67"" Jaargar:
Zaterdag 23 Mei 1914.
DE PROEF.
No. 14533
Derde Blad
Nog eens tiet publiek en de politie.
Goed gerichte propaganda?
CIHIEDAI I
Dezo courant verschijnt d a ge I ijk s, met uitzondering van Zon- En Feestdagen,
Pïijg per kwartaal: Yoor Schiedam en ïlaardingen O, 1.25,- franco
per poet fl. 1-65'
Prijs per week: Foor Schiedam en Klaardingen "10 cent,
Afzonderlijke nummers 2 cent,-
Abonnementen worden dagelijks aangenomen,
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Barean: Lange F'ven No. 141 (hoek Korte Haven).
COURANT
Prijs der Advertentiënl Jan 16 regels £L 0.9,2; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel, Groote letters naar de plaats die zjj
innemen,
Advertentiên bij abonnement op voordeelige voorwaarden, Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen,- worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan bet Bureau te voldoen,
Intercommunale Telefoon No. 103.
AVij hebben naar aanleiding van cn> ar
tikel over de politie een anoniem schrijven*
ontvangen, waarin de schrijver ons patlij-
di"hoid voorwerpt. Doch flat doet Op vu
gemoedelijke wijze, die ons hoog zou doen
denkeu van Schrijvers moraliteit, als wij
niet daarvan alweer een wat minderen in
druk hadden gekregen door die anonymi-
teif.
In elk geval, Ie verbazing blijft, dat men
anoniem kan zijn en toch op een fatsoen
lijke manier kan optreden.
Wij willen dan ook wel ditmaal bij uit
zondering van die opmerking notitie nemen,
omdat zij een interessante dwaling bevat,
vaneen soort, dat tegenwoordig veel voor
komt. een dwaling die in het gewone de
moeralisfhe agitatie-pakhuis een vaste
plaats heeft.
De schrijver zegt: do politie is niet goed,
want zij behandelt b.v. studenten andcre
dari zoons van minder hooggeplaatst
ouders.
Nu hebben wij niet gesteld, dat de po
litie goed was Wij hebben niet meer be
weerd, dan dat elk volk de politie heeft,
die het verdient en dat, als de politie in
Nederland niet altijd en overal volmaakt is,
dit ligt aan fouten in onzen volksaard en
aan zekere internationale stroomingen, die
cok in ons land haar invloed hebben doen
gelden.
Gesteld nu, dat de inzender gelijk heeft,
dan doet dat niets af aan de juistheid
van enze beschouwing. Doch al evenmin
zou hel een bewijs zijn voor de blijkbaar
door den inzender op den voorgrond ge
hrachte stelling, dat de politie om nu
maar weer eens hel groote woord te ge
bruiken klassopolitie is.
Daarop nu wensehen wij voor heden de
aandacht te vestigen. Want al beteakenI
de kwestie niet veel. zij betreft toch oen
van de vele insinuaties tégen onze staats
inrichting, die men elkaar gedachten!oos
napraat zonder dat men daarvoor goeden
grond heeft.
De redeneering is deze: de politie behan
delt de studenten op oen bizondere wijze.
Studenten komen uit een bepaalde klas re
van de maatschappij. Dus de politie be
handelt de cene klasse van de maatschappij
anders dan de andere.
Wij nemen nu aan dat de eerste stel
ling juist is en erkennen dat de tweede
„Dus morgenvroeg, acht 'uur. li iet' op
deze plaats I" riep de Amerikaan Jean Pom
mery toe en schudde hem krachtig de hand.
„Mijn dochler rekent, vast erop. dat u mee
.gaat op onzen autotocht
„Afgesproken, meneer llardeason, en wilt
u mijn groeten doen aan uwe dochter
Edith?"
Terwijl de Amerikaan zijn plaats in de
auto weder innam en naar zijn villa aan
het Imgano-meer. dien hij voor de zomer
maanden gehuurd had, terug stoof, stale 'de
jonge man een cigaret op en liep langzaam
de stoepen van zijn hotel naar hoven.
