijk zijn gevoelens b'e- giijptsnhij had Mi juist plannon gemaald om gedurende de reis een sigaar to rookon, cn daar hij te 'Welopgevoed was om een dame lo vragen om in haar tegenwoordig heid lo mogen rook en, zag liij zich ver plicht e.r van aT tc zien', wat hóól hard is als men terugkomt van oen audiëntie hij den minister on men zijn bevordering be rekent. De trei.n sneed or vlug van door. Do kapitein Carloman, verdiept in zijn ge dachten, betreurde zijn sigaar, dacht er over op Welken dag hij zijn paard zou la ten scheren, maakte ecu plan op om oen bezoek a»n dc huzaren to Saint-Gei'main lo brengen, maar nam in 't geheel gc-en potiiie van zijn raisgenoole. (Hot is brutaal om een vrouw op oen, b'epaajde manier aan te kijken* maar iets is nog brutaler: dat ishaar heelemaal niet aan to kijken, Daarbij was de dame leen van die soort, aan wie men niet voor bij mag gaan, zon'der haar aan te kijken iedereen doet het; zij zijn er aan gewend en html' die hulde le onthouden, bolcpkont haar lo mishagen. Deze hier had geduld voor vijf minuien, waarna zij gin'g uitkijken, uit haar visile boekje een stalen lorgnetje mot veer ne mqnjd; zij zette hel rechtstandig op haar neus, en nadat zij den kapitein een blik vol guitigheid toegow'orpen had, bleef zo hardnekkig het landschap bewónderen. Daar zij 'den kapitein den rug toedraaide, begrijpt u, dat ze hem daarom niet uit het oog verloor; de oogen a,older het hoofd van een vrouw! zijn. immers con der vele aanvullende organen, die de meerderheid van ha,ar sekse op tic onze bewijst. Zij zag dat do kapitein blijkbaar zijn overpeinzingen gestaakt had dn haar tegenwoordigheid nu scheen, lo bemerken, terwijl jiij haar on derzoekemd ppn'am. Dadelijk daarop, door een hijzonder toe val, bracht con schok h'ct voorhoofd flor dame zacht im'aan,raking mot het raampje, dat gesloten was. Hel lorgnetje, glijdend vjan hot 'fijn,e neusje, dat liet amper kneep, zou tegen de ruit vallen. In plaats nu van stil met den neus gedrukt tegen hot venster te blijven om hot op to van gen, maakte do dame mot haar handen een beWcging om liet te grijpendeze beweging deed ha,ar hoofd achterwaar is buigen cn hot lorgnet, v'ah' deze gelegenheid gebruik makende orn zich met do wet der zwaarte kracht tci verstaan,, gleed ineens langs hot raanipjo en verdween in, de gloufj yan h<>t ALLERLEI. verhavenen dorpen. In do landen van Europa zijn door ver schillende oorzaken, ah oorlogen, aard bevingen, ovcrslroomingen, enz., dikwijls plaatsen van; de aarde verdwenen en' hoele steden en dorpen! verwoest geworden. Ook door langzame inzinking van den bodem on andere natuurverschijnselen Worden be woonde plaatsen van den aardbodem weg gevaagd, maar eerst in den laieren tijd komt hot voor, dat door werken) van vrede dorpen en steden en heclo stadsgedeel ten eenvoudig worden opgeruimd. In het land van Waldeck verrijst do burcht, die als stamslot van het vorsten huis, waaruit ook onze koningin-moeder is voortgesproten, zijn naam aan do geheele landstreek heeft gegeven. Men heeft van de hoogte uit oen' prach tig vergezicht en kijkt o. a- in het Edde'n- dal, waar hot riviertje zich door lachende weiden kronkelt. Op die plek nu is oeA werk in voorbereiding, dat zulk eeh) arbeid, des vredes is on toch als* een oorlog onder do bewoonde plaatsen zal huishouden'. Er portier, diep naar bcïie'den. l Bij dit hinderlijk voorvalletje slaakte do damo oc» kleinen Kreet, dien zjf dadelijk onderdrukte, en a,ls om haai' onhandig heid onopgemerkt to laten', bleef zij eenige minuten lang uit hot portier kijken, alsof niets gebeurd Was. Maar na lang o veld enken, dat ;wpl meer dan drie of vier minuten duurde, sdhren zij toch blijkbaar van jplan! to vera mie ren, kordaat nam zij bot werk deï leddiug yan haar lorgnet pp. De zaak was ïiiot gemakkelijk, want «enig hulpmiddel ontbrak ten oe mummie. Do dame begon) mot snollen1 blik den voor raad voorwerpen, die zij bij zich droeg of: aan had, lo monsteren en deze eerde inspectie deed haar niols ontdekken, dat nu van 'eenig nut kon zijn. Zij schoen hel zonder twijfel no o dig te ooïdcelen om' eerst de kenMwkende eigen schappen van; het probleem juist in zicti op te nomen) wan t zij' leunde Mot haar, heide hapden; over de gleuf van het ven ster heen, den, hals intrekkende, die! een' ürisch en fijn, nekje le zien gaf; zij najn onderzoekend de opening op* Wdariasschen liet lorgnetjo hinderlijk-pngevboligj yerbor- gc'n lag. Zij draaide naar links, 'naar lechls, zij stak haar handje in de roet, zij tastte aan den Wabd, yan het portier, zij haspelde met haar rozige nageltjes aan! do knpqpcn cn 'do passemontorieën van de boklee- ding, maar 't Was alles vergeefs! Dit aardi gó gemanoeuvreer ging gepaard met humeurige b'eWpginkjes, mot wenk- hranWen-gefrons, jieup'en- en schoudeige- Wfegel, alles even bevallig en leuk. In liaap kinderlijke pogingen om diet op- SCHIEDAMSCHE COURANT

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1913 | | pagina 9