67"* iaargarsg.
Zaterdag 18 April 1914,
No. 14504
Derde Blad.
EZAU's HANDEN.
500 percent rente.
ij.
ALLERLEI.
SCHIEDAMSCHE COURANT.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.;
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingea fl. 1.25, franc»
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen'10 cent,
Afzonderlijke nummers cent-
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.-
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten doe middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0,92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groole letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zatordagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau to voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Hce het toch komt, dat eenvoudige pui<
tische maatregelen ter verhooging van
welvaart van Nederland vaak niet genomen
worden en de staat zoowel «als do pui l.i.
culieren zich blind staren op allerlei nnrlete
maatregelen van lioog-politieken of qun-i
moreelen -aard, die veel minder om het lij f
hebben
Do verklaring zullen wij wel in de eerde
plaats daarin te zoeken hebben, dat de pr.te
tisch-produceerenden in Nederland alleen
meer geregeerd worden, niet zelf mee rege
len. Do ministeries worden grooten<b-el-
gevuld met jongelieden, die op de bongo
school bobben opren ris l of die relaties heb
ben, maar van do practijk van bet produc-
tiefcven heel weinig weten. En de volksver
tegenwoordiger- zijn, gelijk wij in ons blad
van Zaterdag 1! April betoogd hebben in
een artikel getafeld„Onevenredige verte
genwoordiging") in de eerste plaats ambte
naren en daarna advocaten, schrijver.-, goes
telijken. Zoo zijn er al pl.m. 83. Dan nog
enkele, die als politici alleen de handwerk--
lieden (en die dan nog op zeer eenzijdige
wijze) in den staat zien en dan eindelijk
een paar practici, maar zóó weinige, dal,
er zelfs geen enkele nijverheidsman in de
Kamer zit.
Is het wonder, dat onder dezo omstan
digheden eenvoudig-pradische maatregelen
niet de minste kans hebben, omdat de bu
reaucratie, die de regeering geheel bo
lk eerscht en ,die in de controleerenbo
Tweede Kamer maar eens even *42 vertegen
woordigers heeft, ofschoon zij er naar het
gewicht van deze belangengroep hoogstens
3 of 4 zou moeien hebben, niet in staat
is ïiet gewicht van zulke êenvouuije maat
regelen te begrijpen?
Intusschen do fout zit hem niet alleen
in ons staatsbestuur. Ook de publieke opinie
heeft hier zware scriuld. Zij heeft zich laten
suggereeren, da,t hel geheele ondernemer-
dom een minwaardige groep is, die al heel
blij moet zijn dat men haar duldt en niet
al te veel moeilijkheden in don weg legt
met sociale maatregelen of directen dwang.
Ja onder de ondernemers zelve zijn er
niet weinige, die o,ok onder de suggestie
van dezie gedachte zijn geraakt en huiten
hun zaak meewerken om het particulier
initiatief, in Nederland, zoolang dit land
niet naar Wolkenkoekoeksheim verhuisd is,
do bron van welvaart, bij uitnemendheid, to
Uit den strijd tusschen de Noordelijke
en Zuidelijke Staten van Noord-
Amerika.
I.
Luitenant Harry Louden liep, bij het val
len van den avond, jeugdig-zwierig, in zon
verre de nauwelijks herstelde wonde hem
dit toestond, de Bleccke-rslreel af. Zijn w r
lof was bijna om en hij was blij; het was
heel aardig o-ni als held to worden befuifd,
maar toch, als de strijd nog niet uit wa-,
verlangde je Zelf weer hard naar de rnu
ziek der fluitende kogels.
Hij was een der eersten geweest, die a—
hooi' had gegeven aan President Lincoln's
oproep om troepen. Hij had al ec-nig- sla
gen meegemaakt zonder eenig ontvangen
letsel, totdat, bij een kleine scherm ui-.-
ling, een vijandelijke kwel hem in zijn
schouder was gedrongen. Een maand in
.een hospitaal te Washington, vervolgens
zes .weken tinu's, hielpen hem genezen. Nu
w«s bij echter wat blij, zich eerst laags
weer bij zijn regiment te kunnen voegen.