Jean Pommery was dertig jaar oud onge
veer en geheel naar houding en uiterlijk tiet
type van den tip-top gentleman. Hij had
zijn studiën aan een polytechnische school
voltooid en droeg nu den titel van inge
nieur. Zijn verkregen kennis wenschle hij
in. pracüsch werk aan een fabriek om te
zetten. Het toeval wilde, dat hij in onder
handeling was mei een fabriek in fta-
liaauscli Zwitserland. Hij had 't nuttige met
tiet aangename verbonden en voor eenigen
tijd logies genomen in een hotel in Lugano.
Zijn technische kennis was hem te psis
gekomen bij een auto-mankement, waarin hij
op een wandeling betrokken werdDe auto-
noMlist heette llardeason, hield ook in
Lugano verblijf en 't gevolg was dat Jean
en deze Amerikaan elkaar "daarna menig
maal ontmoetten, waardoor er oen soort
van vriendsclinps-verhouding' ontstond, in
.'ïoover men van vriendschap kan spreken
ten opzichte van dezen eigenaardigen llar
deason.
Deze Amerikaan, die misschien een vijf-
juist is, als men bel begrip klasse lie.-l, j
beet ruim neemt. Doeli is liet nu jtiref, dat
de politie de «tintenten ander, b,-ban lelt j
dan ruide menscben, alleen amil nf zij
uil. een gegeven kring v mrtkomen nf ge
schiedt dat mil htm bizondere verhouding,
lot hef leven, om liet feit van hun studeiti-
zijn.
Er zullen met veten zijn, die niet et-
kennen. dat dit geheel ,,-f gedeeltelijk juist,
is. dat de p ditje du- op precies dezelfde
lankmoedige wijze zou opboden. u,inwei
de jstufHilen uil alle kringen jyrmkwamen.
.Men bcgrijpe mis nol. jWij villen dit
iirê-l g edpraten. In tegendeel e,r m iet
n:o| een andere wet v -or studenten dan
voor andere mensclien zijn. De politie han
delt diis ook o.i. niet goed als zij voor
studenten wat door de vingers ziel. Doch
dal zij dit doet is niet noodzakelijk het
gevolg dajuvan dal zij klasse-pol it te zou.
zijn. Het is i. j. het gevolg daarvan, da!
iedereen vroeger van studenten wat door do
vingers zag; pludenten mochten een potje
Wieken. omdat zij .studenten waren. Dal
was niet de opinie van deze of gene soort
mensclien, zelfs niet van bepaalde streken,
flat was de ulgemocne opinie. Men kan
allerlei literatuur en allerci typen aanha
len ten la-wijze, dat dit werkelijk hot ge
val was. Er zijn vroeger ook andere soor
ten mensclien geweest, die een soortge
lijke bizondere positie hadden. Wij noe
men b.v. in Duitschland de AYanderburschen,
vocal -ook de zeelui. Dat waren de typen,
waarover de dichters dichtlon en die in
onze maatschappij oen schreefje voor had
den.
Doch daar komt nu de moderne maat
schappij, die vóór alles wil nivelleeren,
die voer dergelijke bizondere voorrechten
niets gevoelt, die afrekent met die nu du
romantiek en gelijke rechten en gelijke plich
ten voor allen eischt.
De AVanderburschen bestaan niet meer
en zeelieden en Studenten belmoren be
handeld te worden precies als andere men»
schen.
Dat nu gaat natuurlijk niet zoo vlug als
vele hervormers wel willen. Er zijn oud
herinneringen blijven zitten. Vooral'de Lr
trekkenen kunnen zich maar niet zoo da
delijk inleven in die nieuwe ninslandighe
den. Doch ook overigens blijven er natuur
lijk rudimenten, onregelmatigheden, die al
leen een historische beteekenis hebben en
die moeten wolden weggenomen. Doch hef
is onjuist zidke rudimenten te beschouwen
als symptomen van oen bestaande kwanf.
hel is onjuist uit het bestaan van die over
blijfsels to ccnciudeeren tot het bestaan
van algemeenc eigenschappen.
tig jaren telde, was "wel een der wonder
lijkste.figuren, die hel land der onbegrensde
mogelijkheden had voortgebracht. Ilij was
eigenzinnig en autocratisch, had zeer af
zonderlijke opvattingen, ging zeer opval
lend gekleed en spirak een eigenaardig taal
tje; eigenlijk was hij door zijn gewoonten
zeer weinig aantrekkelijk en Jean ['minioiy
had stellig weinig moeite gedaan om zijn
vriendschaps-gevoelens deelachtig te worden,
wanneer er niet... een Edith ook ftps
geweest
In tegenstelling met haar- vader was rij.
deze Edith, opvallend mooi en aantrekke
lijk, zoonis dikwijls de meisjes van de over
zijde van den oceaan kunnen zijn, in wier
aderen bloed van verschillend ras klop!.
Hij haar uiterlijke charme bezat zij een
groote lieftalligheid in haar wijze van con
verseeren, uit haar blauwe oogen sprak
een groote goedheid des barte».
Was het wonder dat Pommery doodelijk
van baar werd bij de eerste ontmoeting
en om harentwil al de oneffenheden van
har vader geduldig verdroeg?
Hij maakte zich goon illusion over zijn
toekomst, waarin hij de jonge millionairs-
doeliter de zijne zou mogen noemen, hij
zag duidelijk in dat vader cn dochter op
«en gocien dag verdwijnen zouden... Hij
wilde echter leven bij het oogonblik, te
reden zijn als hij met haar samen mocht
zijn, zich gelukkig wetend als zij hem lief
tegenlachte. Met onomwonden vrevigrtogc-
oel had hij de uitnoodiging voor den auto
tocht. aangenomen, wetende (lat hij ecnige
heerlijke oogenblikken naast Edith zou door
leren, terwijl haar vader aan het sluippad
zat
Don volgendon morgen vond Jean den
Amerikaan en zijn dochter voor het hotel,
zooals afgesproken was en na een korte
begroeting namen alle drie hun plaatsen
Hel i-. bekend, dat bet menschel ijk
lichaam rudimenten heeft welke herinneren
aan een lijd. toen wij dichter stonden bij
onze neren, de ajen. Doelt uit liet bestaan
van die rudimenten zal t ah wel niemand
willen concludoeren tol oils aap-zijn.
Niet anders is het mét de gelijkheid voor
de ue|. (fel is zeker stuitend, dat bij bet
v-eileoneii van rib ie rot den standsverschil
Witdt gemaakt. Dat liet voorrecht van de
geboorte vnf|pns de wet nog bestaat bij
de bepaling, wie hoofd van den staat zat
zijn. staal als een paal buren water. En
loc li zal niemand uit deze „rudimenten"
afleiden, dat de Nederlanders niet gelijk
zijn rooi de wel. En toch zien de radicale
politici, die veelal tuk zijn op agitatie-
materiaal deze feilen over bet hoofd, om
dat /.ij begrijpen, dat dit niet meer dan
rudimenten zijn, overblijfsels zonder betce
kenis, die op den kiezer geen vat mecu
hebben.
Iels dergelijks is liet geval met bet hm
weerde praei..galiof van de studenten te
genover de otitic. Aangenomen, dat. dit
nog bier of daar bestaat, dan doet men
verkeerd met. tul -o'n afkeurenswaardig
Gveildijfsel conclusies trekkend, te stelten,
dat. de politie de/.e mensclien ontziet, om
dat zij zoons zijn van dc maclitigen van
liet nogenblik.
De schrijver noemt onze opvatting van de
zaak eenzijdig En wij achten oils juist ver
plicht om op zijn eenzijdigheid de aandacht
te vestigen, Ie meer omdat die zoo heel veel
voorkomt. Dat zij in een vcigadcring ver
toond wordt en succes beeft wij kunnen
liet ons begrijpen. Doch in een anonviiien
brief!
Edoch wij hebben een pendant. Eeni
gen tijd geleden kwam ons een brief in
handen, waarin men 'de politie aanviel om
dat zij te zachtzinnig was tegenover het
publiek in volksluim ten. Daar durft zij at
niet meer. schreef men ons. daar ziet zij
al te verf |wr de vingers, als er ten
minste geen ..hooge" m tb» buurt is. Katte
kwaad van jongens, ook in den ergst en
vorm, laat zij toe, omdat zjj weet dat
grijpt zij in -- zjj direct de geheide humt
logen zich krijgt en zoodoende oen verwik
keling provoceert, die veel ernstiger zry
zijn dan bef Ie bestrijden eerste kwaad.