Plotseling lioorl hij op eenigen af-daml
vefwarde stemmen; verrast blijft hij staan
en luistert. Vroolijfce geluiden warm In'!
niet; een mengeling van woede en verbit
tering meende hij te onderscheiden in do
onsamenhangende klanken.
■„Wat heeft dat te beteekenen?" vroeg hij.
zonder .woorden, zichzelve af.
Teen echter de heteekenis van de hern
tot hem doordrong, fronste hij de wenk
brauwen. Er waren .zeker moeilijkheden
over de detacheering gerezen. Duizenden
waren ontstemd over liet vooruitzicht dm
geforceerde opkomst onder de wapenen. Hij
wist, dat den officieren geen gemakkelijke
tijden je wachten stonden, maar aan een
fnuiken en on nood ig to belemmeren cn te
hereglcmenteeren
Hoe zonderling-verward hier de geesten
zijn, kan men b.v. zien aan de mode-
bewogingen. Er is thans b.v. een beweging
gaande, dio een geheel leger dames in
actie gesteld heeft voor het opzamelen van
geld voor een nieuw hui- voor de vacantia
kolonies. Die beweging i- in elk 0| zicht even
aantrekkelijk en v, ij willen daarvan d.m
nok niets kwaad- vertellen, ja haar zooveel
mogelijk bevorderen.
Doel) voor een vergelijking hebben wij
haar no-odig.
Stel nu wij zouden een dergelijke lm
weging witten organiseeren voor practisehe
iinaatregelen ter bevordering van groole
volksbelangen als b.v. de vruchlbaar-making
van den hoiiornir-rmi.-iilairen dienst door
„staal-handel«reizigers", de controle van
de builoriland-che pers door een per.--
-chikhvacht. de inrichting van rondvarende
vaklentoon-tellingen, de vermeerdering van
de kennis van Indië door oen dergelijke ten
toonstelling of op andere- wijze enz. enz.
alles onderwerpen, dio wij herhaaldelijk
behandeld hebben wat zouden wij dan op
een grauwe onverschilligheid sluiten. In
al die oenvoudig-practischc maatregelen
steekt zoo niets geen poëzie, terwijl het
bleeke stad-kindje, zon, strandlucht, hei-
eii-bosch do lezer weet de rest.
En toch is die tegenstelling maar schijn
en toch worden ook die arme kindertjes
heel wat, meer gebaat door practisehe maat
regelen, die de algemeene welvaart ver
meerderen en dus toelaten hooger loonen
{o betalen, dan door dergelijke philanthropic.
Doch die nuchtere practisehe waarheden
zijn niet in do mode bij een volk, dat
naar hot schijnt ten onrechte door
gaai, voor het nuchtere, practisehe volk
hij uitnemendheid.
Daar is b.v. do kennis in Nederland
van Indië. Wat oen nauwere kennismaking
tusschen Nederland ert Indië voor heide
landen van ontzaglijke waarde zou zijn, za
wel niemand ontgaan. Voor Indië zou dat
beteekenen tiendubbele ontginning van de
bronnen va,n welvaart, voor Nederland een
onwaardeerbare vooruitgang in welvaart
en volkskracht. i
Wat wij nu uit Indië wclenViuiten enkele
bolrokken kringen is eenvoudig schandalig.
Wil men dat voor zichzelf controle-oren,
men ga maar eens na of men de volgende
aardrijkskundige namen kan thuisbrengen;
Moosi, Kampar, JBarito en Makaham? Of
dezo namen: Dempa, Tjabat en Siamal? Of
zelfs deze namen: Babi, Siberoet en
Boeroe? I
ernstige muiterij kon hij niet gelooven!
Het oproerig kabaal klonk echter duide
lijker en heftiger. Harry liep1 haastig de
oostelijke richting in, waar het geluid van
daan kwam.
Plotseling, om een hoek, op1 een kleinen
afstand, ziet hij een man ijlings naderen,
hoofd omlaag, ellebogen hoekig en in actie
Hij droeg een uniform, zijn k no open «Ion»
men even op onder het lantaarnschijnsel.