En in dezen geest gaat tiet nog een tijd
door.
Ook hierin kan wel een fond van waar
heid zijn. Doch is dat een reden om nu.
generaliseerend, te gaan zeggen, dat de
politie tegen den kleinen man" niet durft
opdauten, dat zij dus een klasse-politic" is?
Wij gcloovon liet niet. Men zij voorzich
tig mot dergelijk geiiernliseeren. En vooial
men doe bet met in anonvme brieven
in de magnifbpie auto in. Als oen vogel
door de lucht, zoo licht, onhoorbaar, gleed
de wagen over de rhanssee been en na
«enige krommingen, boog zich Jean vol be
wondering naar voren en bracht den aan
'f stuur zittenden Amerikaan zijn oprechte
hulde voor zijn mooie manier van tuffen.
„H rijdt verrukkelijk, meneer llardeason."
zei hij oprecht.
„O, daar is niets aan, als je koel bloed
in dc aderen hebt," antwoordde deze.
Jean viel weer achterover in bet elas
tische leer terug en babbelde met Edith
verder, maar liet jonge meisje was dezen
morgen verwonderlijk verstrooid. Aarzelen
de antwoorden volgden op zijn vragen en
till alles scheen te spreken„laat me maar!
spreek maar niet!"
De jonge mali, gelukkig m liet feil dat
hij knus naast "haar luncht zitten, zei ver
der maar heel weinig en keek stilletjes
naar buiten. Als schimmen snelden hoo
rnen, straten, voetgangers aan ben; voor
bij; alleen de bergen op den achtergrond
schonen onbewegelijk tegenover deze waan
zinnig-snelle vaart van den auto; zij ver-
hievon dreigend bun donkere, met deunen
begroeide, toppen op hun koude ijsspitsen.
Zij hadden den oever van bet meer ver
laten en vóór tien ging de .straatweg steil
naar boven.
„Waar tuften wij heen?" vroeg Joan.
„Zoo hoog als wij maar kunnen," ant
woordde de Amerikaan, zonder zich om
to draaien cn lachte.
De jonge man voelde zich onbehagelijk,
zonder precies dc reden te welen. Meneer
llardeason en zijn dochter deden zoo
vreemdhij had hem zeker verkoren] ver
staan en daarom vroeg hij opnieuw:
„Is u van plan om onderweg den lunch
to gebruiken?"
„Misschien lunchen wij wel nooit meer!" j
Nu wist Jean zeker, dat hij niet verkeerd
I'e Algemeenc .Wderlaridsche 1! nul ..Vie
de door it echt" roeri zich in den laaNten
tijd zeer Hij maakt kreriitig propaganda,
bij tl acht de jeugd te bereiken. h| laat die
opstellen schrijven, bij gaat den boet mi,
kortom, er gaat kracht van teut» ml
Eri waar zijri dool bet onz- re. waai wij
ook overtuigd zijn. dat dc Ncb-i tan lei /.eb
veel op internationaal gebied moet b wc
gen, daar zonden wij on-- van g,ureeher
baile over dien öpgewekton propaganda
brei veibeugen, ware het nret. dat wij lp
middelen niet alle zonder m«vt kunnen
bewonderen.
Want wat is de kwe-tie tip zi( b/elf
is veel van wat de bondspi upagntidisten
zeggen zeker heet juist Het is zeker heel
mooi, aan de jeugd te leei-en, dat met
corlog. d're beslissing van geschilten door
geweld, doch beslissing van geschillen dooi
het rechL de ideate toestand is. De jeugd,
die veel van Nujoleon en Caesar en
Alexander de Groote leert, moet ook weien,
dat zulke verovetaars niet meer het ideaal
van onzen tijd zijn. dat onze idealen an
dero zijn. Zij moet |ten ridderlijken schijn
van den oorlog welen los te maken en
den krijg zien in al zijn verschrikkelijk
heid, Edoch zij mpoi dit ailes pre ren
als ideaal, als toekomstmuziek, als din
ge% waarnaar wij streven, doelt die niet
geheel van onzen tijd zijn. Zij moei be
grijpen, dat pok voor de kleine tanden,
vryir de kleine landen Z'*|fs voorat, bet
„Indien gij vrede wilt, hereidl u ten oor
log" geldt. Zij mine! Jeeren inzien, dat ite
grojote mogendheden veroveraars zijn. di
nog overal uit veroveren gaan, waar dat
maar eeuigszins mogelijk is. Zij mn"t tie
giijjicn, dat. als er geen sprake van is,
dat wij uit veroveren gaan, dit meer In l
gevolg is van onze kleinheid, onze zwakte
dan van onze verheven ethische idealen.