Hij rende geducht, hield opeens stil om
lo luisteren en liep daarna op Harry loc.
„Er is oproer!" riep hij uit, Harry's uni
form herkennende. ,,Ik ben gedetacheerd ol-
ficier. Ik trachtte mij hij de anderen Ie
voegen, maar mijn weg werd afgesneden
en nu moest ik vluchten."
Voordat Harry antwoorden kon, klonken
verwarde mannen- en jongensstemmen
dichtbij, een monsoliemuassa drong op,
in de richting der twee, ofticieren. Zij' was
mot stokken gewapend. Een dor oproerige»
slingerde een steen omhoog, -die, rakelings
aan de twee voorbij, tegen den muur aan
klopte. Zonder een woord meer te zog
gen, draaide de vreemdeling zich om en
zette het 'op een loopen.
llarry aarzelde. Hem was het idee van
vluchten inzend onaangenaam, maar wat
kon hij alléén tegenover deze volksmenigte?
Zij naderden, die opgewonden monschen, zij
zouden niet wachten hem neer te vellen.
Harry rende nu ook weg.
Langs de Bleockerstre-et vluchtte hij te
rug. De andere officier, een stuk vooruil,
keek om en gilde hem iets toe, dat onver
slaanbaar was; bij den eersten den besten
hoek der straat draaide Harry de zuidelijke
richting in, hoewel de andere man rechts
aanhield. Hij wilde o-p deze manier hun ver
volgers even onzeker maken. Eren keek hij
nog achterom cn Zag, dat het grootste ge
deelte den officier achterna zat, terwijl een
dozijn monschen hem volgden. Harry's toe
stand was neg niet van dien aard, dat hij
Negen en negentig of nog meer percent
van de Nederlanders in Europa weten van
dio namen niets. Zij weten zelf hief dat
de eerste do namen van Nederlandschtj
rivieren zijn, waarvan de eerste twee (hc-
melsbreedle) half zoo lang als de Maas zijn,
de laatste twee resp. 200 KAL en 50 KAL
langer. Dat de tweede namenreeks geen
stad- maar bergnamen zijn, namen van zéér
belangrijke bergtofppen, weet men even
min. En dat de laatste namen Nederland-
scJie eilanden aanduiden ten minste zes
of acht maal zoo groot als het grootste Ne-
derlandsche eiland in Eurdp-a, znL men wel
evenmin weten.
De lezer zal nu wel willen toegeven,
dat wij ook voor hem opnieuw bewezen
hebben hoe schandelijk weinig wij van
lnlië weten. Die onbekendheid en de daar
mee gepaard gaande onbemindheid doen
schrikkelijk vuil schade. Dat menschen,
die zoo buitengewoon weinig van Indië
weten, daarheen niet gaan om er door
arbeid een eerlijk stuk brood te verdienen
en ook hun kapitaal niet wen-chen ge
bruikt. te zien om op vruchtdragende wijze
in Indië belegd te wonden, ligt voor de
hand. Hel zou niet zoo moeilijk zijn uit
te rekenen hoe groot tengevolge van dit te
kort aan kennis de derving in loon is
voor een werkman in een achterhoeksstad
je, dat niets met Inclië heeft uit te staan,
hoezeer dus de arme kindertjes zouden
prolitcvren hij opheffing van die onbekend
heid. Men zou zoo zeggen verbetering
kan hier niet wachten, geen dag en geen
nacht.
Hel is oils bekend, dat hooggeplaatste
deskundigen met deze redeneering mee
gaan. En toch "gebeurt er vrijwel niets. Het
practisehe \olk der Nederlanders kont. van
louter mode- en politieke frazos die mid
delen niet, welke elke fabrikant, elke on
dernemer, ja zelfs een slaaf als Oosten
rijk wel kennen.
Heeft een ondernemer een artikel, dal
niet voldoende bekend is, fluks gaat hij
reclame maken. Vindt Canada, dat het niet
genoeg bekend is, dadelijk heeft hel ten
toonstellingen ingericht en depots opgezet.