En tui vree/en wij met groote vr-we.
dat do bewuste bond niet in 'staal zal
zijn dit onderscheid goed te doen 1.egt ij
pon, noch door de schooljeugd, hoi h zelfs
dolor de groote massa der onderen. En do,v
onze vrees wiordt ons vooral ingegeven
door de ovei weging. dat de meireeiien galg
lie een waarheid zonder a n/.eling accep
toeren, wanneer deze parallel gaat ïiiglhim
neigin gen.
De neigingen van liet Nederland.sche1
volk zijn beslist niet militaristisch. Er is
bij de jeugd (latum tijk een zekeie eeiliiel
Vrtör de romantiek van den ooriog, eci
bied. die o. a. door de fraaie •uiluiotrelc
ring des krijg-maiis levendig wordt «ohou-
had gehoord, en zonder den Amerikaan te
antwoorden, lioog hij zich over tot Edith
en zei
„Wal heeft toch my vader vandaag, juf
frouw Edith?"
„Let ii er maar niet op." antwoordde
het jonge meisje verlegen. „Papa is af en
toe slecht gehumeurd... maar dat trekt
wel weer gauw voorhij."
Voor Jean had deze verontschuldiging
votehekl geen waarde, do verlegen ma
nier van doen der dochter versterkte he
laas maar al tc zeer zijn gevoel van onlie-
hagolijkheid hij voelde zich tegenóver die
twen zoo vreemd, zoo „teveel".
De auto had onderiusschen de eerste
hoogten bereikt die liet moer van Lugano
omgeven en drong zich nu over de smalle
nauwe wegen verder naar boven. Als een
pijl suisden zij voorwaarts, ovorwinnend
eiken klim, spelenderwijs.
Bij een bocht streken de wielen een haar
breed langs don rand van eon steile helling.
Jean voelde zich verbleeken en keek
schielijk naar zijn medercizig.ster. Zij zal
lijkwit, met toegeknepen oogen rechtop, en
wachtte gelaten bet noodlot af. Jean vatte
haar band, hij voelde hoe ijskoud ze was
s,Meneer Hardeason, wij lijden veel Ie
hard." riep bij. „.Dit tempo is hier in de
liergen werkelijk te gevaarlijk
De Amerikaan draaide zich half om en
lachte SjMtteml.
„Is u bang?"
„Noen, (lat niet, maar..."
„Best, dan gaan we vordert"
..Maar zóó kan dat niet. tc-nzij wij in
den afgrond willen storten..."
„Dat wil ik juist."
„Dat kan ons het leven kósten..."
„Ik wil niet anders
En llardeason lachte hoonend en her
haalde, terwijl hij de machine tot nog groo
ter vaart aanzette:
den. En er zullen wellicht ook verder on
der dc bcioeps militairen i-nkeh- krijgs
haftige naturen worden gevonden Doch
(.vengmre heeft d<» Xetteihinder weinig mi
litaire aspiiaties. Hij ré daarvoor in zijn
wezen te zeer gekant tegen elke 'disci
pline. Itevendien wij zijn zuinig en cpe-
<-:aal op militair gebiedt he<-ft ook in de
cr< '.te dagen on/er historie de zuinigheid
de u ijsbon) niet zelden bedrogen. Wij gc-
\en dire hij voorkeur zoo weinig mogelijk
geld mt voor militaire doeleinden, en voor
pereremlijke (lieiretvervulling in hel leger,
die dan eek werkelijk voor liet individu
natHiibjk hiiar bezwaren beeft, gevoelen wij
zoo weinig mogetijk.