Geregeld koopL liet grootc reclame-ruimten
in geïllustreerde bladen om reclame voor
zichzelf te «naken. Heeft het „achterlijke"
Oostenrijk te weinig rreem delingen vork eer,
het acht zelfs liet kleine Nederland be
langrijk genoeg om daaruit een 16-tal pers
vertegenwoordigers uil te noodigon ten ein
de een reis door Oostenrijk te maken en
aan dat land bier de noodige bekendheid
te verschatfr ii. gelijk in bel vorige najaar
is geschied.
Doch voor de practisehe kooplieden, die
wij hg eten, beslaan zulke eenvoudige
maatregelen niet, zelfs als er zoo oneindig
veel grootore en hoogere belangen op het
een dergelijke hardlnoperij gemakkelijk uit
hield. De weken van langzaam herstel had
den hem vei zwakt. Maar bij hield toch
nog vol, rende de eene straat na do andere
door, op geen namen achtgevende. Einde
lijk kon hij niet. meer. hij vocht met een
begin van DauwIe. Eu toch wist hij, dat
elk oogenhlik zijn vervolger.-- hom konden
overvallen. Bijna machteloos volgde hij een
plotselinge ingeving: hij schoot, de eerste
de beste binnenplaats van een huis in,
wankelde de kleine stoepje,-- op en bonsde
tegen een deur aan.
Tot zijn verbazing voelde liij, dal de deur
niet gesloten was. Met een blijden kreet,
duwde hij haar verder open, sloop naar
binnen en sloot, haar toe. Zijn vingers zoch
ten den grendel.
Het was donker in de gang. Geleund te
gen de voordeur, hoorde Hurry de oproer
lingen voorbijtrekken. Zoodru zicli ver
genoeg hadden verwijderd, wilde hij het huis
ongemerkt, weer verlaten.
Een hand beroerde opeens zijn schouders
cn een stem fluisterde:
„De hemel zij' gedankt, dal je gekomen
bent." i
Yooidat hij de heteekenis de,r woorden her
greep, voelde liij zachte armen oin zijn
hals en kussen op zijn wang.
Daarop zocht een teem hand zijn hand
ori leidde hem door de duisternis de gong
verder door.
„Wij vonden liet raadzamer om geen lich
ten vóór aan te hebben," sprak destoni
verder. „Ik heb drie nachten lang je ge
wacht, sedert wij je laats ten brief hadden
ontvangen."
Zijn gids opende een deur: oen lamp, met
geel zijden kap, bescheen zacht, een allcr-
intiemste zitkamer. Hij stond op den drem
pel en keek in de oogen vaar een jong
meisje. Zij was slank en mooi, hoewel met
spel staan dan voor Oostenrijk of zelfs
voor Canada.
Wat Oostenrijk b.v. gedaan höeft, kan
Nederland morgen aan den dag navolgen.
Het kan gemakkelijk 20 of mmder verte
genwoordigers van Nederland-» he «laeh'a-
den uitnoodigen om ep kosten van de regie
ring een groole ivi- door Indie to ma
ken. Ah zulke kosten vooi 0.i-;ennjk niet
te bezwaarlijk zijn voor hef vreemdeling m-
verkeer alléén uil Nederland, dan moei
toch zeker hel, bedrag, dat voor de N«-
derlamlscho regeering met zulk een Indi
sche uilnoodiging gemoeid re. niet te he
z waarlijk zijn en geheel m liet niet val
len tegenover het reusachtige voordeel,
voor de nationale welvaart voortvloeiend
uit het feit dat 20 der best versneden
pennen, twee, drie maanden lang in 40,
50 bladeen een 500,000 lezende Nederlan
ders bezighouden niet dat onbekende Ne
derland daar in het verre, verre Zuid-
Oosten.
Het zou jnderdaad een reusachtige zaak
zijn, een kapitaal das 3,' 4. 5 honderd
percent rente gou opbrengen voor onze
volkskracht, in den ruimsteu zin van het
woord.
Doch wat weten de bureaucraten en de
theoretici uit onze volksvertegenwoordiging
van zaken? Zij hebben het te druk met
«agitatie, met jioLitiek, met de dingen van
den dag.