Ieder dtre. die komt vertellen, dat de
oorlog verschrikkelijk rê, dat die dienstver
vulling er eigenlijk met moest zijn en dat
wij het geld vir'ir defeireiedoeteinden maar
in ou/e Sik moesten houden, heeft dade
lijk tiet ere: van deze groote menigte, die
nat nu lijk gaarne beieid is alles aan .te
nemen, wat hij zegt en daarnaar dadelijk
te Buidelen.
Ongestraft kan rffce politieke partij in zijn
pp giamnri zetten: „vermindering van oor-
tcgsuugaveii''. 1 lat vindt altijd instemming.
Lr zijn honderd arg nuenteu voir één tegen
een dergelijke politiek 1<> stellen. Hoe ge
makkelijk kan men bewijzen, dat verminde
ring van iiisfi liming vorei de defensie moet
leiden tol annexatie door een andere mo
gendheid. die dap jn eik geval dadelijk!
veel grooiere inspanning voor defensie van
onze mannen zal eischcn. Hoe juist is bet
bef og dat men, bereidt men zich in vre
destijd niet jen ooi log rooi. men dan met
hel jdolseling ontwaakte en tl muffere me als
tiet gevaar dreigt, niet alles goed kan
maken en ten .stelle alben bereikt, dat
de «deilandsverdedigers vrijwel weerloos
tei slachtbank w iltrt geleid.
Vermindering van defiSiIe-iirepanniiig 6c-
leekent dire Indirect zware vermeerdering
van die inspanning en dood en verderf voor
de jongelui, die in den oorlog zuüen moe
ten trekken.
Jie/e argumentatie zij is nog onlangs
tb'ia den minister president weergegeven
is ze i Stenigend, dal, voor zoover wij
weten, mg nooit een betoog van «enige
beteekenis daartegenover is gesteld. En toch
- wat raakt velen de juistheid van een
argumentatie, als die maar welgevallig in
de puren klinkt?
En om kan men dus met succes dezo
vei mindering van deferreie inspanning in
«fijn programma zetten, een giuot deel van
liet publiek gelooft immers alles wat hot
gaarne weiiseht, i
„Nu kost hel ons het lovenNu kost
hot ons hot loven V'
Jean kon niet langer twijfelen: llardeason
was waanzinnig geworden en als het mid
del hem van hot stuurrad te verwijderen
niet weid gevonden, was een ontzettende
katastrojihe onvermijdelijk. 'Maar hoe hem
te overmeesteren V Met geweld hom weg
trekken zou hel gevaar slechts verhaasten,
I daar de minste valschc beweging in dezo
«ogenblikken een uitglijden onherroepelijk
zou veroorzaken. Alen moest trachten den
zieken man zijn plaats vrijwillig te laten
inruimen
„Juffrouw llardeason," sprak Jean smec-
keml I jt Edith. „U "ziet in welk groot go-
vaar wij verkeeren; beweeg uw vader deze
vaart in te toornen. U alleen kunt liet be
werken."
Maar Edith «checn niet te hooren. "Vree
set ijho minute'\oi van spanning volg
den... en steeds nauwer werd de weg,-
steeds steiler...
„Juffrouw Edith, voor alles ter wereld,
u nine! gered worden. Ik wil wel sterven,-
maar u kan ik niet in dezen ontzettenden
1oe-|,md langer weten, ik heb u lief, veel
te lief
Itel jonge meisje opende wijd nu baar
bange oogen en zag stralend van geluk hem
aan.
Voorzichtig Smog zij zich naar hem over
om niet de aandacht van haar vader te wek
ken en fluisterde hem «enige voorden'in
het nol En llardeason zou zich verwonderd
hebben als hij in dat oogonblik liet gezicht
van den jongen man had kunnen zien:
een Mij-gelukkige lach gleed om Jean's lip
pen
Maar do Amerikaan liad geen tijd zich
om te draaien on vroeg alleen, toen hij -
geen klank achter zich hoorde:
„Nu, meneer Pommery, bent u altijd nog
niet bang?" t