Alleen de politieke practici zonden dit
tot stand kumien brengen. Doch zij hebben
niets te vertellen en gelooven grootendeels
ook waarschijnlijk zelf niet moer aan do
mogelijkheid om in zulke toestanden ver
betering te brengen.
Of vergissen wij ons
*J Men zal wellicht de vraag stellen
Maar waarom doen de Nederlandsche bla
den dat zelf niet? H,el antwoord is een
voudig, omdat dit allen (met een enkele
uitzondering) te duur is. Duizenden uit te
geven aan iets, wat het publiek niet
weifecht, alleen dus uit ethische overwegin
gen, kan vrijwel geen enkel Nederlandse!»
blad. Wij verkccren hier in een vicieusen
cirkel. Het wordt niet gedaan, omdat het
publiek het niet wenscht. En het publiek
wenschl het niet, omdat, hel niet gedaan
wordt. Alken de regeering, die daa'phij
heel groot lie lang heeft, kan ons uh
fW"ii vicieusen cirkel helpen.
EEK VROUW ALS VERVER.
Een jong IJslandsch meisje, A-In Anna-
dotter genaamd, oefent sedert eenigen tijd
in Hamburg liet verversambt uil. Zij is dc
dochter van een onderwijzer en genoot daar
door een zeer degelijke opvoeding. Daar
de dood van den vader het groole gezin
toeren blos np de vermoeide wangen.
Bij den eersten blik naar hem, wankelde
zij terug en staarde met ontzetting hem
aan. Haar handen zochten iustutotmatig
haar housend hart.
„Wie bent u?" stamelde zij.
Op hel oogcnldik, dat hij zxm antwoor
den, waarschuwde zij ijling-
„Zacht, zne.ht spreken! Zij mag liet niet
hoeren I"
llarry glimlachte vriendelijk.
„Het, spijl me laad erg, (lilt ik u zhn
bed» doen schrikken... Luister!"
In de groole stilte hoorden zij den klank
van doffe voetstappen, huiten in de straat.
„De opstandelingen vervolgden mij,"
legde hij uil. „Zij dachten dal ik een hun
ner ofticieren was. Ik kón niet. meer,-ik
zocht de eerste de beste schuilplaats. Ik
hen Harry I«ouden, luitenant, met verlof
thuis." j
Hel. meisje ademde verlicht op'.
„Dus u brengt geen slechte lijding, zeide
zij, U weet dus niets?"
„Ik weet amper, waar ik hen, in welke
straal, in wat voor huis."
Het meisje zuchtte.
„U zult dus rustigjes weer van hier
gaan," zeide zij.
„Ik doo, wat u van mij zoudt, willen ver
langen," antwoordde hij.
Op dit oogenhlik klonk een klagende slem
door de half-open deur aan het e-iucle der
kamer, naar binnen.
„Elsa," riep de stem, „waarom blijft hij
zoo lang van mij weg? Charles, mijn jon
gen!"
Het meisje gleed zachtjes naar de half
open deur. Harry hoorde haar zeggen
„Geduld, moedertje. Wij wisten niet ze
ker of hij ook achtervolgd werd. Wij moe
ten nog even enkele uogenhlikkou wacht
houden."
Zij kwam naar Harry toe. Zachtjes nam
zij hem bij zijn mouw, duwde hem voor
dwong voor zijn eigen ondeihoud te. zor
gen, koos zij een practised handwerk, om
haai brood te verdienen. Het toeval bracht
haar in de leer hij een huis- en kamer
schilder. Het wetk viel in haar smaak,
en teen zij, na vierjarigen leertijd, een M-urs
kreeg om zich verder te ontwikkelen, be
gaf zij zich naar de technische school te
Kopenhagen. Na twee jaar van ernsticen
ai beid gat zij zich, tegelijk met twee en
zedig collega's, op voor het examen van
het gilde, dat zij schitterend do or,-fond.
Van hier begaf zij zich naar Hamburg,
waar zij zeer spoedig hij een groole firma,
werk kreeg. In den gewonen schil der.-kiel
met daaronder de rokpanlalon, die voor
turnen en fietsen zoo geschikt is, een kleine
muts op liet weelderige haar, dat volgens do
dracTit van haar vaderland in vier dubbele
strengen is gevlochten, schildert en ver
lakt Asia Annadnlter naar hartelust van
des morgen- vroeg tot 's avond- laat. Heeft
het vrije uurtje geslagen, dan verwi—<-lt
zij snel haar werkpak met, de geliefde na
tionale diachl, waai in zij in de straten
van Hamhuig dikwijls verwonderd wordt
aangestaard. Ru-lig en ongestoord, al- ging-
het gengcI rondom haar niet aan. gaat zij
haar wes, nnvoi-chillis of op koude da
gen de lange, donkerblauwe pluchen man
tel met wit houten omranding haar om-
hult of dat de zwarte, dichtgeplooide rok,
met hot jaquel van dezelfde kleur en lange
mouwen, waaronder hel witte hemd en
het keurs met de mooie oud Deensche zil-
verver-lering glimmen, en vóór alles de
kleine gebreide zijden muls met den langen,
door een zilveren huis gelrokken kwast
op het Monde haar, de vreemdelinge ver
raden.
EEN BARBAARSERE MODE.
De barbaaische mode om zangvogels op
do hoeden te dragen heeft geen ernstiger
bostrijd-tor dan ue koningin-weduwe
Alexandra van Engeland, en tegen menige
mooie aristocratische Engel-sohe, die haar
mei vleugels en veeion versierden lined
tral.-ch op liet Monde hoofd droeg, heeft
zij duidelijk ham mi-iwgen uitgesproken.
LaiigzamélJwrid -i liijiit men ook ui "Enge
land lot tie oveituiging te komen, dat aan
den voye!moord een einde moet worden
gemaakt. Kr werd vas!ge,-told, dat in liet
laatste jaar omstreeks 300 milliutm vogels,
hun leven m «eden laten om aan de vrou
welijke ijtlelheid siciadon te verschaffen,
die uit kuu-U n.'iars rogpunt met eens
schoon te noemen zijn. Wanneer 'de vrou
wen wisten, dal vele vogels de vleugels'
zich ml de gang in etx drukte voorzichtig
de deur achter zich loe.
„Ik heb groole zorgen," zeide zij. „IJ
schijnt mij een goed mensch. O, als u mij
wilde helpen 1"
„Ik doe alles voor u," antwoordde hij
zuo ernstig en eenvoudig, dal zijl hem ge
loofde.
Toch aarzelde zij. Haar hoofd hield zij
gebogen, zij scheen in tweestrijd met zich
zelve. Ten stolte richtte zij zich op cn keek
hem recht aan.
„Wij zijn uit Virginia," zeide zij, „hoe
wei wij hier ïceds bijna zes jaar woiieru
Teen deze ellendige oorlog begon, trok mijn
broeder zuidwaarts, om te vechten voor
zijn Slaat"
Nu was er even iet- wantrouwends in
haar blik. Harry hoog ernstig zijn hoofd;
hij had geleerd zijn vijand te respecteeren.
„Moeder is blind geworden," vervolgde,
zij. „Zij is oud en lang zal zij niet meer
leven. Hel is mij gelukt, Charles te berich
ten en Juj Ih.cfi mij antwoord terug kun
nen zenden, dat hij1 zou overkomen. Dit
had drie nachten geleden moeien gebeu
ren."
„Een «pion?" riep Harry onwillekeurig
uil.
„Geen Tienken .man! niet als spion zou
hij overkomen, maar alléén als zoon van
zijn stervende moeder."
Hairy zeide niets.
„Ik begrijp nu," vervolgde het meisje,
„dat hij erin wenl belemmerd; en moeder
hunkert naar hem! Nu heeft zij ons lioorcn
fluisteren. Ik duif haar de waarheid niet
zeggenWilt u nu o, liegrjj'pf. u,
wat ak van u wil
Zij .barstte in tranen uit.
Harry vatte haar hand.
„Huil niet zoo," fluisterde hij. „Ik be
grijp aRes I Laat mij naar haar toe gaan."
Zij keek naar lie..; ep en een blijdo glans
van dankbaarheid gleed over haai' gezichtje.
